Vísir - 15.10.1942, Blaðsíða 2

VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 16 50 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasaia 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kosningar.
SAMNINGAUMLEITANIR
kommúnista og Fram-
sóknar hafa að vonum vakið
mikla athygli, enda leynir sér
ekki að hverju stefnir, ef kjós-
endur gefa þessum flokkum
færi á að mynda sameiginlega
ríkisstjórn. Hermann Jónasson
berst mjög fyrir því innan
flokks síns, að horfið verði að
þessu ráði, en formaður flokks-
ins heldur öllum leiðum opnum
fram yfir kosningar. Vitað er
það hinsvegar að sá maður hef-
ir aldrei vílað fyrir sér að söðla
um i st/órnmálunum hafi hann
eitthvað getað unnið Reykvík-
ingum til óþurftar, og hefir
liann nú upp á síðkastið látið í
veðri vaka, að nauðsyn beri til
að stofnað verði til Landverzl-
unar, eins og í síðasta stríði:
með því að heildsalarnir hér í
bænum blómgist óhóflega.
Ðansar hann þar á sömu línu og
kommunistarnir. Skemmda-
starfsemi kommúnista og
hefndalöngun Framsóknar fall-
ast í faðma að kosningum af-
stöðnum, ef Reykvíkingar
hrinda ekki ófögnuði þessum
af höndum sér í kosningunum á
sunnudaginn. Þess er því að
vænta að hver Sjálfstæðismað-
ur geri skyldu sína, — vinni svo
sem hann má og sjái um að svo
geri aðrir, en láti það eitt ekki
nægja að sækja kjörstað seint
og síðar meir á deginum. Það
veltur á miklu að allir Sjálf-
stæðismenn kjósi tímanlega,
með því að nú lýkur kosning-
unni kl. 12 á miðnætti, sam-
kvæmt tillögum Framsóknar-
flokksins á Alþingi, sem hugð-
ist með því að skaða Sjálfstæð-
isflokkinn.
Þjóðviljinn, — blað kommún-
ista, — hirti samstarfstilboð
þeirra til Framsóknar með feit-
letraðri fyrirsögn, og mátti því
vænta að álíka veður yrði gert
út af svari Framsóknarmanna,
hvort sem það yrði neitandi eða
játandi. En það furðulega skeð-
ur, að í gær ræðir Þjóðviljinn
svar Framsóknarflokksins, og
reynir að fela smágrein þá, sem
að þessu laut innan um annað
lesmál blaðsins, á sem minnst
áberandi stað. Kommarnir vita
að samvinnuhneigð þeirra og
Framsóknar er á engan veg vel
séð hér í höfuðstaðnum, og þeim
er nú orðið ljóst, að þeir hafa
hlaupið á sig, með þvi að bera
fram tilboð sitt fyrir kosningar.
Ætlunin var að halda öllu slíku
makki leyndu, en á veiku augna-
hliki varð freistingin vitinu
sterkari, og því er það, sem
Reykvikingum gafst færi á að
skyggnast Iítið eitt inn í fyrir-
hugaða framtíð kommúnism-
ans hér á landi.
Þótt kommúnistar reyni að
dylja fyrirætlanir sinar með
því að reyna að telja fólki trú
um að Sjálfstæðismenn og
Framsóknarmenn muni taka
upp samvinnu eftir kosningarn-
ar, liggur ekkert það fyrir i mál-
inu, sem gerir það sennilegra en
að kommúnistar og Framsókn
taki höndum saman. Um þetta
er ekkert endanlega ráðið.
Þetta er kommúnistum ljóst
eins og öðrum og þvi er það,
. .... . ’-v
„Rödd skynseminnar má ekki
• - ' ik. * . * mm /
heyrast fyrir kosningar“.
Formaðup lítvarpsráðs bannar flutning vísindalegs
erindis um neyzlu innlendra afurða. Segist hafa
gert Jþað af umhygpju „fyrir málunum“ vegna lit-
varpsumræðanna.
1 gærkveldi laust fyrir kl. 8 síðd. var hæversklega tilkynnt í
útvarpinu, að erindi Jóhanns Sæmundssonar tryggingaryfir-
læknis: Innlend fæða og erlend, félli niður, en í stað þess yrðu
leikin log af hljómplötum. Mönnum kom þetta á óvænt með
því að flestir höfðu beðið erindisins með mikilli eftirvæntingu.
Vísir leitaði til læknisins og spurðist fyrr um forföll hans, og
fékk þá það svar, að um ekkert slíkt hefði verið að ræða.
Skýrði læknirinn svo frá, að
formaður útvarpsráðs, Jón Ey-
þórsson veðurfræðingur, hefði
tilkynnt sér í gær milli 4 og 5, að
ekki gæti orðið af flutningi er-
indisins þá um kvöldið, og færði
fram sem ástæðu, að óheppilegt
væri að slíkt erindi yrði flutt
fyrir kosningar. Hinsvegar bauð
hann upp á, að það yrði flutt
eftir kosningar, — á miðviku-
daginn kemur. í umræðunum
um þetta lét formaður útvarps-
ráðs skína í það, að frestunin
væri gerð af umhyggju fyrir
lækninum, með þvi að sennilegt
væri, að erindið yrði dregið inn
í stjómmálaumræðurnar og
læknirinn m,yndi hafa af því lit-
inn sóma. Læknirinn afþakkaði
það boð, að flytja erindið i næstu
viku, með þeim forsendum, að
hann vildi ekki viðurkenna rétt-
mæti }>ess, að rödd almennrar
skynsemi skyldi vægðarlaust
þögguð niður — fyrir kosningar.
Er efni erindisins þannig, að
það stofni hlutleysi útvarpsins i
hættu ?
„Ekki fremur nú en eftir kosn-
ingar. Erindið fjallar um holl-
ustu íslenzkrar fæðu, heilsufars-
lega og þjóðhagslega nauðsyn
þess, að hennar sé neytt í sem
ríkustum mæli og loks tillögur
um lækkun á t. d. kjöti og
mjólk.“
Er deilt á verð þessara afurða
í erindinu?
„Engan veginn. Hvergi er
dregið í efa, að verðið sé rétt, en
tillögurnar um verðlækkun eru
eingöngu hugsaðar sem liður i
baráttunni gegn dýrtíðinni. Er-
indið kemur út í dag á prenti og
getur þá hver maður séð hve
hættulegt það er. Erindi þetta er
í beinu framhaldi af útvarps-
erindi mínu, Matur og matar-
æði, en það erindi birtist i Al-
sem þeir leggja kapp á að rétt-
Iæta fyrir kosningar væntanlegt
samstarf sitt við Framsókn
með því að bera aðra sökum, —
þeir vilja láta það heita svo að
þeir gangi til samvinnunnar til
þess að afstýra vandræðum,
sem af svokallaðri „hægri“
samvinnu leiddi.
Þessar kosningar verða
vissulega örlagaríkar, en leiða
vonandi ekki til þeirrar þjóðar-
ógæfu, að kommúnistum takist
að auka fylgi sitt, og fái þannig
aðstöðu til að mynda ríkisstjórn
með Framsóknarflokknum.
Aldrei hefir oltið meir á því en
nú, að Sjálfstæðismenn, hér í
höfuðstaðnum, fylki sér sem
þéttast saman og vinni verulega
á frá því, sem verið hefir i síð-
ustu kosningum. Hver sá, er
lieima situr stuðlar beinlínis að
því að áhrifavald kommúnist-
anna eykst, og ræður því jafn-
vel, að þeir fá fleiri þingfull-
trúa en í síðustu kosningum.
Hættan er fyrir hendi og lýðum
Ijós. Hver er það, sem ekki vill
afstýra henni, og tryggja með
því framtið þjóðarinnar og
sjálfstæði?
þýðublaðinu 10. þ. m. í þvi er-
indi komst eg rétt að efninu í
lolcin og virðist mér því meiri
hætta á að orð min þar verði
rangfærð, ef mér er meinað að
gera fulla grein fyrir því, sem
vakir fyrir mér, sé það á annað
boð ætlunin að draga erindi
þessi inn í útvarpsumræðurn-
ar.“
Fleira hafði Jóhann Sæmunds-
son læknir ekki um það að
segja, en það er annar þáttur
þessa máls, sem mikla athygli
mun vekja.
Frásögn Jóns Eyþórssonar.
Vísi virtist framferði for-
manns útvarpsráðs svo fráleitt,
að blaðið taldi rétt að leita um-
sagnar hans sjálfs, ef vera mætti
að það skýrðist, af hvaða hvöt-
um bann hefði verið sett á flutn-
ing erindisins, svo og hverjir eða
hver hefði tekið þessa ákvörð-
un.
Blaðinu tókst að ná tali af
formanninum í morgun, en
hann var þá staddur á ritstjórn-
arekrifstofu Tímans. Fóru við-
ræður fram á þesssa leið:
Okkur langaði til að leita
upplýsinga um bannið gegn
flutningi á erindi Jóhanns Sæ-
mundssonar í gærkveldi. Hver
ákvað, að erindinu skyldi frest-
að?
„Það gerði eg, sem formaður
útvarpsráðs. Eg lít svo á, að for-
maður útvarpsráðs verði að
taka á sig ábyrgð og óvinsæld-
ir af slíkum ráðstöfunum, sem
þessum, milli funda, en hins-
vegar ber hann svo ábyrgð
gagnvart útvarpsráði, sem tek-
ur sinar ákvarðanir þessu við-
víkjandi.”
Átti ekki að halda útvarps-
ráðsfund í gær?
„Jú, fundir eru haldnir í ráð-
inu á miðvikudögum, en ég og
skrifstofustjórinn, Helgi Hjör-
var, litum svo á, að óþarfi væri
að halda fund að þessu sinni,
með þvi að ekkert sérstakt lá
fyrir, og auk þess eru fulltrú-
ar í útvarpsráði, sem, margir
fást við blaðastörf, mjög önn-
um kafnir þessa vikuna, eins
og þér þekkið, og eiga f>vi erfitt
um fundarsókn.“
Af hvaða orsökum synjuðuð
þér erindinu að þesssu sinni?
„Eg taldi erindið svo mikið
„innlegg“ 1 málum, sem deilt
verður um í stjórnmálaumræð-
unum nú í vikunni, og af um-
hyggju synjaði eg því um
flutning erindisins.”
Af umhyggju fyrir málunum
eða lækninum?
„Málunum að sjálfsögðu.“
Viljið þér taka eitthvað sér-
stakt fram frekar í þessu sam-
handi?
„Nei. Eg sé ekki ástæðu til
þess. Jóhann Sæmundsson
læknir hefir skýrt rétt frá okk-
ar viðskiptum í viðtali við Al-
þýðublaðið, er þar birtist í
morgun.“
Þá aflaði Vísir sér upplýsinga
um það frá öðrum heimildum,
að fundur sá, sem halda átti í
útvarpsráði i gærmorgun, var
afboðaður snemma um morg-
uninn, en vafalaust hefir for-
maðurinn þá þegar- verið hú-
inn að taka ákvörðun sina varð-
andi flutning erindis Jóhanns
læknis Sæmundssonar, þótt
hann teldi að „ekkert sérstakt
lægi fyrir fundinum“ og léti því
tilkynna fulltrúum, i útvarps-
ráði, að hann félli niður.
i
Eindæma tiltæki.
Samkvæmt framansögðu er
augljóst, að formaður útvarps-
ráðs hefir algerl,ega af eigin
hvötum og upp á sitt eindæmi
synjað um flutning á hinu hlut-
lausa og vísindalega erindi Jó-
hanns Sæmundssonar, enda tal-
ið að erindið gæti „verkað ó-
þægilega“ i umræðunum um
deilumálin. En óþægilega fyrir
hvern ? Ekki fyrir ríkisútvarpið,
en hagsmuna þess á formaður-<
inn að gæta, en annara ekki.
Illutlaus fyrirlestur hlýtur ávallt
að eiga rétt á sér, jafnvel þótt
kosningar standi fyrir dyrum.
Virðist því svo, sem hér sé um
hreinan ofbeldisverknað að
ræða af hálfu formannsins, sem
með öllu er óviðunandi, og af
pólitiskri ofstæki formannsins,
sem nú heldur sig aðallega á rit-
stjórnarskrifstofu Tímans.
Frjáls hugsun fer sannarlega
að eiga erfitt i landinu, ef slíkl
tiltæki er látið óátalið. Rikisút-
| varpið er hvorki einkaeign Jóns
i Eyþórssonar né Framsóknar-
flokksins. Til þess er stofnað og
það rekið á kostnað alþjóðar og
í hennar þágu, og formaður út-
varpsráðs verður að varast, —
hversu mikið traust sem hann
kann að hafa á sjálfum sér og
sinni stöðu, — að gera sig sekan
um slíkt gerræði og slíka
flónsku sem þessa. Erindi Jó-
hanns Sæmundssonar, þau er
hann flutti í Ríkisútvarpið, hafa
öll verið með þeim blæ og um
þau efni, að óhætt er að full-
yrða að fáir munu vinsælli fyr-
irlesarar. Erindin hafa haft
menningarlegt og „praktiskt“
gildi, og vafalaust er hið sama
að segja um erindi það, er synj-
að var, en það mun sannast, er
crindið kemur fyrir augu al-
mennings nú í dag.
Eftir ofviðirið á
Vestfjarðakjálkanum.
Jón Bergsveinsson fulltrúi
Slysavarnafélagsins er nýkom-
inn til bæjarins. Segir hann, a?
ófærð hafi verið mikil eftir of-
viðrið, og sé enn. Á ísafirði voru
mannhæðar háir skaflar og bíl-
ar komust ekki ferða sinna fyrr
en búið var að moka. — Fjár-
skaðar urðu og menn óttast, að
fé hafi fennt á fjöllum. — í
Bolungarvík brotnaði stór vél-
bátur við brimbrjótinn.
Jón var 3 daga veðurtepptur
í Súðavik og varð að lokum að
hætta við leiðangur sinn vegna
ófærðar.
Erfitt er um alla fundasókn
og frambjóðendurnir verða að
fara staða á milli á tveimur
jafnfljótum að þessu sinni.
Frú
1211
prófastsekkja frá Höskulds-
stöðum á Skagaströnd, er hálf-
áttræð i dag, fædd 15. október
1867 að Sæunnarstöðum i Hall-
áx-dal. Foreldrar hennar, Sigúrð-
ur Finnbogason og Elisabet
Björnsdóttir, hreppstjóra Þor-
lákssonar á Þverá í Hallárdal,
hjuggu lengi á Sæunnarstöðum
og ávallt við heldur lítil efni.
Frú Margi'ét er systir jjeirra
merku og kunnu manna Björns
bankastjóra Sigux'ðssonar og
Boga kaupmanns i Búðardal.
Þriðji bróðirinn var Haraldur,
tannlæknir í Kaupmannahöfn.
Ei'u þeir bræður nú allir látnir.
Frú Mai'grét ólst upp á Sæ-
unnarstöðum og kom brátt i
ljós að hún mundi prýðilegum
gáfum gædd og hneigð til bók-
náms. Seytján ára gömul gekk
hún í kvennaskólann á Ytri-Ey
og lauk þar námi með ágætum
vitnisburði. Haustið 1889 varð
hún kennslukona i Eyjarskóla
og gegndi því stai'fi til 1894.
Var oi’ð á því gert nyrðra,
hvei’su miklar mætur frú Elín
Briem, forstöðukona skólans,
hefði haft á gáfunx þessa nem-
I anda síns og síðar samkennara.
Árið 1893 giftist Margrét síra
Jóni Pálssyni frá Dæli í Víðidal,
síðar prófasti, er kjöi'inn hafði
verið prestur í Höskuldsstaða-
lcalli haustið 1891. Vorið 1894
reistu þau hú á Höskuldsstöð-
um og bjuggu þar síðan unz
Jón prófastur andaðist, haustið
1931. Hafði hann þá þjónað
Höskuldsstaðaprestakalli um
40 ára skeið og aldrei sótt um
annað hrauð. Sira Jón var sam-
vizkusamur embættismaður, fá-
skiptinn um annari'a hagi, en
þungur fyrir, ef á hann var leit-
að, hverjum manni vinsælli og
drengur hinn bezti. Ekki var
hann talinn mikill húhöldur, og
lítt mun þeim hjónum hafa
safnazt sá auður, sem mölur og
ryð mega granda. En góð voru
þau gesti og gangandi, höfð-
ingjar heim að sækja, veitul
um efni fram.
Þá er frú Margrét hafði misst
mann sinn fluttist hún út á
Hólanes og býr þar nú með dótt-
ur sinni, Elinu. Annað barn
þeirra hjóna er Páll cand. phil.,
er dvalist hefir lengi í Kaup-
mannahöfn og gegnir þar opin-
beru starfi.
Frú Margrét Sigurðardóttir
er enn við allgóða heilsu, þó að
aldui'inn sé orðinn nokkuð hár.
Munu vinir og kunningjar
minnast hennar á þessxim degi
og spnda henni alúðar kveðjur.
P. S.
Vantar
matreiðslukonu
og einnig stúlku til að ganga
um beina. Borga gott kaup.
Uppl. á Lindargötu 65, frá
kl. 7—8 í kvöld.
Húshjálp
íslenzk, reglusöm hjón,
sem vinna úli í bæ, vanta eitt
herbergi til að sofa í. Góð
umgengni, — áreiðanleg
greiðsla. — Húshjálp og
þvottar geta komið til greina.
Tilboð, merkt: „Há leiga
1942“.
Eriodi það,
sem eg átti að flytja í útvarp-
ið I gærkveldi, verður selt á
götum bæjarins sfðdegis í
dag.
JÓHANN SÆMUNDSSON,
50
mjólkurkýr
til sölu ásamt nægum hey-
birgðum. Uppl. i síma 2577.
Ungur maður
sem vinnur á skrifstofu, ósk-
ar efth' atvinnu á kvöldin eft-
ir kl. 6 og jafnvel um helgar
lika. Er vanur bókfærslu,
vélritun og öllum algengum
skrifstofustörfum, — góð
enskukunnátta, — hefir bíl-
próf. Tilhoð sendist afgr.
blaðsins fyrir 18. þ. m.,
merkt: „Ábyggilegur — 57“.
Vil selja
Planó
Til sýnis á Laugavegi 126,
neðstu hæð, frá kl. 6—-7 i
kvöld.

Vinna — Húsnæði
Karlmaður og kona, sem
vilja vinna við búrekstur hér
í bænum, geta fengið liús-
næði nú þegar. Tilboð send-
ist Visi strax, merkt: „Bú-
vinna“.
í mikln úxvali
fyrirliggjanúi
Margar stærðit
Margar gerðir
Margir Utir
Grjótagötu 7
Simi 3573
Sjálfstæðisflokkurínn
hefir boðað stjórnmálafund í
Keflavík annað kvöld kl. 8j4. —
Nokkrir helztu forystumenn flokks-
ins mæta á fundinum.
X—D-Iistinn.