Vísir - 23.09.1942, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
32. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 23. september 1942.
Ritstjó^ar
Blaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660.
Gjaldkeri 5 llnur
Afgreiðsla
194. tbl.
/
Rigningar og
á vígstöðum
snjóar víða
Fangarnir
jarðgöng
gróiu 240 íeta
á 3 mánuðum.
Rússl
Ævintýralcg: dirf§ka í fangabúðnin
í istralín.
Hverju húsi í Stalingrad
á að breyta í virki.
Þjoðverjar náðu 2 strætum í gær
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS, New York, í morgun.
Bezti hernaðartíminn í Rússlandi er nú á enda og
veturinn er farinn að gera vart við sig bæði
nyrzt og syðst á vígstöðvunum þar. Fregnir
Rússar skýra frá því, að snjóað hafi bæði norður á
Murmansk-vígstöðvunum og suður í Kákasusfjöllum,
en þar á milli eru það rigningar, sem tef ja hernaðarað-
gerðir. Hefir rignt allmikið hjá Stalingrad og Voronesh,
og annarsstaðar á vígstöðvunum hefir líka brugðið tií
úrkomu við og við.
Ekki hefir þó þessi breyting á veðrinu haft nein sýni-
leg áhif á hernaðaraðgerðir. H já Stalingrad óg Voro-
nesh eru bardagar jafn grimmilegir og áður. Þ jóðver j-
ar sækja á við fyrmefndu borgina og Rússar kveðast
neyða þá og Ungver ja til undanhalds norður við Voro-
nesh.
Hernaðarsérfræðingur Times ritar í morgun um bardagana
aum Stalingrad. Gerir hann ráð fyrir því, að Þjóðverjar muni
•ekki draga úr sókninni þar, því að þeir geti ekki sætt sig við
það, að einskonar umsátursástand myndist þarna og þess vegna
muni þeir reyna að taka borgina hvað sem það kostar. Rökin
sem hermálasérfræðingurinn færir fyrir þessari skoðun sinni
er sú, að Stalingrad geti orðið hættuleg árásarbækistöð fyrir
Rússa ef ekki verður hreinsað til þar og Þjóðverjar þurfi líka
að fá lið von Bocks, sem þarna berst, til annara starfa.
Þessi stit.a, sem sést á myndinni, er nærri fullgerð, enda er
unnið við hana bæði daga og nætur. Hún er i Vesturríkjum
Baiidaríkjanna og er ætluð til að veita orku til hergagnafram-
Jeiðslu og til áveitu.
78 skip í júní
— 25 í september.
Skipatjón bandamanna á At-
lantshafi fyrstu 20 daga þessa
mánaðar var aðeins þriðjungur
af tjóninu í júní.
Vinson, einn af meðlimum
siglingaráðs Bandarikjanna,
skýrði frá þessu i gær. Kvað
hann bandamenn hafa misst 78
skip á Atlantshafi, Mexikoflóa
og Karabiska hafi i júnímánuði.
í júlímánuði var 68 skipum
sökkt á þessum sömu höfum,
en í ágústmánuði minnkaði
skipatjónið nákvæmlega um
helming — 34 skipum var sökkt.
Fyrstu 20 daga þessa mánað-
ar nam skipatjónið 25 skipum
— en á sama tíma var 75 nýjum
skipum hleypt af stokkunum í
Bandaríkjunum einum.
Kaiser byggir
ílugbáta.
Hénry J. Kaiser, skipa-
smíðakóngur Bandaríkjanna,
hefir herjað út leyfi til að
smíða risaflugbáta í skipa-
smíðastöðvum sínum vestur
við Kyrrahaf. Sérfræðingar
stríðsframleiðsluráðsins voru
andvígir því, að Kaiser fengi
að gera þetta, en hann sann-
færði meðlimi þess um, að
hann gæti það.
Kaiser ætlar að láta 50.000
lærða verkamenn starfa að
flugvélaframleiðslu þessari
og um þessar mundir er hann
að ráða 20.000 verkamenn í
New York.
Rússar játa, að Þjóðverjar
hafi náð á sitt vald tveimur
strætum í Stalingrad undanfar-
inn sólarhring, en segjast sjálfir
hafa sótt fram 2 km. fyrir norð-
vestan borgina — niður með
Don-fljóti.
Pravda hefir ritað hvatning-
arorð til verjenda Stalingrad.
Segir blaðið, að það verði að
breyta hverju liúsi í virki —
koma fyrir vatni, vistum og öðr-
um birgðum í hverju þeirra,
þar sem hægt sé að verjast og
grafa göng á milli, svo að hægt
sé að halda vörninni áfram.
Erfið sókn til Tuapsé.
Sókn Þjóðverja til Tuapse frá
Novorossisk gengur mjög treg-
lega, enda er landslag mjög
gott til varnar. Eini vegurinn,
sem liggur á milli þessara
tveggja hafnarborga, er utan
í fjallshlíð meðfram ströndinni.
Geta Rússar næstum alveg
stöðvað framsókn Þjóðverja
með því að sprengja veginn
burt, því að það tekur langan
tíma að höggva hann í fjalls-
hliðina aftur.
Austur hjá Mosdok eru harðir
bardagar. Hafa Þjóðverjar unn-
ið þar nokkuð á að undanförnu,
en sóknarhraði þeirra er mjög
hægur og Rússum tekst oft að
hrekja þá aftur jafnlangt og þeir
höfðu komizt rétt áður.
Síðustu fréttir frá Rússlandi.
í ' viðaukatilkynningu her-
1 stjórnar Rússa segir að götu-
bardagar Iiafi breiðst suður eft-
ir Stalingrad og hafi skriðdreka-
sveit brotizt inn i borgina að
sunnan.
Þar er lika skýrt frá því, að
Þjóðverjar hafi nú hafið nýja
sókn á suðurbakka Terek-fljóts.
Hersveitir Breta og banda-
manna þeirra nálgast höfuð-
borg Madagaskar, Antaneunari-
í vo, bæði að austan og vestan.
Eru þær aðeins 30 km. frá borg-
inni.
Stntt og laggott.
Fimm þúsund Frakkar voru
handteknir í París og umhverfi
um helgina, flestir fyrir að
hlýða ekki fyrirmælum um að
vera ekki á ferli.
•
Samkvæmt þeim upplýsingum,
sem stjórnir hernumdu land-
anna i Evrópu hafa fengið, hafa
Þjóðverjar drepið rúmlega 207
þús. manns, sem tilkynnt hefir
verið opinberlega um.
•
Tveir menn i Bretlandi hafa
verið dæmdir í níu mánaða
fangelsi hvor, fyrir að hafa tek-
ið á móti um 400 skömmtunar-
seðlum annarra.
•
Bardagar halda áfram i nánd
við Kinhwa, höfuðborg Gheki-
ang-fylkis, án þess að útséð sé
um úrslilin.
•
Myron Taylor, sendiherra U.
S. i Páfagarði, ræddi við páfa í
50 mínútur í gær. A laugardag
fer hann til Spánar, áleiðis til
Bandarikjanna.
^trandvarnir á
Ba&kaiB§kagíi.
Hersveitir öxulríkjanna á
Balkanskaga vinna nú af kappi
að því að styrkja strandvarn-
irnar þar.
Frgnir þær, sem berast Um
þetta til Ankara, eru á þá leið,
að einkum sé lögð áherzla á að
koma upp virkjum á ströndum
Albaniu og Vestur-Grikltlands.
Jugoslavnesku stjórninni i
London hafa ekki borizt neinár
fregnir um skeið um verulega
bardaga í Jugoslaviu. Setuliðs-
stjórnin hefir lagt fé til höfuðs
mörgum mönnum er standa
nærri Michailovitsch.
Japanskt beiti-
skip laskað.
Steypiflugvélar Bandaríkja-
manna á Guadalcanal hafa lask-
að japanskt beitiskip þar í ná-
grenninu.
Loftárásir liafa farið í vöxt á
Tulagi-Guadalcanal-svæðinu að
undanförnu, að þvi er hermir í
fregnum frá höfuðstöðvum Mc
Arthurs í Ástralíu.
Nýlega var gerð næturárás á
höfnina í Rabaul á Nýja Bret-
landi. Tvær sprengjur hæfðu
stórt japanskt skip. Auk þess
varð tjón á liafnarmannvirkj-
um.
Loftárásir liafa einnig verið
gerðar á ýmsar stöðvar japana
á eyjunum i kring.
Stöðvar Bandaríkjamanna á
Salomonseyjum eru óhaggaðar,
en herstjórn þeirra áætlar, að
3700 Japanir hafi fallið eða
særzt á eyjunum.
Knox, flotamálaráðherra U.
S., hefir verið spurður um það á
blaðamannafundi, hvort Japan-
ir sé að undirbúa mikla sókn til
að taka Salomonseyjar aftur.
„Það er rétt og skynsamlegt að
gera ráð fyrir því,“ svaraði
Knox, „og við hegðum okkur í
samræmi við það. Það væri
heimskulegt og barnalegt að
fara öðru vísi að.“
ÁPás á £1 Daba'
Flugvélar bandamanna gerðu
árás á EI Daba, fremstu flug-
stöð öxulherjanna í gær.
Að öðru leyti liggja liernaðar-
aðgerðir niðri að mestu. Flutn-
ingar og víggirðingabyggingar
taka upp mestan tima herjanna
og jafnframt er farið í öfluga
könnunarleiðangra.
------ Miro.ii—------—
,Það hefir verið tilkynnt í
Bandaríkjunum, að tveim amer-
ískum skipum hafi verið sökkt
á Miðjarðarhafi i ágústmánuði.
Frá Melbourne í Ástralíu kemur æfintýralegasta saga þessa
stríðs um stórkostlegar flóttatilraunir þýzkra og ít-
alskra fanga, er hafðir voru í haldi skammt frá borg-
inni. Höfðu þeir grafið 240 feta löng jarðgöng á þriggja mánaða
tíma og dregið að sér eða smíðað allskonar verkfæri.
Jarðgöng þessi voru styrkt og
klædd með timbri, svo að ekki
væri hætta á að þau féllu sam-
fangabúðum voru
I þessum
þýzkir og ítalskir liðsforingjar,
auk italskra sjómanna af kaup-
an og þau voru upplýst með
rafmagni, sem fengið var „að
láni“ úr leiðslum fangabúð-
anna.
Tíu fangai- — níu Þjóðverjar
og einn Ilali — sluppu úr búð-
unum og þegar farið var að
rannsaka það mál, varð ljóst um
starf fanganna. — Jarð-
göngin voru þriggja mán-
aða vinna og þau voru hin full-
komnustu. Auk aðalgangsins
voru margir minni gangar út frá
lionum til hinna ýmsu liluta
fangabúðanna. Voru göngin
meira að segja með útskotum,
til j>ess að hægt væri að mætast
í þéim.
Moldinni, er úr þeim kom,
var dreift um blómabeð, sem
fangarnir höfðu útbúið um-
Iiverfis kofa sína.
Þegar lögregla kom á vett-
vang til að rannsaka flótta fang-
anna var tekið á móti henni með
Horst Wessel-söngnum og haka-
krossfána, er gerður var úr alls-
konar tuskum, var veifað fram-
an í hana.
Lögreglan fann hið ótrúleg-
asta samsafn allskonar muna, er
fangarnir höfðu dregið að sér,
svo sem: Kaðla, hamra, vir,
seglgarn, borgaraleg föt, tré-
kylfur, skrúfjárn, meitla og bar-
efli úr gúmmíslöngum. Er talið
að þeir hafi ætlað að nota kylf-
urnar og gúmmíslöngurnar
gegn vörðunum.
Uppþot í Indlandi
Við og við blossa upp óeirðir
í Indlandi, en það er ekki á stór-
an mælikvarða.
Fyrir skemmstu.réðst múgur
manns á lögreglustöðina og
fangelsið í New Azagar í Shaha-
bad-fylki og hafði á brott með
sér þrjá fanga, er sátu þar i
haldi.
Hermannaflokkur var send-
ur til að hjálpa lögreglunni og
tókst honum að ná föngunum
aftur eftir nokkurn bardaga.
Fregnir hafa líka borizt frá
Madras-liéraði urn óeirðir. Þar
réðst um 100 manns, vopnaðir
hnífum og byssum, á umsjón-
armann járnbrauta, drápu liann
og béenndu geymsluskúr.
Leynistöð finnst
í Kaupmannahöfn.
New York Tirnes birtir þá
fregn 7. þ. m., að danskur lög-
regluþjónn liafi verið skotinn til
bana í Kaupmannahöfn, er hann
var að leita að óleyfilegri sendi-
stöð.
Þýzka fréttaslofan „German
Transocean Agency“ skýrði frá
þessu og hafði N. Y. Times frétt-
ina eftir henni.
Sá, er skaut lögregluþjóninn
og hafði stöðina með liöndum,
framdi sjálfsmorð, til að falla
ekki i hendur lögreglunni.
skipum og yfirmanria þeirra.
....——♦' ------------
k im eltiniarleikur
við katkaL
Fyrir skemmstu var háður í
Karabiska hafinu fjögurra daga
eltingaleikur við kafbát, sem
lauk með því, að honum var
sökkt.
Kafbáturinn, sem var þýzk-
ur, réðist á flutningaskip undan
ströndum Kuba og sendi því
tundurskeyti fyrirvaralaust. Þó
að skipið sykki mjög hratt, gat
loftskeytamaður þess samt sent
neyðarmerki og tilkynnt stöðu
þess.
Þegar skipið var næstum
horfið kom kafbáturinn úr kafi
og hélt á brott ofansjávar, en
hann vissi ekki um tilkynning-
una, sem gefin hafði verið um
árásina. Áttu kafbátsmenn sér
einskis ills von, þegar flugvél
gerði allt í einu árás á þá.
Hún varpaði sprengjum á
bátinn, en engin hæfði, og hann
fór í kaf. Þetta var upphaf fjög-
urra daga eltingaleiks. Kafbát-
urinn gat aldrei farið úr kafi
nema örlitla stund til að endur-
nýja loftið, þvi að aragrúi flug-
véla var sifellt á sveimi yfir haf-
inu og þær gáfu leitarskipinu
leiðbeiningar, er þær urðu kaf-
bátsins varar.
Hringurinn, sem dreginn var
um hann, varð æ minni og á
fjórða degi tókst að eyðileggja
hann með djúpsprengjum.
Brotizt var inn í birgða-
geymslu Áfengisverzlunar ríkis-
ins í Nýborg í nótt, og stolið
þaðan á að gizka 40 heilflösk-
um af| whisky og álíka mörgum
pelum.
Innbrotið var framið ineð
þeim hætti að farið hafði verið
niður um þakglugga á húsinu og
niður á loftið, en þaðan svo nið-
ur á neðri liæðina, þar sem vin-
föngin eru geymd.
Mörg herbergi eru þama eða
hólf, sem vínföngin eru geymd
í, og voru nokkur þeirra brotin
upp. Sennilega hefir þjófnum
þótt bezt whisky og verið að
leita að því, þar sem það var
eina víntegundin, sem liann
virðist hafa haft á brott með sér.
Samkvæmt ágizkun munu það
hafa verið um 40 heilflöskur og
40 pelar sem hann stal. Málið er
í rannsókn.