Vísir - 13.11.1942, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
Ritstjórar
Blaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 llnur
Afgreiðsla
32. ár.
Reykjavík, föstudaginn 13. nóvember 1942.
238. tbl.
Harlaia livetor franska flot-
aiin til að isig^la til Afríkii.
Sú fallbyssa, sem, Bretar hafa
notaö mest, það sem af er í
þessu stríði, er hinn svönefndi
„25-pundari“. Sú byssa er mjög
handhæg til margskonar nota
og eins og nafnið bendir til
vega skot hennar 25 pund. —
Skip yfirgefa Benghazi.
Aðalher Rommel meira en 60
vestur af Tobruk.
km.
Birgðahlaðir möndulhersins í
björtu báli.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS, New York, í morgun.
Möndulskip eru nú sem óðast að fara frá Beng-
hazi, sem hefir verið ein af aðalhöfnum
Rommels undanfarna mánuði. Er þetta talið
greinilegt merki þess, að Rommel tel ji sér ekki fært að
verja Benghazi. Landslag er þannig víðast í Cyrenaica,
að skilyrði eru iítii til varnar frá náttúrunnar hendi.
Er ekki gert ráð fyrir því, að Rommel sijyrni við fótum
fyrr en hjá EI Agheila, en þangað hafa Bretar komizt
lengst áður.
Aðalher Rommels er nú dreifður á 30 km. svæði eftir vegin-
um frá Gazala til Tmimi, eu fyrrnefnda borgin er 60 km. vestur
af Tohruk og liin 90. Eru í sífellu gerðar loftárásir á hersveit-
irnar.
Griðarmiklir eldar brenna í
Tobruk og munu hersveitir
Rommels vera að hrenna hirgð-
ir sínar, þar eð ekki verður hægt
að koma þeim undan.
Aðalher handamanna er hins-
vegar kominn að Capuzzo-virki
og sækir því ekki eins hratt eft-
ir og áður. Stafar það af því,
að aðdráttarleiðir lians lengjast
nú og nauðsynlegt er að skipu-
leggja flutningana lil hersins,
svo að liann verði ekki einn góð-
an veðurdag uppiskroppa af
benzíni, vistum og skotfærum.
Bandamenn eru, farnir að nota
höfnina í Mersa Matruh og er
það til mikils hægðarauka fyrir
þá.
Enginn þýzkur eða italskur
liermaður er nú í Egiptalandi,
nema hann sé fangi, segir í
fregnum blaðamanna frá Kairo.
Búið er að telja rúmlega 30.000
italska fanga, og eru þar á með-
al 9 hershöfðingjar og hver ein-
asti maður úr herdeildunum frá
Brescia, Folgori og Pavia.
Rommel er sagður hafa lítið
af benzini, sVo að liersveitir
hans verði oft að ganga frá
skriðdrekum eða bílum, þeg-
ar þau tæki verða benzínlaus.
Segjast handamenn hafa fundið
um 80 skriðdreka hjá E1 Daha,
sem skilja varð eftir vegna þess
eins, að ekkert eldsneyti var til.
Sigur 8. hersins hefir vakið
mjög mikla hjartsýni i löndum
bandamanna, svo að stríðstrygg-
ingaiðgjöld fyx-ir skip á austan-
verðu Miðjarðarliafi hafi verið
lækkuð.
1 herstjórnartilkynningunni
frá Kairo í morgun er sagt frá
því, að 8. herinn sé búinn að
taka Bardia.
þjóðverjar sækja
á í Stalingrad.
Þjóðverjar hafa nú byrjað
enn eina sóknarlotu í Stalin-
grad og á einum stað hafa þeir
rekið fleyg inn í varnir Rússa.
Rússar segjast liins veg^r
hafa getað sótt fram drjúgan
spöl nyrzt í horginni.
Suður í Mið-Kákasus kveðasl
Rússar hafa náð tveim byggðai--
lögum úr höndum Þjóðverja og
umkringt sveit 100 skriðdreka,
sem voru orðnir benzinlausir.
Flutningavandamálin leyst.
.. Berlinarhlaðið Böi-sen Zeit-
ung skrifar um flutningavanda-
málin í Rússlandi og segir, að
þar senx búið sé að leysa þau,
muni líf hex-mannanna verða
auðveldax-a i vetur en í fyri-a.
„Nýjar eimi-eiðir“, segir
blaðið „hafa verið, smiðaðar,
sein geta þolað liina ógurlegu
vetrarkulda þar, vatnsgeymar
hafa vei'ið reistir meðfram
teinunum og á liverri járn-
brautarstöð ‘sjást hinir blá-
klæddu slarfsmemx þýzku ríkis-
járnbrautanna.41
Samkvæmt fregnum, sem
boi-izt liafa til Stokkhólms frá
Þýzkalandi með fex-ðamönnúm,
staðfesta það, að JÞjóðvei-j'ar
liafi smíðað eimreiðir, sem hafi
til að bera alla þá ko,sli, er þýzk
snilli og nákvæmni hafi getað
fundið upp. Fex-ðamenn segja
og fi'á því, að vatnsgeymar þeir,
sem Þjóðvei-jar hafa komið
upp, eigi að vei-a svo fullkomn-
ix-, að vatn geti ekki frosið í
þeim.
Trúlofnd
Alexandra Grikkjaprinsessa, senx
er trúlofuð Pétri Júóslafakon-
ungi. Ilún er bróðurdóttir Ge-
ox-gs Grikkjakonungs. —- Hjóna-
bandið fer ekki franx fyrr en að
sli'íðinu loknu.
Sviar styrkja töku
meiiiigarkvifdivfldar
Opinber sænsk nefnd, sem
átti að rannsaka hvort styrkja
bæri kvikmyndatökur, hefir
lagt til að ríkið stofni sjóð til
styrktar töku kvikmynda, er
hafa listrænt eða menningarlegt
gildi.
Leggur nefudin til að ríkið
leggi árlega hálfa milljón
sænskx-a króna i sjóð [xenna, sem
veitti siðan lán eða styrki til
þessai-ar stai’fsemi. Yrði sjóður-
inn um 6% af þeim skemmt-
anaskatti, sem inn kemur af
kvikmyndasýningum. Bendir
nefndin á i þessu sambandi, að
á s. 1. ári hafi i-íkið styrkt leik-
starfsemi með 2.1 millj. ki-óna
og rúmri hálfri milljjón hafi
vei-ið varið til að styrkja hljóm-
sveitir o. þ. h.
Svíar eyða um niilljón króna
á viku i aðgangseyri að kvÍK-
myndahúsum og á árunum
1937—41 voru að jafnaði sýnd-
ar 30 sænskar og 289 erlendar
myndir á ári. 1 byrjun þ. á. voru
rúml. 2100 kvikmyndahús í
landinu.
A. V. Alexandei', flotamála-
ráðheri-a Bx-eta, hefii- skýrl fi-á
því, að síðustu 20 daga liafi 40
kafbátum vex-ið sökkt eða lask-
aðir, eða alls 570 frá stríðs-
byrjun.
Hersveitip bandamanna komnar
að landamærum Tunis.
Engar fregfiiir af Pefaln og:N
Weygjand.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS, New York, í morgun.
D arlan flotaforingi hefir nú gengið feti framar
í liðveizlu sinni við bandamenn með því að
hvetja franska flotann til að láta úr höfn í
Toulon og sigla sem skjótast til Afríku. Darlan gaf ekki
skipun um þetta, en lagði fast að áhöfnum skipanna
að forða sér þangað, þar sem Þjóðverjar gæti ekki náð
skipunum á vald sitt.
Þess er skemmst að minnast, að Þ jóðverjar báru það
á Darian, er hann hafði verið tekinn til fanga af banda-
mönnum, að hann hefði svikið Petain marskálk í
tryggðum. Handtaka Darlans var m jög dularfull. Þar
sem hann, sjálfur yfirfpringi alls herafla Frakka, var
staddur, varð minnzt um varnir. Er ekki ósennilegt að
handamenn hafi verið búnir að ná sambandi við hann,
áður en innrásin hófst, eins og ýmsa foring ja, er voru
þeim hlynntir.
Vichy-útvarpið skýrði frá þvx í gær, að hersveitir banda-
nxanna liefði gengið á land i Bona, 50—60 km. vestur af landa-
mæruiii Túnis. Þær sveitir, sem stefndu austur á bóginn, frá
borguni er voru vestar í Alsír, fara liratt yfir og eru nú um það
hil komnar að landamærum Timis.
Bardagar eru ekki hættir alls-
staðar í Norður-Afríku. Á nokk-
iirum stöðum. Þar sem hersveit-
irnar hafa ekki enn frétt um
vopnahléð, sem samið hefir
verið, er enn veitt smávægileg
mótspyfna.
í hafnarborgunum er unnið af
kappi að því að losa skipin, sem.
komu með bandamenn og starfa
franskir hafnarverkamenn að
þvi, meðan hersveitirnar koma
sér fyrir í varnastöðvum, þeim,
er þær liafa tekið á vald silt.
Árásir á kafbáta.
Kafbátar möndulveldanna eru
nú á sveinii undan ströndum
nýlendnanna, Iiæði á Atlants-
hafi og Miðjarðarhafi. Flugvél-
ar bandamanna liafa gert fjór-
ar árangursríkar árásir á kaf-
háta þessa. Einn þeirra brotnaði
í tvennt, þegar sprengja lenti
á lionum.
Stimson, herrgálaráðherra
Bandaríkjanna, skýrði frá því í
gær, að möndulveldin hefði ekk-
ert orðið vör við skipaflotana
fyrr en einn kafbátur þeirra
varð á vegi hennar rétt áður en
hún tók land. Var eitt herflutn-
inagskipið hæft tundurskeyti, en
öll öniiur sluppu.
Skipatjón.
Þýzka útvarpið skýrir frá því,
að flugvélar möndulveldamia
hafi gert mikinn usla meðal
skipa bandainanna í höfnum i
Norður-Afriku. Segir það að 11
vöru- og hei-flutningaskipum
hafi verið sökkt og hafi þau
verið sanxtals 96 þús. smálestir
að stærð. Auk j>ess á beitiskipi
og 2 hraðbátum að hafa verið
sökkt.
Níu skip löskuðust, segj.i
' Þjóðverjar, 2 flugstöðvarskip,
1 beitiskip og 6 flutningaskip,
samtals 95 þús. smál.
Tækifæri ítala.
ítalskur utvarpsfyrirlesari á
að hafa látið svo urn mælt í
gær, að innrás bandamanna í
Nþrður-Afríku gæfi ítölum
tækifæri til að sýna heiminunx
livað í þá er spunnið,
Jafnframt skýrir svissneska
hlaðið „Die Tat“ frá því, að
Mussolini hafi gefið fyrirskipun
um það, að liefja skyldi baráttu
gegn bölsýni þeirri, sem gripið
hefir allan ahnenning á ítaliu
við hina síðustu atburði. Segir
blaðið, að 150 ritarar fasista-
félaga viðsvegar um. landið liafi
verið kallaðir til Rómaborgar
til að undirbúa þessa baráttu.
Þjóðverjar í Tunis.
Bretar skýrðu frá því í gær, að
Þjóðverjar væri bæði búnir að
flytja lið til Tunishorgar og
flotalægisins Bizerta. Lið þetta
er lítið, að sögn, varla miklu
meira en 1000 menn á hvoruni
stað. Eru getgátur um það, að
m,enn þessir eigi að eyðileggja
mannvirki í þessum borgum,
til þess að þær komi banda-
mönnum siður að notum,.
Flugvélar frá Malta liafa gert
árásir á Tunisborg.
Pétain.
Ennþá hafa éngar fregnir bor-
izt af Pétain marskálki og Wey-
gand, sem fóru frá Vichy í fyrra-
dag. Eru menn með allskonar
bollaleggingar vegna hvarfs
þeirra.
Hlutleysi Spánar.
Utanríkisráðherra Spánar har
þá fregn lil haka í gær, að Þjóð-
verjar liefði lofað að virða lilut-
leysi Spánverja.
Stjórnin á Kúba hefir til,
kynnt, að liún hafi slitið stjórn-
málasambandinu við Vichy-
stjórnina.
Carmona, einræðisherra i
Portugal, liefir simað Roosevelt
forseta og sagt lionum, að
Portugalar telji sér ekki stafa
neina liættu af innrásinni í
Norður-Afríku.
r
8
Henry Kaiser, skipasmíða-
kóngur Bandaríkjanna, hefir
enn sett nýtt met í skipasmíð-
um, Ein skipasmíðastöð hans
hefir hleypt skipi af stokkun-
um aðeins 4 sólarhringum
og 15 klst. eftir að kjöhirinn
var lagður að því. Gert er ráð
fyrir, að skipið verði tilbúið
til afhendingar tæpum 7 sól-
arhringum eftir að i byrjað
var á því.
Nýja Guineu.
Fregnir í morgun herma, að
Ástralíumenn á Nýju Guiueu
sé nú að mestu húnir að hreinsa
til umhverfis þorpin ‘ Oivi og
Gorari, sem eru fyrir norðan
Kokoda.
Hersveitir Ástalíumanna voru
húnar að umkringja lið i Gorari
og liöfðu rofið aðflutningaleið
Japana þeirra, sem voru i Oivi.
Næsta mark þeirra mun þvi vera
Buna, norður á ströndinni. Eiga
Japanir þar i vök að verjast,
þvi að bandamenn geta sótt að
þeim úr tveim áttum og fluglið
bahdamanna hindrar aðflutn-
inga á sjó.
í aukatilkynningu frá
Kairo, sem barst til London
kl. 11, er skýrt frá falli To-
bruk. Hersveitir úr 8. hern-
um tóku borgina í morgun.
Höfnin er einnig á valdi
Breta.
Það er nú litið svo á, að
Romrnel muni ekki reyna að
veita viðnám fyrr en við E1
Aghula — þar sem Cyrenaica
og Tripolitania mætast.
Mikla athygli vekur fregn
um, að skotnar hafi verið nið-
ur 6 stórar ítalskar herflutn-
ingaflugvélar yfir Miðjarðar-
hafi. Þær voru á norðurleið
(til Evrópustranda), komu
sennilega frá Tunis og voru
að flytja þýzkt herlið.
ALÞINGI
Setning Alþingis fer fram kl.
2 á morgun.
Áður fer fram guðsþjónusta
í Dómkirkjunni og hefst hún
kl. 1 e. li. Sira Benjamín Krist-
jánsson prédikar, en síra Frið-
rik Hallgrímsson dóinprófastur
þjónar fyrir altari.