Vísir - 26.08.1941, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðtaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæö).
31. ár.
Reykjavík, þriðjudaginn 26. ágúst 1941.
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
194. tbl.
7 skipum
sökkt fyrir
Bretum.
Bretar hafa skýrt frá því, að
sökkt hafi verið fyrir sér sjö
skipum úr skipalest, sem var
varin herskipum.
Árásir kafbáta voru gerðar á
lestina þrjá daga í röð og tókst
á þeim tíma að sökkva þessum
sjö skipum og auk þess einu
skipi, gem var til fylgdar. Fjór-
tán skipanna, sem voru í lest-
inni, eru ltomin til hafnar.
Þjóðverjar höfðu gefið út til-
kynningu um, að þeir hefði
sökkt 21 skipi og að auki tund-
urspilli af Afridi-gerð. Mun hér
vera um sömu skipalestina að
ræða, að því er Bretar telja.
Einn skipstjórinn, sem i
6kipalestinni var, sagði að liann
hefði 16 sinnum farið þessa leið
í skipalest, og væri þetta í fyrsta
skipti, sem skip færist.
Ará§ir á Karl§-
rnlir off Hann-
licim I nótt.
J NÓTT fóru brezkar sprengju-
flugvélar til Rínarhéraða til
árása og var þeim aðallega
stefnt gegn Mannheim og Karls-
ruhe.
Nánari fregnir eru ekld
komnar af þessum árásum, en
Þjóðverjar segja, að tjón hafi
verið liverfandi og hafi fimm á-
rásarflugvélanna verið skotnar
niður.
Bretar segja líka frá loftárás
sem gerð var á útvarpsstöð hjá
Cherbourg í gær. Kviknuðu þar
eldar.
Um loftárásir á Bretland
segja Bretar, að þær hafi verið
litlar og verið lokið fyrir mið-
nætti. Sprengjum var varpað á
tveim stöðum, en ekkert mann-
tjón hlauzt af.
Bandaríkjaþegnar
fluttir frá A.-Asíu.
Ráðstafanir hafa nú verið
gerðar til að flytja Bandaríkja-
þegna frá Kína og Japan.
Tvö skip hafa verið leigð til
þessara flutninga og verða bæði
send til Shanghai. Er ætlazt til
þess, að Bandarikjaþegnar, sem
búa í Japan, fari til Shanghai.
Fyrra skipið verður i Shang-
hai 30. sept., en hitt i byrjun
október.
Norðmenn fiýja
frá Noregi.
Norðmönnum, sem hundruð-
um skiptir, hefir nýlega tekist
að flýja frá Vestur-Noregi, segir
í svissneska blaðinu Nationalle
Zeilung, og eru um 70 fiskveiða-
bátar nýkomnir til Englands.
Voru þessir bátar aðallega fná
Álasundi og liafa Þjóðverjar þar
enn einu sinni hert á eftirlitinu,
til þess að fyrirbvggja flótta.
: blöð fagna inn—
rásinni i Iran.
iriíii veitir mótiiiyrnn, en évíst
liversn öflng: linn er.
Bretar senda 110 i Ong-
vélnm til olinsvæðanna.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Brezk blöð fagna því, að stjórnir Bretlands og
Rússlands létu ekki lengur „reka á reiðan-
um“ í afstöðu sinni gagnvart Iran, bæði með
tilliti til þess, að Indlandi hefði getað stafað hætta af,
ef Þ jóðverjar hefði náð töglum og högldum, og svo
Rússum, þar sem olíulindasvæði þeirra í Raku, er aðeins
um 100 km. frá landamærum Iran.
Síðar í gær var það tilkynnt, að ber Breta liefði farið inn í
landið á nokkurum stöðum m. a. við hafnarborgina Bandar-i-
Shahpur, sem er við mynni Saimarreh-fljóts, rúmlega 100 km.
frá landamærum Iraks og sameiginlegum ósum Eufrat og
Tigris. . | iifgj
Iran-menn komu skjótlega
liði á vettvang og varð þarna
nokkur bardagi, en vegna yfir-
Ijurða á útbúnaði tókst Bretum
fljótlega að brjóta mótspyrnuna
á bak aftur.
Brezku hersveitirnar hafa
einnig farið yfir landamæri
Irak og sést á öllu, að það er
markmið Breta að ná strax
olíulindasvæði landsins, áður en
skemmdarverk verða framin á
því. Olíulindasvæðið erlOO—200
km. frá Bandar-i-Shahpur og
álika vegalengd frá landamær-
um Irans. Þegar búið er að ná
þvi geta Bretar farið sér rólegar.
Hersveitir þær, sem þeir tefla
fram, eru bæði brezlcar og ind-
verskar, en landið er afarhálent
og víðast ógreiðfært yfirferðar,
en í siíku landslagi eru margar
indverskar hersveitir æfðar.
Þing Irans kom saman í gær,
að því er útvarp landsins til-
kynnti, er það tók aftur til
starfa, eftir nokkurra klukku-
stunda þögn. Stjórnin skýrði
þingheimi frá því er gerzt hefði,
Bretar og Rússar hefði hafið
innrás í landið. Jafnframt til-
kynnti stjórnin, að hún hefði
gert allar ráðstafanir til varna,
sem nauðsynlegar væri.
Minni fregnir berast af fram-
sókn rússneska liersins, en hann
sækir að annari stærstu borg
landsins, Tabris. Höfðu Rússar
ekki sagt neitt um viðnám
snemma í morgun, en gera verð-
ur ráð fyrir, að þeim verði veitt
mótspyrna eins og Bretum.
í orðsendingu þeirri, sem
Molotov afhenti sendiherra
Irans í Moskva í gærmorgun,
var sagt að Þjóðverjar þar í
landi liefði verið búnir að draga
að sér vopnabirgðir og þeir hafi
sent skemmdarvarga yfir landa-
mærin til olíusvæðisins í Kák-
asus.
í Bretlandi er því haldið
fram, að Þjóðverjar hafi verið
svo kröfuharðir við Iran-stjórn,
að þar liafi verið farið að hera á
nmtvælaskorti. Hafi hersveit-
irnár, sem inn sæki í landið, því
með sér matvæli, til þess að
fæða landsbúa og liafi þegar
verið sendar 60.000 smál. af
hveiti áleiðis til Irans.
Sendilierra Breta og Rússa í
Ankara liafa lýst yfir við Sai-a-
joglu, að Tyrklandi stafi engin
hætta af aðgerðum landa þeirra
í Iran, því að þeim sé beint ein-
vörðungu gegn Þjóðverjum þar
í landi, en ekki gegn sjálfstæði
þess.
I herstjórnartilkynningu, sem
gefin var út í Simla í morgun,
segir, að brezkar hersveitir sé
búnar að taka tvö af olíulinda-
I fregnum frá Rússlandi í gær
er frá því skýrt* að víða hafi
rignt á vígstöðvunum þá um
daginn og sé það von manna, að
rigningar haldi áfram, því að
það muni tefja og jafnvel
stöðva Þjóðverja.
Þegar rignir verður ekki að
eins ófært að ferðast fyrir utan
vegina í Rússlandi, heldur verða
þeir sjálfir aur og leðja. Verður
þá ófært með vélahergögn og
ferðir gangandi manna verða
afar erfiðar.
Rússar segja að harðir bar-
dagar liafi geisað á öllum vig-
stöðvum, en þeir hafi þá loks
neyðst lil að yfirgefa Novgorod
eftir góða vörn.
Endurtaka Rússar þá ákvörð-
un sína, að verja Leningrad svo,
að Þjóðverjar fái ekki tekið
liana. Jafnframt skýra þeir svo
frá, að aldrei liafi sézt annar
eins vinnuhraði í verksmiðjum
horgarinnar sem liina síðustu
svæðunum í sínar hendur. Voru
sendar hersveitir í flugvélum
þangað, en þar var engin mót-
spyrna veitt og voru héraðsbú-
ar vinveittir hermönnunum.
Þá hafa Bretar gert ráðstaf-
anir til að vernda fjölskyldur
þeirra brezkra þegna, sem
starfa við olíuframleiðsluna.
Rússar skýra frá því í morg-
un, að her hafi einnig farið inn
í Iran austan Kaspíahafs og
stefni það lið til Theheran úr
p.orðaustri.
Roosevelt hug-
leiðir ný »láns
og leigulögu
Roosevelt er að hugleiða ný
„láns- og leigulög“, að því er
segir í fregnum frá Bandaríkj-
unum.
Hann hefir farið fram á 1800
milljóna punda framlag til
liernaðarþarfa. Á að verja helm-
ing þessa fjár í þarfir landhers-
ins, en hinum helmingnum í
skipabyggingar.
daga og það sé ekki eins dæmi,
að verkamenn hafi unnið hvíld-
arlaust að heita má í 48 klst. við
hergagnaframleiðsluna.
I herstjómartilkynningu
Þjóðverja segir, að sókn þeirra
gangi að óskum og hafi lofther
þeirra verið mjög mikilvirkur í
gær og hafi meðal annars gert
loftárásir á Reval (Tallinn) og
virki þar í kring. Þá hafi líka
verið gerðar harðvítugar loft-
árásir á flutningakerfi Rússa að
haki víglína þeirra.
Þýzkar flugvélar sökktu í gær
3000 smál. rússnesku flutninga-
skipi á Finnlandsflóa. Fyrir
austan Iíiev var ráðizt á flug-
velli. Þar voru margar flugvél-
ar eyðilagðar á jörðu niðri, en
19 voru skotnar niður í loftbar-
dögum.
í þeim liéruðum Ukrainu,
sem Þjóðverjar hafa náð á vald
sitt eru 60% af öllum iðnaði
landsins, en ýms orkuver við
Geta haustrign-
ingarnar hjálpað
Rússum ?
Þeir bafa ordid að
yfirgefa Novgorod.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Rússar treysta því að haustrigningamar hjálpi sér til þess
að stöðva framsókn Þjóðverja, úr því þeim vill ekki lán-
ast það einum. — Hefir Mason Mac Farlane, hershöfðingi, sem
er í sérfræðinganefnd þeirri, er Bretar hafa í Moskva, lýst því,
hversu skjótlega allir vegir verði ófærir, ef í þeim blotnar.
Framtíðar viðskifti U.S.A.
og Islands.
í skeyti frá United Press, sem birtist hér í blaðinu í gær var
þess getið að íslenzka sendinefndin, er fór til Bandarikjánna,
væri nú komin til Washington og hefði átt tal við Sumner
Welles aðstoðarutanríkismálaráðherra.
í dag símar United Press, að blöðin vestra skýri frá því, að
samninganefndinni sé ætlað að semja um f jármál og viðskipta-
mál, á þeim grundvelli og í framhaldi af skilyrðum þeim, er sett
voru af hálfu íslands, er Bandaríkin tóku landið undir vemd
sína. Var þá það loforð gefið af hálfu Bandaríkjastjómar, að ís-
lenzkra hagsmuna skyldi
gætt á allan hátt.
Samninganefndin hefir lýst
yfir því, að hún vonaðist til
að hagkvæmir samningar
tækjust, ekki einvörðungu að
því leyti, er varðaði brýnustu
nauðsynjar íslands í augna-
blikinu, heldur yrði gmnd-
völlur myndaður fyrir varan-
legum f jármála- og viðskipta-
samböndum milli þjóðanna,
og bæri engu síður að leggja
áherzluna á þann þátt samn-
inganna.
*
Þess var getið í skeyti United Press í gær, að Cordell Hnll utan-
ríkisráðherra hefði lýst yfir því að framvegis mætti, án sérstaks
leyfis stjórnarvaldanna, flytja til íslands vörur frá Bandaríkjun-
uin hvaða nafni sem nefnast. Er þetta stórkostlegt hagræði
fyrir viðskipti okkar við Bandaríkin, sem mjög hafa torveldast
af því, hve langan tíma hefir tekið að fá slílc útflutningsleyfi í
Bandaríkjunum og hve ógreiðlega hefir gengið að fá þau að
öðru leyti. Einkum varðar þetta ýmsar nauðsynjar landsins,
sem hergagnaiðnaðurinn gæti notfært sér, og ekki er veitt leyfi
til að út séu fluttar af þeim sökum. Má í þessu sambandi vekja
aliygli á t. d. efni til hitaveitunnar. Nú ætti að vera frjálst að
flytja það liingað til landsins, og ætti þá framgangur málsins
að vera tryggur, með því að tilboð í efni mun þegar liggja fyrir
hjá ræðismanni íslands í Bandaríkjunum, svo sem getið var ný-
lega hér í blaðinu. Ælti þá framkvæmd hitaveitunnar að vera
örugg, hvort sem efni til hennar fæst fra Bandaríkjunum eða
Bretlandi.
Hér er aðeins eitt dæmi nefnt, sem efst er á baugi í svipinn,
en yfirlýsing Sumner Welles gi'eiðir mjög fyrir öllum skiptum
við Bandaríkin, og er það miklu meira hagræði fyrir íslendinga,
en unnt er að gera sér grein fyi'ir í fljótu bragði.
Dnieprfljót gefa iðnaðinum afl.
Rússar segjast liafa sökkt
þýzkum kafbáti í Svartahafi.
. •
Fregnir frá Osló bera með
sér, að mannfall Þjóðverja i
Norður-Rússlandi er mjög
verulegt. Fjöldi spítala þar í
borg hefir verið tekinn i þágu
Þjóðverja og stöðugt er verið
að rýma fleiri og fleiri spítala
og húa þá undir að taka við
særðum Þjóðverjum. Ýms
heilsuhæli hafa sömuleiðis verið
tekin í þágu þeirra t. d. lieilsu-
liælið hjá Tjömsö hjá Tönsberg.
Þjóðverjar hafa gefið út fyr-
irskipun til íbiia herteknu land-
anna um að allir þeir, sem eigi
bjarndýraskinn og önnur loð-
skinn skuli.afhenda þau til yfir-
vadanna.
Innan þýzka hersins í Rúss-
landi er unnið sleitulaust að því
að telja hermönnunum trú um
að veturinn í Rússlandi sé alls
ekki svo mjög strangur og hafi
það löngum verið ýkt mjög.
Tveir forsætisráðherrar í
indverskum fylkjum — Rinjab
og Assam — hafa sagt af sér
sem meðlimir indverska land-
varnaráðsins, samkvæmt kröfu
sambands Múhameðstrúar-
manna. Sá þriðji bað um nokk-
urra daga umhugsunarfrest, er
hins sama var krafizt af hon-
um.
•
Japanskt blað hefir komið
fram nxeð þá kröfu í morgun, að
sundinu, sem skip frá Banda-
ríkjunum fara eftir til Yladivo-
stock, verði lokað. Segir blaðið,
að það sé takmörk fyrir því,
hversu þolinmóðir Japanir sé.