Vísir - 18.08.1941, Blaðsíða 2

VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Rltstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Heimsókn
Churchills.
QIÍKLUR þótti vænl um aí5
Winston Churchill skyldi
„líta inn í Ieiðinni“. Heimsókn
hans har að alveg fyrirvara-
laust, svo, að við hlutum að
koma til dyranna einsogvið vor-
um klæddir. Og liver sem ástæð-
an hefir verið, þá er sannleik-
urinn sá, að fáir útlenidingar
eða jafnvel engir hafa fengið
innilegri móttökur hér á landi.-
Það er eldd liversdags-atburð-
ur, að við íslendingar fáum að
sjá augliti til auglitis þá menn,
sem eru að skapa veraldarsög-
una. Nafn Churchills hefir ver-
ið á hvers manns vörum unidan-
farin misseri og þó einkum und-
anfarna daga. Hvernig skyldi
liann líta út, þessi maður, sem
svo mikið hvílir á? Vafalaust
hefir ýmsum idottið í hug, er
þeir sáu hann, visan, sem Páll
/Ólafsson orti um Magnús Stepli-
ensen:
„Landshöfðinginn likar mér,
að líta ’hann ganga farinn veg
enginn maður á honum sér
að hann sé meiri en þú og eg.“
Winston Churchill er yfirlætis-
laus maður og að þvi er virðist
mjög alþýðlegur í viðmóti.
•
.Annars var það einkenni við
heimsókn þessa, hve allt fór
fram látlaust og eðlilega. Menn
höfðu ekki haft líma til að setja
sig í neinar stellingar, eins og
oft vill verða, þegar stórmenna
er -von. Það var ekkert umstang.
Fregnin um komu Churchills
hafði flogið hús úr húsi um
morguninn og auðvitað reyndu
allir, sem vetlingi gátu valdið,
að sjá hann. Ef til vill hefir ekk-
ert sannað áþreifanlegar, hversu
ólíkt það hernám, sem við bú-
um við, er því, sem tíðkast með-
al nágrannaþjóðanna. Hugsum
okkur til Idæmis, að Adolf Hitl-
er hefði verið á ferð í Noregi.
Ætli hann hefði farið algjörlega
óvarinn um götur bæjarins?
Það hefði verið tilvalið tæki-
færí, til dæmis þegar Churchill
stóð á svölum Alþingishússins,
að veita lionum tilræði, ef ein-
hver hefði verið þess sinnis í
hópi áheyrenda. En það var rétt
skilið, að óþarft var að gera ráð
fyrir slíku. Bretar hafa sann-
færst um, að allt skraf um
fimmtu herdeildarstarfsemi hér
á lanldi er ekkert nema helber
vitleysa, og er vonandi, að ís-
lenzk blöð sjái sóma sinn í því,
að hætta slíku snakki framveg-
is. Yið Islendingar vitum með
okkur sjálfum, að rangt er að
bera okkur á brýn hættulegar
fyrirætlanir. Við fögnum l>ví,
að það skyldi sjást í verld, að
okkur er treyst.
•
Þegar forsætisráðherra Breta
kemur hér við, er hann að koma
af fundi með forseta Bandaríkj-
anna. Þessir tveir oddvitar lýð-
ræðisþjóðanna voru þar að
leggja ráðin á hvernig lýðræðið
í heiminum og friðurinn í fram-
tíðinni yrði bezt tryggt. Þeiin
köm saman um að þvi aðeins
gæti verið um varanlegan frið
að ræða, að hver þjóð fengi að
i'áða málefnum sínum sjálf.
Sennilega hafa smáþjóðirnar í
Norðurálfunni aldrei fengið
betri boðskap en þann, sem gef-
inn var út-eftir þenna fund. Og
þó má segja, að þessi boðskapur
snerti okkur jafnvel meira en
nokkra aðra þjóð, þvi að hér
stendur svo á, að báðir þeir
menn, sem staðfestu þenna nýja
lýðfæðissáttmála á Atlantshaf-
inu, eigi yfir lier manns að ráða
hér á landi. Það er á valdi þeirra
Wiriston Churchills og Frank-
lin D. Roosevelt, hvenær herir
þeirra fara liéðan. Eftir birtingu
hinnar nýju frelsisskrár, sem
gefin var út á Atlantshafinu,
þai-f ekki að efast um, að þetta
verði, þegar er ófriðnum lýkur.
Winston Churchill átti
tvennskonar erindi til Islands.
Hann vildi kynna sér herafla
þann, sem Bretar og Banda-
ríkjamenn hafa hér. Ilann vildi
líka kynnast, þó ekki væri nema
rétt i svip, þeirri þjóð, seni
Bretar hafa hernumið undan-
farna 15 mánuði og hann viMi
slaðfestaíéyru þjóðarinnar þann
boðskap, sem þeir Roosevelt
höfðu gefið út. Það var viðeig-
andi, að minnsta lýðræðisþjóðin
skyldi fá fyrstu heimsóknina
eftir Atlantshafsráðstefnuna.
Framkoma Winston Churchills
hér á landi var látlaus og alþýð-
leg, eins og spemir þeim, sem
berst fyrir sönnu lýðræði.
a.
Stúdentar fjöl-
iiieiiiitn á Þingr-
völl.
1 fyrradag fjölmenntu stú-
dentar á Þingvöll, í skemmtiför
Stúdentafélags Reykjavíkur.
Hófst mótið á Þingvöllum með
því að kl. 6 síðd. fylktu stúdent-
ar liði og gengu í skrúðgöngu
með íslenzka fánann og stú-
dentafánann í fararbroddi til
Lögbergs. Þar báuð Sigurður
Bjarnason frá Yigur, formaður
Stúdentafélagsins, gesti vel-
komna með. snjöllu ávarpi. En
að því loknu hélt Benedikt
Sveisson bókavörður ræðu fyrir
minni Þingvalla.
Kl. 7 var sameiginlegt borð-
hald í Valhöll. Undir borðum
flutti Sigurður Nordal prófessor
ávarp, en Árni Jónsson frá Múla
og Pétur Jónsson söngvari
sungu tvísöng með undirleik
Bjarna Þórðarsonar.
Dans var stiginn fram eftir
nóttu og skemmtu þátttakendur
sér hið prýðilegasta, en þeir
munu hafa skipt hundruðum.
í gær voru enn allmargir
stúdentar og gestir þeirra á
Þingvöllum og nutu sólskinsins
og góðveðursins þar.
Henri Voillery full-
trúi frjálsra Frakka
Herra Henri Voillery, fyrr-
verandi ræðismaður Frakka hér
á landi, sagði af sér störfum,
eins og skýrt var frá í Vísi fyrir
nokkurum vikum.
Bauð hann de Gaulle hers-
liöfðingja og forystumanni
frjálsra Frakka aðstoð sína. Er
herra Voillery nýkominn frá
London og hefir tekið við full-
trúastarfi fyrir frjálsa Frakka
liér á landi.
Engin síld á
Siglufiröi.
Til Siglufjarðar hefir svo að
segja ekki nein síld komið um
helgina. í gær komu þrjú skip
með um 500 mál vestan frá
Horni, það var allt og sumt. Or-
sakimar Iiggja til óhagstæðs
veðurs. Hefir verið norðaustan
hvassviðri með þokusúld og
Hellyers-útgerðin
í Haínarúrði.
Allt var í kaldakoli er útgerðin
hófst, en bæjarbúar höfðu um
skeið af henni aðaltekjur sínar.
(Eftirfarandi grein sendi Tryggvi Ófeigsson útgerðarmað-
ur ritstjóra Þjóðólfs, en hún gat ekki birzt jmr vegna þrengsla.
Vísi er ánægja að birta grein þessa, sem túlkar7)iðhorf manns,
sem er nákunnugur starfsemi Mr. Helhjers i Hafnarfirði, og
leiðréitir ósæmileg ummæli, sem fram hafa komið í blöðum
um þá starfsemi.)
í Þjóðólfi 11. þ. m. er rætt um
brezk-íslenzka viðskiftasamn-
inginn. 1 áminnstri grein er ó-
verðskuldað ráðist á einn af
brezku nefnidarmönnunum, Mr.
Owen S. Hellyer, með illkvittni
og ósannindum. Þar sem liér er
um að ræða stórmerkan ágætis-
mann, sem mörgum Islending-
um er að góðu kunnur, má slík-
úm rangfærslum, sem hér er um
að ræða, ekki vera ótmótmælt.
Greinarhöfundur áfelRst
brezKU stjórnina fyrir að hafa
valið Mr. 0. S. H. í samninga-
nefndina, vegna þess, að hann
hafi verið harðvítugur keppi-
nautur íslenzkrar útgerðar að
fornu og nýju. Eg geri ekki ráð
fyrir, að við getum liaft áhrif á,
hverjir fari með umboð brezku
ríkisstjórnarinnar, og sjálfsagt
hefir sá hæfasti verið valiim.
Að ásaka brezkan útgerðar-
mann fjvir hai'ðvítuga sam-
keppni á sínum eigin markaði,
er ekki skynsamleg ásökun.
Þá segir greinarhöfunldur, að
0. S. H. séu gefnar frjálsar
liendur um að raka saman fé á
kostnað íslenzkra útgerðar-
manna og sjómanna. í þessum
ummmælum gætir mikils ó-
kunnugleika.
Sannleikurinn er sá, að á ann-
að ár liefir Mr. 0. S. IJ. keypt
hér mjög mikið af fiski og borg-
að því verði, sem íslendingar
sjálfir hafa sett á fiskinn og í
sannleika sagt liefir þetta verið
til mikils hagnaðar fyrir íslend-
inga, þar sem skipakost vant-
aði til þess að flytja fiskinn til
Englands, en saltlaust síðast-
liðna vertíð. Þessi viðskifti hef-
ir Mr. O. S. H. gert fyrir brezku
stjórnina, svo að uin eigin gróða
er eklci að ræða.
Öflrengilegasta ásökunin í
garð Hellyer’s er út af veru hans
í Hafnarfirði, þvi að hún var
livorttveggja í senn, nauðsynleg
Hafnarfjarðarkaupstað á þeim
tima,og Hellyersbræðrum til
mikils sóma. Eg má vel um það
dæma, því að eg var hjá þeim
þar öll árin, nema hið fyrsta.
Þegar Hellyer byrjaði útgerð
í Hafnarfirði, var þar allt í
kalda koli, og er þar skemmst af
að segja, að á meðan Hellyer
hafði útgerð í Hafnarfirði,
munu bæjarbúar hafa haft það-
an sínar aðaltekjur.
Fullyrðing greinarhöfundar
um, að Hellyer hafi rakað sam-
an fé í Hafnarfirði held eg að
hafi ekki við rök að styðjast.
Hann hefir sennilega grætt sum
árin, en tapað sum. Hitt er stað-
reynld, að féð var fest í Hafnar-
firði i endurbyggingu „Svend-
borgar“, fiskreitagerð, og síðast
en ekki sízt í stækkun hafskipa-
bryggjunnar.
Að hafnfirzkir sjómenn og
verkamenn hafi eldd haft gott
af veru Hellyer’s í Hafnarfirði,
eru vítaverð ósannindi, en logið
lýðskrum er ódýrt, en þvi fylgir
liið leiða en ófrávíkjanlega lög-
mál, að það fitar þann, sem læt-
ur það úti, en ekki þá„ sem fyr-
rigningu nyrðra, en í dag er
veðrið heldur betra, enda þólt
ekki sé neitt veiðiveður.
ir því verða, en er oftast nær sá
eini skerfur, sem hinir fyr-
nefndu láta til kviðfyllingar sjó-
mönnum og verkamönnum.
Að Hellyer liafi farið frá
Ilafnarfirði þegar versnaði í ári,
er ekki rétt, árið 1929 var hag-
stætt togurum. Hellyer fór af
allt öðrum ástæðum. Sem liinn
glöggi og reyndi útgerðarmaður
og fésýslumaður sá liann hvert
stefndi liér á landi í skatta-
málum, og það var það, sem
úrslitum réði.
Útgerð Hellyer’s i Hafnarfirði
var á margan liált lærdómsrík
fyrir íslenzka sjómenn og út-
gerðarmenn. Þar lærði eg margt
]iað, sem eg liefði ekki viljað
fara á mis við, og svo mun liafa
verið um marga fleiri.
Brottför Hellyer’s frá Hafnar-
firði —- rétt á litið — er einnig
læridómsrík þeim, sem hafa
sterkari löngun til þess að ráð-
stafa annara eignum, en til þess
að afla fjármuna sjálfir.
Svo vel þekki eg Mr. Owen S.
Hellyer, eftir margra ára við-
kynningu, að eg þarf engrar af-
sökunar að biðja á því, sem hér
hefir verið sagt, enda mundi
honurn sízt þægð i ósönnu lofi,
en rangfærslur og persónulegar
svívirðingar eru ekki sigurvæn-
leg vopn i þessu máli, þó að vel
hafi reynzt í innanlandserjum
að undanförnu.
Með þökk fyrir birtinguna.
14. ágúst ’41.
Tryggvi Ófeigsson.
Fólk verSnr að sækja
auka-sykurseðlana
í dag eða á morgun.
Seðlum að aukasykurskammt-
inum verður úthlutað í dag og
á morgun í Templarahúsinu kl.
10—12 og 1—6 báða dagana.
Fólk er áminnt um að sælcja
seðlana annan hvorn daginn, þvi
þeim verður ekki úthlutað síð-
ar. Það er ennfremur beðið um
að hafa stofnana með sér.
Hvassviðri
á ISotiissiilum.
Um hádegisleytið i gær
byrgðu þykkir moldarveggir
alla útsýn frá Þingvöllum og
virtist manni mekkimir aðal-
lega koma af söndunum norðan
Ármannsfells og umhverfis
'Skjaldbreið. Var þvi augsýni-
lega stormur á þessu svæði.
Hafði Visir tal af manni, sem
gekk á Botnssúlur i gær. Var af-
takaveður þar uppi og svipvinda
mjög, svo að í rokunum urðu
fjallgöngumennimir að halda
sér föstum, til að hrapa ekki.
Á Þingvöllum var ágætt veð-
ur allan daginn í gær, sólsldn,
hiti og logn.
Bifreiðaárekstur
varð aðfaranótt sunnudagsins á
fimmta tímanum á gatnamótum
Ægisgötu og Vestúrgötu. Óku tvær
fólksbifreiðar saman og skemmdust
1)áðar allmikið. Meiðsli á mönnum
urðu ekki nein.
Mesta garðyrkjusýning á íslandL
Undirbúningi vel á veg komið.
Á næstunni verður haldin hér í bæ garðyrkjusýning, sú
stærsta og veglegasta sem sést hefir á íslaridi. Er fyrir nokkru
hafinn undirbúningur fyrir sýninguna og nú unnið ósleitilega
að honum. Er verið að byggja geysistóran sýningarskála, 18x40
metra, á horni Túngötu, Garðastrætis og Öldugötu. Kvenfélagið
Hallveigarstaðir hefir lánað lóðina endurgjaldslaust undir skál-
ann, en yfirvöld bæjarins hafa gefið samþykki sitt til að skál-
inn yrði reistur.
. Vísir snéri sér til formanns
sýningarráðsins, Laurits Bre-
skov, og spurði hann um tildrög
sýningarinnar og fyrirkomulag
hennar.
„Árið 1937 fóru 12 garðyrkju-
menn héðan á stóra norræna
garðyrkjusýningu í Forum í
Khöfn. Árið eftir var svo stofn-
að til garðyrkjusýningar í
Markaðsskálanum hér. Sú sýn-
ing var að mörgu leyti góð, en
húsnæði var of þröngt og þvi
ekki unnt að gera hana svo vel
úr garði sem æskilegt liefði ver-
ið. Hún gekk samt ágætlega,
var mjög vinsæl og mörgum
hvöt til aukinnar garðræktar.
Þar m,eð var tilganginum náð.“
„IJver stendur fyrir garð-
yrkjusýningu i ár?“
„Það gerir Garðyrkjufélag Is-
lands, en það hefir tilnefnt eft-
irfarandi sjö menn í sýningar-
ráð, sem annast svo allar fram-
kvæmdir: Niels Tyberg garð-
yrkjustjóra á Reykjum, sem er
sýningarstjóri, Ólafur Gunn-
laugsson garðyrkjumaður á
Laugabóli er gjaldkeri, en með-
nefndarmenn þau frú Jóhanna
Zoéga Rvík, frk Ragna Sigurð-
ardóttir Rvík, Ingimar Sigurðs-
son Fagrahvammi, Ingólfur
Daviðsson Rvik, en eg er for-
maður sýningarnefndarinnar.
Höfum við skift með okkur
verlcum eftir því sem okkur
þótti hezt lienta, og höfum við
öll mikið að gera.“
„Er ekki mikill kostnaður við
að koma skálanum, upp ?“
„Jú, óneitanalega, en hjá þvi
varð ekki komizt. Við ætluðum
helzt ekki að byggja, en það
reyndist ekki nokkur leið að fá
húsnæði, sem fullnægði kröf-
uní okkar. Svo vorum við að
hugsa um að koma skálanum
upp á eigin spýtur, en við nána
athugun sáurn við fram á, að
það myndi borga sig betur, að
fá einhvern, sem réði yfir nægu
vinnuafli og fengið gæti efni
í bygginguna, en á hvorutveggja
er mikill liörgull um þessar
mundir. Það varð þvi úr, að
Ilöjgaard & Scliultz tók að sér
að reisa skálann og er nú unn-
ið að byggingu hans af nriklu
kappi. Hann er eingöngu reistur
úr tré og verður rifinn strax að
sýningunni lokinni. Þótt lcostn-
aðurinn verði mikill gerum við
okkur vonir um, að sýningin
geti borið sig.“
„Getið þér sagt oldcur nokkuð
um, fyrirkomulag sýningai’inn-
ar?“
„Það er ekki tímabært, að
segja ítarlega frá þvi að svo
stöddu, enda ekki hægt. Hitt get
eg sagt yður, að þarna verður
sýndur allur hugsanlegur gróð-
ur, villtur og taminn, svo sem
jurtir og blóm, grænmeti alls-
konar, ávexti og tré,1 sem dafn-
að fær í íslenzkri jörð. Er nú
verið að vinna að því, að safna
þessum gróðri víðsvegar um
land, og liggur í þessu óhemju
mikið starf. Þegar skálinn er
kominn upp, sem á að vera i
næstu viku, jverður unnið að
fyrirkomúlagi sýningarinnar
með amerískum hraða, svo að
við getum opnað skömmu eft-
ir næstu mánaðamót. Við höf-
um hugsað okkur að opna 5.
næsta mánaðar, hvort sem af
þvi getur orðið eða elcki.
Annars verður þarna öllu
haganlega og smekklega fyrir
komið og stakasta regla á öllu.
M. a. er blómaverzlununum ætl-
að sérstakt sýningarpláss, þar
sem þær geta sýnt allt, sem a5
blómaverzlun lýtur, svo sem
skrautblóm, bindingu Móm-
vanda og kransa o. fl.“
„Og þið garðyrkjumenn ger-
ið ykkur góðar vonir urn sýn-
inguna og árangur af lienni?“
„Það gerum við vissulega. —-
Garðyrkjan er ung atvinnu-
grein hér á landi, en henni hefir
fleygt fram í hraðfara stökkum
síðustu 10—12 árin. Það er orð-
inn álitlegur hópur manna, sem
stundar orðið þessa atvinnu sér
til lifsviðurværis og ]ieir bæði
geta orðið og verða miklu fleirí
áður en langt um líður. Það er
því í fyllsta máta tímabært, að
efna til sýningar nú, því að góð.
sýning verður mönnum ekki að-
eins hvöt lil aukinnar garð-
yrkju, heldur læra menn þar
ýmislegt, sem þeir ekki vissu
áður. Þessi sýning i liaust bygg-
isl að nokkuru leyti á jjcirri
reynzlu, sem fékkst á síðustu
garðyrkjusýningu, en færir stór-
lega út verkahring sinn og verð-
ur margfalt fjölbreyttari og
vandaðri í alla staði.“
Fanney Sigurgeirs-
dóttir.
I dag, þegar frú Fanney Sig-
urgeirsdóttir er kvödd af ást-
ríkum vmum, hugsum við sam-
starfsmenn hennar um hana
með virðingu og þakklæti. Um
líu ára skeið, eða öll starfsárin
frá því að stúdentsprófi lauk,
vann hún við Reykjavíkurhöfn.
Allir samfögnuðum við henni i
vor sem leið, þegar eðlileg þátta-
skifti urðu í hennar æfi, eri hún
reisti bú með manni sínum,
lækninum Kristlnrni Tryggva-
syni. Við kvödidum hana þá allir
sem einn í samhuga fylkingu og
árnuðum henni allra heilla. Nú
hefjr sól brugðið sumri. Við
burtför hennar setur okkur
hljóða. Ávalt munum við minn-
ast liennar sem ímynd sannrar
fyrirmyndar í dagfari öllu, eiri-
beitingu hugans við dagleg
störf og allri liáttprýði. Við
minnumst nú þeirra orða, sem
einn okkar lét falla, þegar við
glaðir og reifir þökkuðum henni
ágætt samstarf: Þegar loft er
lævi blandið og vá fyrir hvers
manns dyrum, hvilir það liug-
ann og veitir hvað mesta fróun,
að nrinnast þeirra, sem með öllu
sínu lífi ástunda dygðugt lífemi.
I^ullvissir þess, að aldrei beri
neinn skugga á endurminning-
una um þessa fágætu og ágætu
konu kveðjum við hana nú ó-
vænt og fyrr en alla varði.
„Endurminningin merlar æ í
mánasilfri það sem var.“
Starfsmenn
Reykjavíkurhafnar.