Vísir - 26.09.1944, Blaðsíða 2

VISIR
Fjallamenn reisa
§kála við Tind-
fjallajöknl.
i ______________
Fegursta gönguleið á Islandi er um Tindfjalla-
jökul Þórsmörk, Goðalönd og Fimmvörðuháls
að Skógum.
pjallamenn eru um þaS bil að ljúka viS smíSi annars fjalla-
skála þeirra, en hann er reistur viS Tindfjallajökul, í um
900 m. hæS frá sjó og 15 km. fjarlægS frá næstu bæjum.
VÍSIR
DÁGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIK H.F.
Ritatjórar: Hristján Gnðlangsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötn 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánnði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Danmörk.
JJANMERKUR, veröur minnst
í kvöld i Ríkisútvarpinu,
en norræna félagið og félag
frjálsra Dana hér í Reykjavík
Iqfna i)il samkomu að ífótel
Borg. Er hvorttveggja þetta
gert í samúðarskyni til þess að
minnast Kristjáns konuní|s X.
og dönsku þjóðarinnar allrar,
sem nú á við miklar þrengmg-
ar að húa, enda má landið kall-
ast stjórnlaust eins og sakir
standa.
Krisfján konungur X. er 74
tára i dag. Mun enginn konung-
ur njóta meiri vinsælda með
þjóð sinni, en liann gerir nú
eftir langa stjórnarsetu. Er
liann svo ástsæll með þjóð sinni
að hún fyikir sér öll um liann,
sem æðsta tákn sjálfstæðrar
danskrar þjóðar og þjóðernis-
haráttu. Konungur nýtur einnig
fullrar virðingar og vinsælda
hér á landi, senx-og óskiptrar
samúðar vegna þrenginga
þeirra, sem þjóð hans á nú við
að stríSa.
Ekki alls fyrir löngu var efnt
Iiér til samskota í því augna-
miði að rétta nauðstöddum
Dönum Iijálparhönd þegar að
stríðinu loknu. 1 fyrstu var
ætlunia að styrkja aðallega
danska flóttamenn í Svíþjóð,
og hafa þeim þegar verið send-
ar kr. 100,00 sænskar. Síðar og
að fengnum nánari upplýsing-
um ákvajS nefnd sú, sem fjár-
söfnunina liefir með höndum,
í samráði við áhrifamenn ýmsa,
að verja samsjkotafénu til þess,
fyrst og frernst að létta undir
með nauðslöddum Dönum
heima fyrir strax að stríðinu
loknu. Talið er að frönsku þjóð-
ina muni vanhaga um margvís-
legar ullarvörur og hefir verið
hafiizt handa um öflun slíks
varnings og verulegri fjárupp-
hæð liefir þegar verið varið
til kaupa á honum. Sér fvrir-
tækið íslenzk ull um kaupin
vegna ncfndarinnar, en megin-
áherzla er iögð á að tryggja
beztu gæði framleiðslunnar,
þannig að þau auki frekar orð-
stir íslenzks heimilisiðnaðar en
rýri Iiann. Væri vel til fallið,
að íslenzka þjóðin sýndi
dönsku þjóðinni vinarhug sinn
í verki, með því að samskot
þessi megi verða sem ríflegust
og komi þannig að sem örugg-
ustum notum. Almenningur
hefir brugðist vel við söfnun-
inni, en þó hefir árangur ekki
orðið eins góður og æskilegt
hefði verið, einkum með tilliti
til þeirra nánu tengsla, sem
verið hafa á milli þjóðanna, og
margvíslegra vinsemda sem
vert væri að launa. Enn er
nokkur timi til stefnu, þótt
væntanlgga fari að styttast í
styrjöldinni, en strax að henni
lokinni eiga Islendingar að
leggja fram skerf sinn til hjálp-
ar og farast það rausnarlega.
I dag sendum við kveðjur til
dönsku þjóðarinnar, en hráð-
lega munum við sýna henni
hh'hug okkar í verki, — því
fyrr þvi betra.
★
'"ommúnistar tapa.
O'vglisverðar kosningar fara
'ram þessa dagana innan
verklýðssamtakanna. Félögin
eru nú sem óðast að kjósa full-
trúa á Alþýðusambandsþing og
benda úrslit þau, sem kunn eru,
eindregið í þá átt, að fylgi
kommúnista fari svo mjög rén-
andi, að allar líkur séu til að
þeir verði ekki einvaldir á
Alþýðusambandsþinginu, sem
háð verður í haust. Þó verður
þetta ekki fullyrt með neinni
vissu fyrr en frekari úrslit
verða kunn.
Kommúnistar hafa beitt sér
fyrir margs kyns skemmdar-
starfsemi að undanförnu og
hafa mjög hvatt til ógiftusam-
legra verkfalla. Verkamenn eru
þessu andvígir og sjá sem er,
að verkföll og kaupstreita sam-
rímist á engan hátt hagsmun-
um þeirra, eins og sakir standa.
Nú er nægjanleg atvinna í land-
inu og kaupgjald víðasthvar vel
við unandi, enda afkoma verka-
manna mun betri en hún hefir
verið nokkuru sinni fyrr. Fá-
mennar kommúnistaklíkur inn-
an verkalýðsfélaganna hafa
hinsvegar hrifsað til sín öll
völd og beita sér fyrir verk-
föllum eingöngu með hagsmuni
flokks síns fyrir augum, en á
engan hátt hagsmuni verka-
mannanna sjálfra. Iðnverka-
menn hafa gengið atvinnulaus-
ir síðustu tvo mánuði og ekk-
ert bendir til að lausn fáist á
þeirri deilu í bráð. Fjárhagslegt
tjón verkafólksins neniur gíf-
urlegum upphæðum, en allsend-
is óvíst og jafnvel ólíklegt áð
nokkur veruleg hækkun fáist
fram á launakjörum. Sennilegt
er hinsvegar, að verði komm-
únistar látnir ráða, muni verk-
föllin breiðast út og jafnvel
getur komið til algerrar vinnu-
stöðvunar um það er lýkur.
Verkamenn sjá, að þetta er
hvorki hyggilegt fyrir þá né
þjóðarbúskapinn í heild. Þeir
rísa sem óðast upp gegn yfir-
gangi kommúnista. Þeir vilja
skapa heilbrigða verklýðsstarf-
semi, sem tryggir hag þeirra og
framtíð, — en það gera verka-
lýðssamtökin aldrei undir
stjórn kommúnista.
Að gefnu tilefni
skal þaðjekið fram að Arn-
aldur Jónsson hlaðamaður átti
engan þátt í frásögn þeirri, sem
birt var hér í blaðinu í gær af
Selfossfundinum. Morgunblað-
ið skýrir þar vísvitandi rangt
frá, til þess eins að leiða athvgli
manna frá aðalatriðunum og að
aukaatriðunum. Við slíku er fátt
eitt að segja og ber hver ábyrgð
á sínu. Hinsvegar er þess að
vænta að Morgunblaðið gefi
fullnægjandi skýringar á þjóð-
nýtingartillögum þeim, sem
þingflokkarnir virðast hafa rætt
um sín á milli, enda væri ekki
úr vegi að blaðið tæki efnislega
afstöðu til þeirra. Sjálfstæðis-
menn um land allt vænta þess
að blaðið sýni lit í þessu efni,
og jafnvel þótt af veikum mætti
væri gert, myndu þeir taka vilj-
ann fyrir verkið. Nú vill Vísir
beina þeifri fyrirspurn til rit-
stjórnar Morgunblaðsins hvort
hún sé samþykk þjóðnýtingar-
lillögunum, en fyrirspurninni er
skotið fram til að greiða fyrir
umræðum og vekja þá sem sofa.
Formaður Fjallamanna, Guð-
munjur Einarsson frá Miðdal,
hefir skýrt Vísi frá undirbún-
ingi og byggingu skálans.
Bygging þessa skála var und*-
irbúin í fyrrasumar og skálinn
að mestu leyti smíðaður hér í
bænum, undir umsjón Þórðar
Þorsteinssonar trésmíðameist-
ara.
Var það miklum erfiðleikum
bundið að koma efninu á stað-
inn vegna þess að brúnir Fljóts-
hlíðarinnar eru víða svo hratt-
ar, að erfitt er að koma trjá-
flutningi upp. Annars er greið-
fær.leið eftir að komið er upp
á brúnir — og það svo, að hægt
er að fara með hest alla leið
upp á næsthæsta tind Tind-
fjallajökuls.
Umf. „Þórsinörk“ í Fljóts-
hlíð veitti Fjallamönnum ómet-
anlega lijálp, með því að smala
hestum víðsvegar um sveitina,
og má segja, að hægara hafi
verið að fá hestana en reiðing-
inn. Tókst þó að ná saman um
40 reiðingshestum, og mun það
vera ein lengsta lest, sem sézt
hefir undir trjáviði þar eystra
á síðasta mannsaldri.
Lagt var upp frá Hlíðarenda,
því þar þótti einna ólitlegast að
komast upp á brúnina. Var það
á jónsmessudag i vor og voru
um 20 manns, sjálfboðaliðar úr
hópi Fjallamanna, svo og smið-
ir og fylgdarmenn.
I dalverpi beint norðup- af
Bláfelli, á milli skriðjökla
þeirra, er falla niður í Austur-
dalinn og dalinn sunnan Blá-
fells, var slegið tjöldum, 6 að
tölu, og þar var skálanum á-
■ kveðinn staður, undir gígkambi
j eldrauðum.
Frá kambi þessum sést yfir
Vesturjöklana, Eyjafjallajökull
blasir við í suðri, en Mýrdals-
jökull og Fjallabaksvegur
liggja opin fyrir til suðausturs.
Hafizt var þegar handa um
j að koma viðunum fyrir og
strax á hádegi næsta dag var
risveizía skálans haldin í unaðs-
fögru veðri fyrir framan tjöld-
I in’. Var reist langborð fyrir
j framan tjaldbúðirnar og var at-
I höfnin kvikmynduð.
Dvalið var í viku efra og
gengið frá skálanum að utan,
veggir hlaðnir í kringum hann
og fl. Seinna var önnur ferð
farin austur með 8 manna hóp,
og var þá efni 1 innréttinguna
flutt uppeftir og dvalið þar
aðra viku við innsmíðar skál-
ans, og er þeim nú að ,mestu
lokið. Hafa alls verið fluttir iim
100 hestburðir af efni og áhöld-
um til skálans.
Jón Víðis mælingamaður hef-
ir ráðið mestu um fyrirkomu-
| lag skálans og má segja, að öllu
sé sérstaklega haganlega fyrir-
komið; er hann með svipuðum
hætti og skáli Ferðafélags- Is-
lands við Hágavatn.
Skálinn er 4x5 m. að stærð,
með svefnlofti, forstofu og litlu
eldhúsi og mun taka 25 manns.
Ráðgert er að Fjallamenn geri
enn eina ferð austur eftir mán-
aðamótin, m. a. til að athuga
flugvallarstæði, sem virðist á-
gætt í grennd við skálann.
Skáli þessi og aðrar fram-
kvæmdir Fjallamanna er liður
í áætlun, sem gerð var fyrir 6
árum — að geta ferðast frá
Myndin hér að ofan er af líinum nýsmíðaða skála Fjalla-
manna við Tindfjallajölcul. Undir skálaveggnum silja „smið-
irnir“.
Alyktanir Búnaðarþings
um vísitöluna og markaðsleiðir í Evrópu.
Alyktanir Búnaðarþings um
dýrtíðar- og verðlagsmál:
I. Búnaðarþing lýsir yfir þvi,
að það heldur fast við réttmæti
ályktana sinna frá 1943, þar
sem það lýsir vfir því, að það
sé reiðubúið að samþykkja, að
verð á landbúnaðarvörum yi’ði
fært niður ef saintímis færi
fram hlutfallsleg lækkun á
launum og kaupgjaldi og end-
urnýjar nú þetta tilboð til þeirra
aðila, er hlut eiga að máli.
Jafnframt vill Búnaðarþing
taka fram, að það telur enn
sem fyrr, að það sé á engan hátt
vegna sérhagsmuna landbúnað-
arins að fært sé niður söluverð
á landbúnaðarvörum með
greiðslu neytendastyrks úr rík-
issjóði um stundarsakir.
II. En með ]iví að upplýst cr,
að eins og nú standa sakir næst
ekki samkomulag um gagn-
kvæma niðurfærslu káupgjalds
og verðlags, lýsir Búnaðarþing
yfir því, að það getur vegna
nauðsynjar alþjóðar á því að
stöðva verðbólguna i landinu,
fallist á, að ákveðin sé nú þegar
niðurfærsla sú af hálfu land-
búnaðarins, sem um ræðir í
fyrsta lið, með því að gera ekki
kröfu til að fá greidda þá 9.4%
hækkun á söluverði fram-
leiðsluvara þeirra, sem þeim
her frá 15. sept. 1944 til jafn-
Iengdar 1945, samkv. útreikn-
ingi Hagstofunnar.
Tilboð þetta er gert í trausti
þess, að hér eftir fari fram hlut-
fallslegar kauplækkanir í land-
inu. Fari liinsvegar svo, að sam-
ræmingar verði gerðar í kaup-
Tindfjallajökli yfir í Þórsmörk
(til þess þarf raunar að hyggja
göngubrú yfir gljúfur Markar-
fljóts).
Ráðgert hefir verið að Ferða-
félagið reisti skála í Þórsmörk
en þaðan er skemmtileg göngu-
leið yfir Goðalönd, um Heljar-
kamb að skála Fjallamanna á
Fimmvörðuhálsi. Og nú er í
ráði að byggja héraðsskóla að
Skógum, og yrði hann, eins og
Fljótshlíðin, endastöð hinnar
fegurstu fjallaleiðar á Islandi,
sem aldrei verður farin á bílum.
greiðslum, skal Hagstofunni
falið að afla jafnóðum gagna
til að reikna út„ hvort þær hafi
áhrif á verðlagsvísitölu land-
búnaðarvara, eða vinnslu- og
sölukostnað þeirra til liækkun-
ar, og skal þá verð á þeim vör-
um þegar hækka á innlendum
markaði í samræmi við það.
III. Framlag bænda sem hér
um ræðir., til stöðvunar verð-
bólgunni, er bundið því skilyrði,
að hændur fái greiddar uppbæt-
ur á útflutningsvörur sínar, sem
koma á markaðinn eftir 15.
sept. 1944, til jafnlengdar 1945,
miðað við landbúnaðarvisitölu
síðastliðins tímabils.
IV. Að lokum lýsir Búnaðar-
þing yfir því, að ekki komi til
mála, að bændur færi niður
verð á afurðum sínum á nýjan
leik, fyrr en tilsvarandi lækkun,
þeirri, er hér um ræðir, hefir
farið fram á launum og kaup-
gjaldi.
Tillaga til þingsályktunar um
sumarverð á landbúnaðarvör-
um og álirif þess á vísitöluna.
Borin fram af allslierjarnefnd
og samþ. með 22 samhlj. atkv.
„Búnaðarþing lítur svo á, að
það sé mjög óheppilegt að
tímabundið verð á nýrri land-
búnaðarframleiðslu, sem að-
eins gildir skamman tíma fyrst
/ '
Söngmenn.
Karlakór iðnaðarmanna ósk-
ar eftir nokkrum góðum 1.
tenórum og bössum. Talið
við söngstjórann, ROBERT
ABRAHAM, Hringbraut 143,
sími 2778, í kvöld kl. 7—9.
Stjórnin.
Vogir. f
Borðvog og decimalvog
óskast. Mega vera gall-
aðar. Uppl. í síma 3586.
Amerískir
Hena-Hattai
#
teknir upp í dag.
Hannes Erlendsson
> f
Laugavegi 21.
/" . /
TJARNARCAFÉ H.F.
Salindr opnir í kvöld
og næsfu kvöld.
eftir að varan kemur á markað-
inn ,sé látið hafa áhrif á vísi-
töluútreikning kaupgjalds, og
leggur því til að þessu verði
breytt svo, að verð á nýjum
landbúnaðarvörum, syo sem
kartöflum og kjöti, liafi ekki
áhrif til hældcunar ó tímabilinu
frá 20 júlí lil 15. september, og
sé þá jafnframt haft eftirlit
með því, að verð á þessari nýju
framleiðslu sé ekki óeðlilega
hátt.“
Tillaga til þingsályktunar um
markaðsleitir i Evrópu. Borin
fram af allsherjárnéfnd og
samþ. með 22 samhlj. atlcv.
„Búnaðarþing skorar á rílc-
isstjórn og Alþingi að hefjast
handa um að endurvinna og
afla nýrra markaða fyrir fram-
leiðsluvörur landsmanna í
Evi’ópu, þegar það verður unnt
vegna styrjaldarinnar.“