Vísir - 20.11.1944, Side 2

VISIR
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Ilverfisgölu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 6 6 0 (fimm tínur).
Verð kr. 4.00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan hT.
Til hvers taka
kommúnistar
þátt í ríkisstjórninni?
Þeir sem bjartsýnir eru,
hrekklausir og einfaldir,
trúa því að kommúnistar séu að
taka algerum sinnaskiptum.
Þeir trúa þvi að mennirnir, sem
undanfarið liafa hatað núver-
andi þjóðfélagsskipun og for-
mælt henni við hvert tækifæri,
hafi nú loks„,fundið sjálfa sig“,
fundið sinn belri mann og hafi
því ákveðið að snúa frá villu
síns vegar. Þeir hrekklausu og
einföldu menn trúa meira. Þeir
trúa því, að kommúnistarnir
séu nú traustustu og einlægúslu
samverkamenn þeirra manna,
sem þeir hafa lýst yfir opinber-
lega hvað eflir annað að þeir
skyldu „mola mélinu smærra“
á vettvangi hinna þjóðfélagslegu
átaka. Ef þessum mönnum verð-
ur að trú sinni og kommúnist-
arnir gerast borgaralega sinn-
aðir og ábyrgir menn, þá er til
litils að neita því lengur að dúfa
geti komið úr lirafnseggi. Þeir
hafa þá afneitað sinni fyrri lífs-
stefnu og tekið upp nýtt gerfi,
sem mörgum þykir að visu
grunsamlegt, en aðrir vilja trúa
að sé varanleg umbreyting.
En því miður bendir margt
til þess að þeir verði illa von-
sviknir sem nú hafa mesta
tröllatrú á hinum lxirgaralegu
sinnaskiptum kommúnista. Það
er ekki aðeins hér á landi, sem
þeir hafa sótt fast að komast í
ríkisstjórn. Kommúnistar um
alla álfuna hafa sótt þao fast
og án nokkurra skilyrða að vera
þátttakendur í rikisstjórnum
þeim er settar hafa verið á lagg-
irnar í löndum sem frelsuð liafa
verið undan oki nazista. Komm-
únistarnir islenzku vinna ekki
nú og liafa aldrei unnið eftir
þjóðlegri „línu“, þrátt fyrir allt
þeirra raus um ættjarðarást og
þjóðhollustu. Þeir vinna ná-
kvæmlega á sömu „línu“ og
kommúnistar gera nú um alla
álfuna. Þeir láta í veðri vaka
að þeir taki nú þátt i borgara-
legri samvinnu til þess að bjarga
velferð og heiðri landsins. En nú
þegar er að koma í ljós hið
sannna áform þeirra. I Belgíu
og Frakklandi hafa þeir nú kast-
að sauðargærunni, eftir aðeins
fárra vikna samstarf.
í báðum þessum löndum hafa
Jieir krafizt að skæruliðar
leynistarfseminnar, sem eru
vopnaðir og að mestu áliang-
endur kommúnista, verði tekn-
ir sem sérstakar sveitir í her
landsins og þessum sveitum sé
stjórnað af sínum fyrri foringj-
um. Með þessu móti mundu
kommúnistar hafa á sínu valdi
heila herflokka, alvopnaða, inn-
an hersins. Þetta mundi gera
herinn á skömmum tíma næm-
an fyrir pólitískum áróðri
kommúnistanna og áður en
menn væri farnir að átta sig á
því hvað væri að gerast, mundu
þeir hafa náð bolmaghi til að
gera vopnaða uppreist gegn rík-
isvaldinu og taka öll ráð í sínar
hendur. Þetta herbragð er þeim
nú að líkindum að bregðast í
Frakklandi og Belgíu. Þar hefir
verið séð við ráðabruggi þeirra
í tíma. Þegar þeir sáu að þeir
komu ekki áformi sínu í fram-
Merkilegar kynbótarann-
sóknir til mæðiveikivarna.
Félagsdómur:
Fimm árst tilraimir ^iiflmundar
Gí«la»iOiiar lækni.<«.
IJndanfarin fimm ár hefir
Guðmundur Gíslason
læknir unmð að merkilegum
kynbótatilraunum til að gera
sauðfé ónæmara fyrir mæði-
veikinni.
Guðmundur • ritaði ritgerð
um þessar tilraunir sínar í Bún.
aðarritið, en hún hefir nú ver-
ið sérprentuð og send blöðun-
um. Lýsir Guðmundurí upphal'i
kvæmd í Belgíu, fój-u þeir úr
stjórninni. Lengra náði ekki föð-
urlandsástin og samstarfsvilj-
inn.
Það sem nú er að gerast í
Belgiu og Frakklandi i sam-
bandi við starfsemi kommún-
ista er mjög athyglisvert. Það
er jafnvel svo athyglisvert að
það ætti að geta vakið noldvura
af okkar svefnþungu, auðtrúa
já-og-amen-mönniim. Fyrir
kommúnistum vakir engin
borgaraleg grautargerð eins og
sumir telja sér trú um og hlakka
nú mjög yfir. Þeir hafa ekki
hinar sömu aðferðir hér og í
Belgíu og Frakldandi af þvi að
aðstaðan er önnur. En þeir ætla
sér að ná alveg sama marki hér
með sainslarfi við liina auðtrúa
borgaralegu flokka. Þeir ætla að
ná völdunum gegnum lirun liins
borgaralega atvinnuskipulags.
Skærulið sitt hafa þeir tilbúið
og skipulagt.
En ef þeir verða þess varir
að séð er við ráðagerð þeirra og
líklegt að hún nái ekki fram að
ganga, þá slíta þeir öllu sam-
starfi og segjast hafa verið
sviknir.
»Niður við trog«
J^ommúnistaflokkurinn hefir
haldið nokkura fundi úti á
landi síðan þeir settust í ríkis-
stjórn. Einn slikur fundur var
haldinn í Borgarnesi og prédik-
aði þar Aki Jakobsson, atvinnu-
málaráðherra. Ilann sagði
margt atliyglisvert. Meðal ann-
ars sagði liann að verkamenn í
Bretlandi liafi í stríðinu sætt
sig við litlar breytingar á kaupi,
en um leið,og ófriðnum væri
lokið mundi verkalýðurinn gera
miklar kaupkröfur og þá mundi
allt verðlag í Bretlandi hækka
stórkostlega. Þegar svo væri
komið mundi okkar litla dýrtíð
ekki koma að sök og þess vegna
þyrfti ekkert að lækka liér. —
Það eru fleiri en kommúnistar
sem hafa þessa trú, að ekkert
þurfi að gera annað en bíða eft-
ir verðhækkuninni erlendis.
Fleira sagði ráðhei-ra komm-
únistanna. Hann sagði ennfrem-
ur, að peningunum skuli ausið
út úr bönkunum í nýsköpunina.
Hver sem vildi taka þátt í ný-
sköpuninni eignast ný tæki
skyldi ekki fara bónleiður til
búðar þótt hann hefði ekki vas-
anan fulla af fé. Til þess eru
peningarnir í bönkunum að þeir
séu „notaðir“. Einnig minntist
ráðherrann á eina stétt manna
sem kommúnistar hafa lengi
viljað losna við. Um þessa stétt
sagði hann: Heildsalarnir skulu
skornir niður við trog! Sagt er
að hann hafi notað þessi orð.
Þeir sem hlustuðu á útvarps-
ræðu Áka Jakobssonar fyrir
'kömmu og ummæli hans þá
um þessa stétt, geta varla efas^:
um að alvinnumálaráðherrann,
Á. Jak., hafi talað af hjartans
ánægju þegar hann boðaði ör-
Iög heildsalastéttarinnar.
ritgerðarinnar frjóvgun kven-
dýra, m. a. hesta, mcð sáðfærslu
frá hestum og hversu mjög slík
frjóvgunaraðferð tiðkast nú
víða um heim.
Þá segir hann frá því, að
Halldór Vilhjálmsson, skóla-
stjóri á Hvanneyri, hafi fyrstur
manna hér á landi gert slíkar
tilraunir árið 1913 og tókust
þær ágætlega, þegar tekið er
tillit til allra aðstæðna. Síðan
segir svo í ritgerð Guðmundar
læknisi
„Athuganir á mæðiveiki
leiddu það greinilega i ljós
1938, að sauðfjárættir reyndust
hafa mjög misjafna mótstöðu
gegn veikinni. Þessi staðreynd
vakti áhuga minn fyrir því,
hvernig mætti útbreiða hin mót-
stöðumeiri kyn á skömmum
tíma, og varð orsök til þess, að
eg byrjaði að starfa að sæðingu
sauðfjár hér á landi í desem-
ber 1939. Fyrr á því ári hafði
eg haft tækifæri til að kynna
mér nokkuð slíka starfsemi í
nágrannalöndunum og útvega
náuðsynleg verkfæri. . . . “
Urvalshrútar valdir.
Þann 15. desember 1939 var
fyrsta tilraunin gerð og til þess
valinn 1. verðlaunahrútur af
þingeysku kyni, eign Jóhanns
bónda að Þóroddsstöðum við
Reykjavík. Voru kindur frá
Grafarholti frjódældar innan
klukkustundar.
Einnig var um þetta leyti
notazt við verðlaunahrút úr
Mosfelli í Grímsnési, af stofni,
sem reynzt hafði vel gegn
mæðiveikinni, þótt aðrir stofn-
ar á bænum stráféllu af henni.
Alls var átta óskyldum fjár-
stofnum dreift um Árnessjrslu
og s.l. vetur var einnig unnið
nokkuð í Rangárvallasýslu.
Árángurinn
gefur góðar vonir.
Guðmundur Gíslason hefir
leitazt við að fá nákvæmar
skýrslur frá bændum, en það
hefir reynzt erfiðleikum bund-
ið. Hann hefir því ekki getað
samið heildarskýrslu um ár-
angurinn af öllu svæðinu. Þó
rná ráða af þeim gögnum, sem
fram hafa komið, að fé, sem
komið er af sumum lirútanna,
sem notazt var við, hefir reynzt
standast mæðiveikina m’jög vel.
Um afkomendur sumra verður
enn ekki sagt með vissu.
Skýrir Guðmundur frá mót-
stöðuafli þeirra kynja,-sem not-
uð hafa verið, en of langt yrði
að gera grein fyrir reynslu
bænda hér.
Dreifing mótstöðumikilla
f járkynja.
1 Þessar tilraunir hafa ekki
stöðvað algerlega útbreiðslu
mæðiveikinnar, „en því mót-
stöðumeiri fjárstofnar, sem
liafa blandazt heimafénu á við-
komandi bæ, því meira, sem
gert hefir verið að slíkri blönd-
un og þvi lengri tími, sem unn-
izt hefir til þessa starfs, áður
cn sýkingin kom fram í hópn-
um, því betri árangur liefir
náðzt“, segir Guðmundur.
i
]
Endurnýjun fjárstofnsins
í Rangárvallasýslu.
Guðmundur leggur til að haf-
izt verði þegar handa um að
endurnýja fjárstofninn í Rang-
árvallasýslu, með því að flytja
sterk fjárkyn um alla sýsluna.
Telur hann, að hægt mundi að
endurnýja fjárstofninn þar að
mestu leyti á fimm árum, ef
gengið verður a$ því með oddi
og egg og ef framkvæmd yrði á
því, gæti það dregið mjög úr
því tjóni, sem mæðiveikin or-
sakaði á þessum slóðum. Þetta
mætti einnig gera víðar og
mundi þar enn betri tími til að
undirbúa þessar varnir gegn
vágestinum.
Ný bók.
i
Annað bindi af hinni gullfal-
legu útgáfu Þúsund og einnar
nætur, sem Reykholtsútgáfan
gefur út, er nýkomin á bóka-
markaðinp.
Bindi þetta er yfir 500 bls.
að stærð og með fjölda fallegra
teikninga eflir F. Gross, þekkt-
an þýzkan listamann. Má segja,
að öðrum bókum ólöstuðum, að
þessi nýja útgáfa Þúsund og
einnar nætur sé með vönduð-
ustu og fallegustu bókum, sem
nú eru gefnar út hér á landi.
; Auk þess — og það er meira um
vert — er Þúsund og ein nótt
eitt af hinum sígildu listaverlc-
um heimsbókmenntanna.
Þriðja og síðasta bindið af
þessari útgáfu er væntanlegt á
næsta ári.
Níutío mál þingfest
fyrstu sex ár
dómsins.
D5mendm skípaðif til
næstu þiiggja ára.
Dómendur í Félagsdómi hafa
nýlega verið skipaðir til næstu
3ja ára.
1 dóminum eiga sæti:
Nefndir af hæstarétti: Hákon
Guðmundsson hæstaréttarritari,
forseti dómsins, Gunnlaugur
Briem, stjórnarráðsfulltrúi.
Nefndir af atvinnumálaráð-
herra úr hópi þriggja manna,
sem hæstiréttur tilnefnir:
Árni Tryggvason, borgar-
dómari. Nefndir af Alþýðusam-
bandi Islands: Ragnar Ólafsson
hæstaréttarlögmaður. Nefndir
af Vinnuveitendafélagi Islands:
Jón Ásbjörnsson hæstaréttar-
lögmaður.
Varamenn í dómnum eru
þessir:
Isleifur Árnason prófessor,
Sigtryggur Klemensson fulltrúi,
Einar Arnalds fulltrúi, Þor-
steinn Pétursson skrifstofumað-
ur, Sigurjón Jónsson fyrrv. úti-
bússtjóri.
Þær breytiiigar liafa orðið á
skipun dómsins í þetta sinn, að
því er aðaldómendur varðar, að
úr dómnum hafa g'engið Krist-
ján Kristjánsson borgarfógeti
og Sigurjón Á. Ólafsson fyrrv.
alþingismaður, en í þeirra stað
komu þeir Árni Tryggvason og
Ragnar Ólafsson.
Forseti dómsins frá stofnun
hans hefir verið Ilákon Guð-
mundsson.
Á þeim sex árum, seni dóm-
1 urinn hefir starfað, hafa 90 mál
verið þingfest. Ut hefir vérið
gefið 1 bindi dóma Félagsdóms.
Nær það til ársloka 1942 og
fæst hjá forseta dómsins.
Gjafir til Neskirkju.
Frá N. N. á Melunum 7500 kr.,
gamalt áheit á Neskirkju 500 kr., 1
Frá G. J. á Reynimel 100 kr., frá
frú í Vesturbænum 100 kr., frá frú
við Flringbraut ááheit 30 kr.
- Minningártöflur: Alexander Jó-
hannesson 1000 kr., Guðmundur Jó-
hannesson framkv.stj. 1000 kr., N.
N. 3000 kr. -(nr. 3—5), Ingibjörg
Björnsdóttié 2 ára Vatnsstíg 11, til
minningar um síra Bjarna Þórarins-
son og konu hans Ingibjörgu EÍ11-
arsdóttur 1000 kr., frú Halldóra
Eyjólísdóttir, Bollagörðum, 1000 kr. .
— Kærar þakkir. — Jón Thoraren-
scn.
£
Scrutator:

„Öðruvísi mér áður brá.“
Það er ekki gott að vita, hvar
Petain og kumpánar hans hafast
við nú, en það er ekki ósennilegt,
að hann hafi í gær rennt huganum
tuttugu og sex ár aftur í tímann,
þegar hann frétti það, að banda-
menn væri búnir að umkringja Metz
og Þjóðverjar hefðu byrjað undan-
hald frá þeim hluta vígstöðvanna.
í gær voru nefnilega tuttugu og
sex ár, síðan Petain hélt innreið
Sína í borgina Metz, sem verið hafði
á valdi Þjóðverja í nærri fimm ára-
tugi eða síðan stuttu eftir að Þjóð-
verjar réðust á Frakka árið 1870,
undir stjórn Bismarks. Þegar Petain
hélt inn í borgina fyrir rúmum ald-
arfjórðungi var honum tekið með
óstjórnlegum fögnuði, enda var
hann þjóðhetja.Frakká eftir síðasta
stríð, þegar hann hafði stjórnað
hetjulegri vörn þeirra við Verdun
og molað hvert af þýzku áhlappun-
um, sem skullu á virkisborginni eins
og brim 4 klettaströnd.
Það er hætt við því, að Petain
fengi nú aðrar móttökur í Metz en
1918, því að nú er hann hataður af
Frökkum, sem litu á hann sem hetju
fyrir svo skömmu. En það eru ýms-
ir, sem geta keppt um það við Pet-
ain að vera hataðasti maður Frakk-
lands. Laval og Darnand eru skæðir
keppinautar í því efni.
Ári síðar.
Úr því að eg er á annað borð
byrjaður að rabba um þenna dag,
19. nóvember, ætla eg að halda á-
fram í sama dúr ofurlítið lengur.
Ári eftir að Petain hélt sem hetja
inn í Metz — ef eg mairrétt — gerð-
ist sá atburður vestur í Bandaríkj-
unum, að öldungadeild þingsins átti
að samþykkja Versalasáttmálann.
Jfinangrunarsinnar voru öflugir þar
í landi þá og þeim tókst að sigra
Wilson forseta, sem var einn af að-
alhöfundum sáttmálans. Öldunga-
deildin vildi ekki fallast á hann.
j ' Síðan eru nú liðin 25 ár og á
þeim tíma hefur margt breytzt.
Bandaríkjamenn berjast við Metz
og víðar i Frakklandi, já, í sjálfu
| Þýzkalandi. Kosningar hafa farið
fram í Bandaríkjunum fyrir
skemmstu og arftakar þeirra manna,
sem börðust gegn Wilson forseta
eftir fyrra strið hafa beðið ósigur.
Helztu forsprökkum einangrunar-
sinna hefir verið varpað fyrir borð
og þeir, sem eftir eru á þingi, ef
einhverjir eru, munu framvegis hafa
hljótt um sig. Sá atburður, sem gerð-
ist í öldungadeild Bandaríkjaþings
fyrir aldarfjórðungi, endurtekur sig
ekki.
Orð sem lifðu.
Mig langar til að minnast aðeins
eins atburðar enn, sem gerðist á
þessum sama degi — fyrir áttatíu
og einu ári. Iiann gerðist líka vest-
ur í Bandaríkjunum, þegar þjóðin
átti i borgarastyrjöld. Lincoln for-
seti hélt þá ræðu i Gettysburg, til
að minnast manna, sem fallið höfðu
í orustu hjá borginni. Hann sagðist
ekki gera ráð fyrir því, að menn
mundu lengi minnast þeirra orða,
scm þarna yrðu töluð, en svo hefir
þó farið, að fárra orða hefir betúr
verið minnzt og ekki sízt nú, þegar
barizt er fyrir því, sem Lincoln
taldi æðsta takmark frjálsra manna
og gerði að umtalsefni þarna: Að
stjórn fólksins sjálfs, sem það fengi
völdin i hendur til að starfa í sínu
nafni, mætti ekki hverfa af jörð-
inni.
Gæf a fylgir
trúlofunar-
hringunum
frá
8IGITRÞÓR,
Hafnarstr. 4.
Módelleir
í kössum.
eumiTím
1
Síini 5781.
Dömublússur
frá 27 kr.
Er 1 a,
Laugaveg 12.
Magnús Thorlaciu
hæstarÉttarlógniaður
Vðaistræti 9. — Simi 187’
Útlend sulta.
Klapparstíg 30. - Sími: 1884
Sigurgeir Sigurjónsson
hœstaréttarmólaflutnlngsmadur
Skrifstofutimi 10-12 og 1—6.
Aðalstrœti °6
Simi 1043
Vatt,
hvítt og svart.
VERZL.
ÚDVKT:
Ávaxtasett, 6 m. kr. 8.00
Syktirsett — 2.40
Smjörkúpur —*■ 2.65
Skálar, gler — 1.75
i Salt og pipar — 0.65
j TeskeiÖar, plett — 1.25
Matskeiðar, plett — 2.65
; Matgaílar, plett — 2.65
; Borðhnífar — 2.40
Kaffistell, 8 m. kr. 125.00
K. Emarsson
& Bjömsson
Bankastræti 11.