Vísir - 30.06.1942, Blaðsíða 2

VlSIR
VISIR
DAGBLAÐ
íltgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstrætí).
Símar: 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Ábyrgðarleysi.
J^ÝLEGA var fundur haldinn
í Siglufjarðarkaupstað þar
sem mættir voru allir frambjóð-
endur flokkanna í Eyjafjarðar-
sýslu. Þar gerðist fátt sögulegt
að öðru leyti en þvi, að Einar
Arnason, gamall og kunnur
framsóknarmaður, lýsti yfir þvi,
að úr því að Framsóknarflokk-
urinn liefði dregið fulltrúa sína
út úr ríkisstjórninni, bæri liann
enga ábyrgð á setning „gerðar-
dómslaganna" né framkvæmd.
Yæri það i samræmi við
þessa afstöðu flokksins, að full
trúi hans hefði látið af störfum
i dómnefndinni.
Þetta er ekki ómerkileg yfir-
lýsing af liálfu hins reynda
þingmanns og i lienni felst við-
urkenning á •þeirri fullyrðingu
núverandi forsætisráðherra, er
fram kom i útvarpsumræðun-
um í vetur, að Framsóknar-
flokkurinn hefði þá þegar tekið
ákvörðun um að eyðileggja
lagasetningu þessa í fram-
kvæmdinni, þótt flokkurinn
bæri á henni fulla ábyrgð frá
upphafi og liefði jafnvel átt að
lienni frumkvæði. Framsóknar-
menn vildu þó ekki viðurkenna
þetta þá, og liélt Eysteinn Jóns-
son því fram m. a., að það hafi
sýnt sig, þegar um síðustu ára-
mót, að hin svokallaða „frjálsa
leið“ liefði verið gersainlega o-
framkvæmanleg, „enda aldrei
nema gaspur eitt.“ Kemst Ey-
steinn Jónsson því næst svo að
órði: „Fyrir dyrum stóðu stór-
felldar grunnkaupshækkanir,
sem hefðu gert allar frekari til-
raunir til þess að ráða við dýr-
tíðina þýðingarlausar .... Hér
var þvi um tvennt að velja fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, — annað-
hvort að horfa á það aðgerða-
laust, að dýrtíðaraldan í land-
inu risi liærra en nokkru sinni
fyrr, samkvæmt hinni frjálsu
leið og á þeirra ábyrgð, eða þá
að snúa inn á leið Framsóknar-
flokksins...Gerðardómslög-
in voru gefin út, sem gerðu ráð
fyrir óbreyttu grunnkaupi og
verðlagi, sem meginreglu.“
Það er ekki illa til fallið, að
menn hafi í huga þessi ummæli
hins fyrrverandi ráðherra
Framsóknar, þótt þar sé mál-
um liallað og mörgu til logið
um afstöðu sjálfstæðismanna
til málsins á þingi, og kryfja
þvi næst yfirlýsingu Einars
Árnasonar lil mergjar. Hann
viðurkennir frómlega, að vegna
sjónarmiðs flokkshagsmunanna
hafi Framsóknarflokkurinn á-
kveðið að fórna þjóðarhags-
munum, og ekki nóg með það,
svikja og eyðileggja það hags-
munamálið, er floklíurinn barð-
ist harðast fyrir meðan fulltrú-
ar hans sátu í stjórninni. Ekki
ætti frekari vitna að þurfa við
um starfsaðferðir flokksins og
hvers trausts liann er maklegur
af hálfu þjóðarinnar.
Þó er enn lengra gengið í
málefnasvikunum. Formaður
flokksins Iýsir yfir því, alger-
lega ófeiminn, að það eitt sé
ekki nóg, að flokkurinn muni
virða að vettugi stefnumál sin,
heldur sé hann einnig reiðubú-
inn til, að kosningum loknum,
að ganga á mála lijá róttækustu
Reykvíkingum og sjdmönnum finnst
of mikili Framsdknarþefur at Þjúðdlfi.
Ritstjóri Þjóðólfs undirbjó blaðaútgá.fu sína mjög vel með
áberandi útvarpsauglýsingum og á annan hátt. Hann lofaði blaði,
er mundi af réttsýni og hlutdrægnislaust gagnrýna ýmsar stjóra-
arvaldaaðgerðir, hver sem í hlut ætti og annað það, er riauðsyn
bæri til og blaðinu f.vndist aðfinnsluvert. Jafnframt var lofað
öflugum stuðningi við framfara- og þjóðþrifamál landsmanna.
Margir voru orðnir leiðir á
þeirri lognmollu og ólundartón,
sem þjóðstjórnarblöðin voru
haldin af um það bil er Þjóðólfs-
menn boðuðu útkomu blaðs síns
og liugðu gott til nýs blaðs og
voru dálítið eftirvæntingarfullir
yfir útkomu þess.
Svo hóf Þjóðólfur göngu sína.
Fyrsti leiðari blaðsins var hat-
römm árás á Eimskipafélag ís-
lands, nákvæmlega sama efnis
og rituð i sama anda og fram-
sóknarblöðin höfðu svo oft klif-
að á áður, óhæfilegum gróða fé-
lagsins, sem yki dýrtíðiná í land-
inu o. s. frv.
Það má óhætt fullyrða, að
inargir — sennilega allir — hafi
orðið fyrir vonbrigðum er þeir
lásu þenna fyrsta leiðara nýja
ritstjórans í nýja blaðinu. Ýms-
ir töldu að liér væru á ferð
flugumenn Framsóknarflokks-
ins, gerðir út til þess að veiða fá-
fróðustu sálirnar í bænum í nýtt
framsóknarnet. Það mun þó
tæplega rétt tilgáta. Hitt mun
sönnu nær, að ritstjórinn hafi
verið orðinn svo sanntrúaður á
mátt nútímaskottu Framsókn-
arflokksins, óvildina til eins
vinsælasta og mest metna þjóð-
þrifafyrirtækis landsmanna,
Eimskipafélagsins, að hann hafi
tálið tryggara að fórna henni
nokkuru af andlegri fæðu sinni,
sér og blaði sínu til framdráttar
um leið og hann lagði út á hina
ábyrgðarmiklu braut þjóðar-
leiðtogans.
Menn skynjuðu fljótt af
fyrsta Ieiðaranum, að þar var
öflum vinstri flokkanna, tií
þess að framkvæma auðjöfnun
í landinu, þannig t. d. að Sveinn
Sveinsson í Völundi og Einar
Olgeirsson standi þar jafnfætis.
Það er engan veginn nýtt fyr-
irbrigði, að Framsóknarflokkur-
inn sé samningaliðugur, en hitt
liefir ekki verið viðurkennt fyr
opinberlega af ráðamönnum
Framsóknar, að flokkurinn
ætti livorki stefnumál né sóma-
tilfinningu, og hvernig geta
þessir menn ætlast til, að kjós-
endurnir ljái slíku viðrini fylgi
sitt? Hér er um svo einstakt á-
byrgðarleysi að ræða, jafnvel
þótt í lieitri kosningabaráttu sé,
að það verður með engu móti
varið. Þegar slíkur velsæmis-
skortur bætist við sauðsvart aft-
urhald og miðaldamyrkur, sem
beinist að því, að svifta kjós-
endurna almennum mannrétt-
indum, er sannarlega tími til
þess kominn, að kjósendurnir
liamli því, að þessir eiginleikar
fái að leika lengur lausum hala.
Þess er að vænta, að Reyk-
vikingar fylki nú liði i því
augnamiði, að heimta rétt sinn,
og til þess að engin mistök verði
á, ber þeim að kjósa Sjálfstæð-
isflokkiim. Þrátt fyrir margvís-
legan rógburð, sem borinn er
jnanna í milli og einkum bein-
ist þó að þvi að gera forystu-
menn flokksins tortryggilega,
er það augljóst, að hver sá kjós-
andi, sem Ijær slíku eyra og
bregst skyldu sinni i kosning-
unum með því að veita Sjálf-
stæðisflokknum ekki stuðning
sinn, stuðlar um leið áð því, að
viðhalda því versta, sem í þjóð-
félaginu finnst, rangsleitni,
stefnusvikum og ábyrgðarleysi.
ekkert nýtt á ferðiníi. í lion-
um var hvorki annað né meira
en hin leiðinlega, íslialda, ná-
strandarþoka Framsóknar-
flokksins, sem á undanförnum
árum hafði verið blásið að
Eimskipafélaginu og starfsemi
þess. Margir köstuðu því blað-
inu frá sér með aumkvunar-
blandinni lítilsvirðingu og lof-
uðu, að það skyldi aldrei ergja
þá meir.
Hinn 26. maí síðastl. birti
Þjóðólfur grein með fyrirsögn-
inni „Áhættuþóknun“. Efni
hennar er svipaðs eðlis og árásin
á Eimskipafélagið. Umhyggjan
fyrir landslýðnum er höfð að
yfirvarpi. „Eitt af því, sem
eykur dýrtíðina og vandræði
siglinganna og skapar misrétti,
er hin óhæfilega háa áhættu-
þóknun þeirra, er atvinnu hafa
af siglingum", segir Þjóðólfs-
maðurinn. (Ætli ekþi flestum
finnist liinn andlegi skyldleiki
við manninn með „hræðslu-
peningana“ nógu skýr?).
Ja, aumingja maðurinn, mun
flestum verða á að hugsa, er
les þessa grein höfundarins.
Öfundar liann mennina, sem
komust særðir að landi á
Fróða? Eða eru það máske
þeir, sem björguðust særðir af
fleka af Reykjaborg? Eða þá
mennirnir, sem voru að hrekj-
ast á flekanum frá Heklu í 10y2
sólarhring eftir að henni var
sökkt? Sér hann eftir áhættu-
þóknuninni til mannsins, sem
nýlega er kominn heim úr
þeirri svaðilför, liggur enn
rúmfastur á sjúkrahúsi og
verður sennilega örkumla, það
sem eftir er æfinnar? Nei, lík-
lega sér hann ekki eftir áhættu-
þóknuninni til þessara manna.
Mun það ekki lieldur vera öf-
undin — nútíma Þorgeirsbol-
inn — yfir of háum hlut sjó-
manna, sem gerir hann gulan
af öfund og villir honum sýn?
Þjóðólfsmaðurinn heldur því
fram, að ekki sé meiri hætta
fyrir sjómennina að sigla en
almenna farþega, er sigla á
hættusvæðum og spyr, hvar sé
þeirra áhættuþóknun?
Frá því að ísland var her-
numið, hafa 160 íslenzkjr sjó-
menn látið lífið við skyldu-
störfin á hafinu, og sennilega
Iangflestir sökum styrjaldar-
innar, sem síðan hefir geysað
og geysar enn. Á sama tíma-
bili hefur 1 íslenzkur farþegi
Iátizt fyrir það að sigla inn á
hættusvæði. 160 islenzkir sjó-
menn jafngilda 1 góðum ísl.
borgara, sem stundar atvinnp
á landi, segir Þjóðólfsmaður-
inn. (íslenzkir sjómenn eru
„Grimsbýlýður“, er haft eftir
læriföður Þjóðólfsritstjórans, á
sínum tíma).
Flestir þeir, sem siglt hafa
sem farþegar yfir liættusvæðin
síðan ísland var hernumið, að
undanteknum farþegunum á
Esju (Petsamoförunum), hafa
verið kaupsýslumenn, stjórnar-
erindrekar og aðrir, sem farið
hafa utan til opinberra erinda-
gerða. Kaupsýslumennirnir
munu skammta sér áhættu-
þóknunina sjálfir eftir eigin
geðþótta og engan spyrja leyf-
is, ejnda mun það tæplega vera
íslenzkir kaupsýslumenn, sem
Þjóðólfsmaðurinn ber sérstak-
lega fyrir brjósti. Máske það
séu þeir bankastjórarnir Villij.
Þór og Ásgeir Ásgeirsson, á-
samt Birni Ólafssyni stórkaup-
manni ,er fóru í erindagerðum
rikisstjórnarinnar til Banda-
rikjana og dvöldu þar nokkra
mánuði. Finnist Þjóðólfsmann-
inum hlutur þessara manna of
rýr í hlutfalli við áhættuþókn-
unina sem sjómennirnir fá,
mun hann i næsta leiðara
benda rikisstjórninni á mis-
réttið og gera sitt til að fá úr
bætt.
Sjómenn hafa fengið sína á-
hættuþóknun með samningum
við útgerðarmenn, er hafa haft
nægt víðsýni til þess að skilja
nauðsyn þeirra á bættum kjör-
um með tilliti til þeirrar á-
hættu, sem störfum sjómanna
eru samfara.
Formaður Framsóknar-
flokksins hóf stjórnmálabaráttu
sina með því að spilla samstarfi
milli útgerðarmanna og sjó-
manna, og varð of mikið á-
gengt. Lærisveininum, ritstjóra
Þjóðólfs, mun reynast ofurefli
að leika sama leikinn. Það mun
reynast með öllu árangurslaust
nú, að reyna að spilla milli út-
gerðarmanna og sjómanna i
þessum efnum. Hvorugur aðil-
inn mun gefa slíkri tilraun
nokkurn gaum. Menn læra af
reynslunni. Samningaréttinn
má taka af sjómönnum með
lögum. Vilji Þjóðólfsmaðurinn
beita sér fyrir því, er honum
sú leið opin. Hann um það.
Annars er mjög auðvelt mál,
að reikna nákvæmlega út á-
hættuþóknun sjómanna, t. d.
hverju hún nam á árinu 1941.
Allir þeir, sem raunverulega
vildu komast að því, hvaða á-
lirif hún hefði á dýrtíðina i
landinu, hefði byrjað á slíkum
útreikningi og byggt svo rök-
semdir sínar á niðurstöðu út-
komunnar. Þjóðólfsmaðurinn
kaus liinn kostinn, að skrifa
illviljaða grein að óathuguðu
máli, á lélegan hátt, í lélegt
blað og það tókst.
Ritstjóri Þjóðólfs má vera al-
veg viss um það, að nútíma-
skotturnar og Þorgeirsbolarnir
— óvildin og öfundsýkin yf-
ir ofstórum hlut sjómannsins
— fá ekki lifað með íslenzku
þjóðinni fremur en skotturnar
og Þorgeirsbolarnir, sem þjóð-
sögurnar greina frá, nema þeim
sé veitt næring. Annars munu
þessi skötuhjú hverfa með öllu,
þegjandi og hljóðalaust af sjón-
arsviðinu og engum gera nokk-
urt mein. Það á að vera verk-
efni framtiðarleiðtoga islenzku
þjóðarinnar, að koma þeim
fyrir kattarnef. Hinir, sem vilja
líf þeirra, sem lengst og blóm-
legast, munu sjá þeim fyrir
næringunni. Þjóðólfsmenn
ráða .sjálfir hvern flokkinn
þeir vilja fylla.
Hingað til hefur verið ofmik-
ill framsóknarkeimur af Þjóð-
ólfi. Það er máske vorkunnar-
mál. Manni getur skilizt, livað
ákaflega erfitt það muni vera
fyrir þá menn, sem um margra
ára skeið hafa alizt upp í and-
legu samfélagi við Framsókn-
arflokkinn og haft formann
hans að kennara og leiðsögu-
manni á uppvaxtarárunum, að
losa sig við þá þröngsýni og
óvild til manna, málefna og
fyrirtækja, sem eru getin
í framsóknarsauðahúsinu. Ekki
ætti það þó að vera ókleift fyr-
ir ungan mann, ef viljinn er
fjrir hendi.
Reykvikingar og sjómenn
hafa kastað allri trú á skottur
og Þorgeirsbola, hvort lieldur
frambornar í nútíma- eða þjóð-
sagnabúningi. Slikt trúboð er
tæplega ómaksins vert að reka
hér í bænum. Síðuslu bæjar-
stjórnarkosningar ættu að geta
komið sæmilega greindum
manni -í skilning uin það.
Gamall skútukarl.
Ný bók í vændura eftir
Guðmund Daníelsson.
Eftir Guðmund Daníelsson
rithöfund er í vændum bók í
skáldsöguflokkinum „Af jörðu
ertu kominn“.
Fyrsta bindi í þeim flokki
kom út i fyrra með undirtitlin-
um „Eldur“. Þetta bindi, sem
væntanlegt er í sumar eða haust,
mun hljóta heitið „Sandur“.
Eftir þvi sem Guðmundur
skýrði Vísi frá fyrir s. 1. helgi,
mun sögugangur þessa bindis
gerast í öðrum stað. en á sama
tima og „Eldur“, en bæði muriu
bindin enda á sama punkti.
Þriðja, og þá líklega síðasta
bindið i skáldsöguflokkinum,
verður svo framhald af báðum
fyrri bindunum. Kvaðst Guð-
mundur einu sinni hafa ætlað
því lieitið „Landnám“, en ekki
sagðist hann vera viss um, að
liann gæti staðið við það. Sömu-
leiðis er óákveðið hvenær síð-
asta bindið keniur út.
Guðmundur fór vestur á land
á laugardaginn var. Þar mun
liann Ijúka við það, sem hann
á eftir af bókinni, en að því
loknu mun hann hverfa til Ak-
ureyrar og ganga þar endanlega
frá útgáfu bókarinnar. Kemur
hún út á forlagi Þorsteins M.
Jónssonar, Akureyri.
1685 búnir
að kjósa.
Nú eru aðeirts fimmdagur
til kjördags. Minnist þess,
að áríðandi er, að þér kjósið
áður en þér farið úr bæn-
um og ef þér verðið ekki
hér á sunnudaginn kemur.
Kosningaskrifstofa Sjálf-
stæðisflokksins er í Yarðar-
húsinu og gefur yður allar
upplýsingar viðvíkjandi
kosningunum. Hringið að-
eins í síma 2339 og biðjið
um leiðbeiningar, ef þér
þurfið á þeim að halda.
Kosið er í Miðbæjar-
barnaskólanum kl. 10—12
f. h., 1—5 e. h. og 8—9 á
kvöldin.
í morgun kl. 10 l/z voru
1685 kjósendur búnir að
neyta atkvæðisréttar síns
hjá lögmanni.
Kjósið áður en þér farið
úr bænum.
x D-listinn
Samkomulag
milli Ríkisskips
og sjómanna.
Samkomulag náðist í gær
milli Skipaútgerðar ríkisins og
sjómanna, á þeim grundvelli, að
undirmenn á skipunum fá 280
krónu hækkuri áhættuþóknunar
á mánuði og einn frídag til við-
bótar, en yfirmenn fá 300 krónu
hækkun á áhættuþóknun.
Að sjálfsögðu mun dómnefnd
Djjúpir
§tólar
2 djúpir stólar til sölu ó
Sjafnargötu 6, annari hæð.
66ð stúlka
óskast nú þegar. Hátt kaup.
Vaktaskipti. Herbergi.
MATSALAN.
Amtmannsstíg 4.
Eignaskifti
Lítið liús í bænum óskast
í skiptum fyrir einbýlishús
utan til í bænum. Hentugt
fyrir fjölskyldufólk. Þeir,
sem sinna vildu þessu, leggi
nöfn sín í lokuðu umslagi á
afgreiðslu Vísis fyrir sununri-
dag, merkt: „Eignaskipti
1942“. 1
Somar-
bú§taðnr
á einum fegursta stað i nánd
við Þingvallavatn er til sölu.
Allt fyrsta flokks. — Uppl.
á Óðinsg. 32, annari hæð.
Tökum upp í dag
Silki- Voal
og* kögrar
í gardinnr
VER71UNIN.««W
CZ^/
tella
Bankastræti 3
Vil kaupa
nokkur þúsund fet af timbri
1X4 eða 1X6”. Má vera not-
að steypumótatimbur eða
stórir kassar.
Sigurður Hallbjaraarson.
Akranesi.
í nágrenni bæjarins til sölu.
Tilboð, merkt: „Veitingar“,
sendist blaðinu.
Góður
fólksbíll
til sölu af sérstökum ástæð-
um. Til sýnis á bifreiðastöð-
inni Geysir, kl. 3—4 í dag.
Vörubifreið
I '
til sölu á Smyrilsvegi, Gríms-
staðaholti í kvöld kl. 5—7.
í kaupgjalds- og verðlagsmálum
taka þessa samninga til með-
ferðar, og undir hennar úr-
skurði er það komið, hvort
samningar þessir fá að standa
eða ekki.
J