Vísir - 26.08.1941, Blaðsíða 3

VlSIR
LANDKYNNINEr
fræga verk kemur út í þremur
bindum, ennfremur tímaritið
Andvari og Almanakið.
í Andvara birtist æviminning
Jóns heitins Ólafssonar banka-
stjóra, en í Almanakinu birtist
grein um lielztu íslenzka fjár-
málamenn seinni ára, liliðstætt
yfirliti því, er Jónas Jónsson
reit í fyrra, en nokkurri gagn-
rýni liefir sætt.
Þrátt fyrir mikla verðhækkun
á öllu er útgáfan þarfnast, helst
ársgjald félagsmanna óbreytt,
og verður aðeins kr. 10.00.
Félagsmenn eru nú 12.500 og
fer fjölgandi. Örfáir liafa sagt
sig úr útgáfufélaginu, en fleiri
iiafa komið í staðinn.
I sambandi við „Ljóð og sög-
ur“ Jónasar Hallgrímssonar,
skal þess getið að stjörn Menn-
ingai-sjóðs Iiefir ákveðið að gefa
út úrval úr ritum helztu ís-
lenzkra skálda að fornu og nýju
og er gert ráð fyrir að í þessum
flokki verði 10—12 samstæð
bindi, og er þetta hið fyrsta.
Hjá útgáfunni vinna nú tveir
menn á skrifstofu, þeir Leifur
Auðunsson frá Dalseli og Jón
Emil Guðjónsson. Umsjón með
framkvæmdastarfinu hefir
Steingrímur Guðmundsson
prentsmiðjustjóri og gjaldkeri
Gutenbergs hefir aðal fjárreið-
urnar með höndum.
Afgreiðslumaður í Reykjavík
er Haraldur Pétursson, dyra-
vörður í Safnahúsinu. Af-
greiðsla á þeim bókum, sem út
eru þegar komnar, hefst í dag.
Ofanritaðar upplýsingar hef-
ir Vísir fengið frá Leifi Auð-
unssyni.
ÖryggismálaráöuneytiS brezka
hefir í þjónustu sinni 29 menn, sem
ekki hafa annan starfa en aS telja
sprengjugíga þá, sem ÞjóSverjar
orsaka í heimsóknum sínum. Hver
þessara manna hefir 400 sterlings-
punda árslaun.
•
ViS manntal, sem fram fór í
Arizona-fylki í lok s.l. árs, reynd-
ust íbúar þess vera tæp hálf mill-
jón, nánar tiItekiS 499.261 manns.
Er Arizona þá 44. fylkiS í Banda-
ríkjunum hvaS þéttbýli snertir.
Búa þar 4.4 menn á hverri fer-
milu (2.5 ferkm.) 1
•
Andesfjalla-gammurinn, sern
öSru nafni heitir Condor og er
stærsti fugl í heimi, verSur nú
sjaldgæfari meS hverju árinu sem
líSur. Hefir stjórnin í Argentínu
þvi tekiS þaS ráS, aS friSa fugl-
inn mestan hlute. ársins.
•
Þann 1. ágúst var stærsta raf-
magnsstöS í heimi tekin í notkun.
AuSvitaS er hún í Ameríku og
heitir Grand Coulee í Washing-
ton-ríki. Hver rafmagnsvél stöSv-
arinnar vegur 525 smál.
Fyrir nokkrum vikum birtist
í einu dagbl. bæjarins skop-
mynd, sem tekin liafði verið úr
stórblaðinu New-York Herold
Tribune. Fjallaði mynd þessi
um ísland o. fl. Vonandi hafa
menn veitt því eftirtekt, hvern-
ig Island var sýnt á þessari
mynd, þvi að það er einkar at-
hvglisvert.
Landið virðist bera þarna
nafn með réttu, þvi að á mynd-
inni er það einn jökull frá'efstu
fjallatindum og niður i sjó.
Kemur liér að sjálfsögðu fram
sú „klassiska“ liugmynd, sem
menn liafa almennt um Island
úti i liinni stóru veröld.
I langan tíma hefir ekki boðið
betra tækifæri til að kynna land
og þjóð en einmitt nú. Á venju-
legum tímum þvrfti vissulega
mikilla átaka við lil þess að
vekja athygli stórþjóða á Is-
landi og Islendingum. Á nor-
maltímum er svo að segja aldrei
minnst á Island og beri svo við,
að á það sé minnst, veitir þvi
naumast nokkur maður eftir-
tekt, enda gleymist það jafn-
skjótt aftur. Nú aftur á móti
þyrstir fólk i að heyra eitthvað
um ísland og islenzku þjóðina.
Einstaka raddir hafa heyrst
um það á undanförnum árum,
að öll landkynning sé til bölv-
unar, árangurinn af henni verði
aðeins siá, að æsa stórþjóðimar
til þess að slá eign sinni á Is-
land. Við ættum þvert á móti
að láta sem allra minnst á okkur
bera og reyna að fela okkur og
landið sjálfsagt líka.
Þessu er því að svara, að Is-
land er kortlagt eins og flest
lönd, heit og köld, byggð og ó-
byggð. Það er óþarft að eyða
orðum að því, að okkur er ekki
unnt að hylja landið sjónum
þeirra, sem kynnu að vilja sölsa
það undir sig. Herforingjaráð og
rikisstjórnir stórþjóðanna þurfa
ekki annað en líta á landabréfið
til þess að sjá Island og gera sér
jafnframt grein fyrir mikilvægi
þess i hernaði. Þessir háu herrar
hugsa um það fyrst og fremst,
hvort hé,r séu firðir (þeir sjást á
kortinu), góð skipalægi og
lendingarstaðir fvrir flugvélar.
Annað er þeim aukaatriði. — A
hinn bóginn er það víst, að ef
einhver stórþjóð vildi heita Is-
lendinga valdi, kúga þá og jafn-
vel afmá þá, þá myndi sú hin
sama stórþjóð, eða forráða-
menn hennar, óska þess, að sem
fæstir hefðu liugmynd um, að
íslendingar eru gömul menn-
ingarþjóð, þótt fáir séu. Ofbeld-
ismennirnir myndu æskja þess,
að almennt væri litið á íslend-
inga sem ósiðaða skrælingja,
sem engin þjóðleg eða andleg
verðmæti ættu og engan til-
verurétt, sem sérstök þjóð, þvi
að þá væri liægt að koma glæp-
samlega fram við þá án þess að
veitt á bæri.
I seinni tíð virðist nokkurt
skrið vera að komast á þetta
mál. Flest dagblöðin hafa nú að
undanförnu minnst á nauðsyn
þess að hefja skipulagshundna
kynningarstarfsemi varðandi
land og þjóð. Og hví skyldum
við ekki nota tækifærið og byrja
einmitt nú? Stórþóðirnar bíða
með eftirvæntingu. þess, að
heyra margskonar fróðleik héð-
an, jafnvel með svo mikilli eft-
irvæntingu, að sum stórblöðin
sjá sér ekki annað fært en að
búa til þennan „fróðleik“, vegna
þess að þau ná ekki í hann á
annan hátt — og verður auðvit-
að vtleysa úr öllu saman.
Til þess að kynningarstarf-
semi komi að gagni þarf að
vinna að henni látlaust og skipu-
lega. Það er ekki nóg að hlaupa
í það eitt og eitt ár eða nokkur
ár að kynna smáþjóð í hring-
iðu stórviðburða. Það er barna-
skapur að ímynda sér, að mikill
árangur náist á stuttum tíma,
einkum ef um venjulega tíma
er að ræða, hversu góðir sem
starfskraftarnir kunna að vera.
Verulegur árangur næst ekki
fyrr en eftir langan tíma og
verður æ ineiri eftir því sem
kynningarstarfsemin stendur
lengur. Þessarar starfsemi er
sjálfsagt þörf um ár og aldri,
eins lengi og Islendingar ætla
sér að verða sjálfstæð menning-
arþjóð. En tækifærið til að
lief ja hana er aldrei betra en nú,
þegar umlieimurinn bíður bein-
línis eftir henni.
Við höfum nú tekið utanríkis-
miálin í okkar hendur og höfum
liina beztu sendimenn í tveim
stærstu heimsveldunum. Allir,
sem til þekkja, keppast við að
lofa þá og starfslið þeirra. Vafa-
láust liafa þessir menn nú þeg-
ar gert mikið til að kynna Is-
land. — I þessum löndum eigum
við líka frændur og vini, sem
mj-ndu bæði fúsir og hæfir til
að leggja hönd á plóginn. En
það vantar alla skipulagningu,
forustu og miðstöð hér lieima.
Og á meðan að hún er ekki fyr-
ir hendi, kemur sú starfsemi,
sem hinir beztu menn kynnu að
leggja fram í þessu augnamiði,
hvergi nærri að fullum notum.
— Er þess að vænta að tæki-
færið verði nú notað, landkynn-
isembættið endurreist á ó-
komnum tímum, að kynna hina
sérkennilegu menningu islenzku
þjóðarinnar, frelsisbaráttu
hennar og ótvíræðan rétt til
landsins, sem hún byggir. Að
fegurð landsins verði gerð lieyr-
in kunn og sú gamla hugmynd
kveðin niður, að Island sé jökli
liulið frá efstu fjallatindum og
niður i sjó og þvi lítt hugsan-
legt, að þar geti skynigæddar
verur alið aldur sinn.
Eiríkur Sigurbergsson.
í STUTTU MÁLI
Duff Cooper, sem er á leið til
Austur-Asíu, hélt fyrirlestur i
San Francisco í gær og ræddi
um vandamálin i Austur-Asíu.
Sagðist hann ekki trúa því, að
Japanir sæi sig ekki um hönd,
því að þátttaka þeirra í stríð-
inu myndi verða sama og sjálfs-
morð þeirra.
Þegar Bretar tóku borgina
Randar-i-Shahpur i Iran fundu
þeir þar fimm löskuð skip
möndulveldanna, sem höfðu
leitað þar liælis. Tvö skipanna
voru þýzk, en hin ítölsk.
•
Peter Fraser, forsætisráð-
herra Nýja Sjálands, er kominn
til Bandaríkjanna og mun tala
við Roosevelt i dag. Þeir munu
ræða um Austur-Asíumálin.
I viðtali við blaðamenn hefir
Fraser látið svo um mælt, að
horfur sé að vísu alvarlegar, en
ekki svo, að ekki sé hægt að
bjarga þvi við.
•
Verkamannaflokkur Ástralíu
hefir sent Menzies, forsætisráð-
herra, svar við ósk lians um að
stofnuð verði þjóðstjórn. Krefst
verkamannafloldviirinn þess, að
hann segi af sér og fái stjórnina
færari mönnum í hendur. Má
telja eigi ólíklegt, að Menzies
segi af sér, þar sem hann hefir
tjáð sig fúsan til að starfa undir
yfirstjórn hvaða forsætisráð-
lierra; sem samkomulag næðist
um.
•
Japanir liafa liáfið sókn í
Norður-Kína, i fylkjunum, Hop-
’ei, Chahar og Shansi. Segjast
þeir ætla að uppræta kommún-
isla þar með öllu.
Lúðrasveitin Svanur
leikur á Arnarhólstúni kl.
8.30 í kvöld. Stjórnandi er Karl
Ó. Runólfsson.
og unnu sumir í vélarrýminu.
Þeir fengu skipun urn að vera
þar áfram, þangað til þeim yrði
gefin skipun um að koma upp
á þilfar. I 5 mínútur urðu þeir
að vera niðri i iðrum, skipsins,
meðan sjór og olía streymdi inn
til þeirra. Þá var þeim gefin
skipmi um að fara í björgunar-
bátana.
Á eftir sagði einn kyndar-
anna, sem verið hafði á „fyr-
plássi“, að næst yrði liann ró-
legri, ef hann fengi samskonar
skipun — þetta hefði verð þörí
æfing.
gumatra er dýrmætasta eign
Hollendinga. Hún er fjór-
um sinnum stærri en Java og
leggur til helming allra dollara,
sem nýlendurnar gefa af sér.
Þó er meslur hluti eyjunnar
„Remhu“ eða ófærir frumskóg-
ar. íbúarnir eru aðeins 8.000.000
að tölu, en i norður-héruðunum
eru framleidd ógrynni af
gúmmíi, tini og tóbaki. Þá er
kaffi framleitt í allstórum stíl
og loks eru þar nokkrar gull-
námur, sem gefa góðan arð.
Eyjan er vel víggirt, en auk
þess er erfitt að fara þar með
her manns, vegna þess hve
landslag er erfitt. Þar sem
byggð er mest á eynni eru
varnir auðvitað beztar, því að
]iar sem engir húa er landslagi
svo háttað, að þar eru annað-
hvort afar há fjöll eða frum-
skógar, sem ómögulegt -er að
komast í gegnum. Er meira að
segja gengið svo langt, að talað
er um Sumatra sem „aðra vig-
línu“ Singapores.
•
ewin B. Barringer er maður
einn nefndur, sem býr vest-
ur i Ameríku. Hann hefir unnið
sér það til frægðar, að fara allra
manna hæst í svifflugu, eða upp
í 14.000 feta liæð.
Nú herst Barringer fyrir því,
að Bandaríkin taki upp víðtæka
flugkennslu með svifflugum.
Haim lieldur þvi fram, að þótt
sá sem læri svifflug, þurfi einn-
ig aukakennslu, ef hann verður
herflugmaður, þá liafi hann þó
öðlast mjög þarfa þekkingu
með svifflugslærdóminum.
Barringer telur, að Þjóðverj-
ar hafi kennt um 250.000 mönn-
um undirstöðuatriði flugs í svif-
flugskólum landsins og þessi
kennsla hafi gert Þjóðverjum
kleift að eiga alltaf nóg af flug-
mönnum fyrir vélflugur sínar.
Þá bendir Barringer á það,
liversu mikil not geti verið að
svifflugum í hernaði. Þær sé að
vísu ekki ásjálegar i saman-
burði við orustuflugvélar, sem
komast með 650 km. hraða, en
hitt verði líka að líta á, hversu
hægt sé að koma f jandmönnun-
um að óvörum að næturlagi i
svifflugum. Þannig tóku Þjóð-
verjar belgiska virkið Eben
Emael og taka þess opnaði
þeirn leið inn i Belgíu.
•
J borginni Fort Missoula i
Montanafylki vestan hafs eru
um 1000 ítalskir sjómenn hafð-
ir í fangabúðum. (Þeir eru af
ítölskum kaupskipum, sein
Bandarikin tóku i sina þjón-
ustu). Þarna eiga þeir að dúsa
til stríðsloka. Þeim líður að visu
vel í Bella Vista (svo nefna ít-
alirnir búðirnar), en samt eru
þeir farnir að þrá að komasí
heim.
Við og við ér blaðamönnum
boðið að sjá fangabúðirnar, til
þess að fullvissa sig um, að að-
húð fanganna sé eins og ákjós-
anlegt er. Þegar blaðamenpirnir
koma rignir yfir þá spurning-
unum:
„Hvernig gengur stríðið?
Hafið þið hlöð meðferðis? Hefir
Mussolini lialdið nokkra ræðu?
Er Grikkland fallið? Hvernig er
með Ahessiníu og Lihyu?
En blaðamennirnir mega
ekki svara.
Lífið í fangabúðunum líður
með litlum tilbreytingum. Þeir
lilýða daglega á hljómleika
hljómsveitarinnar á skemmti-
skipinu Conte Biancomano, en
margir eru orðnir dauðleiðir á
því. Margir þeirra eru að dunda
við að gera skipalíkön og eru
sumir hverjir ágætir smiðir.
Þeir eru líka leiknir í knatt-
spyrnu, en liitinn i veðrinu hef-
ir gert þeim erfitt fyrir með
iðkun hennar.
Flestir slæpast bara allan
daginn og allir eru að verða
leiðir á malnum, enda þótt þeir
viðurkenni, að það hafi verið
langt síðan þeir höfðu fengið
svo góðan mat, er þeir voru
teknir fastir.
Þeir segja: „Vistin er góð í
Bella Vista. En Italía er heimili
okkar. Þar viljum við vera.“
SteindÓF
Sérleyfisbifreiðastöðin.
Sími 1585.
FERÐIR Á MORGUN:
Til Stokkseyrar:
Kl. ÍO1/^ f. h. og 7 siðdegis.
Til Þingvalla:
Kl. IO1/2 f. h., iy2 e. h. og
7 síðd.
Til Sandgerðis:
KJ. 1 e. li. og 7 siðd.
Til Grindavíkur:
Kl. 8 síðdegis.
Flautukatlar
OLÍUVÉLAR.
KVEIKIR.
Leður-gönguskór
Gúmmískór,
Gúmmístígvél,
Inniskór,
Vinnuföt o. fl. —
GtJMMÍSKÓGERBIN,
Laugaveg 68. — Simi 5113.
er miðstöð verðbréfavið-
skiptanna. — Simi 1710.
Vinnum úr hári. Kaupum
sítt aflclippt hár.
HÁRGREIÐSLUSTOFAN
PERLA
Bergstaðasti’æti 1. Simi 3895.
Bílstjóri
Góður bilstjóri með meira
prófi óskast strax. Tilhoð
með upplýsingum leggist á
afgr. Visis, merkt: „Ábyggi-
legur“. -—
YSrublll
i góðu standi til sölu. Til sýn-
is eftir kl. 6 á Vifilsgötu 14.
Nýkomið:
Gólfkústar 3 teg.
Gólfskrúbbur
Gluggakústar
Pottaskrúbbur
U ppþ vottaburstar
Salerniskústar
Skóburstar
Þvottaburstar
Strákústar (stórir)
HAlKBOROÍk.i.
Laugaveg 44.
Karl
nnaföt
voru tekin upp í gær.
Austurstræti 10. Sími 3041 — 1258.
lÖndoL
liigiii*
verzlunar
I I
aónr
sem befir unnið við verzlun í Reykjavík og erfeml-
is Og sérstaklega er kunnugur vefnaðarvörum ósk-
ar eftir góðri framtíðaratvinnu.
Hefir kynnt sér auglýsingatækni sérstaklega er-
lendis.
Tilboð óskast send afgr. Vísis, merkt: „X 500“ fyrir
31. þessa mánaðar.
Nokkra krakka
vantar um mánaðamótin til að bera blaðið til kaupenda, bæði
í austur og vesturbæ.
Talið við afgreiðsluna sem fyrst.
Okkar innilegustu þaklrir fyrir auðsýnda Iduttekningu
við fráfall og jarðarför
Otta Kristinssonar.
Guðrún Ottadóttir, Kristinn Pétursson,
og systkini.