Vísir - 20.06.1944, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Festa og þor.
Sjálfsmat og sjálfrýni skapa
manninn og móta fram-
göngu hans alla. Skortur á
gagnrýni á eigin eðli og gerðum
getur léitt til margskyns mis-
fellna í framgöngu, sem vart
verða fyrirgefnar af meðbræðr-
unum, Þetta á ekki einvörðungu
við um einstaklingana, heldur
og þjóðir þær, sem þeir mynda.
Smáþjóðir verða öðrum þjóð-
um frekar að standa á verði
gegn vafasömu liáttemi. Þær
hafa ekki ráð á að syndga
eins upp á náðina og stærri
þjóðir, en verða að gæta alls
hófs og varast allan ofmetnað.
Þær verða að gera sér fyllilega
ljóst, að af þeim er krafizt
þeim mun meir, sem réttindi
og sjálfstæði þeirra verður
meira. Nú þegar við fsléndingar
höfum öðlazt fullt sjálfstæði, og
aðrar þjóðir voldugri og meiri
hafa greitt fyrir okkur götuna
með því að viðurkenna lýðveld-
isstofnunina, veltur allt á því,
að þjóðin sýni að hún eigi skil-
ið sjálfstæði með því að hún sé
einfær um að stjórna málum
sínum svo, að ekki verði með
réttu átalið. Gildir þetta engu
síður inn á við en út á við. Það
er ekki nóg, að þjóðin verði
sjálfri sér nóg, — hún þarf
einnig að uppfylla skyldur sin-
ar gagnvart öðrum þjóðum. Það
leiðir af auknum réttindum og
skapar miklu meiri og þyngri
ábyrgð þjóðinni tii handa.
Almenningur í landinu skilur
þetta. Það kom berlega i ljós
við hátíðahöld þau, sem nú eru
afstaðin. Þar var forsetinn
hylltur sem æðsta tákn íslenzku
þjóðarinnar, sem öllum her að
sýna tilhlýðilega virðingu og
meta hann sem tákn öllu frekar
en einstakling, þótt hvort-
tveggja geti farið saman. For-
setinn á að vera og er hafinn
upp yfir þras dægurmálanna, og
einkum verða blöð og stjórn-
málamenn að gætá þess að
draga aldrei nafn hans inn í
deilurnar, hversu harðar, sem
þær kunna að verða. Almenn-
ingur á að standa á verði gegn
öllu slíku, ef fram kemur, og
gera veg forsetans sem mestan
í hvívetna. Hann er tákn sjálf-
stæðis þjóðarinnar, — kjölfest-
an i þjóðlífinu þegar að herðir,
— táknið, sem allir eiga að
skipa sér um í baráttu fyrir
frelsi og tilveru. Sjálfstæðisbar-
áttunni er ekki lokið, — hún er
sífelld og eilíf, jafnvel þótt
frjálsar athafnir og frjáls hugs-
un verði bönnuð. Átökin innan
einræðisríkjanna sýna okkur
þetta og sanna, og íslenzka
þjóðin getur lært meira á yfir-
standandi vandræðatímum en á
mörgum öldum velgengni þjóð-
anna, þegar ekki reynir á þær.
Ef til vill er það þjóðinni mik-
ið happ, að lýðveldið er einmitt
stofnað, þegar allar frelsisunn-
andi þjóðir berjast fyrir tilveru
sinni. Sjálfstæði þessa smáríkis
ætti að verða öllum öðrum þjóð-
um hvatning til að keppa að
sama marki, og um leið fyrir-
heit um að þær skuli ná því,
verði einræðisöfl og kúgunar
brotin á bak aftur. 1 rauninni
er hið algera sjálfstæði lslands,
sem við njótum nú í dag, bezta
Lýðveldishátíðahöld í öllnio
kanpstöðnm landsins «g“
víða ann arstaðar.
Á fæðingarstað Jóns
Sigurðssonar.
Hrafnseyri, 17. júní 1944.
Veðulútlit var ekki gott í
morgun, þykkt loft og gekk á
skúrum, en logn og milt veður,
þrátt fyrir rigninguna, er á
morguninn leið, en rigndi nokk-
uð á köflum síðara hluta dags.
Búið var að koma upp ræðu-
stól við danspall niðri á túninu
og smkammt þaðan var stórt
veitingatjald, sem var Vestfirð-
ingabúð á Þingvelli 1930. Fyrir
neðan stóra tjaldið eru mörg
smærri tjöld, vistarverur starfs-
fólks og íþróttamanna og
kvenna og annara þeirra, sem
tímanlega höfðu komið til há-
tíðahaldanna.
sönnun þess, að hinar frelsis-
unnandi þjóðir, eru það ekki að-
eins í orði, heldur einnig á.
borði. Allur heimurinn getur af
þessu dregið sínar ályktanir, og
þær verða ekki dregnar nema á
einn veg. Að þessu leyti getur
sjálfstæði Islands haft verulega
þýðingu út á við, sé það túlkað
í réttum anda alþjóðalaga og
siðmenningar. Það er staðfest
fyrirheit á því, sem allar þjóð-
ir eiga að njóta, mannréttinda
og þjóðréttinda, sem liðnar
kynslóðir hafa keppt að og
haldið í heiðri á skeiði mesta
blómatíma og framfara, sem yf-
ir heiminn hefir gengið.
Inn á við má vænta aulcins
þroska í þjóðmálabaráttunni.
Að vísu kann nokkurs óróa að
gæta í upphafi, meðan flokka-
sldpun er að komast á nýjan
og öruggan grundvöll, sem hlýt-
ur að leiða af algeru sjálfstæði,
með því að fyrri baráttumálin
eru þarmeð að verulegu leyti úr
sögunni. En er allt hefir kom-
izt í fastan farveg, mun gæta
meiri ábyrgðartilfinningar og
hófsemi 'í málflutningi en oft
hefir tíðkazt áður, og þjóðin
mun öðlast þann þroska, að
fyrirhyggjulausum og nasbráð-
um ofstopamönnum mun ekki
haidast framferði þeirra uppi,
þannig að þeir fái fylgis notið
með þjóðinni. Það þarf að
skapa festu í þjóðlífið og þjóð-
málabaráttuna, en jafnframt
þarf þjóðin að öðlast það þor,
að hún geti samstillt mætt kom-
andi erfiðleikum, sem vafalaust
verða mildir, og unnið bug á
þeim. Það þarf að bæta hag
allra bágstaddra og tryggja ör-
uggt lífsframfæri manna, en
jafnframt má aldrei ganga á
rétt einstaklingsins þannig, að
frjálst framtak hans verði skert,
gangi hann ekki á annara rétt.
Varast verður það tvennt, að
öfgastefnur nái hér verulegri
rótfestu, sem og hitt, að einstök
fyrirtæki geti borið þjóðfélagið
ofurliði, þótt þau eigi að fá að
Jiróast eðlilega. Þau eiga að
skapa þjóðarauðinn, en ekki
eignast hann allan, heint eða ó-
beint. Vald fámennra mann-
hópa stefnir í einræðisátt og því
verður að gæta þess, að grímu-
klætt einræði verði ekki að völd-
um í landi, sem á að heita lýð-
veldi, — í gegnum flokkastarf-
semina, sem miðað hefir að því
að gera einstaka menn alráða í
landinu. Gagnrýni hlaðanna er
undirstaða heilbrigðs þjóðlífs,
en til þess að svo megi verða,
þurfa blöðin að vera gædd festu
og þori, sem hvorki spyr um
laun eða refsiaðgerðir, og vera
nógu viðsýn og samvizkusöm
til að mæla með því einu, sem
heilbrigt er, satt og rétt.
■pins og vera bar, fóru fram hátíðahöld víða um land í til-
efni af lýðveldishátíðinni. Fréttantarar Vísis úti um land
hafa sent blaðinu eftirfarandi frásagnir af hátíðahöldunum á
þeim stöðum. Þess er rétt að geta í því sambandi, að frásögn-
in frá Rafnseyri er fyllri en sú, sem birtist í blaðinu í gær.
Mikill undirbúningur hafði
farið fram á staðnum. Inn-
gönguliliðið niður við sjóinn —
en þá leið komu flestir gest-
anna — var skreytt með ís-
lenzkum fánum og bar áletrun-
ina: „Islandi allt“. Minnismerki
Jóns Sigurðssonar stendur
skammt fyrir framan íbúðar-
húsið. Fánastengur höfðu verið
settar hvor sínu megin við
minnismerkið og hvítur borði
á milli þeirra, og á honum stóð
með lifandi lyngi: „Sómi Is-
lands“.
Fyrir hádegi streymdi fólk að
úr ýmsum áttum, einkum þó á
sjó, í trillubátum, mótorbátum,
stórum og smáum. Þór lcom
með fólk frá Patreksfirði,
Tálknafirði og Bíldudal, Sæ-
hrímnir frá Dýrafirði, en Fjöln-
ir frá Súgandafirði og önund-
arfirði. Bátar og skip voru fán-
um skreytt, eins og hátíðarstað-
urinn. Taldist mér til, að um 30
bátar og skip væru framundan
Hrafnseyri þennan dag. Má
gizka á, að komið hafi um tvö
þúsund manns, og munu þó
margir hafa hætt við förina,
vegna veðurútlitsins. Tjaldbúð
aðkomufólksins var á Hrafns-
eyrar-eyrum, nálægt tóftum
Grelaðar.
Stundvíslega klukkan tólf til-
kynnti Björn Guðmundsson,.
fyrrv. skólastjóri frá Núpi, að
hátíðin væri hafin. Þá söng
Þingeyrarkórinn „Faðir and-
anna“. Síðan flutti séra Jón Kr.
Isfeld bæn. Þvi næst flutti
Björn frá Núpi ljóðakveðju frá
séra Böðvari Bjarnasyni, fyrrv.
sóknarpresti á Hrafnseyri, og
setningarræðu og sagði meðal
annars:
„Eg get ekki látið hjá líða, að
kynna yður með aðeins örfáum
orðum þann sögufræga stað, er,
vegna helgi sinnar, var valinn
fyrir þesa hátíð.
Ef þið gangið hér út um
Hrafnseyrargrundir, munuð þið
sjá Grelaðartóftir, jarlsdóttur-
innar írsku, er orðin var bónda-
kona á lslandi og þótti hér vera
hunangsilmur úr grasi. Nokltru
nær munuð þið sjá hróf og
nausttóftir Hrafns Sveinbjarn-
arsonar, þess göfuga og góða Is-
lendings, sem sagt var um, að
hefði sama sem brúað tvo
stærstu firðina hér vestan lands
með ferju, greiðvikni sinni,
höfðingsskap og risnu. Hér ofan
við kirkjugarðinn munuð þið
sjá staðinn; þar sem hann hlóð
mannhelt grjótvirki um bæ
sinn, til varnar óvinum sínum,
er þráfaldlega sóttust eftir lífi
hans. 1 brekkunni þar ofan við;
er hér blasir við okkur, sat Þor-
valdur Vatnsfirðingur eitt sinn
með 100 manns, en varð frá að
hverfa. Þarna var tvisvar bor-
inn eldur að bænum og undir
áðurnefndu virki var Hrafn
Sveinbjarnarson höggvinn.
Hvergi veit eg þjóðtrúna hafa
sannazt betur en hér — þjóð-
trúna, er segir, að þar sem blóði
saklauss manns sé úthelt, muni
síðar upp vaxa fagur gróður.
Á þessum sama stað fæddist
Jón Sigurðsson 17. júní 1811 og
getið þið enn séð brot af bað-
stofuvegg bæjarins, sem hann
fæddist í. Mér hefir sagt verið,
að einhver gömul kona hér hafi
getað bent á stað þann, er rúm-
ið stóð, er forsetinn fæddist í, •
ðg þar ætti brjóstmynd hans að
standa, sem komið hefir til
mála, að hér yrði reist siðar.
Það er þó sérstaklega minn-
ingin um hann, sem kallar okk-
ur Vestfirðinga hér saman í
dag, þennan dýrðlegasta hátíðis-
dag íslenzku þjóðarinnar. I dag
verður nafn Jóns Sigurðssonar
forseta o_g starf miðdepill liá-
tíðahalda allra Islendinga, og þá
sérstaklega hér.
Og auk þess — hvort sem
litið er til norðurs eða suðurs —
vita allir að sögustaðir eru bak
við fjöllin, sem við eru tengdar
ódauðlegar minningar mætustu
manna, svo sem Gísla Súrssonar
og Auðar Vésteinsdóttur.“
Á eftir ræðu Björns söng
Þingeyrarkórinn, undir stjórn
Baldurs Sigurjónssonar, „Þagn-
ið, dægurþras og rígur“.
Þá flutti prófessor Sigurður
Nordal aðal-hátíðarræðuna, sem
þótti afburða snjöll, og var
hlýtt á hana með stakri gaum-
gæfni og auðfundið, að fólkinu
fannst mikils um verð koma
Nordals að Hrafnseyri. Meðan
prófessorinn flutti ræðuna, var
veður kyrrt og rigndi lítið. Að
ræðunni lokinni söng Þingeyr-
arkórinn fyrst „Sjá roðann á
hnjúkunum háu“, einsöngvari
var séra Þorsteinn Björnsson
frá Þingeyri, og síðan nokkur
fleiri lög. Að öllum söng lcórs-
ins á liátiðinni var gerður mjög
góður rómur.
Næst var hlýtt á útvarp frá
Þingvelli og kvað við dynjandi
lófaklapp, þegar úrslit forseta-
kjörsins voru kunngjörð.
Klukkan 4,30 var dagskránni
haldið áfram og gengið í skrúð-
göngu upp að minnismerki Jóns
Sigurðssonar og lagði Björn á
Núpi blómkranz á það, frá sýsl-
unni og ungmennasambandi
Vestfjarða. Síðan söng kórinn:
„Þú komst á tímum“. Þá flutti
séra Eiríkur J. Eiríksson, skóla-
stjóri og prestur á Núpi, snjalla
ræðu og lét engan bilbug á sér
finna, þótt rigndi á meðan,
enda hlustaði fólkið með mik-
illi athygli. Að ræðunni lokinni
söng kórinn: „Ó, guð vors
lands“. Síðan var gengið niður
að afgirtu svæði, þar sem flokk-
ar karla og kvenna sýndu leik-
fimi, undir stjórn Bjarna Bach-
manns iþróttakennara.
Ólafur Ólafsson, skólastjóri á
Þingeyri, flutti ágæta ræðu fyr-
ir minni Islands og söng kórinn
á undan henni: „Ó, fögur er vor
fósturjörð“, en á eftir „Ris hel,
þú sól“. Að lokum var sungið
,Eg vil elska mitt land“, og tók
þá fólkið undir. #
Síðasti dagskrárliðurinn var
ljóðaflutningur og ávörp: Lesin
voru ljóð, er hátíðinni höfðu
borizt frá Njáli Sighvatssyni í
Stapadal, frú Lilju Björnsdótt-
ur á Þingeyri og Halldóri Guð-
mundssyni, Suðureyri í Súg-
andafirði. Frumsamin kvæði
fluttu Guðmundur Ingi Krist-
jánsson frá Kirkjubóli i önund-
arfirði, - Jens Hermannsson,
skólastjóri á Bíldudal (minni
kvenna) og Halldór Kristjáns-
son fi’á Kirkjubóli. Næst talaði
Sveinn Gunnlaugsson, skóla-
stjóri á Flateyri, nokkur orð til
yngstu hátíðargestanna og sagð-
ist skörulega.
Skeyti til hátíðarinnar bárust
frá biskupi Isladns og þing-
mönnum Vestfirðinga.
Loks þakkaði formaður há-
tíðarnefndarinnar, Þórður
Njálsson, oddviti í'Stapadal, öll-
um þeim, sem á einn eða annan
hátt höfðu stutt að undirbún-
ingi hátíðarinnar og að hún fór
vel fram, og að síðustu þakkaði
hann gestum fyrir komuna og
árnaði þeim fararheilla. Síðan
var dansað fram undir mið-
nætti.
Hátiðin fór mjög vel fram og
heppnaðist ágætlega, þótt veð-
ur væri ekki hið ákjósanlegasta.
Framkoma fólksins var sérstak-
lega prúðmannleg og engin ó-
regla spillti hátíðinni.
I hátíðarnefndinni voru:
Þórður Njálsson, formaður,
Björn Guðmundsson og Ing-
valdur Benediktsson, bóndi á
Hrafnseyri, og sýndi hann það
veglyndi, að láta mikinn hluta
túnsins undir hátíðahaldið, og
var mjög gestkvæmt á heimili
hans og konu hans, Jónfríðar
Gísladóttur, er gerðu allt, sem
þeim var unnt til þess að styðja
að þvi, að hátíðin heppnaðist
sem bezt. Kvenfélagið Von á
Þingeyri, form. María Hjartar,
sá um veitingarnar, en ung-
mennafélagar hjálpuðu við að-
drætti, og voru veitingarnar
prýðilegar.
Hátíð þessi á Hrafnseyri var
öllum til sóma, sem að henni
stóðu.
Jón H. Guðmundsson.
★
Bezta veður
í Ólafsfirði.
17. júní var efnt til hátíða-
halda í Ólafsfirði, á þann hátt,
að útiskemmtun var haldin að
Hringverskoti, inni í sveitinni,
7 km. frá kaupstaðnum. Af 900
manns, sem búsettir eru í Ól-
afsfirði, mættu rúmlega 600 á
skemmtuninni.
Helztu skemmtiatriði voru
ræður, söngur, liandknattleikur,
knattspyrna og loks var
skemmtunin flutt til kaupstað-
arins um kvöldið og dans stig-
inn fram eftir nóttu.
Þorsteinn Símonarson lög-
reglustjóri mælti fyrir minni
lýðveldisins, Gunnlaugur Jóns-
son verkamaður fyrir minni Is-
lands, Sigursteinn Magnússon
kennari fyrir Jóni forseta Sig-
urðssyni, en Þórður Jónsson
oddviti að Þóroddsstöðum fyrir
minni Ólafsfjarðar.
Karlakórinn „Kátir piltar“
söng undir stjórn Sigursteins
Magnússonar kennara íslenzka
ættjarðarsöngva milli ræðanna,
en almenningur tók iindir. Var
óvenjulegur samliugur og hrifn-
ing ríkjandi á skemmtuninni.
Eftir ræðuflutninginn þreyttu
Allir út á völl!
Islandsmétið
heldur áfram
í kvöld kl. 8.30
K.E. — Víkingur
Næst síðasti leikurinn.
Hvor vinnur?
ungar stúlkur handknattleik og
því næst var keppt í knatt-
spyrnu.
Kauptúnið var skreytt svo
sem föng .voru á, en treglega
hafði gengið að afla fána.
Skemmtistaðurinn var einnig
skreyttur með íslenzkum fán-
um og allt gert sem unnt var
til að setja hátíðablæ á kaup-
túnið og umhverfi þess. Veður
var eins gott og frekast varð á
kosið, — sólsldn og blíða.
★
Siglufjörður.
17. júní rann upp með sól-
skini og blíðu, en þykknaði upp
strax eftir kl. 7, en hélzt þó
þurr fram yfir hádegi, en rigndi
af og til úr því.
Kl. 8 fóru menn að draga upp
fánana og margir flögguðu þá
í fyrsta sinn og mörg hús báru
þá flaggstöng og fána í fyrsta
sinn, en það er Siglfirðingum
til sóma, hversu vel og mikið
þeir hafa hreinsað lóðir sínar,
götur og stíga, málað hús sín
og fengið sér flaggstengur og
flögg, enda var flagg svo að
segja á hverju húsi og sumum
tvö, eða jafnvel fleiri. Siglfirð-
ingar voru í hátíðaskapi og
fögnuðu í þögulli lotningu deg-
inum.
Hólshyrnan er hátt og- tígu-
legt fjall fyrir botni fjarðarins.
Þar höfðu þeir Ásgeir Bjarna-
Bíll. - Hús.
Vil kaupa nýlegan bíl í
skiptum fyrir nýtt hús,
sem stendur rétt innan
við bæinn. Upplýsingar
Meðalholti 4 ld. 7—8 á
morgun (miðvikudag).
BíII.
Til sölu 5 manna bíll,
model 1937. Sldpti á
eldri bifreið eða vörubíl
geta komið til mála. —
Góðir skilmálar. Uppl. á
Laugavegi 163, eftir kl.
8 e. m.
Tilboð
óskast í hornsófa, 2
djúpa stóla, klæðaskáp
o. fl. húsgögn, sem
verða til sýnis í kvöld
kl. 7—9 á Vesturgötu
21.
Ráðskona.
Ráðskona óskast um
tveggja mánaða tíma á
sumardvalarheimili í
sveit. Má hafa stálpað
barn með sér. Upplýs-
ingar í síma 5885 eftir
kl. 6 í dag.
Hvít
kjélabeltL
E T0FT
Skólavörðustíg 5. Sími 1035.
BollapOr
H0LT
Skólavörðustíg 22.