Vísir - 09.02.1943, Blaðsíða 2

VISÍR
*
visir?
DAGBLAÐ
Útgtfud!:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján GnSlangsson,
<••: Hersteinn Pólsson.
Skrifstofa: FéiagsprentsmiffjnnnL
Afgreiðsla Hverfisgötn 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1660 (fimm línnr).
Verð kr. 4,00 & mánnðt
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Landbúnaðurinn
Þegar landbúnaðarmálaráð-
herra gaf {>inginu þær
upplýsingar á dögunum að
styrkur lil landbúnaðarins,
vegná t úífkittra afurða myndi
væntanlega nema um 25 millj-
ónum krdna á síðasta ári, en
styrkur þessi var greiddur sam-
kvæmf einfaldri þingsályktun,
— er haett við að ýmsum hafi
þótt n<Sg pm. Með þessari einu
ályktun þlngsins mátti heita að
öllu .handbæru fé ríkissjóðs
væri raðstafað til eins atvinnu-
vegar, sem vafalaust hefir
Ijjargaztbetur á síðustu árunum
en ýmsar aðrar atvinnugreinar,
sem einskis slyrks hafa notið,
en skrimt þó. Verðlag landbún-
aðaráíurða á innanlandsmark-
aðinuin hefir verið svo bátt, að
slilís ’rriunu engin dæmi finnast
fyr i sögu landsins, enda eru
bændur fyrir löngu hættir að
berja lómirin, svo sem var til
skamms tima talinn góður og
gildúr^sveitasiður, en láta nú
liið bezta af sér og sinni af-
koniu. I>að eru bændafulltrú-
amir §inir á Alþingi, er hafa
aðra sögu að segja, enda börð-
ust þeir á sínum tíma fyrir
binni' víðfrægu {angsályktun.
Einn 'þéssara fulltrúa hefir enn
gengið skör lengra og lagt það
til áð Alþingi styrkti hændur
til skémmtiferða, og tveir aðrir
brugðú {íá við og lögðu til að
búandliðinu yrði einnig séð fyr-
ir skemmtilestri, — tímariti,
sem allir landsmálaflokkar
stæðu að, en vænlanlega yrði
kostað af ríkissjóði. Verður
mönnum að vonum á að spyrja
bvort afkoma laudbúnaðarins
getá verið svo hörmuleg, að
bændum reynist um megn að
greiða • koslnað við skemmti-
ferðir sínar sjálfir eða fá sér
eitt tímarit án þess að þurfa að
njóta til þess fyrirgreiðslu Al-
þingis sérstaklega og opinbers
styrks.
Sannleikurinn er sagna bezt-
ur, én*hann er sá að bændum
er þessj styrkbarátta þing-
mannanna þvert um geð. Þeir
kæra' síg ekkerf úm að njótá
opinbors framfæris, nema þvi
aðeiais að þeir þurfi þess nauð-
synlega, epda gegnir allt öðru
máli hvort greitt er á eðlilegan
hátt /yrir atvinnu þeirra, eða
að bærrdur sem stélt eru gerðir
að bónbjargamönnum.
Fyjrir Alþingi liggur nú frum-
varp til laga um greiðslu ís-
lenzkr-a afurða þar sem reynt
er að stuðla að því að framleið-
endur fái eftir föngum greiðslu
r reiðufé fyrir vörur sínar, en
að öðru leyti greiðslur svo fljótt
sem frekast má verða. Hefir
það að vonum vakið nokkurn
urg , xneðal landsmanna, að
bændur einir njóta mun lakari
kjara um greiðslur afurðaverðs,
en til dæmis þeir menn, sem
vinnu sína selja. í lögum um
greiðslu verkkaups er svo á-
kveðið að það skuli greitt í pen-
ingum, og þannig loku fyrir það
skotið, að harðsviraðir kaup-
•sýsluménn geti notfært sér að-
stöðu sina, sem vinnuveitanda,
til að kpýja verkamenn til við-
skipta, þannig að þeir með þvi
mó.ti njóti ágóðans af starfí
þeirra og striti. Þessi íágasetn-
Breiðfirsk menningarmál.
Frá aðalfundi Breiðfirðingafélagsins í gærkveldi.
Breiðfirðingafélagið hélt aðalfund sinn ,í Oddfellowhúsinu í
gærkveldi við húsfylli.
Félag þetta er tvímælalausl
ci.tt framtakssamasta héraða-
félag, sem nú er starfandi í
hænum, og hefir það Ium .þess-
ar mundir mörg verkefni á
prjónunum.
Eitt hinna stærstu verkefna,
sem félagið hefir tekizt á hend-
ur, er viðreisn höfuðbólsins
Beykbólar, með j>að fyrir aug-
um, að þar verði rpistur ný-
tizku vinnuskóli, miðaður við
þarfir sveitaæskunnar. Skólan-
um er ekki hvað sízt ætlað að
veita hagnýta þekkingu í rækt-
unarmálum. Á Reykliólum er
jarðhiti, og félagið lryggur að
staðurinn muni vera tilvalinn
fyrir lilraunastöð fyrir kyn-
bætur nytjajurta og annarra
ing var nauðsjir, enda mun lrún
yfirleitt hafa gef.izt vel og
tryggt öryggi verkamanna til
stón-a muna. Aðstaða bænd-
’ anna er allt önnur en verka-
manna. I>eir fá yfirleitt aðeins
nokkurn Irluta greiddan af and-
virði framleiðslu sinnar, en
verða að sæta þvr að öðru leyti
að andvirðið sé greitt eftir dúk
og disk, einhverntíma á naísla
ári á eftir, J>egar fyrra árs af-
urðir liafa verið seldar að fullu.
Frumvarp það, er lrér um
ræðir hefir jregar verið til al-
hugunar í allslrerjarnefnd, og
hefir nefndin leitað umsagnar
tveggja aðila, Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga og
Verzlunarráðsins, um frum-
varj>ið. Sambandið leggur á
móti því að frurnvarpið verði
samþykkt, en Verzlunarráðið
með því að meginstefnu til.
Nefndin hefir svo reynt að fara
millileið i þessu efni-þannig, að
ef afurðir eru seldar fast-
ákveðnu vérði, -skuli greiða verð
þeirra að fullu, svo sem ráð er
fyrir gert í lögunum, en ef af-
urðir eru seldar óákveðnu verði
með rétli til uppbótar síðar, eða
aflienlar í umboðssölu, þá skuli
greiða að minnsta kosti helnr-
ing af gangverði afurðanna, en
afganginn á sama Irátt og eigi
siðar en tveimur mánuðum
eftir að unnt var að ákveða
verðuppbót, eða umboðssali
fékk í sírrar hendur andvirði
jreirra vara, sem hann hefir selt.
Hér er vissulega stefnt í rétla
átt, — einn áfangi á þeirri braul
að géra bændur að jafnfrjáls-
um mönnum öðrurn, en að
því ber að stefna fyrst og freinst.
íslenzkur landbúnaður á það
skilið að svo vel sé að honum
búið, að fyllilega sé metið það
hlutverk, sem harrn hefir að
vinna í islenzku þjóðlífi, ann-
arsvegar að viðbalda þjóðleg-
um verðmætum, hinsvegar að
framleiða nauðsyrrjar, sem eng-
inn getur án verið. Bændur
verða að njóta lífvænlegra
kjara, og öllum bindrunum í
því efni verður að ryðja í brott,
hverjir sem kunna að öðru
leyti að bafa þar hagsmuna að
gæta. Verzlunarhættirnir móta
fyrst og fremst alla afkomu
bænda sem annara. Því ber þess
að gæta, að þeir verði að fullu
í samræmi við nútímann, sem
vill gera alla jafn réttháa og
greiða veg ]>ein-a til eðlilegrar
þróunar og menningarlífs.
Styrkjastefna sú, sem öllu hefir
ráðið á Alþingi til ]>essa, er ekki
hin eina sáluirjálplega leið.
Margt annað kemur lrér til
greina, sem stuðlar að bættri
afkomu, auknu sjálfstæði og
manndómi hinnar íslenzku
bændastéttar, sem vissulega
verður að teljast hinn trausti
kjami þjóðarinnar, og verður
svo vonandi enn um langt skeið.
ræktunartilrauna, sem íslend-
ingum megi að gagni koma.
Kaus félagið nefnd manna til
að undirbúa Rcykhólamálið og
vinna því fylgi innan þings og
stjórnar, auk ýmissa málsmet-
andi félaga.
A fundinum i gærkveldi
nrætti Gísli Jónsson, þingmað-
ur Rarðstrendinga, sem manna
ótrauðast befir barizt fyrir
endurreisn Reykhóla i stefmi-
skráranda Breiðfirðingafélags-
ins. Skýrði bann frá gangi þess
máls og horfum innan Alþingis.
Þá gat þingmaðurinn nokk-
urra annarra framtíðarnrála
Rarðstrendinga, þ. á m. friðun
skóglendis á ýmsum .stöðum
innan sýslunnar, bættar sam-
göngur við Breiðafjörð og bygg-
ingu sumarhótels á Barða-
strönd.
Annars var það formaður fé-
Iagsins, Guðmundur Jólrannes-
son, sem skýrði frá störfum fé-
lagsins og gengi þess á síðasfl.
ári.
Annað böfuðmál, senr félag-
ið hefir tekizt á hendur, er út-
gáfa hérað.ssögu Dalasýslu í
mörgum bindum, en það mál
er lesendum Vísis kunnugt
vegna ýtarlegrar greinargerð-
ar, er birtist fyrir skömmu Irér
i blaðinu.
Þá befir Breiðfirðingafélag-
ið, fyrst allra héraðafélaga i
bænunr, hafið útgáfu ársrits, er
þeir nefna „Breiðfirðing“. Kom
ritið út í gær og var útbýtt á
fundinum. íir það bið vandað-
asta að efni og frágangi, flyt-
i ui- fróðleiksgreinar, kvæði og
skemmtiþætti, prentað á góðan
pappír og prýtt myndum. Er
j>að félaginu i alla staði til
sóma.
Breiðfirðingafélagið er nú 4
ára gamalt, telur um 450 fé-
laga, þar af 85 er bættust við
á siðastl. ári. Skemmti- og
kynningarfundi hefir það hald-
ið 6 á árinu og stofnað til 3
sumarskemmtiferða. Það hefir
efnt til útvarpskvölds á srðastl.
ári og í fyri-avetur hélt það
150 gömlum Breiðfirðingum
samsæti bér i bænum.
Éignir félagsins eru nú um
4000 krónur.
Umræður urðu miklar um
félagsmál á fundinum í gær-
kvöldi, en undir fundarlokin
fór fram stjórnarkosning, og
hlutu þessir kosningu: Guð-
mundur Jóhannesson, formað-
ur, og meðstjórnendur Snæ-
björn G. Jónsson, Guðbjörn
Jakobsson, Davíð Grímsson og
Jóhann Jónasson. Til vara: Jó-
hannes Ólafsson, Óskar Bjart-
marz og Elías Kristjánsson.
Frá Búnaðarþinginn.
Á fundi Búnaðarþingsins í
græ skiiaði kjörbréfanefnd áliti
sinu í upphafi fundarins. Hafði
borizt kæra úr ,S.-Þingeyjar-
sýslu út af kosningu fulltrúanna
þaðan. Var hún ekki tekin til
greina og kosning allra fulltrú-
anna samþykkL Aðeins þrír
í'ulltrúar eru ókomnir til þings,
]>eir Kristján skólastjóri á Hól-
um, Bjöm á Rangá og Sveinn
á Egilsstöðum.
Kosnar voru fastanefndir:
Fjárlragsnefnd, reikninganefnd,
jarðræktarnefnd, búfjárræktar-
nefnd og aUsherjarnefncL
Vou þar næst lögð fram 23
mál, er þingið hefir fengið til
meðferðar og þeim vísað til
nefnda.
Gullbrúðkanp.
I dag eiga þau gullbrúðkaup,
merkishjónin Jón Jónsson og
Bagnhildur Gisladóttir á Lofts-
stöðum. Jón var lengi verzlun-
armaður við verzlun Lefoli á
Eyrarbakka, en nokkm eftir að
þau lrjón áttust, fluttu þau að
Loftsstöðum og hafa búið þar
hinu mesta myndarbúi síðan.
Þeim hjónum hefir orðið 12
barna auðið, en 6 þeirra bafa
náð fullorðinsaldri. Jón á Lofts-
stöðuin er 82 ára að aldri, en frú
Ragnhildur um 10 árum yngri.
Fjórir skíðagarpar
nýkomnir al
Eyjaíjallajökli.
Fjórir ungir Reykvíkingar.eru
nýkomnir austan af Eyjafjalla-
jökli, eftir að hafa dvalið þar
nokkra daga á skíðum.
Þetta eru allt t.R.-ingar, skiða-
garpar miklir og braustmenni,
en þeir eru Gunnar Iíjaltason,
Haraldur Árnason, Hörður
Bjarnason og Jólrann Eyfells.
Lögðn ]>eir af stað úr bænum
föstudaginn 29. jan. s.L, en lréldu
frá Skógum undir Eyjafjöllum
daginn eftir upp á jökul. Höfðu
þeir fjóra lresta undir farangri,
þ. e. undir nesti, kol, olíu, skíði
og skíðasleða.
Er þeir- áttu á að gizka 1 km.
ófarinn upp að skála Fjalla-
manna á Fimmvörðuhálsi,
urðu fylgdarmennirnir að snúa
aftur með liestana vegna ófærð-
ar. Þaðan drógu fjórmenning-
arnir farangurinn á skíðasleð-
anum upp í skálann.
Aðkoman i skálamr var all-
köld. Hafði fennt inn í lrann og
var þykkt svelllag á öllu gólf-
inu. Liðu tveir dagar unz þeim
tókst að þíða klakann til fulln-
ustu, enda þótt dúnlriti væri
inni, eftir að búið var að kveikja
í ofninum.
Veður var oftast gott og flesta
daga sólskin að meira eða minna
leyti. Voru þeir félagarnir fimm
daga um kyrrt á jöklinum og
alla dagana á skíðum. Einn dag-
inn gengu þeir upp á koll á
Eyjafjallajökli.
Á föstudaginn var komu þeir
niður að Skógum, en i gærkveldi
munu þeir hafa komið í bæinn.
Létu þeir i hvívetna hið bezta
yfir förinni og ]>ótti hún í alla
staði lrafa tekizt með ágætum.
Skíðamót
Reykjavíkur.
Knattspyrnufélagi Reykja-
víkur hefir verið falið að
standa fyrir Skíðamóti Reykja-
víkur á þessum vetri. Er ráð-
gert, að mótið fari fram við
skíðaskála K. R. á Skálafelli
um helgarnar 21. og 28. febr.
með eftirfaraudi dagskrá:
Sunnudaginn 21. febr.: Svig
karla 16—35 ára, A, B og C-
flokkur. Brun karla 16—35 ára,
A, B og C-flokkur.
Laugard. 27. febr.: Skiða-
ganga karla 20—32 ára, A og B-
flokkur. Skíðaganga unglinga
17, 18 og 19 ára.
Sunnud. 28. febr.: Skíðastökk
karla 20—32 ára, A og B-flokk-
ur. Skíðastökk unglinga 17, 18
og 19 ára. Svig kvenna 16—35
ára.
Þátttökutilkynningar skulu
aflientar fyrir kl. 18 fimmtu-
daginn 18. ferb., í skrifstofu i
Sameinaða í Tryggvagötu, og
verður þá dregið um rásröð.
Læknisvottorð skal fylgja til-
kynningunni um þátttöku i ;
skíðagöngu. Þátttökugjald er ;
2 kr. á mann í hverri grein. i
Keppendum verður ætlað
svefnpláss í skíðaskálanum, en
svefnpoka og nesti hafi allir
með sér, sem gista þar.
Frá Alþin^i.
Útvarpsrekstur ríkisins.
Meiri hluti allsherjarnefndar
efri deildar flytur frumvarp til
laga um breyting á lögum nr.
16 6. apríl 1939, unr breyting
á lögum nr. 68 28. des. 1934, um
útvarpsrekstur ríkisins.
Lögin eru sem hér segir:
1. gr. 4. gr. laga nr. 68 28.
des. 1934 orðist þannig:
Otvarpsráð skipa fimm menn.
Skulu þeir ásamt jafnmörgum
varamönnum kosnir hlutfalls-
kosningu á Alþingi á fyrsta
þingi eftir hverjar almennar
alþingiskosningar. Kennslu-
málaráðherra skipar formann
úr flokki hinna kosnu úlvarps-
ráðsmanna.
2. gr'. Lög þessi öðlast þeg-
ar gildi. Skal kjósa i útvarps-
ráð sanrkv. lögum þessum á
þingi því, er nú situr, og fell-
ur þá niður umboð hinna fvrri
ú tv arpsr áðsm an n a.
Greinargerð. Með gild-
andi lögum er Alþingi fengin
kosning ritvarpsráðs. En .kosn-
ingin gildir til nokkurra ára í
senn án tillits til breytinga
þeirra, senr verða kunna á
styrkleikahlutföllum á Alþingi
við almennar kosningar. Þetta
er óeðlilegt, því að úr því að
Alþingi er fenginn þessi kosn-
ingarréttur, sýnist sjálfsagt, að
Irvert nýkosið Alþingi kjósi út-
varpsráð að nýju. Með því einu
móti er skapaður .möguleiki
fyrir þvi, að útvarpsráð sé í
samræmi við óskir almennings
á hverjum tíma. Sami háttur
er hafður á um kosningu
menntamálaráðs og lrefir vel
gefizt, og er þvi með frv. þessu
Iagt til, að svo verði einnig far-
ið um útvarpsráð.
Einn nefndarmanna, Her-
mann Jónasson, hefir tjáð sig
eigi reiðubúinn til að taka af-
stöðu til málsins.
Gísli Jónsson, Gísli Sveinsson
og Jón Sigurðsson flytja eftir-
farandi breytingartillögur:
1. Við till. til þál. um milli-
þinganefnd í sjánarútnegsmál-
um.
Tillgr. orðist svo:
Aiþingi ályktar að kjósa
fimm manna milliþinganefnd
til þess að taka til athugunar
og endurskoðunar löggjöfina,
er varðar sjávarútveginn,
stuðning ríkisvaldsins við hann,
viðskiptamál, félagsmál og
tryggingarmál útgerðarinnar,
endurnýjun fiskiflotans, skipa-
smiðar og viðgerðir báta og
véla og hafnargerðir og lend-
ingabætur vegna fiskiveið-
anna.
Nefndin leiti tillagna Fiski-
félags íslands og aðstoðar þess
í verkefnum þeim, sem henni
eru falin i tillögunni. Kostnað-
ur við nefndarstörfin greiðist
úr ríkissjóði.
Nefndin kýs sér sjálf for-
mann.
2. Við till. til þál. um undir-
búning verklegra framkvæmda
eftir stgrjðldina og endurskoð-
im á skipulagi stóratvinnu-
rekstrar í landinu.
Tillgr. orðist svo:
Alþingi ályktar að kjósa
fimm manna milliþinganefnd
til þess að gera áætlanir og til-
lögur um framkvæmdir í land-
inu, er núverandi styrjöld lýk-
ur og hinn erlendi her hverf-
ur á brotL með það fyrir aug-
um, að atvinna og framleiðsla
aukist, ekki aðeins í bráð, held-
ur einnig til frambúðar, svo
og hvernig stóratvinnurekstri
landsmanna verði bezt og
tryggilegast fyrir komið.
Nefndinni er heimilt að taka
sér til aðstoðar sérfróða menn
í verkefnum þeim, sem henni
eru falin í tillögu þessari.
Kostnaður við nefndarstörfin
greiðist úr ríkisjóði.
Nefndin kýs scr sjúlf for-
mann.
Útsvarsgreiðslur 1943.
Bjarni Benediktsson flytur
frumvarp þess efnis, að bæjar-
ug sveitarstjórnum. skuli heim-
ilt að innheimta lrjá ‘hverjum út-
svai'sgjaldanda allt að 50% al'
þeirri upplræð, sem hann greiddi
í útsvar 1942 á tímabilinu marz
til 1. maí, „eftir nánari reglum,
er liæjar- og sveitarstjómirnar
setja, en ráðherra staðfestir.“ —
Endurgreitt verður það, sem
greitt kann að verða umfram
]>að, senr gjaldanda ber. Nauð-
syn þykir, að afla bæjar- og
sveitarfélögum rekstursf járfyrri
hluta árs. Samþykkli bæjarráð
fyrir skemmstu ályktun þess
efnis, að lrvatt var til, að slík
löggjöf ji-ði sett.
IGuðmundur Helgi j
Pétursson
prentari
er til nroldar borinn í dag. Hann
lézt í Landakotsspítala 28. f.m„
cftir að hafa átt all-lengi við
vanheilsu að stríða.
Eg kynntist Guðmundi Helga
á unga aldri. Hann var félags-
lyndur og varð snemma vin-
margur ]>ótt hægur væri bann í
öllu og ærslalaus gersamlega.
Mér fannst lrann fullorðinn
meðan hann enn var ungur, svo
þroskaður og alvörugefinn var
hann í hugsun og framferði
öllu.
Guðmundur Helgi var fæddui
þann 10. ágúst 1895, sonur lrjón-
anna Vilborgar Sigurðardótíur,
sem látin er fyrir albnörgum ár-
um, og Péturs Hafliðasonar
beykis, sem er kunnur öllum
eldri Reykvíkingum. Fékk lrann
gott uppeldi, sem setti svip á
framkomu hans ávallt.
Hann hóf prentnám i prent-
smiðjunni Gutenberg árið 1913.
,Mér er ]>að minnisstætt af því,
að hann bafði verið í Sveit unr
sumarið og var óvíst að lrann
kæmi suður, en mér var lofað
plássi hans, ef Irami kæmi ekki.
Og eg vonaði sannarlega að
hann ilendist í sveitinni. En
lrann kom og eg öf'undaði lrann
að mega fara að leturkassanum
og læra. En öfund, mín lrvarf
fljótlega, því eg skildi vel að
hann vildi ekki missa af því að
læra prentverk og verða að
manni. Hann varð og fær í iðn-
inni og vann lengslum í Guten-
berg. Hann var vinsæll meðal
samstarfsmanna sinna ekki síð-
ur en annara er hann hafði sam-
an við að sælda.
Guðmundur Helgi tók ást-
fóstri við skátalrreyfinguna og
starfaði mikið meðal skáta.
Munaði þar um hann, enda lá
hann ekki á liði sínu. Hann gaf
út tímaritið Lilju, sem fjallaði
um málefni skátanna.
Á bak við þessi fáu orð min
um Guðmund Helga Pétursson
eru ótal myndir og minningar
sem eg á um Irann, sem góðan
félaga og ágætan dreng, eftir
yfir þrjátíu ára samleið.
Hafliði Helgason.
Bezta dæoradvðlin er að leika með D E K Bl -veðreiðaskoppunni
VISIR
Jakob Thorarensen: HAUST-
SNJÓAR. — Kvæði. —
Reykjavík 1942.
Það er ávallt gleðiefni ljóð-
kærum og bókelskum nrönnum,
er út kemur nýtt skáldrit eftir
Jakob Tlrorarenseir. Fyrsta
Ijóðabók lrans (Snæljós) kom
út fyrir rúmrnn 28 árum. Þótti
þar myndarlega af stað farið,
kvæðin óvenjulega svipmikil,
tungutakið íslenzkt, skáldgáfa
lröfundarins ótvíræð. J. Th. var
]>á þegar blessunai'lega laus við
allt vol og víl i ljóði, væraðist
tilfinningagutl og þreytandi
orðagjálfur. Hann varð brátt
þjóðkunnur maður og mikils
metið skáld.
Sumum þótti irann að vísu
nokkuð kaldur á manninn í
kveðskap sinum, hispurslaus
lreldur um of, meinyrtur og
glettinn. En þeir sættu sig við
það. Aðrir — og ]>eir voru miklu
fleiri — létu sér vel líka. Allir
]>óttust sjá að þarna væri karl-
mannlegt skáld rá ferð, ósvikinn
og fullveðja höfundur, sem færi
sinna ferða, leitaði ekki á leiðir
annarra skálda um fyi*irmynd-
ir. Hefir og orðið sú raunin á,
að J. Th. hefir búið að sínu í
skáldskapnum sem öðru — og
búnast ágætlega. Eam í dag
heidur hann öllum einkenuum
sínttm og skáldkostum, þeim er
í Snæljósum birtust fyrir ná-
lega þrem tugum vetra. Hann
eignaðist brátt myndarlegan
hóp -vina og aðdáenda og mun sá
hópur liafa stækkað með hverju
nýju skáldriti, sein frá hans
hendi hefir komið. Jakoh Tlior-
arensen er ekki svo lragmæltur,
að til yfirburða verði metið, en
liann er skarpvitur og kjai*na-
skáld, segir oft mikið í fáum
orðum.
Haustsnjóar eru níunda
skáldrit höf., en sjötta Ijóða-
l>ókin. Kvæðin í hinni nýju hók
fara ekki fram úr því, sem
skáldið hefir ráður kveðið, en
yfirleitt eru þau vel gerð. Og
víða er rniklu og íhugunarverðu
efni fengið rúm í fáeinum hend-
ingum. Kvæðin eru flest heldur
stutt. Jak. Thor. hefir óbeit á
því að teygja lopann, fæst ekki
við að liræra sundur, bleyta og
þynna livert yrkisefni. Hann
lötrar ekki lagðar og troðnar
brautir i ljóðagerð sinni. Hann
fer einn sér í ljóði sem lífi og
kann þvi sýnilega bezt.
önnur grein skáldskaparins,
sem J. Th. hefir iðkað til muna
siðari árin, er smásagnagerðin.
Hann hefir ritað margar smá-
sögur og gefið út í þrem bókum
(Fleygar stundir, Sæld og
syndir, Svalt og bjart). Honum
lætur vel að rita smásögur og
njóta hæfileikar hans sin fullt
svo vel ]>ar, sem í stuðluðu
máli. Sumar smásögur lians
eru prýðilegur skáldskapur,
skemmtilegar í bezta lagi, is-
lenzkar í hugsun og orðfæri,
hvergi bláþræðir eða predikan-
ir, efnið stundum hýsna óvenju-
legt. Stórar skáldsögur hefir
hann ekki ritað, svo að kunn-
ugt sé.
Flestar bækur Jakohs munu
nú uppseldar eða því sem næst.
Sumar hafa verið ófáanlegar
árum saman. Þarf að endur-
prenta þær hið bráðasta, því að
rit góðskálda vorra eiga ávallt
að vera fáanleg í bókaverzlun-
um.
Haustsnjóar eru ekki mikil
hók að vöxtum. Þar eru saman
komin 46 kvæði, flest heldur
lítil fyrirferðar. Eg fer ekki út
í það að lýsa einstökum kvæð-
um eða gera grein fyrir efni
þeirra. Það yrði of langt mál.
En eg ætla að leyfa mér að birta
síðasta kvæði bólcarinnar í
heilu lagi, því að það lýsir að
nokkuru Img skáldsins, eins og
hann er nú.
Ivvæðið nefnist Undir haust
og er á þessa leið:
Nú lengist í haustskuggum,
líður á sumar,
og lifið þá, kunningjar, vel.
Það ymur í lofti af hregg-
stormum höstuxn
og hnjúkarnir hyrgjast í él.
En róður skal þreyta,
og lendingar Ieita, —
hve langt er í varið þitt, Hel?
Þó reynzt hafi mdsgæft
við stormana að stríða
og straumföllin úfin og grá,
var gaman að svalkinu
og gott var að yljast
af gunnreifri, eggjandi þrá;
]>ó smátt yrði að vinna,
var framgang að finna
í frelsið með víðernin há.
Þá byri skal þakka
og bjartviðrin glöðu;
hvers blómhnapps
að minnast er vert.
En gleymst fær ei heldur það
böl, er vér hiðum,
vor bjartsýni traustinu skert
á öld þeirra nauða,
sem djöful og dauða
að drottnurum oft hefur gert.
Vér þreytumst á biðinni,
er voraldar væntum,
með vaxandi farsældar gögn.
Hve harmsárt að vita
allri hámenning snúið
i hrakfarar eyðandi mögn,
þann bölsveginn stranga
menn blóðstokknir ganga
og búa við dauðvona rögn.
Því einatt hið sæmra
í vök á að verjast,
þess viðleitni skekin sem reyr;
og því er að færast oss
* þreytan í lierðar,
unz þunganum völdum ei nreir.
Ef ofbeldisfjötranna
auðvirðu tötrum
hýst öldin, öll nrannsnilli deyr*.
Sú hræla á sér kyndarann,
gerla )>ess gætir,
og geigleg er mannkynsins
þraut.
í álfunni miðri,
allri menning til smanar,
upp mjTkranna nátrýni skaut,
og lánist ei yður
að Iemja það niður
allt líf er á glötunar braut.
En hver getur sagt,
nema himininn heiði.
allt horf kunni að umbreytast
senn,
að vorhugir máttugir
vaki og iðji,
svo vinnist sú tilslökun enn,
að ei þurfi að hnýtast
vort kyn eða kýtast
í ltúgaða, svínbeygða menn.
Jakoh Thorarensen gefur
sjálfur út bækur sínar og hefir
ekki hátt um, þó að nýtt kver
frá hans hendi komi í bókabúð-
ir. Haustsnjóar munu seljast
upp fyrr en varir, eins og aðrar
bækur skáldsins. —
Páll Steingrímsson.
MELBOURNE: Sex japönsk-
um skipum hefir verið sökkt í
Amboyna, Admiralty-eyjar, og
víðar. — Sjöunda næturárásin í
röð var gerð í nótt á Rabaul og
komu upp eldar, sem sáust úr
260 km. fjarlægð.
•
Danska útvarpið tilkynnti i
gær, að aðvörunarmerki liefði
verið gefin seinni hluta dags í
Kaupmannahöfn og öðrum
dönskum borgum.,Ekki var þess
getið hvort loftárásir hefðu átt
sér stað.
ÞAÐ BORGÁR SIG
AÐ AUGLÝSA
t VtSI
Endalok japanskrar
flugvélar
Bugðótt rák af kolsvörturn
reyk sýnir síðasta áfanga jap-
anskrar flugvclar, sem gerði
lilraun til að ráðast á stöðvar
Bandarík jamanna á Guadal-
canal. í einni loftárás fyrir
skemmstu misstu Japanir 30 af
31 flúgvél, sem lögðu af stað.
Lifið
í Re^Sijjavík
BÍÓMIÐASALAN.
Hr. ritstjóri.
Eg hefi svo oft rekið mig á
það, að verið sé að tala um
drengi, sem sé að selja mönn-
um bíómiða fyrir okurverð, og
nýlega gerir Morgunhlaðið
þetta að umtalsefni sínu, þar
sem ]>að greinir frá, að einn bió-
miði hafi vcrið seldur fyrir 80
— áttatiu — krónur, og fer blað-
ið fram á að lögreglan hafi
hendur í hári þeirra, sem mið-
ana selja. En nú vil eg spyrja:
Hvor er sekari, sá sem, selur eða
liinn, sem kaupir? Eru ungling-
arnir ekki oft dæmdir fyrir
verknað liinna fullorðnu? Því
miður virðist oft litið á eina
hlið málsins. Eg lít þannig á
þetta mál, að lögreglan geti
litlu um þokað á þessu sviði,
heldur séu það þeir einir, sem
hafa lraft þann ósið, að katrpa
af þessunr hröskurum, hiómið-
ana. Iní ]>að er auðsætt mál, að
drengirnir mundu aldrei lialda
áfram að verja fé sínu í kaup
á híómiðum, ef menn létu vera
að kaupa af þeim. Eg lield að
það eitt og ekkert annað geti
dugað við þessu fargani. Eg er
á engan hátt með þessum orð-
um mínum að taka upp fyrir
drengina, heldur aðeins að sýna
fram á, að það eru tvær liliðar
á þessu máli, seljandi og kaup-
andi, og verða þeir báðir jafn
sekir, — seljandinn þrifist ekki,
ef kaupandinn væri ekki fyrir
hendi.
B æjar
fréííír
Útvarpið í dag.
Kl. 20.30 Erindi: Dýrin og land-
ið, I (Árni FriSriksson magister).
20.55 Tónlcikar Tónlistarskólans:
Tríó í B-dúr eftir Mozart. 21.20
Hljómplötur: Kirkjutónlist.
Næturlæknir.
Halldór Stefánsson, Ránargötu
12, sími 2234. Næturvörður í
Reykjavíkur apoteki.
Stúkan FramtiSin
nr. 173, hélt í gærkveldi hátíðar-
fund í tilefni af 25 ára afmæli stúk-
unnar. Á eftir fundinum var sjón-
leikurinn „Syndir annarra", eftir
Einar H. Kvaran, sýndur, undir
leikstjórn önnu GuSmundsdóttur
leikkonu. Þótti sú sýning takast með
ágætum.
Tímarit
VerkfræÖingafélags Islands, 3ja
hefti 27. árg., flytur grein eftir dr.
Jón E. Vestdal um olíu.
Fram 35 ára
Myndarlegt
aímælisblað
Afmælisfagnaður
í kvöld. ,
Knattspyrnufélagið Fram er
í þann veginn að verða 35 ára
og minnist afmælis síns nreð
hófi, sem haldið verður i kvöld.
Mun þar verða fjölmenni og fjör
á ferðuni. Fram er annað elzta
knattspyrnufélagið (K. R. elzt).
Franr var stofnað af drengjum
á fermingaraldri 1908 og æfðu
þeir sig svo kappsamlega, að á
íþróttamótinu í júní 1911, sem
haldið var í sambandi við ald-
arfmæli Jóns Sigurðssonar, sigr-
aði Fram K. R., en í þvi voru
eldri og reyndari knattspyrnu-
nrenn. Vann Franí þar simi
fyrsta sigur. Hefir 'Fram jafnan
haldið merkinu hátt á loft og
íðkað fagran leik. — t myndar-
legri afmælisútgáfu Framblaðs-
ins er sagt ítarlega frá starfsemi
félagsins frá fyrstu tíð. Flytur
)>að mörg ávörp, m. a. frá stjórn
félagsins, forseta í. S. I., íþrótta-
fulltrúa ríkisins og íþróttaráðu-
naut Reykjavíkurbæjar, for-
manni Knattspymuráðs og for-
mönnum iiinna knattspyrnufé-
laganna og nokkurra iþróttafé-
laga. t blaðinu eru margar grein-
ir, sem eru skemmtilegar af-
lestrar, svo sem frá utanferðum
félagsins. Þýzkalandsför eftir
Pétur Sigurðusson, og Dan-
nrerkurför eftir Brynjólf Jó-
hannesson o. fl, Axel Thorstein-
son á þarna grein, sem hann
nefnir „Þegar Fram vann fyrsta
sigur sinn“ (1911). — Ritið
minnist hlýlega og virðulega ,Ó1-
afs heitins Þorvarðssonar, sem
frá því liann var ungur drengur
starfaði af lífi og sál fyrir fé-
lagið. — Ritið er hið vandaðasta
að frágangi og prýtt myndum í
túgatali.
Menningarsjóður
hefux útgáfu íslend-
ingasagna. — Iiiions
og Odysseifs kviður
verða síðar gefnar út.
Bókaútgáfustjóm Menningar-
sjóðs og Þjóðvinafélagsins hef-
ir nú ákveðið útgáfu nokkurra
rita og ritverka er félagsmenn
fá á næstu árum.
Meðal þeirra rita eru Heims-
kringla Snorra Sturlusonar og
íslendingasögurnar. Er ráðgert
að eitt bindi konri á ári hverju
þar til ritverkinu er lokið. Verða
liinar stærri íslendingasögur i
hindi hver fyrir sig, en hinar
styttri verða fleiri en ein í bindi.
í lrverju bindi verður inngangur
með skýringunr. Fyrsta bindið
kemur út í ár.
Annað bindi af „Anna Karen-
ina“ kemur út á næstunni, og er
þá eitt bindi eftir af þvi skáld-
riti. En þegar því er lokið er á-
kveðið að gefa út Ilhons- og
Odysseifskviður i þýðingu
Sveinbjarnar Egilssonar. Fylgja
þeim inngangur, skýringar,
landbréf og myndir.
Haldið verður áfram með út-
gáfu á úrvalsljóðum eða sögum
íslenzkra höfuðskálda, og er
það úrval af ljóðunr Bólu-
Hjálmars sem kemur út næst
(þ. e. bók siðasta árs).
önnur rit á vegum útgáfunn-
ar, sem ]>egar eru ákveðin eru:
Almanakið og Andvari, og svo
Saga íslendinga, sem seld verð-
ur gegn sérstöku áskriftargjaldi.
Ákveðið er, að á þessu ári
komi annaðhvort út 18. öldin
af ritverki þessu, sem þeir dr.
Þorkell Jóhannesson og Dr. Páll
Eggert Ólafsson rita sameigin-
lega, eða þá Sturlungaöldin, sem
próf. Ámi Pálsson hefir samið.
muj.rínr i í
■ :ii ’.rpr i. n
E.s.»Dór«
til Vestmannaeyja
og
L.v. Ármann
til Gjögurs og Djúpuvikur á
morgun. —
Tekið á móti flutningi i
bæði skipin fram til liá-
degis samdægurs.
Siiilka
óskast. Sérherbergi. Engir
þvottar. Suðurgötu 16.
Ibúð
Vil borga 3---400 kr. fyrir
1—2 herbergi og eldhús. —
Tilboð, merkt: „Húsnæði“
sendist blaðinn fyrir fimmtu-
dagskvöld.
t
Stórir ixmbúða-
kassar
tíl sölu.
Uppl. i sirna 2877.
AMERlSKAR
Kjólskyrtur
Slaufui og Flibbár.
^HZLr;
WSk
Grettisgötu 57.
Permanent
heiJt og kalt.
Einnig ágætur augna-
brúnalitur.
HÁRGREHðSLUSTOFAN
Súsanna lónasdóttir
Grjótagötu 5. — Simi 4927.
Menntaskólanem-
endur og réttindi
Verzlunarskólans.i
Á skólafundi í Menntaskólan-
um, var nýlega samþykkt tillaga,
sem felur i sér mótmæh gegn
þvi, að Verzlunarskólinn hlaut
réttindi til að útskrifa stúdenta.
í greinargerð fyrir tillögunni
segir. að ef kennslunni i Verzl-
unarskóla Isl. verði breytt svo,
að telja megi að stúdentar frá
honum hafi fengið menntun á
borð við stúdenta frá Mennta-
srkólanum, sé ekkert við því að
segja, þótt Verzlunarskólinn út-
skrifi stúdenta.
I
Stúlka
óskast til að þvo húðargólf.
M
* %
71
Laugeveg 4.
Skavitar
tíl sölu ásamt skóm nr. 41.
Lolk&stíg 13.
Okkur vantar hörn til að bera
blaðið til kaupeúda um effe-
greind svæði:
Sogamýii
Talið við afgrerðsíuna.
DACBLAÐIÐ

*. ■ •»• •
inilli Bretiands og lslands halda áfram,
eins og að undanfömu. Höfum 3—4
skip í förum. Tilkynningar um vöru-
sendingar sendist
Cnlliford’s Associated Lines, Ltl
26 LONDON STREET,
Fleetwood.
Maðurinn minn.
Ólafur Ástojarnarson kaupmaöur,
andaðist i morgun.
Vigdís iíetilsdóttir.