Vísir - 25.08.1943, Side 3

VISIR
Geriðyður glaðan dag og lesið „Glettur“!
Grein þessi birtist í Daily Mail 31. júlí s. 1., og er eftir þekktan ítalskan lögfræðing, sem slapp
yfir Alpafjöllin til Sviss. Lýsir hann hver áhrif fréttin um fall MussolinLs hafði á íbúa Milano
Lýðurinn drakk stolið vin
á strætum úti.
Sjónarvottui, sera komst til
Svisslands, segir frá. —
Skömmu eftir miðnætti á
sunnudagskvöld var eg á leið
heim, eftir að hafa unnið allt
kvöldið. Göturnar voru dimnir
ar, þögular og yfirgefnar. Þá
heyrði eg hrópað í fjarska:
„Mussolini liefir lagt niður
völd!“ Það var eins og krafta-
verlc hefði skeð; Hinar auðu
götur fylltust skyndilega af
fólki.
Fólkið var ruglað og undi'-
andi. Það livíslaði fréttirnar í
fyrstu með mikilli gætni. Það
gat ekki trúað því að tuttugu og
eins ára martröð væri á enda.
Þá tóku einkennisklæddir
menn að hrópa: „Mussolini er
farínn! Badoglio liefir tekið við
völdum!“ Hvíslið breyttist í
öskur. Fólkið i kring um mig
varð tryllt af fögnuði.
Menn föðmuðu hver annan i
myrkrinu. Þeir dönsuðu af
gleði, margir með tárin streym-
andi niður kinnarnar.
Hvað hafði skeð á fáeinum
klukkustundum, sem svipti
tuttugn og eins ára olci af hinni
frelsiselskandi ítölsku þjóð?
Við vorum of rugluð til að
geta fundið svarið þá. 1 marga
undanfarna daga höfðu geisi-
stór spjöld sézt á húsveggjum
borgarinnar, þar sem á stóð:
„Niður með fasista! Badoglio
Iifi!“ Við sáum þessi spjöld, en
fáir væntu sér mikils af þeim og
þau voru fljótlega rifin niður á
morgnana af lögreglunni.
Bannfærður sálmur.
Enginn svaf í Milano þessa
nótt. Brátt fóru ræðumenn að
öskra í rökkrinu, þeir köstuðu
fúkyrðum að fasistum og
hvöttu fólkið til ofbeldis.
í einu vetfangi hafði hinni
pólitisku þvingun verið svipt af
landinu.
AHa nóttina var fólkinu að
fjölga. I dögun á mánudag voru
allar götur þéttslcipaðar fólki,
og allt ætlaði vitlaust að verða.
Flutningabilar óku um göturn-
ar, þaktir fánum og þeytandi
liom sín. Fjölmennir fundir
voru haldnir, oft undir forustu
kvenna.
Hópar gengu fylktu liði
hrópandi: „Niður með foringj-
ann! Lifi konungurinn!“
Síðan réðist lýðurinn á farar-
tækin. Öll hugsanleg farartæki
voru tekin i umferð.
Þúsundir radda tóku nú að
syngja hinn bannfærða sálm
uni upprisuna. Hvarvetna kom
hinn gamli ítalski þríliti fáni í
ljós. Hermennirnir, sem stóðu
á verði við Covo-bygginguna —
altari fasista í Milano — veittu
ekkert viðnám þegar æpandi
konur réðust að þeim og drógu
þá á burtu.
Lýðurinn réðist á allt fasist-
iskt — menn, byggingar, fána
og minnismerki. Æst börn
hlupu öskrandi eftir strætunum
og drógu á eftir sér ýms stolt
tákn um veldi fasista.
„Friður, friður!“
í fyrslu var gleðin ríkjandi,
lýðurinn var ekki ennþá orðinn
blóðþyrstur. Það kom seinna.
Þegar dagur var runninn
fjölgaði mikið á götunum.
Það var eins og eitthvert brjál-
æði hefði gripið alla. Öll vinna
stöðvaðist. Fólldð liætti smám
saman að lirópa „vivas" og ný
hróp tóku að heyrast — „friður, !
friður! Þeir ætla að gefa okkur
frið!“
Þúsundir verkamanna yfir-
gáfu verksmiðjurnar, gengu
fylktu liði inn i miðja borgina
og hrópuðu að striðið væri úti.
Slökkviliðsmenn komu með
tæki sín og tóku þátt í ólátun-
um. Eg sá þá setja upp stiga
fyrir fólkið til þess að það gæti
rifið niður fasista-fánana, jafn-
vel af hinum hæstu byggingum.
Eg sá gamla konu afhendá
sjómanni nokkurum járnstöng.
Hann lientist með hana upp
slökkviliðsstiga, sem reistur
liafði verið upp við fasista-
minnismerki á liúsi nokkuru.
Með jámstönginni braut hann
niður minnismerkið, en fólkið
fyrir neðan öskraði af hrifn-
ingu. Hópur af ítölskum flug-
mönnum stóð álengdar og hló.
Lætin jukust stöðugt eftir
þvi sem á daginn leið.
Síðan byrjuðu ránin. Þau
byrjuðu í Bianca-Maria-stræti
og Porta Vittorio-hverfinu.
Syngjandi og æpandi lýðurinn
æddi til „lúxus“-húsa lielztu
leiðtoga fasista borgarihnar.
í rennusteininum.
Þeir brutu upp hurðirnar og
æddu niður i vínkjallarana.
Þúsundir af flöskum af ávaxta-
víni og sterkum drykkjum voru
handlangaðar upp á göturnar,
hálsarnir brotnir og vinið flóði
i rennusteinunum, á meðan
ránsmennirnir drukku.
Óttaslegið fólk var neytt til
að drekka romm og koníak, þar
sem það stóð.
Annar hópur fór til Manara-
strætis og réðist inn á heimili og
skrifstofur Farinaccis (fyrrv.
ritara Fasistaflokksins). Þar
brutu þeir allt sem hönd á festi
í hinni íburðarmiklu íbúð hans,
drógu gólfteppin út á götuna,
tóku niður dýrmæt málverk af
veggjunum og rifu þau i tætl-
ur.
Síðan sneru þeir sér að bóka-
safninu. Bókunum var hrúgað
upp á götuna og síðan borinn
eldur að.
Húsveggir, sem andfasistar
höfðu hingað til liætt lífi sínu
við að líma þar upp áróður sinn,
voru nú þaktir háði og spolti til
hinnar föllnu hetju.
Enginn sinnti þvi, þótt fólki
væri bannað að vera á ferli.
Hermennirnir báðu fólkið góð-
látlega um að hverfa til lieimila
sinna, en það var aðeins lilegið
að þeim.
Þessi upplausn fasistaýlokks-
ins í einni svipan er ekki hægt
að þakka stjórnendum vorum.
Ilún er eðlileg afleiðing þess,
að það var orðið ljóst, hversu
einslcisnýtur flokkurinn var.
Eg er þeirrar skoðunar að of
snemmt sé að spá nokkuru um
framtíðina. Landið okkar liorf-
ir nú upp á örlagaríkustu tíma
í sögu þess.
Síðan eg slapp frá Ítalíu, hef-
ir fólk af öllum þjóðum spurt
mig sömu spurningarinnar:
„Hvernig stendur á þvi að ít-
alska þjóðin, sem allt til s. 1.
sunnudags hefir verið fangi
slíkrar liarðstjórnar, vaknar
við það á mánudagsmorgun að
fjötrarnir liggja við fætur
hennar?"
Svar mitt er þetta: „Það var
ekki frávikning Mussolinis,
ekki útnefning Badoglio, ekki
yfirlýsing konungs, sem leiddi
til æsinga fólksins. Þessi tryll-
ingur liefir verið að grafa um
sig hægt en öruggt árum sam-
an.
Dag nokkurn sá eg svívirð-
ingar á Mussolini lhndar upp á
liúsvegg. Fasistar skrifuðu neð-
an við áletrunina: „Baggeit, ef
þú ert ekki ómenni, þá skrifaðu
þetta að degi til!“ Svarið kom
strax næsta morgun: ,J>að er
ómögulegt. Á daginn eruni við
allir fasistar.“
Harðstjórnin hefir nú hitt
harðstjórana sjálfa. Þjóðin hef-
ir nú fengið tækifæri til að rísa
upp í réttlátri reiði sinni.
Fasisminn hefir runnið sitt
skeið á enda.
Hjónaefni.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína frk. Jensína Guðmundsdóttir,
Bjarnarstíg 9 og Magnús T. And-
résson, starfsmaður hjá Andrési
Andréssyni.
1. Skaöar ekki föt eða karl-
mannaskyrtur. MeiSir ekki
hörundið.
2. Þornar samstundis. Notasl
undir eins eftir rakstur.
3. Stöðvar beaar svita, næstu
1—3 daj?a. Eyðir svitalvkt.
heldur handarkrikunum
hurrum.
4. Hreint. hvitt. fitulaust. ó-
menaað snyrti-krem.
5. Arrid hefir fensið vottorð
albióðleRrar bvottarann-
sóknarstofu fyrir bví. að
vera skaðlaust fatnaði.
A r r i d er svita
stöðvunarmeðal-
ið. sem selst mest
■ reynið dós i da
ARRID
Fæst í öllum betri búðum
Sumarskemmtun Sjálfstæðismanna
að Ölver.
Sjálfstæiðsmenn á Akrauesi
efndu til útiskemmtunar í og
við hinn stóra og vistlega sum-
arskála sinn undir Ölver, í gær-
dag. Var þetta aðal-samkoma
þeirra á þessu sumri og til lienn-
ar vandað. Veður var hið ákjós-
anlegasta þó að ekki nyti sólar,
og þó að annarsstaðar væri tals-
verð gola. — Skemmtistaðurinn
er á svo notalegum stað, að þar
var skjól og blakti ekki hár á
höfði, og munu þarna hafa ver-
ið allt að því þúsund manns,
þegar flest var, og virtist fólk
una sér vel. En þarna gætir þess
lítt þótt margt sé um manninn.
Fólkið „sem saman á“ tinist
út um lantir og skógarrjóður og
alltaf eru allir bekkir setnir við
hinar ágætu veitingar, sem
framreiddar eru i skálanum, en
hann er stór, og tekur marga
gesti í einu.
Jón Árnason, kaupm., sem er
lifið og sálin í ýmislegum sam-
tökum Sjálfstæðismanna á
Akranesi, setti samkomuna, en
annars höfðu ræðumenn verið
fengnir úr Reykjavík, þeir Ólaf-
ur Thors formaður Sjálfstæðis-
flokksins og Morten Ottesen.
Voru ræður beggja hinar prýði-
legustu.
Minntist Ólafur þess í upp-
hafi ræðu sinnar, að á þessum
slóðum liefði hann verið á
bernskuárum sínum, eða í þrjú
sumur, lijá hinum góðkunnu
Sivftrtsens-hjónum í Höfn, sem
þarna er skammt fyrir neðan
og tíðum leikið sér á hinum
fagra og notalega stað, einmitt
þar, sem þessi skemmtistaður
er nú. Var sá þáttur ræðunnar
hæði skemmtilegur, og með
nokkuð öðrum hætli en ræður
Ólafs eru vanar að vera, því að
þar kom fram meira af hans
raunverulega innra manni, en
liann er vanur að láta í Ijós.
En annars var ræða hans þrennt
í senn: skemmtileg, þróttmikil
og þrungin einlægi'i og ótví-
ræðri ást til fósturjarðarinnar.
En það er nú einmitt vegna
þess, að andstæðingarnir, sem
hezt þekkja Ólaf Thors vita, að
fáa eigum vér einlægari, eld-
heitari og sannari Islendinga;
eru þeir seint og snemma að
reyna að kaldhamra það inn í
hugi manna, að hann sé hálf-
danskur. Að visu er hann’ það
að ætterni, en enginn er alís.
lenzkari Islendingur en Ólafur
Thors.
Hann kom víða við í ræðu
sinni, minntist meðal annars á
sambúð okkar við seluliðið, og
þvertók fyrir það, að vér ís-
lendingar væruni þeir vesaling-
ar, að vér tíndum sálinni, þó að
hér væri erlent setulið i landinu.
Hvatti liann liinsvegar til þess,
—- sem margitrekað hefir verið
— að menn kæmu einarðlega
fram við setuliðsmenn, en sýndu
þeim annars fulla kurteisi.
Á sjálfstæðismálið minntist
hann auðvitað, — en ekki þarf
að lýsa skoðunum hans í því
hér. En fyrir þeim, sem þetta
ritar, og sjaldan hlýðir á ræður
stjórnmálamannanna -— verður
að láta sér nægja blöðin, — var
þetta sem nýr, sterkari og sjálf-
sagðari hoðskapur, er á liann
var lilýtt af vörum formanns
Sjálfstæðisflokksins.
Ræða Mortens Ottesen var
fjörleg og all-fyndin á köflum.
Voru það einlæg livatningarorð
til Akurnesinga fyrst og fremst,
— en svo brá liann sér á leik
um kvenfólkið og kartöflurnar,
og hvatti nú kvenfólk yfirleitt
til að hætta að nota farða, en til
þess að auka fríðleik sinn skyldi
það þess i stað éta sem mest af
Akraneskar töf lum.
Litill karlakór frá Akranesi
söng nokkur lög við hlýlegar
viðtölcur, en flokkur hressilegi'a
glímumanna úr Reykjavík
sýndi glímu. Þótti mönnum það
góð skemmtun, enda voru þetta
víst úrvalsmenn, og fegurðar-
glímu-konungurinn í broddi
fylkingar.
23. ág. 1943.
Th. Á.
rrifikyiMiiiig*
frá ríkisstjóndnaL
Brezka sjóliðið telur nauðsynlegt að gera þá breyt-
ingu á áður auglýstu svæði á Ey jafirði, þar sem bannað-
ar eru veiðar og akkerislegur skipa (sbr. tilkynningia
rikisstjórnarinnar í 44. tölublaði Lögbíriingablaðsins
1942 og 13. tölublaði 1943), að norðurtakmörk svæðis-
ins verði framvegis lína, sem hugsast dregin frá Haga-
nesi vestan f jarðarins í kirkjuna á Höfða.,'
Suðurtakmörkin verða eins og áður, fína, sem hugs-
ast dregin frá H jalteyrarvita í bæinn Noll austan fjarð-
arins.
(Uppdráttur af bannsvæðinu er í 49, tölublaði Lög-
birtingablaðsins).
Atvinnu- og samgöngumálaráðuneytið, 12. ágúsfc 1943.
ÞÖKVR
Nýristar þökur fást á Tungutúni. Upp). á staðnum.
Garöypkjurádunautup
Nokkrar
Saumastúlkur
vantar okkur.
Klæðav. Andrésar Andréssonar
Athugfð!
Afgreiðsla Vísis víll kaopa
8113 <■-. nokkur eintök af blaðinu 31.
júlí 1943.
UPPBOÐ
Samkvæmt beiðni Bandaríkjastjórnar verður flak (fram-
hluti) af gufuskipinu „JOHN RANDOLPH“, er nú liggur ná-
lægt Sandabæjum í llvalfjarðarstrandarhreppi, selt á opinberu
uppboði, sem lialdið verður við skipsflakið, föstudaginn þ. 10.
september 1943, og hefst uppboðið kl. 2 síðdegis.
Þeir sem óska að skoða skipsflakið og eða mæta á uppboðinu,
verða að sýna þar leyfisskírteini, er umboðsmaður The War
Shipping Administration í Washington, hr. L. R. Smith, gefur
út, en hann hefir skrifstofu í Hafnarhúsinu í Reykjavík, þi'iðju
liæð, herbergi nr. 17.
Skilvísum kaupendum veitist frestur með greiðslu uppboðs- 1
andvirðisins, eftir samkomulagi við undirritaðánn uppboðsráð-
anda, en skipsflakið verður að flytja burt úr Hvalfirði innan
mánaðar frá uppboðsdegi.
Flakið selst í því ástandi, sem það fyrirfinnst á uppboðsdegi.
Að öðru leyti verða uppboðsskilmálarnii' birtir á uppboðs-
staðnum áður en uppboðið fer fram.
Skrifstofa Mýra- og Borgarfjarðsýslu, 21. ágúst 1943.
JÖN STEINGRÍMSSON.
BEZT AÐ AUGLÝSA 1 VÍSL
I
fFaðir minn,
H. JE. Sehmidt, bankafulltrdi
andaðist í gær að lieimili sínu, Ránai’götu 4.
Soxija Schmidt.
i