Vísir - 12.03.1943, Blaðsíða 2

Vísir - 12.03.1943, Blaðsíða 2
y i s i r VÍSIP DAGBLAÐ Ctgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F. Ritstjórar: Kristján Guðlangsson, Hersteinn Pélsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni. Afgreiðsla Hverfisgötn 12 (gengið inn frá Ingólfsstræti). Símar: 1 66 0 (fimm línur). Vt'ð kr. 4,00 á mánuði. Lausasala 35 aurar. Féíagsprentsmiðjan h.f. Alþýðiíbla'ðifr dregur mjög í étfa að launastéltimar liafi á l>ví nokkurn skiluing að nauðsýn ixiri tiL að draga úr dýrtiðinni í landinu, en til þess að svo inegi verða hljóta allar stéttir að taka á sig létta liyrði, og þá láunl>egar ekki síður en aðrir. Marlcar blaðið l>essa af- stöðu laúnþeganna á því að nú eru sgm ;óðast gð berast liinar j>öntuðji , samþykklir A.lþýðu- sambazidsms frá verkalýðsfé- lögurn i kuuútúnuin og þorp- um, gn aff.þyt er svo dregin sú ályktun að launþegarnir muni allir setn einn standa gegn skerðingu dýrtíðaruppl>ó tar- innari,, Ályktauir verkalýðsfé- laganna liggja fyrir, — það er mikið rétt, ~7 og heldur ekki skal ,í efa drygið að vérkamenn muni fylgja þeim eftir undir forystu Aiþýðusambandsins og erindrfika þess, en sá .er galli á gjöf. Njarðar, að afstaða verka- manna sannar ekkert um af- stöðu aimara launl>ega til máls- ins, en slikir launþegar eru miklu f jölmennari en hiriir, sem skipnð þafa sér innan vé- banda , Alþýðusambandsins. Þessir launjíegar liafa ekki, enn sem komið er, lx>ðað til mót- mælafunda, svo sem Alþýðu- sambandið hefir }>eitt sér fyrir, pg heiíilJF ekki er örgrannt um að Ugfnað liafi yprið samviunu við sambamííð, er beínast skyldi að þyí að rísa gegn dýr- tíðarráðstöfunum ríkisstjóniár riú? Væri ekki ástæða lil að at- liuga það iílillega, áður en haldið er fram i kröfum á Jiendur atvinnuvegunum, alveg án tillits til þess livað þeir geta borið, og hver aðstaða þeirra mun verða að stríðinu loknu. M,eun verða að gæta þess einn- ig að sala á sjávarafurðum er frain fariu, þannig að samning- ar eru í gildi til miðs sumars komanda. Sú sala iniðaðist við vísitölu, sem var 183, en ekki 2(>2, en af því leiðir aftur að öll ágóðavon framleiðslunnar er gersamlega að engu orðin, og henni verður ekki haldið uj>pi. ef ekki verður úr bætt méð lækkaðri dýrtíð. Leggist sigl- ingar niður er hitt nokkurnveg- inn víst, að aðrir munu sigla þeim skipum, sem við leggjum í naust eða við legufæri, þótt atvinnan við það og hagnaður- inn renni ekki lil okkar. Sé Alþýðusambandinu al- vara með mótstöðu sinni gegn dýrtíðarráðstöfunum þeim, sem í ráði er að lirinda í fram- kvæpid, l>er ekki að efa það, að verkalýðssamtökin gela gerl öðrum aðilum illa fært að stjórna landinu, án sérstakra óæskilegfa ráðstafana, en þá hvíli jafnframt sú skvlda á samtökum verkanianna að þau taki stjórn landsins i sínar hendur og ráði fram úr vand- anum, á þann liált, sem þau treystast til. Það eitt er ekki rióg að andæfa og rísa gegn öll- um ráðstöfunum til úrbóta, og ]>eir sem það gera verða kvadd ir lil ábyrgðar fyrr en varir. Þá er að sýna manninn, og vænt- anlega ris Alþýðusambandið ekki gegn því að vinstri öflin fái að reyna sig og leika lausum Iiala, — nokkura stund. Gálga- frestur fengizt þannigá því, sem géra þarf og gera verður. |7 Utttikiilir í sm- mar Mjög spennandi sund. ög AÍþingis, Það þarf ekki að leita iangt til þess að gapga úr skugga um að verkamönnutn er sem öðrum ljóst hver voði þjóðiuni stafar af dýrtíðinni. Á síðasta hausti efndu verkalýðsfélögin, undir forystu Dagsbrúnar, til funda- lialda uBi málið, með því að ÖU v velferð þjóðarinnar virtjst um það bil að hverfa í Ginn- ungagap dýrtíðarbölsius. — Verkampun viðurkenndu þá, að ef svo héldi áfram stefndi ekki aðeins þeirra hagur í voða, heldur hagur allrai’ þjóðarinn- ar, og ekki nóg níeð það, verið væri að gera að engu sparnað og erfiði þeirra kynslóða, sem undir lok eru liðnar, — spari- fé þjóðarinnar og sjóðir yrðu að engu en við það hiðu flest menningarinál, sem keppt hefði verið að, liinn mesta linekki. Verkamömium er það Ijóst, sem öllum öðrum, að seðlabunkar geta orðið seigir undir tönn og iujög suauðir af vitamin-gildi. Til l>ess að þjóð- in geti lifað verður hún að slarfa sem fyrr að framleiðslu landbúnaðar og sjávarafurða, og því aðeins vegnar henni vel, ef þessir aðíilatvinnuvegir fá borið sig sæmilega. Þrátt fyrir hið háa verðlag á flestum hlutum, var svo komið á síðasta velri, að menn treyst- ust ekki til að halda hinum smærri Yplbátum úti til fisk- veiða, og margir bátanna voru því til aöju í ýmsum verstöðv- um.Afkoma hinna stærri vélbáta var léleg, og jafnvel botnvörp- ungar báru sig misjafnlega, þótt afkoma þ^irra væri jafn- bezt, ef það orð má nota, en ; hvernig ber rekstur þeirra sig Næsta sundmót vetrarins fer fram í Sundhöllinni næstkom- andi mánudagskveld og er það K. R., sem heldur það á vegum Í.S.Í. rig S.M. I>átttakendur eru samtals 47 frá fimm félögum og er þetta því með allra fjölsóttustu sund- mótum, sem hér hefir verið haldið. Flestir þátttakendur eru fi*á K.H., eða samtals 17, eii Æg- ir sendir 15 keppendur og Ár- inann 13, en að auki er einn frá Í.R. og einn frá íþróttafélagi Reykhyltinga. Keppt vérður í 8 sundgrein- um, 100 og 400 m. frj. aðferð karla, 200 m. bringusundi drengja innan 16 ára og karla, 50 m. baksundi karla, 50 m. bringusundi kvenna, 50 m. frj. aðf. drengja innan 16 ára, og síð- ast en ekki sizt 4x50 m. boð- sundi. Það er erfitt að getra upp á inilli hinna mismunandi sund- greina, en þó má gera ráð fyr- ir því, að mest verði keppnin í karlasundunum, enda hefir það jafnan verið svo. Hinsvegar er ekki að efa, að það verður gaman að fylgjast með í keppn- inni i bringusundi kvenna, því að þar hafa oft sést góð til- þrif. Drengjasundin verða einnig mjög fróðleg fyrir þá, sem fylgjast bezt með og vilja sjá hvað félögin eiga af upp- rennandi „stjörnum“. Trúlofun. Nýlega hafa opinberað trúlofun sína ungfrú Elín Runólfsdóttir, Ljósvallagötu 32, og GÍunnar Sí- monarson, verzlunarmaður, Vestur- götu 34. Næturakstur. Hekla, sími 1515. Heilsufariö í bænum Mislingar og skarlatssótt ganga í bænum. Hætt við iiifliíenxii. TWTEÐAL þeirra farsótta, sem aðallega stinga sér nið- ur um þessar mundir, er skarlatssótt, mislingar og inflúenza, eftir þeim upplýsingum, sem V,sir fékk hjá héraðslaékni í dag. Þó virðist sem engin alvarleg hætta sé enn á ferðum. „Heilsufarið í febrúar var l sjúklingum, sem erfitt eða ó- með belra nióti liér í bænum, mögulegt eiga með að fá hjúkr- iniðað við það, sem venjulega er á miðjum vetri“, segir hér- j aðslæknir. „Þó hefir skarlats- sótt stungið sér óvanalega mikið niðui*. Hún liefir breiðst j nieira út en venjulega, vegna ! ]>ess að farsóttahúsið er hvergi nærri fullnægjandi fyrir bæinn — ellra 'sízt eins og nú er höguiri háttað. Ef farsóttahúsið ætti að gera það, sem því er ætlað, þegar næmir sjúkdómar koma upp, þyrfti það að geta tekið á rnóti jafnóðum öllum sjúkling- um, sem sýkjast. Til þess er húsið allt of lítið. Þótt skarlatssóttin sé ekki neitt alvárléga úthreidd, þá er svo komið, að farsóttahúsið getur ekkí lengur tekið við sjúkling- uin jafnóðum, og sýnir þetta það, sem ég hefi svo oft sagt aðúr, að Reykvíkingum er lífs- nauðsyn að því, að fá fullkomið farsóttáliús sem allra fyrst.“ Ilversu útbreidd er skar- latssötfin? „Tilfelíin í febrúar voru milli 50 og 60, og aukning svipuð að hlútfaÍÍi það sem af er þessum mánuði. Yfirleitt er sóttin létt.“ —En 'hvað er um aðrar sótt- ir? „Um og upp úr síðustu helgi tók kvefsótt að gera vart við sig'. 1 sumum tilfellum Jíkist sótt þessi töluvert influenzu. Eg héf tekið eftir all-verulegri aukn- ingu á lyfjaútlátum í sumum Jyí’Fibúðanna, en þær erg fuvðlt -oáLvæmur mælikvarði á heilsu- far bæjarbúa. „Síðustu dagana liefh* orði'ö vart við nokkur tilfelli af misl- ingum, en þeir hafa ekki gengið hér síðari 1936. Þessi tilfelli hafa lcomið alveg flatt upp á lækna, því að áður var eklci vitað um nein tilfelli hér á landi, livorki ineðal íslendinga né setuliðsins, og liefir enri ekki verið hægt að leiða neinuin getum að, hváðan veikin er kouiin.“ — Verða nokkrar sérstakar ráðstafanir gerðar gagnvart mislingunum? „Það virðist ekki ástæða til þess“, segir héraðslæknir. „Það er svo stutt siðan þeir gengu ai- mennt, að allur almenningur má teljast ónæmur fyrir þeim, þar á meðal mikill hluti skóla- skyldra barna.‘c - — Voru mislingarnir slæmir síðast? „Nei, þeir voru vægir, en á- kaflega útbreiddir. Sjúkdómstil- felh'n í Reykjavík voru talin um 3000, en hafa sennilega veri'ð fleiri. Það er jafnvel kostur, að mislingafaraldur komi oft, því að smærri faraldrar eru miklu viðráðanlegri og oft vægari en hinir stærri, enda þá oft mestu vandræði með hjúkrun og að- lilynningu. — Útlitið er þá ekki sem \erst? „Ekki sem stendur, en það sem einkum er ástæða til að kvíða fyrir, er ef influenza og mislingar breiðast verulega út samlímis. Það, sem einkum veldur þá áhyggjum, er sjúkra- húsleysið, ekki sízt vegna þeirra milclu þrengsla, sem nú eru alls- slðar í hænum og hins lélega húsakosts, sem margir eiga við að búa. í slíkum tilfellum má alltaf búast við talsverðu af un og aðhlynningu í heimahús- um.“ Landsmót skíðamanna liefst í dag kl. 3 með kappgöngn í Ilveradölum. í göngunni verða 24 keppendur í aldursfl. 20—32 ára og 6 i 17—19 ára flolcki. Allir keppendur utan af Iandi eru komnir suður. Færðin uppeftir er með lak- ara móti og má gera ráð fyrir, að ganga þurfi 7—8 lcm. hvora lcið, þaðan sem bíiar stanza og uj>]> í Hveradali. í gær komust nokkurir bílar alla leið upp í Hvex*adali með skíðamenn, og útlitið í dag er ekki sem verst, þótt húast megi við að færð fari versnancli. Verð- ur ef til vill reynt að halda leið- inni opinni með mokstri. En þótt ganga þurfi frá Svína- hrauni 7—8 km. leið, þá er það hót í máli, að skíðafærið er prýðilegt. Verzlunin; Óhagstæð um 20.7 millj. kr. Verzlunarjöfnuðurinn í fe- brúarmánuði var óhagstæður um 5 millj. króna, en það sem af er árinu ér verzlunarjöfnuð- urinn óhagstæður um 20.7 millj. kr. ÁIls hefir verið flutt út fyrir 14.9 millj. kr., það sein af er þesSU ári, en flutt inn fyrir 35.5 millj. kr. í febrúarmánuði nam inn- flutningurinn 12.8 millj. kr. en útflulningurinn 7.8 millj. kr. Mest var flutt út: ísfiskur fyrir 6.4 millj. kr., Iýsi fjTÍr 875 þús. kr. og freðfiskur fyrir 461 þús. kr. Rauði Krossinn: Söfnun með afbrigð- um góð. í Reykjavík söfnuðust milli 33 og 34 þúsund krónur, og er það meira en helmingi meira en safnaðist í fyrra. Félaginu hættust margir nýir félagar og „Heilbrigðu lífi“ margir áskrifendur. Söfnun heldur áfram. Háar tölur. Innstæður í bönkum voru orðnar um 352 milljónir í árs- lok 1942. |Útlán námu 179 millj. og seðlavelta 108 millj. Aðstaða gagnvart útlöndum batnaði um 128 millj. kr. á árinu 1942. Mest varð hækkunin í ágúst f. árs, liðlega 26 milljónir. (Hagtíðindi.) Tímarit iðnaðarmanna, 5. hefti 15. árg., flytur m. a.: — Brýnum bitlausa egg (Sveinbjörn Jónsson), Leirmunagerðin í List- Túni§ ogr ionráiln í^Evrópn Þótt á ýmsu hafi gengið í Túnis undanfarna mán- uði, síðan þandamönnum tókst að innikróa allan Afríkuher möndulveldanna á tiltölulega litlu landssvæði, þá er það bert, að þessi þáttur stríðsins getur ekki endað nema á einn veg. Möndulherimir hljóta að bíða lægra hlut. En það, sem kemur herstjórn Þjóðverja til að halda svo fast við ]>ennan landskilca, og það sem veldur því, að hersveitum Rommels og Arnims berst stöð- ut liðsaulci, þótt lítill sé — og það þótl liðs og hergagna sé meir en lítil þörf annarsstaðar — er óttinn um það, að innan skamms muni allar strendur ]>eirra landa í Evrópu, sem möndulveldin ráða yfir, liggja jafn-opnar fyrir liinni óum- flýjanlegu innrás. En meðan möndulveldin liafa enn i hendi sér báðar strendur Sikileyjar-sunds, geta þau verið liokkurnveginn óhult fyrir inn- rás í ítalíu eða Balkanlönd, hvei*su lengi sem þau mega fagna þvi. Það liggur i augum uppi, a'ð vörn Þjóðverja í Túnis getur eklci orðið annað en tímaspurs- mál, þegar af þeirri ástæðu, að handamenn liafa á þessum, víg- stöðvum þrefaldan eða fjórfald- an herstyrk og greið slcilyrði lil aðdrátta. Til möndulherj- anna herasl hinsvegar stopult vistir og hergögn, er liðsauki aðeins loftleiðina — í mesta lagi 500—1(K)0 menn á dag. Það er engin nýjung í hern- aðarsögunni, að'herforingi, sem Iiefir minni mannafla, reyni að rétta við hlul sinn með því að lireyfa her sinn hratt og gera snarpar, óvæntar árásir á báða Végu, i því skyni að hindra það, ao óvinaherir beggja megin geti náð saman. En vandræðin ertt þau, að ‘liann getur aldrei reitt nægilega hátt til hvors höggsins nni sig, af ótta við a'ð annar óvinaherinn geti sótt fram, með- aii sótt er að hinum, Rommel greiddí Aineríku- mönnum þung högg á miðvig- stöðvunum og er nú sem stend- ur að sækja að lier Montgo- mery’s að sunnan. En það lítur út fyrir að fyn*a höggið ‘hafi elcki verið nógu þungt, því að furðu fljótt réttu Amerikumenn hlut sinn. Hínsvegar virðist svo, sem að sunnan hafi bæði verið tekið hraustlega á móti honum, aulc þess sem með árás hans hafi verið reiknað eða jafnvel búizt við henni. Þótt Þjóðverjar hafi bæði valdið Bandaríkja- mönnum miklu tjóni og stanz- að að nokkru leyti framsókn þeirra að vestan, þá varð hvort- tveggja, að þeir biðu sjálfir mikið tjón, sem þeir mega illa við, og hitt, að brátt sótti í sama horfið, því að samgönguleiðum þeirra um Túnis er enn ógnað, og enn vofir sú hætta yfir her Rommels, að hann verði milli steins og sleggju, milli Mareth- línunnar og sjávar annarsvegar og Bandaríkjahersins hinsvegar. Á nyrzla hluta vigstöðvanna lióf Amim hershöfðingi mikla sókn, en um hana hefir farið eins og aðrar sóknir möndul- herjanna i Túnis. Ilún hefir furðu fljótt hjaðnað niður. En ástæðan til þess, að Rommel og Arnim hefja með stultu millihili þessar snöggu vinahúsinu 15 ára (Guðm. Einars- son frá MiSdal), Emil Jónsson fertugur, Guðm. S. GuSmundsson vélsmíSameistari (minningarorS), Upphaf járnsteypu á Islandi og Sig- urgeir Finnsson, Samkomulag raf- virkja í Danmörku, Fyrsti raf- magnsgu f uketilinn. sóknir, getur ekki verið önuur en sú, að þeir skilja það, hversu litla möguleika þeir hafa lil að losna úr úlfakreppunni, en gera sér hinsvegar ljóst — eða er sagt það frá Berlín — að liver dagurinn sem líður getur gerl sitt til að tefja eða rugla fyrir- ætlanir bandamanna um innrás í Evrópu. Ein meginregla þéirra í hernaðinum er sú, að hefja jafnan árás, l>egar sýnt er, að óvinirnir a'tla sér að gera árás. Ef heppnin er með, getur auðn- azt að tefja eða rugla fyrirætl- anir andstæðinganna svð, að varanlegur hneklcir verði að. En ókosturinn er oft sá, að erfið- ara verður um vax*nir, ’ þegar óvinirnir leggja til meginatlögu. En mestu máli slcijxtir þó. að 1 hernaði er ekki liægt að beita sama herbragðinu i það óendan- lega, því að í hvert slcipti, sem þvi er beitt, gera andstæðing- arnir sér það betur ljóst, hverjar gagnráðslafanir er hægt að gera. Ilerstjórnaraðferð Roinmels er í Túnis ekki ósvipuð þélrri, sem hanu heitti við EI Alamem, þar sem liaun raunar beið mik- inn ósigur i lunni mishepjxnuðu :árás sunnán Mareth virðist Rommel hafa goldið mikið af- rroð, ef skýrsla Breta er rétt. Mumirinn er sá, að hgnn á mjög erfitt nieð að uá aftur í flugvélar og skriðdrelca, í stað þcss seni hann hefir misst. Bretar hafa hinsvegar lítið sem eklcert tjón beðið, en eigi miklúm mun hæg- ara með að bæta tjón, ef yerð- ur. Þvi harðari sem viðureign- iniar verða, því uieir hlýtur hlutfallið að verða bandamönu- um í vil, miðað við að tjón sé svijxað á báðar hliðar. Mareth-línan er stytzta víg- lína, sem hugsanleg er gegn innrás í Túnis að sunnan. Þar verður Rommel að hrökkva eða stökkva. Rommel verðui* því að meía það all-nákvæmlega, hversu mikið af styrk sínum liann getur varið til að gera útrásir úr virkjalinunni, og hversu mikinn styrlc er óhjá- kvæmilegt að hafa innan lín- unnar, í því skynj að treysta varniniar. Verður þvi tæplega margi'a útrása að vænta af hans hálfu. B. G. risxor HaOir NÝKOMINN. Þjónajakkar, margar teg. Læknasloppar Kvensloppar Kokkabuxur Kokkahúfur Bakarabuxur Samfestingar, hvítir, khaki og bláir Nankinsjakkar Nankinsbuxur. hi. FATADEILDIN. Island i myndnm er komÍD V I S I K Ættaróðul og erfðaábúð. •Mýtt frv. til laga nm þetta efni rætt á ItúnaðarþÍDgi. F.yrir Búnaðarþingi því, er nú er nýlega er lokið lá frv. uni ættaróðal eða erfðaábúð. Er það mikill lagabálkur í ellefu köflum. Hafa þeir Jón Sigurðsson alþm., bóndi á Reynistað, og Jón bóndi Hannesson í Deildartungu, unnið að undirbúningi frumvarpsins. « Auka-búnaðaiþingið, sem haldið var í fyrra, fól stjórn Búnaðarfélags íslands að annast undirbúning málsins, en hún fól hann svo þeim Jóni Sigurðssyni og Jóni Hannessyni. Það er einkum tvennt, sem veldur, að endurskoðun gildandi löggjafar í þessu efni var ákveð- inn. Kaflinn um óðalsrétt hefir lítið sem ekkert verið notaður, en hinsvegar kaflinn um erfða- ábúð talsvert, en við fram- kvæmd hans hefir komið í ljós, að endurbætur eru nauðsynleg- ar. í þessum köflum hins nýja frumvarps eru því ýmsar breyt- ingar. Kaflinn um ættarjarðir er nýmæli, svo og það ákvæði, að ráðstafa megi jörð þannig, að ekki megi selja hana dýrara en samkvæmt fasteignamati. Væntanlega afgreiðir Búnað- arþing þetta merka mál næstu daga. Mun það svo verða lagt fyrir Alþingi og fyrst falið land- búnaðarnefndum þingsins til at- bugunar. Má hiklaust fullyrða, að þetta sé eitt hinna merkustu iandbúnaðarmála, sem Alþingi hefir um fjallað. Fyrsti lcaflinn fjallar um „hvernig jörð verður ættaróðal og fvlgifé hennar“, Greinar þéssa kafla érU sem hér segír: 1. gr. Sérhverjum jarðareig- anda er heimilt að gjöra jörð sina að ættaróðali, ef þessi skil- yrði eru fyrir hendi: ’a. Að jörðin sé svo stór, eða liafi það í sér, að afraksturinn af búi, er jörðm getur borið, með hlunnindum, er lienni fylgja, geti framfært að minnsta kosti meðal fjöi- skyldu að dómi Búnaðarfé- lags íslands, b. Að jörðin sé eklci, að áliti Búnaðarfélags íslands, stærri en svo, að hún sé og liafi jafn- aðarlega verið nokkurnveg- inn fullnytjuð af einum abú- anda. c. Að jarðareigandi eða erfingi hans búi eða hafi ábúðorrétt á jörðinni þegar liún er gerð að ættaróðali. Heimilt er þó jarðareiganda að gera eign- arjörð sina að ættaróðali fyr- ir sig eða erfingja sína, l>ólt hann búi ekki sjálfur á henni. d. Að fyrir liggi samþykki 16 ára og eldri barna jarðareig- anda um að jörðin sé gerð að ættaróðali. e. Að á jörðinni hvíli elcki liærri veðskuldir en svo, að árlegir vextir af þeim nemi 4 % af fasteignamatsverði jarðar- innar og arðberandi fylgifé, er jörðinni er lagt. Miða skal verð fylgifjár við skattmat þess, þegar gerningurinn er gerður. 2. gr. Þegar jörð er gerð að ættaróðali skal skylt að lála fylgja henni lilunnindi óg ann- að það, er jörðinni hefir fylgt og jarðareigandi á, ennfremur afurðir, sem framleiddar eru á jörðinni og eru nauðsynlegar við búreksturinn, s. s. áburður, liey o. fl. Jarðareigandi slcal aulc þess láta fylgja jörðinni skjöl er varða jörðina frá fyrri tið, og eru í vörslu hans, einriig riiyndir og ínuni, er hafa minningar- gildi fyrir þá bændur eða bænda- ælt, er situr eða setið befir jörð- ina. Annar k’afli frumvarpsins fjallar um skyldur og réttindi óðalsbænda. Þar segir m. a., að er bóndi liafi gjört jörð sína að ættaróðali, eigi erfingjar lians i fyrsta lið kröfu til þess að næsti viðtakandi (óðalserfingi) greiði þeim ái'Iega meðan liann lifir — þó eigi lengnr en 19 ár — sem svarar 4% af land- og húsaverði jarðarinnar samkvæmt þáver- andi fasteignamati, af þeim bluta í skuldlausri eign fasteign- arinnar, ef jörðin hefði komið til skipta. — Eignir óðalsbónda og konu lians aðrar en ættaróð- alið og fylgifé l>ess erfast sam- kvæmt ákvæðum erfðalaganna, 7. gr. frumvarpsins liljóðar svo: „Nú á óðalsbóndi og kona lians fleiri en eitt barn og slcal þá því af börnunum, sem óðalið lilaut, slcylt að framfæra fvor- eldra sína ef með þarf. Sama skylda hvilir á fóstur- og kjör- bÖHium.“ 8. gr. fjallar um það, ef óðals- bóndi bættir búskap sökum elli „eða af öðrum ósjálfráðum ástæðum og á engan lífserfingja eða erfingjar lians óslca eigi að\ faka við óðalinu“ o. s. frv, 9. gr. liljóðar svo: „Erfðafjárskattur greiðist ekki af ættaróðali eða fylgifé þess við afhendingu óðalsins lil erfingja eða viðtakanda“. 10. gr. þykir ástæða til að taka upp i lieilu lagi: „Jarðareigandi og aðrir geta ánafnað ættaróðali fylgifé, svo sem kvikfénað, verkfæri, liús- muni eða annað, og er það þá fyjgifé óðalsins, sem slcylt er að halda við og endurnýja. Jarð- ræktars tyrkur, byggingars tyrk- ur og aðrir opinberir styrlcir, sem veittir eru til umbóta á óð- alsjörðum verða eign óðalsins og færast ekki sem fylgifé þess. Fylgifjárliæðir, sem þannig hafa myndast falla niður er jörðin ei* gerð að ættaróðali“. 11. gr, fjallar um það, að eig- anda ættaróðals sé heimilt að skipta þvi milli erfingja í 2 eða fleiri býli o. s. frv. „Þegar skipti eru ákveðin skal gera landa- merlci milli liinna nýju ættar- óðala svo sem þörf krefur. Skjöl og minjagripir sem til eru lilheyra gamla óðalinu“. Áhvílandi veðskuldir skiptast milli hiima nýju ættaróðala i réttu lilutfalli við matsverð þeirra. III. kafli fjallar um lántökur og veðsetningu, en IV. kafli um „Afhending og fjárnámskröf- ur“ — í 16. gr. segir, að eigi megi gera aðför í ættaróðali eða selja það til lúkningar skuldum öðrum en áhvílandi veðslculdum eða opinberum sköttum er hvíla á eigninni sjálfri. Sama gildir um fylgifé óðalsins. V. kafli fjallar um ráðstöfun ættaróðals og qrfðir, en VI. kafli um „hvernig menn fyrirgei*a óðalsrétti“. Um ættarjarðir. Þar sem þessi kafli er nýmæli þykir rétt að birta úr honum eftirfarandi ákvæði: 26. gr. Ættarjarðir heita í lög- um þessum þær jarðir, sem ekki eru óðalsjarðir er hafa annað tveggja: a. Verið samfellt í ábúð og eign sömu ættar í samtals 100 ár eða lengur, og eru enn í eigu Iiennar þegar lög þessi öðlast gildi. Ábúð eða eignarumráð elckils eða elckju ættmanna þeirra, er setið liafa jörðina, telst með ábúðar- eða eignar- tíma ættarinnar. b. Verið ráðstafað til erfingja ættmenna eða annara með sér- stökum gerningi, samkv. 30 gr. 27. gr. Jörð sem umræðir í 26. gr., a-lið, má ekki selja úr ættinni fyrr en að ættmennuiu frágengnum, það er niðjum þeirra af ættinni, er höfðu um- ráð jarðarinnar á því tímabili, sem um ræðir í 26. gr. 28. gr. Nú vill eigandi ættar- jarðar, samkvæmt a-hð, 26. gr„ selja jörðina, og skal hann þá auglýsa liana í Lögbirtinga- blaðinu, til kaups fyrir ættmenn sína, ásamt verði og greiðslu- skilmálum. Hafi engir gefið sig fram innan 6 mánaða frá birt- ingu auglýsingarinnar, ekki get- að uppfyllt þau skilyrði, sem sett eru í 29. gr., er jarðareig- anda frjálst að selja jörðina liæslbjóðanda. 29. gr. Söluverð ættarjarðar er fellur undir a-lið 26. gr. til ættmenna, slcal elcki fara yfir fasteignamatsverð jarðarinnar á hverjum tíina, að viðbættu matsverði umbóta, er gerðar hafa verið á jörðinni eftir að* jarðamat hefir farið frain, og cklci hafa verið metnar. En krafizt getur jarðareigándi ]>ess, að kaupandi greiði hon- um jarðarverðið að fullu við undirslcrift kaupsamnings, að frádregnum áhvílandi veðskuld- um. Ættarjörð, sem þannig er seld, verður ættaróðal lcaup- anda, og slcal kaujxandi leggja fram skriflega skuldbindingu þar að lútandi við undirslcrift samningsins, 30. gr. Heímiit er jarðareig- anda, sem búið hefir 10 ár eða lengur á eignarjörð sinni, og að fengnu skriflegu samþykki myndugra erfingja sinna og Iánardrottna að gera með vott- festum gerningi eftirgreindar ráðstafanir fyrir jörðinni: 1. Að jörðin erfist samkv. V. lcafla laga þessara um ráð- stöfun ættaróðals og erfðir. 2. Að söluverð helinar fari aldrei yfir fasteignamatsverð, að viðbættu mati úttektar- manna á endurbótum á jörð- inni, eftir að fasteignamatið fór fram. Gerning þennan skal innfæra í veðmálabók sýsl- unnar. 32. gr. Nú selur jarðareig- andi ættarjörð sina, sem hann liefir eignast samkvæmt þeim gerningi, sem um ræðir i b-lið 26. gr. og 30. gr., öðrum en böm- ,11 m sinum, samörfum eða niðj- um þeirra, og verður jörðin þá ættaróðal kaupanda og skal kaupandi gefa uni það skriflega yfirlýsingu við undirskrift samnings. Um erfðaábúð. VIII. kaflinn fjallar um jarð- ir, sem eru í eign almennings og um byggingu 'og úttekt þeirra. 34. gr. Allar jarðir og hjá- leigur, sem eru í eign ríkissjóðs, lcirlcna landsins eða sjóða, sem eru almannaeign, kristfjárjarð- ir, gjaldsjóða, sem ekki má skerða, sýslusjóða eða hrepps- sjóða) skal næst þegar þær losna úr ábúð, eða þegar nú- verandi ábúandi óslcar þess, byggja á erfðaleigu eftir lögum ]>essum. Undanþegnar }>éssu ákvæði eru þó þær jarðir, sem þegar eru álcveðnar sem bú- staðir embættismanna, eða til annarar opinberrar notkunar, svo og þær, er að dómi Búnað- arfélags íslands, að fengnum Bæjar fréttír I.O.O.F. 1=1243128V2=FI- Formóðssöfnunin, afhent Vísi: 1000 kr. frá ónefnd- um vegna m-.s. „Draupnir“. Glas læknir, eftir Hjalmar Söderberg, í þýS- ingu Þórarins GuSnasonar, læknis, er nýkomin út í bókarformi. Saga þessi var, eins og margir muna, les- ing í útvarpiS á síSastl. vetri og þótti snjöll útvarpssaga. Er hún rit- uS sem clagbók læknis, og gefur inn- sýn í ýms einkamál þeirra manna. sem til hans leita. Útvarpið í kvöld. Kl. 20,30 Útvarpssagan: Kristín Svíadrottning, VIII (Sig. Grímsson lögfr.). 21,00 Strokkvartett út- varpsins: Kvartett, Oj>. 77, nr. 1, eftir Haydn. 21,15 Erindi: Um sál- arlíf kvenna, I (dr. Símon Jóh. Agústsson). 21,40 Hljómplötur: Frægar söngkonur syngja. 22,00 Symfóníutónleikar af plötum til kl. 23: a) FiSIukonsert eftir Vivaldi. b) Píanókonsert í A-dúr eftir Bach. c) Flautu- og hörpukonsert eftir Mozart. Dr.tbcol. JÓIV HELtiASON: Árbækurnar skýra frá öllu því helzta, er gerzt hefirs í Reykja- vík í 150 ár , Olíubæs AHir litir. ITörubíll óskast Vil kaupa vörubíl í góðu standi, Chevrolet 1934 eða Ford. Uppl. frá kl. 5—7. Sími 5445. RYKFRAKKAR og REGNKÁPUR (margir litir). Grettisgötu 57. tillögum viðkomandi sýslu- nefndar og aðliggjandi bæjar- félaga, teljast liklegar til opin- berra nota eða skiptingar i ná- inni framtið. IX. kafli fjallar um land- slcipti og lánsheimild leiguliða. 43. gr. lieimilar ábúendum jarð- ar, sem um ræðir i lögum þess- um, að skipta þeim nailli bama sinna. Þó skal það tryggt, að livert býli hafi þá stærð, sem nægi til framfærslu meðal fjöl- slýyldu, að dómi Búnaðarfélags íslands, enda samþyklci það skiptinguna o. s. frv. 44. gr. fjallar um það, er sýslunefnd eða breppsnefnd þylcir ástæða til að skipta jörð, sem byggð er eftir lögum þess- um, til þess að ný býli geti myndast o, s. frv. X. kafli fjallar um hvernig ábúðarréttur erfist, og XI. kafl- inn um sölu jarða i erfðaábúð. • 1 . §jómenn! Skíðafólk ! Nýkomnar færeyskar peysur, vettlingai" og hosur. ' . . .. . I- Níels Carlson & Co. | Laugavegi 39, Tilkynning: frá skrifstofu leigumáladeildar Banáarikjahersius. Bandaríkjaherinn mun hafa fuiltrúa ff Hafnarstræti 21, Reykjavík, til aðstoðar íslendingum í málum, sem Iúta að Ieigu á fasteignum til Bandaríkjjalkersins. Kem- ur þetta til framkvæmda mánudaginm 115. marz 1943, og verður síðan alla virka daga frá kl. @ til 16. Sítna- \ númerið er 5937. ! Bifreidastjóranámskeið til meira próís Regluge.rðinni hefir verið breytt þannig, að engin | kennsla fer fram í akstri, lieldur fer próf í akstri fram áðnr en námskeið hefst. Þeir einir koroast á nám- skeiðið, sem standast akstursprófið. Næsta námskeið heíst í Reyk javík að Joknu aksturs- : prófi umsækjenda, væntanlega um 22. marz. Aksturs- próí’ hefjast um 17. marz. Umsóknir með tilskildum skilrikjuin sendisl bif- reiðaeftirlitinu í Reykjavík fyrir 17. fesa mán. Aðeins takmörkuð tala kemst á náníÉieiðið. VEGAMÁLÁ\STJÓRI. Haf narf j ör ður | Okkur vantar ungling til að bera biaðið til kaup- enda í Hafnarfirði. Talið við okkur sem.ítyrst. DAGBLAÐIÐ VÍSIR. Sími 1660. I llmlioðapapp Hdfum fengið sendimgu af sérstak lega góðum, hvítum ombúðapappir 20, 40 og 57 cm. brelðum. roio mj t I Rúllumar eru hæfilega stórar fyrir öll ven juleg umbúðastatív. Talið við okkur sem fyrst. tliert Krlstjínsson s Co y. Jarðarför mannsins míns og föður okkar, Margeirs Jónssonar, Ögmundarstöðum í Skagafirði, fer fram þriðjud. 16. marz næskomandi, frá heimili buis iatna og hefst athöfnin kl. 12 á liádegi. Jarðað verður að Reynistað. Helga öskarsdóttir og böm. Krlstján Qnðlaugsson Hæstaréttarlögmaðnr. Skrifstofutimi 10-12 og 1-6 Hafnarhúsið. — Sími 3400 I er miðstöð verðbréfavið- I skipianua, — Sími 171ö. \

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.