Vísir - 05.07.1943, Blaðsíða 2

VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 66 0 (fimm Iínur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Bifreiðaslys.
TT mferð á vegum er nú með
mesta móti og ekki ávallt
ekið sem. varlegast. Má telja það
mikla mildi, live' bifreiðaslys
eru fátíð, með þvi að ekki þarf
mikið út af að bera, til þess
að óhappið vilji til. Vegir eru
hér svo lélegir, að ekki munu
sambærileg dæmi finnast í
menningarlöndum, enda bif-
reiðasmiði ekki miðuð við slikt.
Bifreiðarnar ganga miklu fljót-
ar úr sér á slíkum vegum, en
liinum, sem þær eru ætlaðar, og
þarf viðhald á þeim hér að vera
miklu meira og eftirlit strang-
ara en annarsstaðar.
Frá því er horfið var að þvi
ráði, að skipuleggja fólksflutn-
inga innanlands og veita á-
kveðnum bifreiðaeigendum
einkaleyfi á ákveðnum leiðum,
hefir þess ekki verið gætt sem
skyldi, að ekki væri þröngvað
kosti farþega og hlitt settun^
regium i því efni. Kvartanir
hafa þráfaldlega borizt blöðun-
um um það, ao vagnar væru yf-
irfylltir, enda þekktust þess
dæmi, að þeir tækju allt að því
helmingi fleiri menn en þeim
er ætlað. Hvort slíkar fullyrð-
ingar hafa við rök að styðjast
að öllu leyti skal eldci fullyrt,
en sé svo, er hér um óverjandi
hirðuleysi að ræða, sem bæta
verður úr í framtíðinni. Sú var
tíðin, að harðhent tök þóttu það
hjá bifreiðaeigendum, er þeir
troðfylltu svo bífreiðar milli
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur,
að tveir sátu í hverju sæti, hvað
þá ef svipað væri að farið á lang-
leiðum. Samfara ofhleðslu er ó-
hjákvæmilega aukin slysahætta,
Stóru almenningsbifreiðarnar
munu, að minnsta kosti sumar,
vera ver úr garði gerðar en hin-
ar, að því leyti, að í rúðum er.
ekki hið svo kallaða óbrjótan-
lega gler, sem brestur en brotn-
ar ekki. Langsamlega flest bif-
reiðaslysin stafa af þvi, að er
bifreiðum hlekkist á skerast far-
þegar meira og minna af gler-
brotum, þótt þeir sleppi að öðru
leyti lítt eða ekki meiddir.
Það er vel skiljanlegt, að bif-
reiðastjórar freistist til að of-
hlaða bifreiðar sínar, og stafar
það ekki af ágóðavon vegna auk-
ins fargjalds, heldur öllu frekar
af góðum vilja til að leysa úr
vandræðum manna, sem eiga
ekki kost á öðru fari, en eru
staddir fjarri heimkynni sínu,
jafnvel á vegum úti í misjöfnu
veðri. En með þessari greiðvikni
misbjóða þeir öðrum farþegum
og skapa sér sjálfum óeðhlega
ábyrgð, ef út af ber. Þetta tvennt
ber einnig að hafa i hyggju, og
þegar um sérléyfishafa er að
ræða, ber þeim fyrst og fremst
að gegna þeirri skyldu, er þeir
hafa tekizt á hendur gagnvart
ferðamönnum á langleiðum
þeirra, en hirða siður um hitt,
að hafa bifreiðar sínar i snatti út
um hvippinn og hvappinn. Sér-
leyfishafarnir þurfa ekki aðeins
að hafa afgreiðslu hér í bænum,
heldur og i sveitum, sem næst
endastöð, þannig að þangað geti
farþegar snúið sér og pantað
far. Þeir, sem það gera, eiga að
sitja fyrir flutningi, en hinir,
sem það vanrækja, mæti af-
gangi. Hinsvegar er sérleyfis-
Jat'ðsinil yfir Fjardarheiði ogr
þrefaldur ffölsími —— —
til AuiSÉurlandiStiii^.
I
ifuf
eiga
Viötal viö Guöm. Hliödal póst- og
símamáiastjóra.
U rn þessar mundir er verið að undirbúa lasningu
á jarðsíma á Fjarðarheiði, ennfremur hefir þre-
faldur f jölsími verið settur í gang á milli Reykjavíkur
og Austurlands. — Eru þetta veigamestu nýmælin í
símamálum Jandsins sem stendur, að því er Guðmund-
ur Hlíðdal póst- og simamálast jóri t.jáði Vísi í morgun.
Það er vika frá því er vinna
hófst við lagningu jarðsímans
yfir Fjarðarheiði, þ. e. á milli
Seyðisfjarðar og Egilsstaða.
Vinna þar um 30 manns og tel-
ur póst- og símamálastjóri að
verkinu verði lokið seint í sum-
aé. Áður lá ofanjarðarsími yf-
ir Fjarðarheiði, en viðbald var
mikið og erfitt, einkum að vetr-
arlagi, og er jarðsími á þessum
stað því alveg sérstaklega hent-
ugur og til mikilla bóta.
Þá hefir þrefaldur fjölsími
verið settur í gang milli Reykja-
víkur, Hornafjarðar og Reyðar-
fjarðar, og er hann nýlega tek-
inn til starfa. Á umliðnu ári
hefur hús verið reist fyrir þessi
tæki bæði á Hornafirði og
Reyðarfirði, en endastöðin hér
er á Vatnsendahæðinni. Þessi
framkvæmd bætir stórlega úr
símasambandinu milli Reykja-
víkur og Austurlandsins.
Aðaláherzlan í símafram-
kvæmdum verður að öðru leyti
lögð á viðhald símakerfisins og
hefir síminn marga flokka víðs-
vegar um land, er að því starfa.
Míklir örðugleikar eru á flutn-
ingi efnis, vegna manneklu í
sveitum, þar sem ekki er hægt
að fara eftir akfærum vegum.
Póst- og símamálastjóri er ný-
kominn úr eftirlitsferð til Aust-
urlandsins. Gekk hann á Jóns-
messunótt á skíðum milli Seyð-
isfjarðar og Egilsstaða’ vegna
snjóþyngsla á Fjarðarheiði. En
síðan hafa runnið miklir snjóar
og er líklegt að heiðin verði bíl-
fær þessa dagana.

tiorlur Hieð
í dag þau hjónin Áslaug
Stephensen og Jón Pálsson dýra-
læknir.
Jón Pálsson var fyrst dýra-
læknir á Austurlandi, en hefir
nú um all-langt skeið liaft dýra-
læknisembættið fyrir Sunnlend-
ingafjórðung og búið að Hlöð-
um við Selfoss.
Heimili þeirra hjóna hefir
jafnan verið kunnugt fyrir risnu
og greiðasemi.
Þetta ár er einnig merkisár
fyrir Jón sakir þess, að hann
tók dýralæknispróf og var veitt
embætti fyrir 25 árum.
Jón er einn þeirra manna,
sem brotist hafa áfram til frama
af sjálfsdáðum með litlum efn-
um, en góðum hæfileilcum og
sterkum vilja. Foreldrar hans
eru merkishjónin Elínborg
Stefánsdóttir og Páll Þorsteins-
son, Þau komu upp 14 efnis-
börnum og bjuggu í Tungu við
Fáskrúðsfjörð. ■<« ‘
Sjálfur hef ég þá ánægju að |
Grasspretta hefir aukizt sVo
; Borgarfirði s.l. viku, að undr-
un sætir. Má segja, að grasið
hafi þotið þar upp síðustu dag-
ana og þó að útlit hafi verið
þar fyrir mesta grasleysi fyrir
1—2 vikum, er nú svo komið,
að víða er allt að því meðalgras-
spretta á túnum, en úthagi aftur
á móti verri, enn sem komið er.
Niðri í liéraðinu er sláttur
byrjaður á stöku bæjum, en
teljast verður það þó til undan-
tekninga. Almennt er búizt við
að liann liefjist um næstu lielgi
eða i byrjun næstu viku. Vegna
óhagstæðs veðurfars framan af
i vor, er ýmsum vorstörfum
enn ólokið, sem aðkallandi eru
og ljúka verður áður en sláttur
liefst. M. a. er þessa dagana sem
óðast verið að reka sauðfé á af-
rétt, en á því liafa ekki verið tök
fyrr, vegna grasleysis.
Laxveiði hefir verið tiyg í ám
til þessa, þó er það mismunandi
nokkuð, og t. d. fengu laxveiði-
menn ágæta veiði i Kjarará í
s.l. viku.
Þá liefir búnaðarmálastjóri
gefið Vísi þær upplýsingar, að
Ijatnandi borfur séu með gras-
vöxt um land allt. I Eyjafirði
er sláttur liafinn á nokkurum
stöðum og austan fjalls er líka
byrjað að slá á einstöku bæj-
um.
llörg: RiílNlys í gær:
Stór farþegabíll
fer út af Þing-
vallaveginum.
Viiiiut1 för lit af veginnm
Svínaliraiiii.
u in
JE^Imörg bílslys urðu um helgina í nágrenni bæjarins og uppi
um sveitir. Eitt mesta slysið varð skammt frá Kárastöð-
um í Þingvallaveit og var mesta mildi, að þar varð ekki stór-
slys. Fór áætlunarbifreið frá Steindóri út af veginum þar. —
30 þús. kr. til
vaxmyndasafns.
Óskar Halldórsson útgerðar-
maður og börn hans hafa gefið
30 þús. kr. til stofnunar vax-
myndasafns hér í Reykjavík.
Gjöfin er minningargjöf um
Theodór, son Óskars, er fórst
með línuveiðaranum „Jarlinn“,
sem hvarf i Englandsför i sept-
embermánuði 1941.
Óskar Halldórsson hefir um
langt skeið haft mikinn áliuga
fyrir að koma upp vaxmynda-
safni hér á landi, þar sem
geymdar yrðu Vaxmyndir ým-
issa merkismanna þjóðarinnar,
eða jafnvel vaxmyndir af merki-
legum atburðum sögulegs efnis.
Erfiðleikar eru á því, að fá
vaxmyndir geríJar, en Óskar tel-
ur að á því muni þó verða ráðin
bót að striðinu loknu. Verði þá
annaðhvort hægt að fá faglærð-
an vaxmýndagerðarmann er-
lendis frá, eða fá íslending til
að læra þessa iðn ytra og stunda
hana síðan hér.
hafanum skylt, — vilji hann á
annað borð halda sérleyfinu, —
að sjá þeim fyrir fari, er æskja
eftir þvi i tíma, en oft og einatt
vill misbrestur verða á slíku.
Bifreiðaeigendur, bifreiða-
stjórar og farþegar eiga allir
að sameinast um að afstýra
slysahættunni, eftir þvi sem í
mannlegu valdi stendur. Lög-
gæzlumenn á þjóðvegum geta
ekki verið allsstaðar nálægir, en
þrátt fyrir það ber að hafa Iög
og settar reglur í heiðri.
hafa liaft náin kynni af Jóni
í nxörg undanfarin ár og tel ég
bann í fremstu röð þeirra
manna, er ég hefi kynnzt, bæði
að hæfileikum og mannkostum;
bann er einn af þeim, sem vex
við kynningu, sem því miður
ekki er almennt.
„Dreugur er vaskur maður og
batnandi", segir Snorri.
Þessi látlausu og fögru orð
ber Jón Pálsson uppi.
Gunnar Sigurðsson
(frá Selalæk).
Hitaveituefnið.
UmræÖur og orÖrómur urÖu um
]jað í vetur, að stórkostleg brögð
hefði orðið að efnishvarfi frá Hita-
veitunnj hjá Höjgaard & Schultz.
Að undangenginni rannsókn, hefir
dómsmálaráðuneytið úrskurðað, að
ekkert sé athugavert við geymslu
efnisins, og er því mál þetta úr
sögunni.
$ Mæðraheimili Rvíkur
tekið til siiarfa.
Mæðraheimili Reykjavíkur,
undir stjórn Þuríðar Bárðar-
dóttur Ijósmóður, er tekið til
starfa í Suðurgötu 16.
Mjög hefir veríð vandað til
lieimilis þessa og það búið ágæt-
um búsgögnum og yfirleitt
þannig úr garði gert, að það geti
orðið dvalarstúlkunum sem
þægilegast og ánægjulegast.
Mæðraheimilið er fyrst og
fremst ætlað húsnæðislausum
barnsbafandi ltonum, þar sem
þær geta dvalið þrjár siðustu
vikurnar fyrir barnsburð og 3
-— 8 vikur eftir barnsburð. Ekki
er ætlazt til að konur fæði börn
sín í heimilinu, heldur í fæð-
ingardeild Landspítalans og hef-
ir það orðið samkomulagsatriði
milli beggja stofnananna.
1 Mæðraheimilinu geta 12—
Slys þetta varð um áttaleytið
í gærkveldi. Ein af hinum stóru
bifreiðum Steindórs var á leið
til bæjarins og var komin rétt
frambjá vegamótunum fram-
undan Kárastöðum, þegar
hægra framhjólið brotnaði
undan henni og rann út af veg-
inum. Bifeiðin rann eftir vegin-
um drjúgan spöl, 50—60 metra
sagði blaðinu maður einn, sem
kom á vettvang rétt eftir að
slysið varð, en fór síðan út af
veginum vinstra megin og valt
þar á hliðina.
Bireiðin var full af farþegum,
en sem betur fer meiddust að-
eins fjórir þeirra og enginn
bættulega. Voru það tveir full-
orðnir menn, piltur og stúlka.
Skárust þau öll af rúðubrotum.
Annar mannanna hlaut djúpan
skurð á enni, en liinn meiddist
áhendi. Pilturinn lilaut talsverð
sár á kinn og i Jófa. Stúlkan
hlaut lítil meiðsl.
Bill, Séiii ámerískar hjúkruil-
arkonur voru í, bar að rétt öftif
að slysið varð. Gerðú þæi' strax
að meiðslunum, bæði fljótt og
vel.
Þá íör önnur stór fólksbifreið
út af veginum í Svínahrauni í
gær, en með snarræði tókst bif-
reiðarstjóranum að forða slysi.
Mundi bíll hans vafalaust hafa
farið á hliðina, þegar lijólin
öðru megin fóru út af vegar-
brúninni, ef hann hefði ekki
tekið það ráð að beygja þvert
út í hraunið. Urðu engin meiðsl
á farþegunum.
Síðdegis í gær var komið með
mann í Landspítalann, sem var
afarmikið skorinn i andliti.
Lögreglan náði ekki tali af
þeim mönnum, sem komu með
hann, því að þeir voru farnir
15 stúlkur dvalið í einu og eru
fyrstu stúlkurnar þegar komnar
þangað.
úr spitalanum, þegar hún lcom
þangað. Maður þessi heitir Ei-
ríkur Guðlaugsson og á heima
á Laugarnesvegi 85.
Maður fótbrotnar.
Það slys vildi til á gatnamót-
um Hverfisgötu og Vitastígs á
sunnudagsnóttina, að fólksbif-
reið ók á mann og fótbraut
hann mjög illa á öðrum fæti.
Maðurinn lieitir Hafsteinm
Magnússon.
Brot á hámarksverði
Veitingasalan í Oddfellow-
húsinu hefir nýlega fengið 3500
króna sekt fyrir brot gegn regl-
um hámarksverð á hámarksá-
lagningu á greiðasölu. (Skrif-
stofa verðlagsstjóra).
Frá hæstarétti:
irei
á
ii.
n
Scrutator:
QcucLdvi cJlmjeJwwfyS
4. júlí.
Bandaríkjamenn héldu í gær há-
tíðlegan þjóðminningardag sinn
með samkomu, er Key hershöfð-
ingi stofnaði til í húsakynnum am-
eríska Rauða krossins við Hring-
braut. Við það tækifæri ávarpaði
hershöfðinginn íslenzka blaðamenn
og þakkaði þeim góða samvinnu og
bað þá að skila beztu kveðjum
sínum til almennings á Islandi með
þakklæti fyrir þau ágætu kynni,
sem hann hefði haft af landi og
þjóð þann tíma, sem hann hefir
dvalið hér. Kvaðst hann ekki hafa
vænzt mikils af íslenzkri menningu,
fremur en flestir aðrir útlendingar,
sem hingað koma, -en hann hefði
fljótlega orðið var þeirrar fram-
sækni, sem einkenndi íslendinga og
þess frjálsræðis í almennu lífi og
stjórnmálum, sem íslendingar ættu
sameiginlegt með Bandarikjunum.
Að lokum var gestum boðið til
hljómleika og sýningar á kvikmynd,
er sagði sögu ameríska fánans frá
öndverðu og fram á vora daga.
Útvarpið.
Það var fallega gert af íslenzka
útvarpinu að minnast þjóðhátíðar-
dags Bandaríkjanna svo myndar-
lega sem raun varð á, einkum vegna
þess að það var einnig skemmti-
Iega gert. Oss gafst einstakt tæki-
færi til að kynnast þvi bezta í tón-
list Bandaríkjanna, og helztu söngv-
uruin þeirra, eins og Lawrence
Tibbet og Paul Robeson og köflum
úr sögu þessa mikla lýðveldis. Hitt
var ekki eins augljóst mál, hvers
vegna lesin voru kvæði Stephans G.
Hann var Kanadamaður, en ekki
Bandaríkjamaður. —< Kvæðin verð-
skulduðu betri lestur. Sira Jakob
Kristinsson er maður vel máli far-
inn og um margt góður upplesari,
en kvæði les hann ekki vel. Þar gæt-
ir um of þessa syngjandi tóns, á-
herzlan lögð á hljóðfall kvæðisins
fremur en á meiningu þess og kraft.
Ameríkanar.
Bandaríkjamenn virðast hafa tek-
ið að erfðum frá Englendingum
gömlu firruna um það, að vér Is-
lendingar séum einhvernveginn á
móti þeim. Vonandi verður slíkt
útvarpskvöld eins og í gærkveldi
til þess að hnekkja að einhverju
leyti þeirri hjátrú. Hermennirnir
virðast halda, að við séum hlynnt-
ir nazistum, af því að við rjúkum
ekki upp til handa og fóta til að
dekra við þá, bjóða þeim heim og
þar fram eftir götunum. Þetta er
að visu skiljanlegt um Ameríkana,
sem eru náttúrubörn og um margt
opinskárri og fljótari til heldúr en
eyþjóðir eins og Bretar og Islend-
ingar. Frá okkar sjónarmiði lítur
dæmið einfaldara þannig út, að þeir
sem hingað koma, verða að kynna
sig, ekki þeir, sem fyrir eru. Kynn-
ingar ganga ekki hér á landi með
amerískum hraða. Það er því á-
stæðulaust fyrir Ameríkana, eða
hvern sem er, að álíta okkur fjand-
samlega, þótt við sýnum gamaldags
islenzka hlédrægni. Yfirleitt líta Is-
lendingar svo á, að í baráttunni
um framtíð lýðræðisins í heimin-
um eigi Bretar, Ameríkanar og fs-
lendingar óskiptan málsstað. Hitt
er ,svo einkamál manna, að hve
miklu leyti og á hvern hátt þeir
flíka skoðunum sínum og tilfinn-
ingum. En um nokkurn fjandskap
gagnvart Ameríkönum eða Bretum
eða hinum sameiginlega málsstað
þeirra, er áreiðanlega ekki að ræða
hér á landi, hvað þá samúð með
nazistum, enda er það furðulegur
misskilningur á islenzku skapferii
og menningu, að láta sér detta slíkt
í hug.
Miklir menn.
„Hvað sem annars verður sagt um
vaxmyndir, þá er það víst, að það
verða engin vandræði með efnið í
þær,“ sagði ísak ísax sigri hrós-
andi. „Hvað meinarðu?" spurði
Bernódus og skildi ekki hót. „Eg
á við að Óskar Halldórsson hefir
vaxið," svaraði fsax.
Þann 18. júní var kveðínn Upp
dómur í hæstarétti í málinu
fjármálaráðherra f. li. ríldssjóðs
og Skilan. síldareinkasölu fs-
lands gegn Landsbanka íslands.
Mál þetta er risið út af skipt-
um í þrotabúi Síldareinkasölu
íslands. Er nefnt þrotabú var
gert upp reyndust eignir þess ca.
318 þúsund krónur. Forgangs-
kröfur voru kr. 650.000.00 en
almennar kröfur 1 millj. Meðal
skuldheimtumanna var Lands-
banki íslands. Hafði hann dóm
fyrir kröfu að upphæð kr. 391
þús., sem lögveðshafi, sam-
lcvæmt 5. gr. laga 61/1929, en
með þeim'lögum var einkasöl-
unni heimilað að taka fé að láni,
til vörukaupa og reksturs og
skyldu slík lán tryggð með lög-
veði í eignum Síldareinkasöl-
unnar. Við úthlutun eigna þrota-
búsins taldi skilanefndin að
kröfur rikissjóðs, skiptagjald,
útflutningsgjald o. s. frv. skyldu
ganga fyrir veðum samkv. áður
nefndri 5. gr. laga nr. 61 1929,
en sú niðurstaða leiddi til þess,
að Landsbankinn fékk ekkert
upp i kröfu sína. Krafðist hann
þá þess, að krafa lians gengi
fyrir kröfum ríkissjóðs. Þess-
ari kröfu Landsbankans var
hrundið i hæstarétti. Segir svo i
forsendum hæstaréttardómsins:
„líftir orðalagi sínu tekur
hvorki 84. gr. né 89. gr. skipta-
laganna nr. 3 1878 yfir veð það,
sem getur í 5. gr. 1. nr. 61 frá
1929, en veði þessu þykir verða
að jafna til veðs þess i öllu
Mi§r
vantar íbúð strax.
Jón Þorsteinsson
skósmiður, Lækjargötu 6.