Vísir - 05.06.1944, Blaðsíða 1

Rltstjórar:
Kr i s t j án Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
34. ár.
Ritstjórar
Blaðamerm Slmli
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 llnur
Afgreiðsla
Reykjavík, mánudaginn 5. júní 1944.
123. tbl.
Roosevelt forseti tilnefnir „ambassador ad
hoc“ vegna stofnunar íslenzka lýðveldisins.
•' ’■ $H1§; '•
.. á”; : , j 4 .■
•»H 1 > S>

Frá hátíðahöldunum í gær. Efst t. v.: Herra ríkisstjórinn, Sveinn Björnsson, flytur ræðu. 1 miðju:
Stýrimannaskólinn og nokkur hluti mann fjöldans. Eíst t. h.: Sveinn Sveinsson með June Munk-
tell-bikarinn. Neðst t. h.: Sigurður Thorarensen (Súðin) tekur á. — Sjá frásögnina á 2. síðu.
Kímverjar taka
5 bæi í •Iunnaii.
Kinverjar eru byrjaðir sókn
sína í Junnan á ný eftir nokkurt
hlé.
Hersveitir Kínverja urðu að
láta staðar numið eftir að hafa
sótt fram alllanga leið vestur
fyrir Salween-ána, til þess að-
koma flutningum sínum í lag.
Síðan þeir hófu sókniua á ný
T lok síðustu viku, hafa þeir
tekið finnn bæi af Japönum.
Japanir eru i sókn í þrem
fylkjum Kína og vinna víða á. j
Útvarpið í kvöld.
KJ. 20.30 Erindi: Frá Danmörku
(Ole Kiilerich ritstjóri). 21.00 Um
daginn og veginn (Vilhjálmur S.
Vilhjálmsson hlaðamaður). 21.20
Útvarpshljómsveitin: Dönsk al-
þýðulög. Einsöngur (ungfrú Guð-
rún Þorsteinsdóttir) : a) Lille
Rönebær eftir Eange-Möller. b)
Sne eftir Sophus Andersen. c) Ser-
enade eftir Lange-Möller. d) Irme-
lin Rose eftir Carl Nielsen.
Næturakstur:
Hreyfill, sími 1633.
mn visir
mn til Di
Karlákórinn Vísir frá Siglu-
firði hefir sungið tvisvar í
Gamla Bíó fyrir troðfulln húsi
og mikinn fögnuð áheyrenda.
í kvöld syngur kórinn i Hafn-
arfjarðarbíó kl. 11,30.
A laugardagskvöldið fór kór-
inn i boði borgarstjóra, Sam-
hands ísl. karlakóra og kór-
anna liér í bænuin til Þingvalla.
Var þar snæddur kvöldverður
og staðurinn skoðaður. Undir
borðum voru haldnar ræður og
ínörg lög sungin. Á morgun er
kórinn boðinn til biskupsins
til kaffidrykkju.
í gær söng kórinn nokkur
lög inn á hljómplötur hjá Rík-
isútvarpinu og í gærkveldi
heimsótti kórinn veizlufagnað
sjómanna að Ilótel Borg og
söng þar nokkur lög. Var söng
kórsins fagnað ákaflega.
Kórinn heldur kveðjuhljóm-
leika sina fyrir Reykvikinga i
Gamla Bíó kl. 11,30 annað
kvöld. Þá hefir Vísir verið heð-
inn að syngja á nokkrum stöð-
um í nágrenni bæjarins en ekki
er ákveðið enn livort tími
vinnst til þess. Kórinn mun
halda heimleiðis seinni part
þessarar viku.
Loftsókn
á Kyrrahafi.
Bandaríkjamenn halda á-
fram loftsólcn sinni gegn helztu
bækistöðvum Japana á Kyrra-
hafi.
Á laugajrdag var ráðizt á
Truk og Pönaþe í Mariana-
eyjum og Nauru i Giliterts-
eyjaklasanum. Hafa nú verið
gerðar árásir i tugatali á hverja
þessara evja og er gert ráð fyr-
ir þvi, að ráðizt verði á ein-
hverja þeirra áður en langt um
Iíður og líklega Ponape og
Nauru fyrst.
Litlar fregnir berast af gangi
bardaga á eyjunum við norð-
vesturströnd Nýju-Guineu, þar
sem amerískar hersveitir gengu
á land fvrir lielgina.
En markmiðiö er að
gereyða þýzku
herjunum, segir
Clark.
Töku borgarinnar
lokið í gærkveldi.
¥T m rökkurbyrjun í gær-
kveldi höfðu bandamenn
tekið fyrstu höfuðborgina úr
höndum Þjóðverja í þessu
stríði. Það var Róm.
Kl. 10 í morgun gaf AI-
exander hershöfðingi út
aukatilkynningu um þáð,
að framsveitir banda-
manna væru komnar í
gegnum Róm og yfir Ti-
ber-fljót á nokkrum stöð-
um. Heldur sóknin áfram
af kappi.
Herstjórn bandamanna hafði
tilkynnt nokkuru eftir mið-
degi, að framsveitir væri komn-
ar inn í úthverfi borgarinnar og
síðan streymdu fylkingar
fimmta hersins inn í borgina og
gegnum haha. Þrem klukku-
stundum eftir að laka horgar-
innar var liafin, var gefin út
aukatilkynning í herbúðum
Hitlers, þar sem hann skýrði
frá því, að hann hefði fyrirskip-
að hersveitum sínum að liörfa
úr horginni, norðvestur fyrir
hana, lil þess að hún skyldi ekki
verða fyrir tjóni.
Þegar liersveitir 5. hersins
voru komnar í skotfæri við
Róm, gaf Clark skipun um að
skothrið skyldi liælt, en þar sem
Þjóðverjar skutu enn, var 5.
lierinn látinn hefja skothríð á
þá aftur.
Til Tiber og
5. þjóðbrautar.
Beggja vegna við Róm halda
hardagar ótfram af sama kappí
og áður. Hersveitir úr 5. liern-
um sækja niður að Tiber-fljóti
frá Alban-liæðum, og áttundi
herinn sækir norður á bóginn
frá 6. þjóðbraut til hinnar 5.,
Bandamenn í Róm.
sem liggur þvert yfir skagann
til Pescara við Adriahaf. Sá
vegur er lifæð þeirra hersveita
Þjóðverja, sem berjast t'vrir
austan Apennina-fjöllin.
Dagskipan frá
Clark hershöfðingja.
Clark, yfirmaður 5. liers
bandamanna, hefir sent lier-
sveitum sínum dagskipan. Segir
hann í henni, að hermennirnir
j megi á engan hátt draga af sér,
j þótl bandamenn taki Rómahorg,
því að hún sé ekki aðaltakmark-
ið. Það, sem fyrir bandamönn-
um vaki, sé fyrst og fremst að
gereyða herjqm Kesselrings og
það sé liægt, ef nógu fast sé sótt
: að honum.
Þjóðverjar grípa
til skipaflutninga.
Herstjórn bandamanna skýr-
ir frá þvi, að járnbrautarkerfi
Mið-Ítalíu sé nú svo illa lcikið
eftir loftárásir bandamanna, að
Þjóðverjar sé farnir að senda
skipalestir suður með vestur-
ströndinni. Á laugardag var
ráðizt á tvær skipalestir og sex
skipum sökkt úr þeim.
Æfmælismót K.R.:
Met á hástökki
án atrennu.
Louis Dreyfos sendiherra mætir i
ofangrreindu umlioði forsetans á
hátíðinni á Þingrvöllum.
Hækkað um 9 sentimetra.
Afmælismót KR í frjálsum í-
þróttum fór fram á laugardag-
inn. Skúli Guðmundsson (KR)
setti nýtt met í hástökki án at-
rennu — stökk 1,51 m., en
gamla metið var 1,42 m., sett af
Sveini Ingvarssyni, KR, 1939.
Keppt var í 7 greinum, auk
boðhlaups, með þessum drangri:
110 m. grindahlaup: 1. Skúli
Guðmundsson, KR, 18,0 sek. 2.
Brynjólfur Jónsson, KR, 19,4
sek. 3. Magnús Baldvinsson, ÍR,
21,3 sek.
Kúluvarp: 1. Jóel Sigurðsson,
IR, 13,4(5 m. 2. Bragi Friðriks-
son, KR, 12,53 m. 3. Einar Þ.
Guðjohnsen, KR, 11,79 m. 4.
Sigurður Sigurðsson, IR, 11,56
metra.
Hástökk án atrennu: 1. Skúli
Guðnmndsson, KR, l,51^n.(nýtt
met). 2. Brynj. Jónsson, KR,
1,35 m.
300 m. hlaup: 1. Kjartan Jó-
hannsson, IR, 37,6 sek. 2. Jóh.
Bernhard, KR, 39,0 sek. 3. Svav-
ar Pálsson, IÍR, 39,6 sek.
Spjótkast: 1. Jón Hjartar, KR,
53,78 m. 2. Jóel Sigurðsson, IR,
52,59 m. 3. Einar Þ. Guðjohn-
sen, KR 47,05 m. 4. Oddur
Helgason, Á, 45,20 m.
4 x 200 m. boðhlaup: 1. A-
sveit KR (Jóli. Bernhard, Bragi
Friðriksson, Svavar Pálsson og
Hjálmar Kjartansson) 1:38,3
mín. 2. IR, 1:39,0 mín. 3. B-sveit
Fyrsta ótvíræða 'Viðurkenn-
ingin á stofnun lýðveldisins.
v ílhjálmur þór utanríkismálaráðherra kvaddi blaðamenn
og fréttaritara útvarps á fund sinn í gær kl. 1 síðd.,
og skýrði þeim frá tilkynmngu, sem ráðuneytmu hafði bonzt
frá sendiráði Bandaríkjanna hér og felur í sér ótvíræða við-
urkenmngu Bandaríkjastjórnar á fynrhugaðri stofnun hins
íslenzka lýðveldis.
Afhenti utanríkismálaráðherra blaðamönnum svohljóðandi
tilkynningu til birtingar:
„Ríkisstjórnin hefir þá ánægju að tilkynna, að
sendiráð Bandaríkjanna hefir tjáð utanríkisráðherra,
að forseti Bandaríkjanna hafi tilnefnt Dreyfus sendi-
herra sérstakan fulltrúa sinn, sem ambassador ad hoc,
við hátíðahöldm út af gildistöku lýðveldisins hér á
landi, sem ráðgerð ^r 17. júní n. k. Þetta hefir í dag
verið tilkynnt samtímis almenningi í Bandaríkjun-
um.“
Lagði ráðherrann áherzlu á, að þetta væri fyrsta beina viður-
kenningin á stofnun lýðveldisins hér á landi, og væri bað Islend-
ingum ekki lítill stuðningur, er stórveldið Bandaríkin tæki slíka
afstöðu til stuðnings hinum íslenzka málstað.
United Press sendi Vísi í gær eftirfarandi skeyti:
„1 Washington var tilkynnt opinberlega í gær, að
Ítoosevelt forseti hefði tilnefnt Louis Dreyfus hinn yngri
sem sérstakan fulltrúa með ambassadortign, til bess að
mæta fyrir hönd Bandaríkjanna við hátíðahöldin, sem
fram fara vegna stofnunar hins íslenzka lýðveldis.“
Sendiherrann, Louis Drevfus
er enn ekki kominn hingað til
lands, en er væntanlegur á
næstunni. Verður íslenzku
þjóðinni það mikil ánægjá að
fagna komu hans hingað, með
þvi að aldrei hefir sendiherra
erlendra ríkja fært hetri gjafir,
né liaft islenzku þjóðinni kær-
ara Iilutverki að gegna. Mun
þessa atburðar ávallt verða
minnsl af íslenzku þjóðinni
með sérstöku þakklæti, enda
hafa liingað aldrei meiri gleði-
tíðindi borist að því er íslenzk
málefni varðar. Tilnefning
Bandarikjaforseta á sérstökum
ambassador ad, hoc tryggir
formlega stofnun lýðveldisins,
einnig út á við, en þótt óvé-
fengjanlegur vilji þjóðarinnar
liggi fyrir í þessu efni, gátu
ýmsir þeir erfiðlgikar orðið á
þessu, þannig að stofnun lýð-
veldisins vrði frekar í orði en
á borði. Afstaða Bandaríkjanna
og annarra stórveldá ræður ör-
KR, 1:39,1 mín. 4. Ármann,
1:40’,4 min.
Langstökk: 1. Skúli Guð-
mundsson, KR, 6,59 m. 2. Hall-
dór Sigurgeirsson, A. 6,42 m. 3.
Hösk. Skagfjörð, SK, 6,35 m. 4.
Brynj. Jónsson, KR, 6,24 m. -
Stökk Halldórs er nýtt drcngja-
met.
3000 m. hlaup: 1. Óskar Jóns-
son, IR, 9:42,8 mín. 2. Sigurgísli
Sigurðsson, IR, 9:47,4 mín. 3.
Hörður Hafliðason, Á, 9:56,6
mín. 4. Indriði Jónsson, IÍR,
9:56,8 mín.
Eins og sést af tölunum hér á
undan, er árangurinn vfirleitt
mjög góður í öllum greinum, en
þó sérstaklega í stökkunum.
Virðast íþróttamenn vorir búa
yfir miklu, ef áframhaldið fer
eftir þessari glæsilegu byrjun.
lögum íslenzku þjóðarinnar i
þessu efni, en úr því að Banda-
ríkin hafa tekið svo vinsam-
lega afstöðu, er þess að vænta
að önnúr stórveldi geri slíkt hið
sama, og að við megum eiga
von á liðsinni til að fá lýðveld-
ið viðurkennt einig út á við, en
raddir hafa komið fram um
það i erlendum blöðum, að enn
væri slík viðurkenning ekki
fengin og sló við það nokkrum
óhug á þjóðina, þótt hún væri
þar fyrir jafn ákveðin í að
keppa að settu marki
Yfirlýsingar sendiherra Bret-
lands og Sovétríkjanna, sem að
vísu voru persónulegar, — þar
sem íslenzku þjóðinni voru
færðar heillaóskir vegna úr-
slita þjóðaratkvæðagreiðslunn-
ar, — virðist mega túlka þann-
ig að þær hefðu ekki komið
fram, hefðu hlutaðeigendur lit-
ið svo á að hér væri um mark-
leysu að ræða, enda þá ekkert
til að árna heilla út af. Heilla-
óskirnar hefðu væntanlega
ekki komið fram, ef stjórnir
þessara stórvelda liefðu þegar x
tekið neikvæða afstöðu til lýð- \
veldisstofnunarinnar, en svo er
elcki, enda einskis annars en
góðs að vænta i þessu efni síðar.
Forseti Bandaríkjanna hefir
rutt fyrir okkur brautina, og
vir þessu ætti að verða greið-
ara að ná lokamarkinu, — við-
urkenningunni út á við einnig.
Islenzka þjóðin biður þess
með eftirvæntingif að lýðveld-
ið verði stofnað á Þingvöllum
hinn 17. júní, og að það stjórn-
arform endurfæðist, sem þjóð-
in kaus sér í upphafi sjálf, —
af frjálsum vilja og eigin frum-
kvæði, — en hún biður hins
einnig með engu minni eftir-
væntingu liver afstaða stór-
veldanna verður til þessa máls.
i