Vísir - 16.03.1944, Blaðsíða 2

V ÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÖ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 66 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
FéalgsprentsmiSjan h.f.
Dökkar horíur.
ERLENDIR menn hafa mis-
jafnan skilning á allri að-
stöðú íslenzku þjóðarinnar og
sumir engan sökum ókmmug-
leika. Kann þetta að vera eðli-
legt enda höfum við ekM einir
þá sögu að segja, en mjög getur
slíkt oreynst bagalegt, einkum er
hagsmunir þeirra, sem um mál-
in fjalla, fara saman. Frá því
er styrjöldin hófst hefir treglega
gengið að afla nauðsynja at-
vinnurekstri þjóðarinnar til
handa, aðallega af því að um
varning er að ræða, sem telst
til ófriðarþarfa, og því mjög
skorin við neglur öll úthlutun
og ekkert látið umfram sannan-
lega beina þörf.
Segja má að sjávarútvegur-
inn og afkoma hans skipti ekki
einvörðungu íslenzku þjóðina
mikíu máli, heldur og viðskipta-
þjóð okkar Breta, sem viður-
kennt hefir þetta með þvi að
láta okkur í té nauðsynlegustu
veiðarfæri. Þar héfir hinsvegar
ekkert verið látið af hendi
rakna umfram nauðsyn, og er
því engar varábirgðir upp á að
hlaupa ef út af ber, sem oft getur
skeð á úfnum öldum Atlants-
hafsins í yzta norðri. Á hverju
ári færir íslenzka þjóðin fórnir
sínar í mannslífum sökum ó-
stöðugs veðurfars, en auk þessa
hörmungar fyrirbæris, glatast
verðmæti árlega meiri eg tölum
verður talið, þótt misjafnt sé
nokkuð frá ári til árs. Veiðar-
færatjónið myndi nema allveru-
legri upphæð árlega, ef öll kurl
kæmu til grafar, en þó mun það
sjaldan hafa verið jafn gífurlegt
og nú í vetur, er flestir bátar
hafa misst mest veiðarfæri sín,
— ekki einu sinni, heldur hvað
eftir annað. Er nú svo komið
að veiðarfæri munu lítt eða
raunar alls ekki fáanleg í land-
inu, en sumir bátarnir að mestu
veiðarfæralausir, enda ekki
annað sýnilegt, en að menn
verði að leggja upp laupana og
hafast ekki að. Fari svo að nokk-
ur hluti fiskiflotans verði að
láta af veiðum sökum veiðar-
færaskorts, bakar það íslenzku
þjóðinni tilfinnanlegt tjón, og
viðskiptaþjóð okkar Bretum
einnig, sem mun af eðlilegum
ástæðum hafa fulla þörf fyrir
allan þann fisk, sem aflast á
þessa lands miðum.
Elkki er kunnugt um að nein-
ar þær breytingar hafi á orðið,
sem spái góðu um að unnt reyn-
ist að afla nauðsynlegra veiðar-
færa nú á vertiðinni, en af því
hlýtur að leiða mesta tjón svo
sem að ofan greinir. Sannar það
aflur hversu háskalegt það getur
verið og jafnframt óhyggilegt,
að skera mjög við neglur nauð-
synjar til framleiðslunnar,
þannig að sjávarútvegur stöðv-
ist að verulegu leyti af snæra-
skorti, svo sem gerðist á verstu
neyðar tímum, er einokunin
skapaðist á íslandi. Snæri voru
þá oft og einatt gulli dýrmæt-
ari, jafnvel þótt ýmsir ásældust
þau eingöngu til að hengja sig í.
En gamanið á ekki við, — á-
standið er alltof alvarlegt
til þess. Smáútvegsmenn eru nú
svo illa komnir, margir hverjir,
að ekkert er líklegra, en að þeir
verði með öllu að láfa af útgerð.
Borgarstjóri á Nýja-Sjá-
landi vill fræðast um
INNRÁSARFORSPJALL 3.:
Hlutur þeirra, sem lieima
sitja verri en hermannanna.
Hitaveituna.
Skólar og opinberar byggingar
bitadar með hveravatni.
—o— * vægilegu, en þó þungbæru, erf-
1 Þýzkalandi er allt að fara í iðleika, sem gera hversdagslíf
mola, en hvenær allt hrynur í þýzka hermannsins að miklum
rústir veit enginn með vissu. mun léttara en almennra borg-
—o— , ara heima fyrir.
Eftir GORDON YOIJNG, I Eg hefi til dæmis fyrir fram-
D orgarstjórinn í borg
® etnnt á JNýja-Sjálandi
hefir ieitað sér upptýsinga
um liitaveituna hér með til-
Jiti tii liveravirlíjunar þar
syðra.
Visir hafði spurnir af þvi fyr-
ir nokkuru, að Ný-Sjálendingar
mundu hafa hug á því að kynn-
ast hitaveitunni hér, vegna þess
að þar i iandi eru nær ótæmandi
möguleikar til liveravirkjunar,
ög á suðurhveh jarðar munu
óviða vera eins margar heitar
uppsprettur og áNýja-Sjálandi.
Leitaði hlaðið sér upplysinga
um málið i utanrikisráðuneyt-
inu og fékk þar þau svör, að
fyrir nokkuru liefði komið bréf
til rikisstjórnarinnar frá hoi-g-
arstjóranum i Rotorua á Nýja-
Sjálandi. Segist hann þar hafa
heyrt allmikið um liitaveitu-
framkvæmdirnar hér frá ýms-
um mönnum og langi sig þvi til
að kynnast þeim eins og föng sé
á, með tilliti til þess að liægt
væri að hagnýta þar syðra
reynslu þá, sem hér hefir feng-
izt. Skýrir borgarstjóri þessi
jafnframt frá því, að i grend við
horg hans sé mikið af hverum
og heitum uppsprettum, sem sé
notaðar hl að hita barnaskóla
borgarinnar og aðrar opinberar
byggingar, en annars renni mik-
ið heitt vatn úr iðrum jarðar
engum til gagns.
Utanríkisráðuneytið snéri sér
þegar til Helga Sigurðssonar,
forstjóra Vatiis- og Hitaveit-
unnar og lét hann ráðuneytinu
í té nauðsynlegar upplýsingar í
þessu efni, en auk þess viðaði
ráðuneytið að sér upplýsingum
og fróðleik ur öðrum áttum.
Það er vissulega ekki oft, sem
leitað er til íslendinga um upp-
lýsingar á sviði nýmæla í slík-
um efnum sem þessu og er því
gleðilegt, að ráðuneytið skuli
liafa veitt andfætlingum okkar
svo greiða úrlausn.
(Rotorua er horg á stærð við
Reykjavík. Hún er á nyrðri
eynni af þeim tveim, senl heita
einu nafni Nýja-Sjáland, tæpa
200 km. fyrir suðaustan höfuð-
borgina, Auckland).
Samsöng-urinn í Gamla Bíó.
Aðgöngumiðar að samsöngnum
í Gamla-Bíó á sunnudaginn er kem-
ur, verða seldir í Bókaverzlun Sig-
fúsar Eymundssonar, Bókaverzlun
Lárusar Blöndals og Hljóðfæra-
verzlun Sigríðar Helgadóttur, í dag
og næstu daga, meðan endast, svo
sem auglýst er í blaðinu í dag.
Stórtjóni hafa þeir orðið fyrir
hvað eftir annað nú i vetur, voru
illa undir það búnir, sitja nú
uppi með skuldir, en sjá enga
vegi færa til að halda uppi
rekstri á vertíðinni, sem ef til
vill gæti rétt þá úr kútnum í bili.
Fáist veiðarfæri ekki flutt til
landsins nú þegar, liorfir til
vandræða. Bátar, sem misst
hafa veiðarfæri sín hafa þegar
tínt allt til, sem þeir máttu af
gömlu drasli, lítt nothæfu, en
það er einnig farið allan ver-
aldarveg og ekkert er eftir.
Ýmsir hafa á orði, að íslenzka
þjóðin eigi að leitast við að efla
sjávarútveginn svo sem n^est má
verða, til þess að standa sóma-
samlega að vígi að ófriðinum
loknum. Þetta má segja og er
æskilegt að framkvæma, en þeg-
ar ekki er unnt að leysa úr brýn-
ustu þörfum líðandi stundar, að
því er öflun veiðarfæra snertir,
spáir slíkt engu góðu um þróun-
ina í framtíðinni, enda hætt við
að þjóðin standi þá höllum fæti
að ófriðarlokum.
Góður fundur
þingstúkunnar.
Útbreiðslufundur
Þingstúkunnar.
Þingstúka Reykjavíkur þafði
mjög fjölmennan, vel heppnað-
an útbreiðslufund í Listsýninga-
skálanum 13. þ. m. Þar fluttu
ræður þeir Pétur Ottesen, alþm.
og Guðmundur Sveinsson, stud.
theol. Sagðist "þeim báðum vel,
en sérstaklega munu sumir
kaflarnir í ræðu alþingismanns-
ins verða þeim minnisstæðir, er
heyrðu.
Stóð til að Kling-Klang kvin-
lettinn skemmti ii samkom-’
unni, en vegna kvef iasleika, sem
ekki er ótíður hér í vorum bæ,
, gat ekki af þessu orðið, en í stað
þess söng |Ólafur Magnússon
frá Mosfelli nokkur lög. Undir-
leik annaðist Fritz Weisshappel.
Hefðu fundarmenn áreiðanlega
þegið að söngmaðurinn liefði
sungið nokkur fleiri lög. Næsta
ávarpaði þingtemplar, Þorsteinn
J. Sigurðsson, fundarmenn, en
því næst sýndu þeir Sigurður
Guðmundsson, ljósm. og Viggo
Natanaelsson tvær stuttar kvik-
myndir. Var það góð skemmtun.
Önnur kvikmyndin var frá
Norðurlandi.
Helgi Helgason, verzlunar-
stjóri, stjórnaði fundinum, en
formaður úthreiðslunefndar-
innar, Pétur Sigurðsson, setti
fundinn og ávarpaði hann einn-
ig í fundarlok. Sungið var milli
þátta.
Þótt húsrúm væri mikið urðu
i þó allmargir að standa. Sýnir
slík aðsókn að fundi eins og
þessum, að þótt mikið sé selt af
áfengi og mikið drukkið, og til
séu þeir menn, er mæli með
frjálsari sölu og meiri sölu, þá
eru þó liinir margir, sem sjá
hættuna og vilja spyrna fæti við.
forstjóra fréttastofu Daily Ex-
press í Stokkhólmi.
„Hver mundi nokkuru sinni
hafa getað gert sér í hugarfund,
að við mundum geta þolað allt,
sem á okkur liefir verið lagt að
undanförnu?“ orgaði Schu-
mann, héraðsleiðtogi í Bremen.
Hann var að halda ræðu á
ráðstefnu lögreglunnar og loft-
varnayfirvaldanna þar í borg-
inni ekki alls fyrir löngu. Ráð-
stefnan hafði verið kölluð sam-
an til þess að finna ráð til að
kveða niður þær óánægjpraddir,
sem farnar voru að heyrast og
gerast allháværar vegna ringul-
reiðarinnar og glundroðans,
sem ríkti í Bremen eftir loft-
árásir bandamanna.
Blöðin sögðu frá þvi daginn
eftir, að komið hefði fram á
ráðstefnunni rökstuddar kvart-
anir yfir því, að björgunar- og
ruðningsstörf gengi seint, kom-
ið hefðí til óspekta í loftvarna-
skýlum, flauturnar hefði ekki
gefið merki sakir bilunar,
sem ekki hefði verið gert við,
og að loftvarnaskotin, sem
hleypt væri af í staðinn, til að
vara fólk við yfirvofandi loft-
árás, væri til mjög aukinnar
hættu fyrir borgarbúa.
Ástandið í Bremen og neyðar-
óp Schumanns eru góð dæmi
um þjáningar þær og raunir,
sem megnið af þýzku þjóðinni á
nú við að búa. Bretar urðu
aldrei að þola neitt þessu líkt,
jafnvel ekki þegar loftsóknin
stóð sem hæst. Eitt dagblaðanna
í Vestur-Þýzkalandi hefir látið
svo um mælt, að líf Þjóðverja
sem heima eru, sé miskunnar-
Iaust og þungbært.
i I
Ofsahræðsla.
Ef menn lesa þýzku blöðin
nógu vandlega, er hægt að sjá i
þeim, þrátt fyrif' nálcvæma rit-
skoðun, ótal merki um hina
margvíslegu og að vísu smá-
an mig blað, sem segir frá smá-
sögu, er gerðist í síðustu loft ,
árás á Stettin. Farþegar í spor*
vagni einum urðu gripnir ofsa-
hræðslu, þegar merki var gefið
um loftárásarhættu, því að þeir
héldu, að brezku flugmennirnir
mundu geta séð hin deyfðu ljós
sporvagnsins. Þeir ruddust
fram í vagninn og slökktu öll
Ijós i honum, og þegar spor-
vagnsstjórinn reyndi að kveilcja
Ijósin aftur lenti liann í handa-
lögmáli við farþegana, sem
reyndu að koma í veg fyrir það
að hann gæti gert það.
í mörgum borgum eru svo
margir í liverju loftvarnasýkli,
að lögreglan liefir orðið. að slá
upp í þeim auglýsingum um að
engir megi nota sætin nema
konur með ungbörn.
Þrátt fyrir allar tilraunir
líknarfélaganna í Þýzkalandi,
hefir ekki tekizt að draga neitt
að ráði úr hinum miklu erfið-
leikum, sem einstaklingum
skapast við að vera fluttir að
heiman úr borgunum, sem hélzt
hafa orðið fyrir barðinu á
bandamnnum. Fólkinu í S.-
Þýzkalandi og Austurríki er illa
við Berlinarbúana, sem er troð-
ið inn á heimili þeirra og gisti-
staði. Hefir þetta meira að segja
gengið svo langt, að eitt af dag-
blöðum S.-Þýzkalands hefir
skorað á almenning að vera vin-
gjarnlegri við flóttafólkið. Það
sagði: „Fólkið, sem verður að
flýja fyrir sprengjuregningu, er
ekki Zigaunar heldur Þjóðverj-
ar. Það má ekki koma fyrir öðru
sinni, að konur og börn verði að
snúa aftur til hinna miklu
liættusvæða, vegna þess að kom-
ið hefir verið fram við þau af
svo mikilli harðýðgi og kulda.“
En það, sem hefir þó allra
verstu áhrifin á almenning og
iðnaðarreksturinn, er glundroð-
inn og óreiðan, sem ríkir nú i
öllum opinherum skjalasöfnum
og skrám, sem liið fasta skipu-

H
Scrutator:

HcudAbi aÉnwnwQS
Hömlur á áfengi.
Áfengisverzlunin virðist i bili
hafa ráÖið nokkura bót á því auma
ástandi, sem rikt hefir um afhend-
ingu. Nú þurfa menn að minnsta
kosti ekki að bíða á tveim stöSum
eftir afgreiSslu. En hvaS er eigin-
lega á móti því að hafa opna búþ’ ?
Allar óþarfa-hömlur á áfengisútlát-
um hafa ekki gert annað en aS áuka
drykkjuskapinn. Óbeinlínis valda
þær því aÖ þessu sinni, aÖ menn
kaupa mikiS í einu, því aS flestir
vilja ómaka sig sem sjaldnast inn
í Nýborg. En nægar áfengisbirgðir
á heimilum manna munu sjaldan
verSai til þess að oftar er tekinn
tappi úr flösku. Þar að auki er það
alkunna, hversu skömmtun og höml-
ur auka eftirspurn. Ef menn efast
um þetta, þá svari hver fyrir sig,
hvort hann hefir ekki hneigzt meir
til kaffidrykkju, síSan fariS var aS
skammta það. Ef menn þurfa frek-
ari vitna, þá er nóg aS benda á það,
að hægt er aS selja kaffi„bæti“ úr
brenndum síkoríurótum helmingi
dýrari en sjálft kaffiS. ViS svo bú-
iS má ekki lengur sitja. Borgarar
eiga heimtingu á því, meSan ekki
eru alger bannlög í gildi, að skyn-
samlegt fyrirkomulag sé viShaft um
sölu og dreifingu áfengis. Það á-
stand, sem nú ríkir, er öllum til
skammar og gerir ekki annaS en
undirstrika þá leiSu vanmáttar-
kennd, sem þjóð vor virðist haldin
gagnvart tárum þrúgnanna.
Brennivín. (
Brennivín er drykkur, s'em marg-
ir neyta sér til skaða og skapraun-
ar. Bendir það til þess, að þeir sæk-
ist fyrst og fremst eflir því að verða
drukknir. Miklu minni eftirspurn
er hér á landi eftir heitum vínum
og borÖvínum, Qg eru þau þó hnoss-
gæti mesta, ef þeirra er í hófi neytt.
Það er þó nokkur galli á hinum
amerísku vínum, þessara tegunda,
aS þau eru miklu sterkari en sam-
kynja vín frá Evröpu, og bendir
það til aS Ameríkanar hafi álíka
frumstæSa afstöðu til víns og vér
íslendihgar, vilji hafa þaÖ sterkt —-
og er það hvorugum til sóma. Amer-
íkumenn eru höfundar „hanastél-
anna“, sem eru samhristingur fjölda
tegunda, hið eitraðasta glundur, en
ákaflega skjótvirkt. ÞaS er eftirtekt-
arvert, að heit vín og borSvín er
oft hægt aS fá á hálfflöskum, en
brennivínið guðbrenzka fæst aSeins
á heilflöskum, og hefir svo verið
frá upphafi — rétt eins og þaS taki
því ekki að kaupa'minna en þrjá
pela í einu af því, þótt nægja kynni
peli af léttara víni.
Vínveitingar.
Þegar Hótel Borg var reist, var
gestgjafanum veitt sérleyfi til al-
mennra vínveitinga á nánar tiltekn-
um matmálstímum. Mun í leyfinu
hafa veriS frám tekið, að hótel þetta
skyldi eitt sitja að vínveitingaleyfi,
svo framarlega sem ekki yrSu sam-
þykkt alger bannlög. Þetta var á
þeim tíma, er bannlög voru að vísu
í gildi, en undanþága var veitt fyr-
ir matarvín. HóteliS hafði þessa
vinsölu á hendi í mörg ár, og þótt
stundum hafi viljaS út af bera, þá
var því ekki gefiÖ neitt brot aÖ sök,
þegar það var svipt þessum sér-
réttindum. Hér mún raunar vera
um að ræða freklegt réttarbrot á
aðila, sem ekki er gefiS neitt aS
sök, því aÖ þaS var alkunna, að í
byggingu hótelsins mundi ekki hafa
veriÖ ráðizt, ef vínveitingaleyfi
hefSi ekki fengizt tryggt. í þess
stað eru undanþágur veittar, að vísu
mjög ríflegar, en ekki á þann hátt
að þær geti orðið neinn grundvöll-
ur að rekstri hótelsins. Til þess aS
veita megi vin á samkvæmum í hót-
elinu, þarf samkvæmi ákveðins hóps,
en einstakir gestir geta ekki fengiS
vin með mat. Hins vegar er sjzt
meira um vín-undanþágu til handa
öðrum veitingahúsum, og hefir
annaS veitingahús á sumum tima-
bilum selt meira vín en Borg. Eru
þetta enn svik við þaS loforS, sem
bóndinn á Borg var gefiS i upp-
hafi. Loks er hótelinu ekki leyft
að selja vín á annan hátt en i heil-
um, óuppteknum flöskum, og er það
hið mesta óhagræði fyrir gestina.
Til dæmis má taka, að maÖur og
kona taka þátt í borShaldi. VerSa
þau aS kaupa heila flösku aí hverri
víntegund, sem þau langar til aS
drekka. VerSur annað tveggja aÖ
þau verða aS halda sér við eina
tegund og reyna aÖ torga heilli
flösku, eða hætt er viS ofdrykkju,
og er hvorugur kosturinn góður.
ÞaS ætti að vera krafa allra þeirra,
sem vilja að Islendingar kunni sér
nokkra mannasiði í vínnautn, að vín
sé á boÖstólum í smáuni skömmtum
sem stórum í sölubúS Áfengisverzl-
unarinnar og á hóteli því, er sér-
leyfi hefir öðlazt fyrir vinveiting-
um, og er enn nauðsynlegra að hót-
elinu sé leyft að selja vín í smá-
skömmtum. MeS því einu móti er
nokkur von til aS þjóðin nái valdi
á hinni háskalegu vanmáttarkennd
sinni gagnvart áfengum drykkjum.
lag þjéfðlífsins þýzka h.efir
byggzt á. 1 hverri borginni af
annari hafa manntalsskrár, hag-
skýrslur og önnur mikilvæg óp-
inber sltjöl glatazt í loftárásum.
Fjölskyldur hafa tvístrazt í all-
ar áttir og enginn veit, hvað orð-
ið hefir af nánustu ættmennum
sínum.
Þetla hefir meira að segja
gengið svo langt, áð fyrirtæki,
sem hafa niisst skjöl sín og
teikningar hafa orðið að biðja
fyrirtæld í öðrum löndum, eins
og t. 'd. Danmörku, sem fram-
leiða sömu vélar og tælci, um
teikningar, til þess að láta hinu
opinbera í té!
Þjófar og ræningjar eru auð-
vitað alls hugar fegnir, því að
allar afbrotaskrár hafa farið
sömu leiðina og allt annað.
0 »
Líf í leynum.
Eg ætla að segja eina sögu
því til sönnunar, hvað þessi
glundroði ef mönnum hjálpleg-
ur til að fara huldu höfði, ef þeir
eiga eitthvað sökótt við yfir-
völdin. Leikari einn af Gyðinga-
ættum, Martin Wolfang að
nafni, sem hafði leikið undir
stjórn Max Reinhardts fyrir
mörgum árum, var dæmdur til
útlegðar árið 1940 ásamt mörg-
um fleiri Gyðingum. !
En uin það leyti, sem dómur-
inn var kVeðinn upp yfir hon-
um, hvarf hann og vissi enginn,
hvar hann var niðurkominn ár-
um saman. Nú liefir lík hans
fundizt fyrir skemmstu í rúst-
um húss við Biilow-götu í Ber-
lin. Þar í húsinu hafði búið fjöl-
Mör
Vel hnoðaður mör til sölu.
Túngötu 2, kjallaranum. —
Sími: 5474.
Allir, sem reynt hafa,
mæla með
GERBERS
Barnamjöli
Fæst í
Hús
Hús, með tveimur íbúðum,
óskast til kaups millliðalaust.
Tilboð óskast sent blaðinu,
merkt: „Hús, 2 íbúðir“.
Af sérstökum ástæðum eru
■nokkurar
Ikfr
til sýnis og sölu á Sunnuþvoli
kl. 10—12 f, h. föstudaginn
17. þ. in. Fyrirspurnum ekki
svarað í síma.
Tryggvi Sálomonsson.
CLAPP’S-
barnaiæöa
í dósum, 14 tegundir.
Biml 1884. Klapparstig 30.