Vísir - 11.01.1943, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
33. ár.
Reykjavík, mánudaginn 11. janúar 1943.

Ritstjórar
Blaðamenn
Auglýsingar
Gjaldkeri
Afgreiðsla'
Simi:
1660
5 linur
1. 4bí.
m wmm
heiflis er úr iré
35 kafbátaárásir á skipa-
lest á f jórum sólarhringum
A. m. k. tveim kafbátum sökkt
Jafn hraðfleyg og ornstu-
flugvélar.
Mosquito-flugvélarnar koma
allmikið við sögu um þessar
mundir enda eru þær handhæg-
ar til margra hluta — fljótar og
snarar í snúningum.
Þessi flugvél er smíðuð hjó
de Havilland-flugvélaverk-
smiðjunum. I>ær liafa eldvi
smiðað hernaðarflugvélar, sið-
an i heimsstyrjöldinni 1914—18,
en eru liinsvegar frægar fyrir
farþegaflugvélar sínar og jrað
var d. H.-flugvél, sem sigraði i
hraðfluginu frá Englandi til
Ástralíu árið 1934.
Mosquito-flugvélin er tal-
in einhver hezta flugvél, sem
nokkuru sinni liefir verið smið-
uð. Hún er knúð tveim Rolls
Royce-hreyflum, sem veita
lienni hraða, er orustuflugvélar
einar hafa. Styrjaldaraðilar
hafa lengi haft hug á að eignast
svo örskreiða sprengjqflugvél,
sein nota megi i hjörtu og þarna
hafa Bretar náð því marki.
Opinberlega nefnist Mosquito-
vélin njósna-sprengjuflugvél og
hún liefir farið i fjölda njósna-
og árásarferða til I>ýzkalands og
hemumdu landanna. Ekki er
gefið upp, liversu hurðarmagn
hennar er mikið, en það er sagt
allmikið. Vopnahúnaðurinn er
fjórar 20 mm. íallbyssur og
fjórar 7.6 mm. vélbyssur.
Vængjahafið er 17.9 m. en
lengdin 12.5 metrar.
Eilt }>að merkilegasta við
Mosquito-flugvélina er það, að
liún er smíðuð nærri eingöngu
úr tré. Er hún fyrsta hernaðar-
flugvélin í þessu stríði, sem er
þannig smíðuð. Ei- mjög ein-
falt að smiða liana og fyrir
hragðið er hægt að láta margar
trésmiðjur vinna að framleiðsl-
unni.
Það hefir oft komið í ljós, að
tréflugvélar þola miklu hetur
skothríð en málmflugvélar.
Kúla gerir aðeins gat á tréð, en
rífur stór stykki úr málmi.
ítalir fluttir heim.
Rómaborgarútvarpið liefir
skýrt frá þxí, að ítölslcu farþega-
skipin Vulcania og Saturnia sé
komin í ítalska höfn frá Austur-
Afríku.
Það varð að samkomulagi í
sumar, að Italir fengi að flytja
heim frá fyrrverandi nýlendum
sínum í Austur-Afríku konur,
börn og menn, sem væri fatlaðir
eða komnir af herskyldualdri.
Skipti fólk þetta nokkurum þús-
undum og voru skipin, sem að
ofan getur, notuð til að flytja
það heim.
Nýlega er komin til hafnar
á Bretlandi skipalest frá Amer-
iku, sem varð fyrir 35 árásum
kafbáta á 4 sólarhringum.
Skipin urðu fyrst fyrir árás,
þegar rúm(lega 5 sólarhringa
sigling var eftir til Bretlands.
Gerðu þá árás þrír kafbátar og
var það um miðja nótt.
Með þessu hófst atgangur
mikill, sem stóð látlaust í 4
daga og fjórar nætur. Sægur
kafháta gerði hvað eftir ann-
að árásir á skipalestina. Komu
Ætla að rækta gúmmí-
jurt sjálfir.
Gúmmískorturinn hefir heim-
sótt Svíþjóð eins og önnur lönd
og þar er unnið að því að finna
innlent hráefni, sem hægt er að
vinna þetta nauðsynlega efni úr.
Um nokkurt skeið hafa farið
fram tilraunir á framleiðslu
gerfigúmmís og liafa þær gefið
góðar vonir. Eru þær m. a. gerð-
ar undir eftirliti próf. Tli. Sved-
hergs, sem er þekktur efna-
fræðingur.
En aðrar leiðir eru einnig
reyndar og fyrir nokkru skýrðu
Stokkhólmsblöðin frá þvi, að
tveir grasafræðingar væri að
liefja leit að jurt einni í fjöllum
Norður-Svíþjóðar, sem talin er
geta lagt til hráefni til gúmmí-
framleiðslu. Jurt þessi er talin
skyld rússneska fiflinum (Tar-
axacum Kok-Saghys), sem
Rússar hafa notað mjög til
gúmmíframleiðslu. Er vonazt
til þess að liægt sé að kynbæta
liinn sænska fífil, svo að hann
geti lagt Svium til svo mikið
liráefni, að gúminivandræðin
verði leyst.
„Kok-Sagliys“ þýðir rót til að
tyggja. Gefur hún 5—600 kg.
af óunnu gúmmíi á hvern
hektar. Hafa Sviar rannsakað
ræktunarskilyrði á hinni rúss-
nesku tegund hjá sér með tillili
til áhurðar, veðurfars o. s. frv.
Nú hefir liinsvegar verið á-
kveðið að reyna að finna inn-
lenda jurt, er gefi sama árangur,
eða hafi þá kosti, sem hægt sé
að þi oska. Það getur því tekið
langan tíma, unz sænskt gúnimí
kemur á markaðinn, þótt lcil
grasafræðinganna beri tilætlað-
an árangur.
þeir úr öllum áttum og réðust á
skipin ýmist á yfirborðipu eða
í kafi.
TundurspiIIar og koi’vettur
með hrezkum, norskum. og
pólskum áhöfnum voru skipa-
lestinni til verndar og að auki
amerískar, brezkar og kana-
diskar flugvélar.
Ein nprsku korvettanna er
talin hafa liæft tvo kafháta og
brezkur kafbátaur og önnur
norsk korvetta réðust saman á
tvo kafbáta, fyrst með fallbyssu-
skothríð, en síðan með djúp-
sprengjum.
Flugvélarnar gerðu einnig
margar árásir á kafbátana og
ein Liberator-flugvél gerði sjö
árásir á kafháta sama daginn.
Eftir sumar árásir skipanna
á kafhátana sáu áhafnir þeirra
lík og allskonar hrak á sjónum,
sem ekki hefir getað verið úr
öðru en kafbátunum.
Siðustu 36 klst. ferðarinnar
voru engar árásir gerðar á skijia-
lestina og þó, sagði í tilkynning-
unni um viðureignina, voru kaf-
hátarnir þá næstir bækistöðvum
sinum.
Flotamála- og flugmálaráðu-
neyti Breta gáfu í gærlcveldi út
sameiginlega tilkynningu um
þessar viðureignir. Er mikið lol
horið á skipverja verndarskip-
anna og sömuleiðis flutninga-
skipanna.
Tilkynningin skýrir frá því,
að skipalestin hafi orðið fyrir
nokkru tjóni, en ékkert vernd-
arskipanna hafi verið hæft.
Tveim kafbátum var sökkt,
svo að vist má lelja, aðrir eru
laldir hafa orðið fyrir svo miklu
tjóni, að líklegt er talið, að þeir
liafi farizt, og enn aðrir lösk-
uðust meira eða minna.
Framúíð brczka
i lieinisweldiwins.
| Herbert Morrison innanríkis-
málaráðherra Breta hélt i gær
ræðu um framtíð brezka heims- :
veldisins.
Morrison kvaðsl vilja, að
heinisveldið stæði eftir striðið
sem áður, þótt það væri ekki
I lcngur heimsveldi í liinum
i venjulega skilningi þess orðs,
I því að flestir og stærstu hlutar
þess væri alveg sjálfstæðir.
Sagði Mórrison að liann vildi
eklvi að heimsveldið stæði, af
því að það væri brezkt, heldur af
því, að það væri gott og yrði
hetra. Heimsfriður og velgengni
allra væri markmið Breta.
Rúiisar segjast efga
15 ofarna til
Donetz-fljót§.
í Kákasus eru þeir fyrir vestan Georgievsk.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS, New York, í morgun.
Síðasla herst jórnartilkynning Rússa skýrir frá
því, að þeir eigi nú á einum stað aðeins 15
km. ófarna að Donetz-íljóti, þar sem þeir erii
komnir næst því. En eftir því sem næ'r dregur því, eftir
því vcrður mótspyrna Þ jóðver ja harðnandi. I gær bár-
ust fregnir um harðvítugasta gagnáhlaup, sem Þjóð-
ver jar hafa gert, síðan rússneska sóknin hófst. Tefldu
þeir fram á m jóu svtéði um 15.000 manna, er nutu að-
stoðar 100 skriðdreka. Var barizt grimmilega í heilan
dag, áður en áhlaupi Þ jóðverja var hrundið, og þá
hafði Rússum borizt Jiðsauki, svo að þeir gerðu sjálfir
áhlaup og brutust enn lengra fram en þeir höfðu verið
komnir, þegar Þjóðverjar gerðu árás sína.
Eftir því sem nær dregur Donetz-fljóti, vekur sókn Rússa
meiri eftirtekt. Er húizt við því, að fyrst reyni verulega á
rússneska lierinn, þegar hann kemur að bökkum fljótsins.
Vesturbakki þess er hár og brattur eins og vesturbakkar annara
fljóta Suður-Rússlands. Þjóðverjar hafa haft tíma til að húast
til varnar þar, þvi að þeir munu upp á síðkastið hafa getað
séð fram á það, að Rússar yrði ekki stöðvaðir á bersvæði, þar
sem barizt hefir verið siðustu viku. En þegar komið verður að
Donetz, þá má segja, að orustan um Rostov verði hafin. Þá
verða ákveðin örlög hersveitanna í Kákasus.
Suður í Kákasus heldur sólcn
Rússa áfram viðstöðulítið. Hún
hefir að vísu verið hægari und-
anfarinn sólarhring en áður, en
Þjóðverjar liafa ekki getað
stöðvað hana.
í herstjórnartilkynningu
Rússa í gærkveldi var frá þyi
greint, að fremstu hersveitir
þeirra, sem færu vestur með
járnbrautinni frá Prokladnaya,
hefðu farið framhjá Georgievsk
og væri í 17—18 km. fjarlægð
frá Pyatigorsk.
Önnur sveit sækir þangað úr
norðaustri. Hún hefir tekið
horgina Kuma, sem er við sam-
nefnt fljót, er rennur í Kasjiía-
iiaf. Sú Inirg er 15 km. fyrir
norðaustan Georgievsk.
Sóknin lieldur áfram fyrir
sunnan Don. Þar sækja Rússar
fram í tveim fylkingum. Önnur
fer meðfram járnbrautinni
milli Stalingrad og Novoross-
isk við Svartahaf og er hún
komin svo langt, að hún er 45
km. fyrir norðaustan Salsk.
Önnur fylking kemur úr norður-
átt og er hún heldur lengra frá
horginni, eða um 80 km.
Frá Stalingrad eru engar
tsórfréttir. Rússar kveðast
þ’rengja hringinn slnám saman
um 6. lierinn, en það gengur
seint, því að Jæir hafa sent allt
lið, sem þeir geta af séð, vestur
á bóginn i sóknina til Rostov.
Frá nyrðri hluta vigstöðvanna
eru svo sem engar fréttir. Ein-
staka sinnum er minnzt á Veliki
Luki og Reshev, en J>að gerist
æ sjaldnar. Þjóðverjar segja eft-
I ir sem áður, að Veliki Luki sé á
valdi þeirra.
Síðustu vikur skutu Rússar
niður, eða eyðilögðu á annan
hátt 313 þýzkar flugvélar, en
misstu sjálfir 93.
Fjórir mætlr Vestur-
Islendingar flytja þjófl-
inni jólakvefljnr. |
Jólakveðjur voru fluttar íslendingum í útvarpið í
gærkveldi. Voru það íjórir Vestur-lslendingar,
sem ltöfðu flutt í'æður á þlötur, en þær voru „spilaðar“
í útvarpið hér.
Ræða Gunnars B. Björnsonar,
Minneapolis, Minnesota.
Kæru landar.
Það er ánægja að fá að llytja
i útvarpi fáein kveðjuorð til
\ðar lieiina á gamia ættlandinu.
Nú eru svo margir drengir
frá Amei’íku á íslandi,' nð liugir
fjölda margra hér dvel a einmitl
nú um, J>essi jól viö sögueyjuna
miklu, við ókkar gamla „far-
sælda frón“, og við í Ameriku
vonum af heilum hug, og ósk-
um af einlægum hjörtum, að sá,
sem gaf mönnum jólin og alla
J>á von og vissu, sem þeim fylg-
ir, breiði ^ina verndarliendi yf-
ii vort kæra föðurland. Við von-
um. að innan skamms renni upp
sá dagur, að friður ríki á jörð-
unrii og að velj>óknun hvíli yfir
mönnunum.
Margar milljónir amerískra
inanna eru nú í þjónustu J>eirra
afla, sem eru að berjast fyriv
frelsi, anannkærleika og göf-
ugum hugsjónum. Margar J>ús-
undir af þessuiri fjölda liafa ver-
ið sendar til íslands og húa nú,
ef svo má að orði komast, i
sveitum og kaupstöðum lands-
ins. Það er gleðiefni að frétta
Frh. á bls 3.
SíðiisÉii frétÉir
Frá Chuogking bexast fregn-
ir um að amerísbir kafbátar
hafi fiökkt tveim japönsftum
farþegaskipum nndan JVoo-
sung, um 25 km. frá Shanhai.
Aðeins 42 meni björgnðusl af
1000, sem á skípnnum voro.-—
Loftárásir í
N.-Afríku.
I gær voru gerðar loftárásr
á Tripoli og staði |>ar í grennd-
innL
Meðal annars var ráðizt á fhig-
völlinn hjá Castel Benito,
skammt frá Tripoli, cn -auk
]>ess voru gerðar árásir- á
Lampedusa-eyju, stöðvar á
Sikiley og í Tunis. Voru það
flugvélar frá Malta, sem .voru
einna athafnamestar.
1 Tunis er sama kyrðin i
landbardögum, þegar umlan-
skílið er, að Frakkar hafa enn
hrundið áhlaupi fyrir súnnan
Pont de Fahs.
Hjá Buerat er allt með kyrr-
um kjörum. Þó mun mega búast
við tiðindum þaðan bráðlega,
ef J>að Iiefir við rök að atyðjast,
sem fréttir frá Kairo herma, að
Rommel sé byrjaður að flytja
hð og birgðir vestur á bóginn.
4 bílaþjófnaðir.
Um s. 1. helgi var 4 bifreiðum
stolið. Þremur á laugardags-
kvöldið og enn i gærkveldi. All-
ar bifreiðamar, sem stolið var
í fyrrakvðld eru fundnar, en
ekki sú, sem stolið var í gær-
kveldi, en það er bifreiðm R192.
Um sjöleytið á laugardags-
kvöldið var lögreglunni tilkynnt
að bifreiðinni R 535 hefði .verið
tsolið af Laugaveginum. Sú bif-
reið fannst í gærmorgum. við
Edduhúsið á Lindargötu, en
þjófurinn er ófundnn ennþá.
Um kl. 9 var hifreiSinni R
923 stolið af LækjarlDi’gi og
fannst hún aftur skömnnt siðar.
Var J>að erlendur sjöliði er yald-
ur hafði verið að þjófnaðinum.
Laust fyrir miðnætti var bif-
reiðinni R. 17 3 stolið úr B. -S. í.
j>ortinu. Fannst bún nokkuru
siðar niður vð verbúðir og sat
þá alldrukkinn sjóliði, erlendur,
i lienni.
í gærkvöldi kl. 18.55 var lög-
reglunni svo tilkynnt að bif-
reiðinni R. 192 hefði verið stoíið
rétt áður af Vitatorgi. Sú hifreið
er áfundin ennj>á.
Þvi hefir verið mótmælt í
Madrid, að ágreiningur sé koni-
inn upp milli stjórnarinnar og
yfirforingja „bláu herdeildar-
arinnar“ — spænsku sjálfboða-
liðadeildarinnar i Rússlandi.
Foringi liennar var kallaður
heim fyrir skemmstu.
9
/