Vísir - 13.04.1944, Qupperneq 2

VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Eristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Simar: 16 6 0 (fimm linur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
, Lausasala 35 aurar.
Féalgsprentsmiðjan h.f.
Niðurrifsmenn.
NÝLEGA var þess getiö í
fréttum, aö allmikill hópur
manna hefði veriö tekinn hönd-
um í Bretlandi og dreginn fyrir
lög og dóm. Var hér um flokk
að ræða, sem kenndur var við
Trotski, en barátta hans beind-
ist að því sérstaklega, að efna til
kröfugerðar af hálfu verka-
manna, verkfalla og annara ó-
eirða, eftir því sem höndum varð
undir komið. Framferði þessar-
ar manntegundar var að vonum
fordæmt af almannaróminum,
og enginn hér á landi mun hafa
talið l>á eftirbreytnisverða.
Skygnumst við hinsvegar um
leiksviðið hér, dylst engum að
hér er starfandi flokkur niður-
rifsmanna, sem virðast liafá að-
eins eitt markmið, eða liið sama
og Trotskissinnarnir i Bretlandi.
Flokkur þessi, — hinn samein-
aði socialistaflolckur, — hefir
náð nokkrum tökum á verka-
mönnum, og beitir áhrifurn sin-
um þar á þann veg að efria tií
kaupkrafna þegar þvi verður við
komið, verkfalla til að knýja
kröfurnar fram,*en auk þessa
hvetur hann flokksmenn Ieynt
óg Ijóst til minni afkasta, eða
vinnusvika eins og' kallað hefir
verið.
Sosialistarnir svokölluðu hafa
mjög látið sér um hugað að
kynna byltingastefnu öreiganna
hér i landi, og færa þjóðinni
boðskap um sæluríki sosialism-
ans, sem þeir telja að finnist í
Rússlandi. Nú er eltki því "að
leyna að í Rússlandi liafa orðið
stórfelldar breytingar á síðasta
aldarfjórðungi, sem vafalaust
má margt af læra, og nauðsyn er
að fylgjast með í viðleitni til
vaxandi þroska. Hitt dylst
mönnum þó ekki að með
„syndikalisma“ sínum og inn-
lendri niðurrifsstarfsemi, spilla
kommarnir frekar fyrir ráð-
stjórnarríkjunum hér í Iandi, en
bæta. Framferði þeirra sjálfra
verður til þess, að menn fella
ranga dóma um þróunina í
sovétrikjunum. Það er til dæmis
athyglisvert, að ráðstjórnarrik-
in skipuleggja vinnuna að dæmi
Bandaríkjanna og hafa bein-
línis sótt þangað fyrirmyndir til
stóriðjuhöldanna. Þar eru af-
köst verkamanna verðlaunuð,
en á engan hátt hvatt til kaup-
krafna eða vinnusvika af ráð-
andi flokki í landinu. Stakhano-
hreyfingin byggist á því að auka
vinnuafköstin sem mest, og
verðlauna afrekin að sama
skapi. Hreyfingin er kennd við
verkamann, sem skaraði fram
úr í afköstum og dugnaði, en
ekki í hinu að gera kaupkröfur
eða svikjast uin.
Kommúnistar eru gleiðgosa-
legir í vinnudeilum og ánægðir
með allan árangur, sem að
hruni miðar. Hinsvegar hugsa
þeir sér ekki, að láta kaupkröfur
eða vinnusvik þrífast, er þeir
hafa sjálfir tekið stjórnartaum-
ana, enda telja þeir að þá eigi
verkamönnum að vera ljúft að
leggja á sig allar þrautir fyrir
hið kommúnistiska skipulag.
En sé það rétt að allir eigi að
vinna eftir beztu getu, er við
slíkt skipulag búa, hlýtur það
einnig að vera rangt að krefjast
launa í öfugu hlutfalli við af-
TFúapestin, sem kom upp
fyrir nokkuiju á Kára-
stöðum í Þingvallasveit, og
kom síðar að Brúsastöðum',
er nú komin á þriðja bæinn
í sveitinni, Gjábakka, og
þar hafa 3 kýr látið dauðum
kálfum í vetur. F jórða kýr-
in er enn óborin, en sú
fimmta bar Jifandi kálfi, en
þó ékki eðlilegum burði.
Guðmundur Gíslason læknir
fór austur að Gjábakka í gær
til að rannsaka dauðan kálf, sem
ein kýrin bar í fyrradag, þvi að
enn er allt á huldu um það livaða
sjúkdómur og hvaða baktería
liér er á ferðinni.
Vísir átti tal um þessi sjúk-
dómseinkenni við Ásgeir Ein-
arsson dýralækni. Hann sagðist
álíta að brýna nauðsyn bæri til
að stemma stigu við útbreiðslu
veikinnar þegar í stað, þvi að
það væri ljóst orðið að veikin
er mjög alvarlegs eðlis og setur
kúastofn og um leið landbúnað
íslendinga í voða ef hún nær að
breiðast út.
Það hefir reynzt mjög erfitt
að rannsaka livaða baktería það
er, sem veldur sjúkdómi þess-
um í kúnum, hvort það er hin
hættulega Bang-baketría eða
einhver önnur, því að til þess
þarf nýgotna kálfa eða fylgjur.
Enn sem komið er hefir ekki
tekizt að fá nema einn nýgotinn
kálf, og er þetta að nokkuru
leyti að kenna trassaskap bænda
þeirra, sem hlut eiga að máli og
svo hinsvegar samgönguerfið-
leikar, því að Mosfellsheiðarveg-
urinn liefir löngum verið teppt-
ur í vetur.
Við þenna eina kálf sem
fékkst til rannsóknar urðu nið-
urstöður íslenzku og amerísku
rannsóknarstöðvanna svo ólík-
ai’, að það er erfitt að byggja á
þeim niðurstöðum einum. En
]>ótt svo reynist að þetta sé ekki
Bang-bakterían, er liér um mjög
alvarlegan sjúkdóm að ræða
sem, ásamt fjárpestunum, stofn-
ar landbúnaðinum i voða. Er
það nógu mikið vandræðaefni
fyrir bændur að fá mæðiveiki
og garnaveiki, í sauðfé, þótt
ekki bætist þar á ofan pest í
lcúm.
„Það sein gera þarf“, sagði
Ásgeir, „er að setja þegar i stað
köst af öðru skipulagi, nema
því aðeins að um hreina niður-
rifs og byltingastarfsemi sé að
ræða, sem ekki á að verðlauna,
en veita hæfilegar átölur að
dæmi Breta. Brezku Trotskist-
arnir gerðu kröfur og hlutu sin
laun, en hver er munurinn á
þeim og íslenzku „syndikalist-
unum“? Gera má ráð fyrir að
sá munur sé mönnuin ekki ljós.
Verður er verkamaðurinn laun-
anna og þeim mun meiri sem
hann afkastar meiru, en hinir
sem leynt og ljóst reyna að spilla
æskilegum árangri af starfi
þjóðfélagsþegnanna, eiga einnig
að liggja á sínum gerningum.
Laun fyrir vel unnin störf, —
refsing fyrir spellvirki og
skemmdastarfsemi, eru þær
kröfur, sem gera verður til
menningarþjóðfélags, sem á
annað borð vill lifa og viðhalda
þeirri skipan, sem þjóðin hefir
kosið sér án ofbeldis og ótil-
neydd. Lýðræði er meira virði en
svo að þjóðin megi kasta því
frá sér umhugsunarlaust, eða að
nokkrir öfgamenn geti gert það
að skrípamynd af þjóðfélags-
sldpan.
bKHist 01
samgöngu- og sölubann • á allt
það svæði, sem grunur getur
legið á að veikin hafi borizt til.
Hefði því verið komið á í fyrra,
liefði nægt að setja bann á 5
bæi, en nú tæplega færri en 15,
því það er ekki gott að segja hve
langt veikin hefir teygt anga
sina. Það er hinsvegar vitað að
s. 1. liaust var seld kýr frá Gjá-
bakka austur í Ölfus, og þann
bæ verður einnig að setja sam-
göngu- og sölubann á.“
„Það má að vísu segja,“ sagði
Ásgeir að lokum, „að veikin hef-
ir ekki öll sterkustu einkenni
Bangveikinnar — en liún er
einnig hættuleg fólki — hins-
vegar skal það tekið fram, að
einkennin eru ekki allaf jafn
auðsæ, og í Ameríku tók það
lækna mörg ár, að sanna að
veikin væri þar í kúm og fólki“.
Ameríska myndlistarsýn-
ingin opnuð í gær.
Vegleg gjöf til Þjóðminjasafnsins.
Merkileg og skemmtileg sýning er haldin á málverkum í
Listamannaskálanum þessa dagana. Er það amerísk myndlistar-
sýning, sem komið hefir verið á fót fjTÍr forgöngu upplýsinga-
deildar sendiráðs Bandaríkjanna hér, aðallega vatnslitarmyndir
og litprentuð olíumálverk. Er slík litprentun mjög langt á veg
komin í Bandaríkjunum og svo góð að menn fá fullnægjandi
hugmynd um fyrirmvndirnar, og geta gert sér þannig nokkura
grein fyrir þróun og þroska listarinnar þar í álfu. Stingur sýning-
in að mörgu leyti mjög í stúf við það, sem við höfum átt að
venjast á landi hér, aðallega að því er tækni snertir og raunar
listameðferð einnig. Geta menn þarna kynnzt meisturum eins
og Homer, Bellows, Renoir, svo fáir séu nefndir, en þama hefir
verið safnað saman verkum margra ágætra málara.
frétfír
I0.0.F.5. = 1254138V2 =
Hjónaefni.
Nýlega hafa opiuberaÖ trúlofun
sína ungfrú Þuriður Briem og Gísli
Þórólfsson frá Reyðarfirði.
Til dönsku flóttamannanna,
afhent Vísi: 1040 kr. frá í.
Næturakstur.
B.S.Í., sími 1540.
ÚtvarpiíS í kvöld.
KI. 20,20 Útvarpshljómsveitin
(Þórarinn Guðmundsson stjórnar):
a) Peter Schmoll-forleikurinn eftir
Weher. b) Haustvals eftir Albeniz.
c) Lag Lenskis eftir Tschaikowsky.
20,50 Frá útlöndum (Jón Magnús-
son fil. kand.). 2i,io.Hljómplötur:
Lög leikin á píanó. 21,15 Spurn-
ingar og svör um ísleuzkt mál
(Björn Sigfússon magister).
Þróttur.
1. tbl. 8, árg. er nýkomið út.
Efni: Öryggismál íþróttamanna
(Sig. Bjarnason), Áfreksmenn:
Ólafur Davíðsson (Þórh. Bj.),
Frjálsar íþróttir 1943, Leiðarstjörn-
ur (Þýtt), Tryggvi Magnússon
kvaddur, Skíðaskraf, íþróttafor-
ustan (Svar sambandsstjórnár U.
M.F.Í. og andsvar Þorsteins Bern-
harðssonar), í l'rfsháska.
Sýningin var opnuð fyrir
boðsgesti kl. 2 sd. í gær með
mikilli viðhöfn. Hafði sætbm
verið komið fyrir i salnum og er
menn voru lcomnir til rúms síns,
ávarpaði forstjóri upplýsinga-
deildarinnar, Mr. Porter Mc
Iveever samkomuna. Lýsti hann
tildrögum sýningarinnar í stuttu
máli, en því næst flutti sendi-
herra Bandaríkjanna, Mr. Le-
land Morris ávarpsorð. Hóf
sendiherra mál sitt á því, að
listin ætti rætur sinar að rekja
til þess tíma, dr menn fóru fyrst
að liugsa um að fegra umhverfi
sitt, og hefði þannig menning-
arsögulegt gildi. Listaverkin
gerðu mönnum kleift að skilja
fortíðina á liverjum tíma og
menningu hennar. Vélc sendi-
herrann því næst að fornri
menningu liér á landi, samslcipt-
um íslands og Bandaríkjanna í
menningarmálum, og gat þess,
að menningarstofnanir i Banda-
rikjunum ættu nú íslenzk lista-
verk, sem vonandi myndu fara
fjölgandi á komandi árum. Með
gagnkvæmum kunnugleik á list
þjóða þessara skapaðist gagn-
kvæm vinátta þeirra i milli, en
list hverrar þjóðar væri lykill-
inn að því, að' öðlast á henni
réttan skilning. Að lokum mælti
sendiherrann: „Það er mér mik-
il ánægja, herra rikissjóri, að
kynni á menningu þjóða okk-
ar aukast, og að við getum jafn-
vel á þessum tímum lialdið sýn-
ingu sem þessa, sem er svo
Iangt sem hún nær liður í þessu
kynningarstarfi. Þannig verður
opnuð leið til gagnkvæms skiln-
ings, sem allar þjóðir verða að
feta til þess að upp renni tímar
friðar og hamingju.“
Ríkisstjóri Sveinn Björnsson
svaraði með stuttu ávarpi.
JZ
Scrutator:
O V.
QcudjcLix cámeMWfyS
Ameríska listsýningin.
ÞaÖ var mjög gestkvæmt á am-
erísku sýningunni í gær, enda er
hún hin skemmtilegasta. Yfir vatns-
litamyndum er mjög hlýr og bjart-
ur blær, og þeim er smekklega fyr-
ir komið. Margir höfðu einnig unun
af að athuga hin ágætu litprent f
frægra listaverka, sem gefin hafa !
verið listasafni ríkisins. Meðal
þeirra eru heimsfræg málverk, og
öll eru þau eftirtektarverð og fróð-
leg fyrir þá, sem vilja kynna sér !
málaralist. Hjörvarður Árnason !
listfræðingur stendur fyrir sýning-
unni, og er á öllu auðfundið, að
hann hefir fengizt við slik störf
áður. Meðal hinna litprentðu mynda
hefir hann sérstaklega miklar mæt-
ur á tveim, en þær er eign lista-
safns þess, er hann starfar víð í
Bandaríkjunum. — í gærkveldi lék
Reino Luoma, afburða píanóleikari,
tónverk eftir Ravel, Debussy, Cho-
pin og Liszt, og í kvöld heldur Hjör-
varður fyrirlestur um tvenns konar
„isma“ (abstraction- 0g impression-
isma) i nútíma málaralist.
I
Amerískir ráðherrar.
í Vísi í gær var getið Stettini-
usar, aðstoðarutanrikisráðherra
Bandarikjanna, en þar birtist einn- !
ig mynd af Adolf Berle, sem einnig ,
er aðstoðarutanrikisráðherra. Bár-
ust blaðinu nokkrar fyrirspurnir um
þetta, og skal hér leyst úr þeim. —
Stettinius er aðal-aðstoðarmaður
Hulls utanríkisráðherra og kallaður '
undersecretary of state. Hann gegn-
ir störfum utanrikisráðherra í for-
föllum. Auk hans starfa við em-
bættið fjórir aðstoðarráðherrar,
Adolf Berle, Dean Acheson, Breck-
enridge Long og Howland Shaw,
kallaðir assistant sccreteries of state.
Mætti til aðgreiningar kalla Stetti-
nius vararáðherra, en hina f jóra að-
stoðarráðherra. Utanríkisráðherra
gengur næstur forseta að virðingu,
enda gegnir forseti Bandaríkjanna
jafnframt embætti forsætisráðherra,
eins 0g kunnugt er.
Epli og molasykur.
Eg átti í morgun tal við Guð-
mund Guðjónsson, formann Félags
matvörukaupmanna, og skýrði hann
frá þvi, að kaupmenn hefðu fengið
mjög smáar sendingar af eplum og
molasykri. Eplin verða afhent við-
skiptamönnum á svipaðan hátt og
áður hefir verið gert, en molasykur-
inn verður ekki hægt að afhenda
strax. Kaupmenn vildu fá leyfi til
að afhenda sykurinn út á stofnauka,
en leyfi fékkst ekki, og varð þá að
ráði að bíða með afgreiðslu, unz
næsta sykursending kæmi, eftir viku
eða 10 daga. Það rnagn, sem nú er
fyrir hendi, svarar til um J4 kg. á
neytanda, og yrði ómögulegt að af-
henda það, svo í lagi væri og rétt-
látt væri skipt, nema eftir skömmt-
unarseðlum. Þvi hefir verið að því
horfið að biða með afhendingu, þar
til ríflegra magn er fyrir hendi.
Kvaðst rikisstjóri telja vafa-
laust, að aukin gagnlcvæm þeklc-
ing væri þjóðunum nauðsynleg.
Allt, sem að sliku miðaði, leiddi
til góðs. Bæri að skoða sýningu
þessa sem enn einn vinsemdar-
vott af hálfu Bandaríkjastjórn-
ar og bandariskra stofnana og
í.nnara aðila, sem átt hefðu þátt
í að koma sýningunni á fót.
Mr. Porter Mc Keever lýsti til-
drögum sýningarinnar og aðstoð
stoínana og cinstaklinga til að
gera liana sem bezt úr garði.
Þakkaði bann ennfremur eia-
staklingum héi á landi fyrir
margvíslega greiðasemi og að-
stoð við sýninguna. Lýsti liann
jafnframt yfir því, að Hjörvarð-
ur Árnason hefði sérstök boð
að bera fyrir hönd Bandarikja-
stjórnar, og tók hann því næst
I til máls.
Hjörvarður Árnason taldi, að
það vekti nokkra furðu eríendra
j manna, hve margir mætir mál-
I arar.væru starfandi hér á landi
og áhugi almennings fyrir list-
inni viðtækur. Bezta sönnun
]>essa væri hve málverk prýddu
víða veggi i íbúðum og það ást-
fóstur, er íslendingar tækju við
beztu listamenn sína. Áhugi al-
mennings næði eklci einvörð-
ungu til íslenzkrar listar, heldur
og erlendrar, en hér væru ekki
hæg heimatökin í þvi efni, að
kynnast erlendri list. Hefðu
listamenn og menntamenn bent
á, að mikil þörf væri á að bæta
úr bessu. Bent hefði verið á þá
leið, að safna hingað úrvals eft-
irmyndum í réttum litum, eins
og þeim, er á sýningunni væri,
enda liefði Þjóðminjavörður
Matlhias Þórðarson byrjað fyrir
nokkrum árum að safna slilcum
myndum og litmyndum af mál-
\erkum. Væri sér þvi óblandin
ánægja að geta lýst yfir því, að
Bandaríkjastjórn gæfi listasafni
íslands þær litþrýkktar eftir-
myndir, sem sýndar væru, 50 að
tölu, sem viðbót við liitt, sem
þegar væri fyrir. Bæri slík gjöf
jafnframt vott um virðingþeirra
Bandarikjaþegna, sem liér hefðu
dvalið, fyrir menningarstarfi
þjóðarinnar. Afhenti hann síð-
an Matthiasi þjóðminjaverði
Þórðarsyni þessa fögru gjöf.
Þjóðminjavörður þakkaði
gjöfina, allar hinar ágætu eftir-
myndir af framúrskarandi mál-
verkum, bæði amerískum og
evrópiskum. Gat hann þess, að
slikar þakkir bæri liann ekki
einvörðungu fram fyrir Þjóð-
minjasafnið, heldur fyrir hönd
þjóðarinnar, sem safnið ætti og
allra liinna, sem safnsips myndu
njóta. Þakkaði liann starfs-
mönnum upplýsingadeildarinn-
ar mikið starf og gott, og lét
orð falla um á íive háu stigi
amerísk málaralist stæði og hve
ljósprentun væri þar prýðilega
framkvæmd, svo sem myndirn-
ar bæru vitni. Vakti þjóðminja-
vörður athygli á, að þetta væri
idjami Cju&mundóion
löggiltur akjalaþýðari (enska)
Suðurgötu 16 Simi 5828
Verzlunin
Edxnborg;
í dag
Melrose’s
TE
(Blue Seal.)
Fæst nú aftur.

Stúlka
óskast á
HeitÉ «& KalÉ
Herbergi getur fvlgt.
Vatnslita pappír
og léreft.
71
wk
Laugavegi 4.

hreinar og góðaz
kaupir hæsta
verði
Félagsprentsmiðjan h.f.
Gæfa fylgir
trúlofunarhringunum
frá SIGURÞÓRI.
Hafnarstræti 4.
Unglingur
óskast til léttra liúsverka. —
Sérherbergi (stór stofa). —
Uppl. Bjargarstíg 15, 1. hæð.
2 landmenn
vantar til Sandgerðis
nú þegar.
Sími: 1487 og 4244.
Ungur maður
óskar eftir fastri framtíðar-
atvinnu, helzt við innheimtu-
störf, blaðaafgr. eða eitthvað
annað létt starf. Tilboð,
merkt: „Framtíð—1“ sendist
afgr. Vísis fyrir hádegi á
laugardag.
Bí 11
Góður fólksbíll óskast keypt-
ur. Uppl. i síma 5847.
r