Vísir - 06.07.1944, Blaðsíða 2

VISIR
__ • ..
V1SIF7
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 166 0 (fimm linur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Bragð er að . ..
«ið, sem eytt höfum allnokkru
skeiði æfinnar i samfélagi
við verkamenn, — sem höfum
liðið með þeim súrt og sætt til
sjávar og sveita, — vitum
manna bezt,,að þeir eru gæddir
öllum beztu íslenzkum þjóðar-
einkennum. Fyrir iðju sína hafa
þeir uppskorið léleg laun og lít-
ið öryggi, hafi út af borið, en
fyrir samtakamátt sinn og
hyggilega stjórn mála sinna
hafa þeir unnið verulega á, enda
stefnt að því að tryggja sér
sæmilegt iífsuppeldi og full-
komið öryggi. 5mám saman
hafa allar stéttir þjóðfélagsins
öðlazt skilning á því, að því að-
eins vegnar heildinni vel, að
hvorki einstakar stéttir né ein-
staklingar séu misrétti beittir
og meinuð eðlileg mannréttindi.
Séu einhverjir þeir enn uppi,
sem teljá eðlilegt að snúast gegn
heilbrigðri lifs- og kjarabaráttu
verkamanna, standa þeir algjör-
lega einangraðir og munu þó
verða það enn frekar síðar. Til-
gangslaust er að spyrna gegn
eðlilegri þróun.
Frá því er kommúnistar náðu
undirtökum í verkalýðshreyf-
ingnnni og þá fyrst og fremst
í verkalýðsfélögunum í Reykja-
vík, hefir ekki verið hugað að
því, hverjir hagsmunir verka-
manna væru í sambandi við
vinnudeilur, heldur öllu frekar
að hinu, að hefja kommúnista-
flokkinn til valda innan sam-
taka þeirra og beita baráttu-
mætti þeirra í þágu flokksins
fyrst og fremst. Uppalningar
kommúnista hafa mjög látið að
sér kveða á vinnustöðvum, og
haft þar verstu áhrif á siðferði
ungra verkamanna, og kveður
svo ramt að þessu, að verka-
mannastéttin sem slík hefir orð-
ið fyrir nokkru aðkasti vegna
framferðiS þessara angurgapa.
Einn af yngri kommunum
hefir nýlega ritað grein um
þetta efni, og virðist nú sem
jafnvel honum blöskri það ó-
fremdarástand, sem ríkjandi er
innan flokksliðsins, — og ber
þar skýrt að greina milli
flokksliðsins - og verkamanna-
stéttarinnar, sem er sitt hvað,
þótt liðið sé innan fylkingar
stéttarinnar. Ungi komminn á-
varpar félagsbræður sína sér-
staklega, þá menn, sem að und-
anförnu hafa streymt hundruð-
um saman inn í fylkingu verka-
lýðsins og eiga að taka við for-
ystunni. Hann kemst að þeirri
niðurstöðu, að þeir skaði sumir
hverjir ekki aðeins sjálfa sig,
vinnuveitendur og þjóðfélagið,
heldur rýri einnig traust og
vinnuskilyrði Dagsbrúnar í
þágu stéttarinnar. Komminn
segir m. a.: „Nokkrir ungir
menn eru t. d. falaðir í bygg-
ingarvinnu. Þeir slá til, vinna
í nokkra daga, en daginn, sem
steypuvinnan á að hefjast,
mæta þeir ekki. Þeir eru farn-
ir án þess að láta verkstjórann
vita. Afleiðingin er m. a. sú, að
verkið tefst þar til hægt er að
ráða nýja menn.... Ungur
maður ræður sig í vinnu sem
mánaðarkaupsmaður með eins
mánaðar uppsagnarfresti. Eftir
10 daga er hann farinn fyrir-
varalaust í aðra vinnu.... Sum-
íþróttakennaraslcóla
íslands vantar aukid
húsrými.
Gefur aðeins veitt */3 umsækjenda inngöngu.
Ilðsókn að Iþróttakennaraskóla Islands er miklu meiri en unnt er
að fullnægja, t. d. eru milli 30 og 40 umsækjendur um skólann
næsta ár, en ekki unnt að veita viðtöku nema einum þriðja hluta
þeirra.
Þorsteinn Einarsson íþrótta- J
fulltrúi hefir tjáð Vísi að skóla-
nefnd Iþróttakennaraskólans
hefði í hyggju að beita sé af al-
efli fyrir heimavistarhúsi fyrir
nemendur og íbúð fyrir skóla-
stjóra, enda þörfin orðin mjög
aðkallandi.
Iþróttakennaraskólanum að
Laugarvatni lauk 30. júní s.l.
11 íþróttakennarar luku prófi.
Tveir nemendur dvöldu auk
þessa sem óreglulegir nemend-
ur hluta af árinu. Nemendur
skólans, sem útskrifuðust, voru ;
Botild Juul frá Isafirði, Þor-
gerður Jónsdóttir frá Hafnar-
firði, Ölöf Jónsdóttir úr Norð-
ur-Þingeyjarssýlu, Björn Magn-
ússon, Norðiir-Múlasýslu, Guð-
jón Sigurjónsson, Hafnarfirði,
Halldór Jóhannsson, Eyjafirði,
Haraldur Sigurðsson, Eyjafirði,
Karl Guðmundsson, Reykjavík,
Kristján Kristjánsson, Dala-
sýslu, Jóakim Pálsson, Reykja-
vík og Sverrir Magnússon, Ak-
ureyri.
Þetta er kærkomin viðbót við
íþróttakennarahópinn, þar eð
skortur er nú mjög tilfinnan-
ir ungir mcnn gera sér leik að
því, að misnota ákvæðj samn-
ings okkar um hálfan og heilan
dag, með því að ástunda það
að fá sem flesta hálfa eða heila
daga út úr hverjum vinnudegi
eða með því að krefjast hálfra
daglauna fyrir nokkurra kort-
era vinnu, sem á engan hátt get-
ur talizt til „meiri háttar at-
vinnureksturs“ eins og samn-
ingar okkar kveða á um. . . .Við
munum ekki nefna fleiri dæmi,
því að þið munuð skilja við
hvað er átt.“ Þetta segir ungi
komminn, orðrétt og stafrétt.
Hefði slík grein komið fram hér
í blaðinu, hefði slíkt verið talið
ofsókn á verkalýðinn og fjand-
skapur við hann, enda liggur
reynslan fyrir í því efni. Verka-
menn hafa verið varaðir við
slíku, — ekki af fjandskap við
þá, heldur vinsemd og um-
hyggju fyrir þeirra hag. Þjóð-
viljinn hefir svo þráfaldlega
reynt að rýra traust blaðsins
hjá verkamönnum, á þeim
grundvelli, að verið væri aS ráS-
ast gegn þeim og rægja þá.
Verkamenn skilja hisnvegar, að
spilling, í hvaða mynd sem hún
birtist og hvar sem hún birtist,
er óæskilegt þjóðfélagsfyrir-
brigði, sem þörf er á að upp-
ræta. Þeir vilja það allra manna
frekast og kunna ekki að meta
nýju dyggðirnar, sem ungi
komminn lýsti hér að ofan. Til
þess að uppræta spillinguna
verða verkamenn hinsvegar að
hrinda kommunum af höndum
sér, með því að um leið víkja
þeir spillingarvágestinum úr
vegi. Flestallir kommúnistar
eru auðnulitlir menn, vegna eig-
in vankanta og ístöðuleysis, en
hafa reynt að blása í sig kjarki
í lífsbaráttunni, með því að taka
öfgarnar í sína þjónustu. Slíkt
má segja að sé sjálfsbjargarvið-
leitni, en hún er framkvæmd á
kostnað verkamanna, sem dug-
andi eru, með því að auðnuleys-
ingjarnir láta þá bera sig á
herðum sér, — sá ekki, en skera
upp. Að þessu leyti hefir verka-
lýðurinn orðið um skeið að sæta
örlögum Sindbaðs farmanns, en
nú ætti að vera nóg komið, þeg-
ar jafnvel kommarnir eiga ekki
orð til að lýsa ófremdarástand-
inu og spillingunni.
legur á hæfum íþróttakennur-
um, sem tilfinnanlega kom
fram á síðasta vetri. En þá
vantaði íþróttakennara til
margra ungmenna- og íþrótta-
félaga.
Skólastjóri og aðalkennari
var Björn Jakobsson, en aðrir
kennarar voru Ólafur Briem
(íslenzku), Bjarni Bjarnason
(uppeldis- og sálarfræði), Þórir
Þorgeirsson (aðstoðarkennari i
leikfimi og sundi), en nám-
skeiðskennarar • voru Baldur
Kristjánsson (handknattleik)
og Þorsteinn Einarsson (frjáls-
ar íþróttir og glíma).
Seinni hluta vetrar naut skól-
inn hinnar nýju sundhallar hér-
aðsskólans, sem að vísu er ekki
ennþá fullgerð. En næsta vetur
mun skólinn shirfa í hinum
nýja fimleikasal á Laugarvatni,
sem verður stærsti fimleikasal-
ur landsins, 12x24 rm
Þegar fimleikasalurinn er
kominn upp, vonast skólanefnd-
in til að geta hafið byggingu á
heimavistarhúsi og íbúð skóla-
stjóra, en því er fyrirhugaður
staður niður á vatnsbakkanum.
Nú sem stendur verður 1-
])róttakennaraskólinn að leita á
náðir héraðsskólans með hús-
næði, hæði kennslustofur og í-
búðir, en eins og vitað er hefir
héraðsskój'inn öll undanfarin
ár verið fullsetinn og getur því
vart miðlað af hinu takmark-
aða húsnæði sínu.
Þess má geta, að um skólavist
ó Iþróttaskóla Islands næsta ár
hafa sótt rúmlega 30 nemendur,
en af þeim hópi verður ekki
hægt að talca á móti nemalO—
12 nemendum.
Framkvæmdar-
stjóri I. S. I.
ráðinn.
Þorgeir Sveinbjarnarson í-
þróttakennari hefir nýlega ver-
ið ráðinn framkvæmdastjóri I-
þróttasambands Islands.
Þorgeir Sveinbjarnarson er
frá Efstabæ í Borgarfirði. Hann
stundaði leikfiminám i Sví-
þjóð, við lýðháskólann í Tárna,
en lauk prófi í leikfimi við Stat-
ens Gymnastikinstitut í Kaup-
mannahöfn.
Þorgeir hefir í 12 ár stundað
íþróttakennslu við alþýðuskól-
ann á Laugum.
Fimmtán sekúndur eftir í þessu lífi.
Þetta er frásögn um amerísk-
an flugmann, sem hætti lífi sínu
við eina hættulegustu tilraun,
sem flugmaður hefir gert. Hún
er svo hættuleg, að hún jafnast
á við það, að maður settist á
tunnu fulla af púðri, og kveikti
í kveikiþræðinum. Flugmenn-
irnir amerísku um heim allan
standa í mikilli þakkarskuld við
Cass Hough, ofursta frá Ply-
mouth í Michigan-fylki. Ef hans
hefði ekki notið við, mundu
vafalaust mörg hundruð amer-
ískir flugmenn vera dauðir nú
og það verður líka að miklu
leyti að þakka honum, hversu
margar fjandmannaflugvélar
eru skotnar niður fyrir liverja
Lightning-vél, sem ferst.
Þegar þessar tvíhreyfla, tví-
stéla flugvélar voru fyrst send-
ar til Englands, reyndu Bretar
þær, en hristu svo höfuðið yfir
þeim og sögðu, að þær væri ekki
nógu góðar gegn Þjóðverjum.
Þegar Spitfire-vélum var teflt
gegn þeim í æfingabardögum,
samkvæmt ósk Houghs, léku
þær sér að því að fljúga í hring
umhverfis amerísku flugvélarn-
ar. Ef um raunverulegan bar-
daga hefði verið að ræða,
mundu ensku vélarnar hafa bor-
ið hærra hlut fljótlega.
En Hough lél ekki hugfallast.
Hann vissi, að þarna var í raun-
inni um fyrirtaks flugvél að
ræða. Hann tók strax til starfa
með ágætum flugvélasmiðum,
við að reyna að finna gallana,
til að geta bætt úr þeim. Þegar
hann þóttist hafa gert nauðsyn-
legar endurbætur, var flugvélin
reynd aftur.
Nú fór á annan veg en áður.
Spitfire-vélin stóðst Lightning-
vélinni ekki snúning og sama
var að segja, þegar reyndar
voru Focke-Wulf og Messer-
schmitt-vélar, sem náðst höfðu
óskemmdar. Nú þótti allt klapp-
að og klárt til framleiðslu í stór-
um stíl.
En ])á kom reiðarslagið.
Reyndur flugmaður fram-
kvæmdi ofur venjulega æfingu.
Hann fór upp í 34,000 feta hæð
og steypti flugvélinni lóðrétt
niður. Þegar hann reyndi að
rétta flugvélina, rifnuðu væng-
irnir af henni.
Þessi flugmaður var vart orð-
inn kaldur, þegar annar flug-
maður ætlaði að leika sömu list.
Honum tókst ekki að rétta flug-
vélina, hvernig sem hann ham-
aðist, svo að hann greip til þess
ráðs að stökkva útbyrðis. En
loftið hreif hann af þvíliku afli,
að hann brotnaði á báðum lær-
um, en lifði þó stökkið af. Hann
gat sagt Cass Hough, hvað var
að flugvélinni.
Nú lagði Hough heilann í
bleyti. Ligthning-vélin var gríð-
arlega gott vopn, ef hægt væri
að koma ])ví svo fyrir, að hún
gæti steypt sér lóðrétt niður og
Ur Reader’s Digest.

ScruCator:
o v
JlaAAjji aÉmennwfyS
Skemmtistaðir.
Hér í Reykjavík er alger hörg-
ull á sumarskemmtistöSum. Að
vísu má segja aS veðráttan hvetji
ekki beinlínis. til slikra stofnana,
en þörfin er fyrir hendi jafnt fyrir
því. Menn hafa ráSgert, — enda ,
mun bæjarstjórnin þegar hafa
samþykkt, — aS koma upp
skemmtana og íþróttasvæði í svo-
kölluðum Laugadal hér innan viS
bæinn. Þar er prýðilega hentugt
svæði, sem má skipuleggja á þann
)*eg aö íþróttir og heilbrigðar
skemmtanir megi hafa þar í
frammi án þess aiS nokkurt mein
sé' að. Tillaga hefir einnig koniið
fram um a'S koma upp slíkum
skemmtistaS í sySri enda Tjarn-
arinnar, og er ekki ómögulegt að
á því færi vel, ef ekkert væri til
sparað. Hinsvegar vita þeir, sem
búa í suöurhluta bæjarins aS
strekkingur getur veriS æSi mikill
á hinp óbyggða svæði frá Sóleyjar-
götu og Hringbraut yfir að Há-
skóla, þannig aS hætt er viö aS
mönnum myndi líka misjafnlega
útilífíö þar, ef ekki væru full-
komnir skjólgarðar og viíSeigandi
byggingar til íþrottaiSkana og
veitinga. Þetta er vel bægt aS gera,
en hitt er svo annab mál, hvort
það er hentugt, enda virðist svo
mörgum leika hugur á Ióðum sunn-
an viö Tjörnina aíi allir vilji ]>ar
eignast 3óð, sem forystu hafa i fé-
lagslífi og myndu lóðir þar hvergi
nærri hrökkva til aS leysa úr öllum
þeim þörfum 'og vánþörfum. Hitt
er aftur auðsætt að hér í grend
veröur ekki komið upp fullnægj-
andi sjóbaðstað, svo sem erlendis
tíðkast. Liggur þá mjög nærri að
hverfa að því ráöi að taka heita
úrgangsvatnið til notkunar í stað-
inn, og koma upp fullnægjandi úti-
b’a'ðstöSum með tilheyrandi bygg-
ingum til skenuntana fyrir al-
menning. Það virðist lausn, sem
vegiö gæti upp á móti skorti á
hentugum sjóbaðstað.
rétt sig af. Loksins komst hann i
að þeirri niðurstöðu, að það
mætti ef til vill nota litlu blöðk-
urnar, sem eru yzt á hæðarstýr-
inu, og er hagrætt til þess að
beina trjónu flugvélarinnar upp
á við, ef með þarf, til að halda
henni láréttri. Þetta gat verið
lausnin.
Næsta morgun fór Hough upp
í Ligthning-vél sinni og alla leið
upp í 43,000 feta hæð. Hann
ætlaði sér að steypa 7 smálesta
þungri flugvél með tvo 1200 ha.
hreyfla á fullri ferð þráðbeint
niður að jörðunni.
Fyrstu 5000 fetin á niðurleið-
inni gekk allt eins og í sögu.
Hraðinn jókst. En þá ætlaði allt
vitlaust að verða. Það vár eins
og Hough heyrði ógurlegt ösk-
ur og svo fór flugvélin að auka
hraðann með rykkjum og kipp-
um, svo að það var eins og
Hough væri slengt upp að stein-
vegg. Hann tók í hæðarstýrið,
til að rétta flugvélina við, en gat
ekki hreyft það um einn þuml-
ung.
Næst reyndi hann að draga úr
hraða hreyflanna. En það varð
næstum hans bani, því að þá
ætlaði flugvélin að fara að snú-
ast á bakið. Við það hefði allt
blóðið í líkama Houghs þrengzt
upp í heilann og sprengt þar
hverja æð. Hann jók benzín-
gjöfina aftur. Flugvélin þaut
leiðar sinnar til jarðar.
Hann hafði nú hrapað 13,000
fet á ekki lengri tíma en það
tekur að ganga yfir götu. Jörð-
in geystist gegn honum með óg-
urlegum hraða. Rykkirnir voru
orðnir svo miklir, að Hough átti
1300 km. hraða á klukkustund,
bágt með að halda um styrið.
Hann fór nú með um það bil
hraðar en hljóðið, hraðar en
nokkur lifandi vera áður. Hlust-
arverkur ætlaði alveg að gera út
af við hann. Nú átti liann aðeins
eftir 22 sekúndur, þangað til
útséð væri um það, hvort hann
lifði eða dæi.
„Þegar hér var komið“, segir
Hough sjálfur, „var mér farið
að verða um og ó.“
Allar þekktar aðferðir til að
rétta flugvélina höfðu mistek-
izt. Ef hann ætlaði sér að bjarg-
ast í fallhlíf, ])á varð hann að
stökkva strax. En Hough var á
leið til jarðar í sérstökum til-
gangi og hann vár staðráðinn í
að láta ekki hugfallast. Hann
sleppti stýrinu og fór að súna
litla hjólinu, sem hækkar eða
lækkar blöðkurnar á stýrinu.
Síðan beið hann átekta. Skyldi
þetta lánast? I 25,000 feta hæð
hafði engin breyting gert vart
við sig. Þegar hann var kom-
inn niður fyrir 20,000 fet, átti
hann aðeins 15 sekúndur eftir í
þessu líi'i.
Þá tók hann eftir fyrstu
merkjum þess, að breyting var
að verða á hegðan flugvélarinn-
ar. Hún ætlaði að fara að láta
að stjórn. Þegar 15,000 fet voru
eftir til jarðar, var greinilegt,
að flugvélin var að reyna að ná
láréttu flugi. „Þá létti mér sann-
árlega“, sagði Hough.
En þótt svona væri komið,
var hann ekki búinn að koma
flugvélinni í heilu líki í gegn-
um loftþrýstinginn, sem mynd-
aðist við breytinguna á flug-
stefnunni og nam niörgum smá-
lestum. Ef honum urðu einhver
mistök á — hversu smávægi-
leg sem þaú væri — mundu
vængirnir fjúka sína leið. Engin
flugvél hafði áður orðið fyrir
annari eins raun.
Hough varð að taka á öllu,
sem hann átti til, til að fara sér
að engu óðslega. Hann skrúfaði
blöðkurnar á stýrinu til baka,
þegar trjóna flugvélarinnar fór
að beygja verulega upp á við.
Flugvélin fór með meira en
100 km. hraða á klukkustund,
Á Landspítalann
vantar starfsstúlku nú
þegar.
Upplýsingar gefur •
forstöðukonan.
Snn-FIame
OlliiÉlar
tví-og
þríkveikjui.
■JLi v p rp a a í\
Unglingstelpu,
11—13 ára, vantar til
að gæta barns. Upplýs-
ingar á Bjargarstíg 15,
fyrstu hæð.
Dömusportvesti,
blússur
. og
buxur.
4 manna Ford
til sýnis og sölu á
Grettisgötu 31 A
eftir kl. 6.
Kvenblússur,
núslitar,
einlitar og
hvítar.
H. T0FT
Skólavörðust. 5. Sími 1035.
þegar stýrið tók allt í einu við
sér. Hough spurði sjálfan sig
einnar spurningar: „Hanga
vængirnir?“ En svo varð sveifl-
an svo mikil, þegar flugvélin
fór að nálgast lóðrétta stefnu,
að Hough sortnaði fyrir augum
og hann féll'næstum í öngvit,
þegar miðflóttaaflið þrýsti blóð-
inu úr heila hans.
Þegar Hough rankaði við sér
aftur, var flugvélin stödd 5000
fetum hærri en er leið yfir hann
og hún stefndi næstum beint
upp. Hann leit í kringum sig.
AHt var í bezta lagi. Flugvélin
liafði réttlætt trú hans á hana.
„En nú var benzínið á þrot-
um, svo að eg lenti“, sagði
Hough.
Það tók hfym þrjár mínútur
að jafna sig svo, að hann gæti
kveikt sér í vindlingi.
Litlu síðar féklc hin endur-
bætta Lightning-vél eldskírnina,
þegar ungir flugmenn steyptu
vélum sínum lóðrétt niður á 25
Messerschmitt-vélar og skutu
niður 16 þeirra, en misstu að-
eins 1 sjálfir.
En Hough fékk annað æðsta
heiðursmerki Bandaríkjanna
fyrir tilraunir sínar og hug
prýði.