Vísir - 09.12.1944, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Kristján Guðiaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofun
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
Rltstjórar
Blaðamenn Slmli
Auglýsingar 1660
Gjaldkerl S llnur
Afgreiðsla
34. ár.
Reykjavík, laugardaginn 9. desember 1944.
250. tbl.
Iiakcttaii cr 14 m. á lcis^á
1.5 iii. I |>icrniál.
JJrezka flugmálaráðuneytið hefir gefið út nokkuru nánan
upplýsingar en áður um rakettusprengjur Þjóðverja.
Bretar segja, að öll muni rakettan vega um tólf smálestir,
en af því er um ein smálest sprengiefni. Lengd rakett-
unnar er 46 ensk fet (um það bil 14 metrar), en þvermál
hennar er 5j/2 fet (rúmlega hálfur annar metri). Rakettán
er rekin með túrbínu-vél og hefir hún sjálf súrefni með-
ferðis, svo að hún þarf ekki að fá það úr loftmu.
Rakettunni er skotið nærri beint upp, en þegar hún
hefir verið eina mínútu á loíti, er skyndilega lokað fyrir
eldsneytið, svo að sprengingarnar hætta. Gerir hreyfillinn
þetta sjálfkrafa, eða því er stjórnað þráðlaust neðan af
jörðu. En eftir þetta einnar mínútu flug hefir rakettan náð
ótrúlegum hraða, nærri
5000 Mlémetmm á klst.
Eins og nú er, virðist flugsvið rakettanna vera takmark-
að við rúmlega 30Ö km. flug, en ef eigi væri lokað fyrir
eldsneytið svo snemma er sennilegt, að þær gætu flogið
mun lengra.
Að lokum segir í tilkynningu Breta, að það muni hafa
dregið úr þessum árásum Þjóðverja, hversu miklar árásir
hafa verið gerðar á flutningaleiðir þeirra í Vestur-Evrópu.
I
I
BanMjamenn
koisiir líijög nsrri
Ormok.
6 japönskum skipum
sökkt.
Bandaríkjamenn halda áfram
að þjarma að Japönum á Leyte-
eyju.
Við að kljúfa heri Japana í
tvo hluta hafa Bandaríkjamenn
fengið tækifæri til að ná aðal-
bækistöð Japana, Ormok, á vald
sitt. Eru þeir sagðir komnir að
úthverfum bæjarins.
í gærmorgun gerðu Japanir
enn eina tilraun til að koma her
og birgðum á land. Að þessu
sinni sendu þeir sex smáskip,
en herskip Bandaríkjamanna
voru á verði og sökktu þeim ölL
um. Jafnframt var háður loft-
bardagi yfir skipunúm og voru
19 flugvélar Japana skotnar
niður.
2,5 millj. smálesta
skipastéli náð upp.
Síðan stríðið hófst hafa Bret-
ar bjargað 2.5 miltj. smálesta
skipastóli.
Flestum þessara skipa var
sökkt við Bretland sájlft, en um
hálfri milljón smálesta liefir
verið bjargað úti um heim. Þeg-
ar stríðið hófst áttu Brelar að-
eins sex illa búin björgunar-
skip, því að þessum atvinnu-
rekstri fór mjög aftur. Nú eiga
þeim mikinn fjölda vel búinna
björgunarskipa.
Panskt skip Seist vio
Ssland.
1 blaðinu „Frit Danmark“,
sem gefið er út í London, er
frá því sagt, að danskt skip
hafi fyrir skemmstu farizt við
Island.
Skip þetta hét „Manö“ og
fórst það í stormi h'ér við land,
að þvi er blaðið segir. Þrír skip-
verjar fórust, skipstjórinn, mat-
sveinn og kyndari, og voru þeh
grafnir hér, en útför þeirra var
á sínum tíma auglýst í blöðum
hér. Alls voru tuttugu og fimm
menn á skipinu og björguðu
ensk eftirlitsskip hinum.
Bandanenn nota ni
4 stórar hafnarborg
ir í V.-Evrópu.
Marseilles eiirnig tekin
í notkun.
Bandamenn hafa nú fimm
stórar hafnarborgir í Frakk-
landi og Belgíu til afnota.
Borgir þessar eru auk Ant-
werpen, sem sagt hefir verið
frá, og Cherbourg, sem banda-
menn náðu fyrst í innrásinni,
Le Havre, Marseilles og Búðu-
borg. Streyma nú stórkostlegir
flutningar um borgir þessar
allar og þegar skýrt var frá því
í gær, að Rúðuborg og Le Havre
hefðu verið teknar í notkun, var
þess látið getið, að þær væru
miklu afkastameiri en fyrir
slríð. Allar nauðsynjar ánier-
ísku herjanna eru nú fluttar
beina leið til Frakklands frá
Bandarikjunum. Þeim var áður
ELA8 leftar aftnr iim sættir.
200 ára
á Bægisá minnst
Aðalfundur
Snæfellinga-
félagsins.
En bardagar halda
áfram í Aþenu.
Guðmundur G. Hagalín rithöfundur flytur erindi í háskólan-
um og Landsbókasafnið efnir til sérstakrar bókasýningar.
Ávarp frá Noregs-
söínunni.
Daglega berast nú hörmuleg
tiðindi af frændþjóð vorri
Norðmönnum. Alsakláust fólk,
gainalmenni, konur, sem börn,
heilbrigðir og sjúkir eru, eftir
því, sem fregnir herma, lirakið
frá lieimilum sinum út í vetrar-
kuldann og rekið i hópum eftir
ströndum landsins eða heiðum,
klæðlítið, svangt og örmagna á
meðan heimili þess eru brennd
til ösku. Við, sem lifum við góð
kjör og sæmilegt öryggi, getum
eðlilega ekki gert okkur fulla
grein fyrir, hvað það fólk hð-
ur, sem svo grátt er leikið. Við
viljum, að sjálfsögðu reyna að
rétta hjálparhönd að svo miklu
leyti sem unnt er, enda hafa
margir hér á Islandi sýnt vilja
sinn i því efni.
Nú, er jólahátíðin gengur i
garð færi vel á þvi að við minnt-
umsf frændþjóðarinnar, er nú á
við svo liarða kosti að búa, og
við fórnum nokkuru af því,
sem við myndum annars nota
íil þess að gleðja okkur sjálf og
okkar nánustu og gæfum til
hjálpar hinu nauðstadda fólki.
Með því getum við án efa glatt
margan góðan vin.
Noregssöfnunin gefur út kort,
sem ætluð eru til þess að senda
kunningjum og vinum, en jafn-
framt greiðir sá er kortið kaup-
ir einhverja upphæð til Noregs-
öfnunarinnar, á nafn þess, sem
hann ællar að. gefa kortið, og
verður því íe varið, svo fljótt
em verða má, til styrktar þeim,
er nú verða að þola kúgun og
’ örmungar í Noregi. —- Kortin
ru seld i bókabúðum, hjá blöð-
ununi og skólunum í Reykja-
vík. Jafnframt veiða kortin
send út um land allt, eftir því
sem tök verða á.
Rejdvjavík, 6. des. 1944.
Noregssöfnunarnefndin.
Guðl. Rósinkranz.
Harald Faaberg.
Sigurður Sigurðsson.
Hjúskapur.
Síðastl. sunnudag voru gefin
saman í hjónaband af síra Garðari
Svavarssyni, ungfrú Hlín Eiríks-
dóttir (Hjartarsonar rafvirkjatneist-
ara) og Helgi Carl jensen-Brand
garðyrkjumaður. Heimili ungu
hjónanna verður að Bj.örk við
Engjaveg.
umskipað í minni skip i Bret-
landi.
Saar-orustan.
Þjóðverjar verjast nú af mun
meira kappi en áður í Saar-
héraði, og er barizt á líkum
'slóðum og áður. Bandamenn
hafa unnið lítið eitt á. Þjóð-
verjar segja hinsvegar, að bar-
dagar sé raunverulega dottnir
niður vegna illviðra og erfiðrar
aðstöðu að öllu leyti.
Tvö hundruð ára afmælis
Jóns T»orlákssonar skálds á
Bægisá verður minnzt að til-
hlutan Háskóla Islands, með
ræðu, sem Guðmundur G. Haga-
lín rithöfundur flytur á fæðing- I
ardegi skáldsins, 13. des. n. It.
í hátíðasal skólans.
Þá mun og Landsbókasafnið
efna til sérstakrar sýningar á
ritum Jóns og bóka, sem um
liann fjalla og skáldskap hans.
Verður bókasýning þessi í J
Landsbókasafninu.
Jón á Bægisá er eitt af önd-
vegisskáldum Islendinga á 18.
öld. Auk ljóðmæla hans, sem
gefin hafa verið út í 2 bind-
um, hefir hann orðið frægur af
þýðingum sínum, en þeirra
frægastar eru Messíasarkvæði
Klopstocks og Paradisarmissis
Miltons. Telja bæði enskir og
þýzkir bókmenntafræðingar að
þessar þýðingar Jóns taki fram '
frumtextanum. Varð Jón í lif-
anda lífi þekktur bæði í Dan-
mörku og Englandi, aðallega
fyrir tilhlutun þeirra Rask’s og
Henderson’s, enda voru Jóni
veitt sérstök heiðurslaun fyi’ir
þýðingar sínar.
Tíðindamaður Vísis hitti
Guðmund G. Hagalin rithöfund
að'máli í morgun og fórust hon-
um m. a. orð á þessa leið:
„Háskólarektor, Jón Iijalta-
lín prófessor, hefir beðið mig að
flytja erindi um Jón Þorláks-
son á Bægisá, i tilefni af 200
ára afmæli hans. Og þegar Si-
monar Dalaskálds er getið í
blöðum, útvarpi og heilum bók-
um, finnst mér lilýða að Jónj
skálds á Bægisá sé getið í einu
stuttu erindi.
Eg kynntist kvæðun Jóns
strax sem unglingur, en þýðing-
um hans ekki fyrr en siðar. En
þegar eg las þær, þótti mér auð-
sýnt að þar var ráðin gáta, sem
eg hafði ekki skilið áður.
Mér hafði fundizt, að mál-
blær og orðsnilld Jónasar Hall-
grímssonar væri í rauninni lítt
skiljanleg, þótt tekið væri tillit
til kynningar hans af kvæðum
Eggerts Ölafssonar og Bjarna
Thorarensen og ennfremur
kynni hans af samtiðarbók-
menntum erlendis, og fannst i '
rauninni vantar þar einhvern
millilið, en hann fann ég í raun-
inni, um leið og eg hafði les-
ið þýðingar Jóns.
Má sjá það af kvæðum ýmissa
höfuðskálda vorra, að þeir hafa
lesið þýðingar Jóns á Bægisá, en
mér virðist að enginn þeirra, að
undanteknum Jónasi, hafi náð
átíl- og málsnilld hans. Það er
sérstaklega einfaldleikinn og
þokkinn, sem einkennir skáld-
skap bæði Jóns og Jónasar.
Aulc þessa má segja, að með
Jóni á Bægisá hafi menningar-
einangrunin við hinn erlenda
menntaheim verið rofin, og það
má tvimælalaust telja hann
meðal beztu og þörfustu sona
íslenzku þjóðarinnar á sviði
skáldskaps og bólanennta.“
ASalfundur Snæfellingafé-
lagisns í Reykjavík var haldinn
i Oddfellowhúsinú i gærkveldi.
Formaður félagsins, Ásgeir
Ásgeirsson, skýrði frá störfum
félagsins á síðastliðnu ári. Fyrst
og fremst var hin almenna fé- |
lagsstarfsemi hér í bænum, svo
sem skemmtifundir og almenn-
ir umræðufundir. Yfir sumarið
voru farnar skemmtiferðir. Þá
hefir verið unnið að undirbún- i
ingi Snæfellingabókar af hálfu |
félagsins. Próf. Ólafur Lárus- j
son hefir lokið við fyrsta bindi
bókarinnar sem fjallar um forn-
sögu héraðsins og landnám. Var
í ráði að þetta fyrsta bindi kæmi
út fyrir jól, en vegna prentara-
verkfallsins gat það ekki orðið:
önnur mál, sem félagið hefir
heitt sér fyrir eru skóggræðsla,
uppgræðsla Búðahrauns, söfn-
un fornminja í héraðinu og í
þriðja lagi hefir félagið beitt sér
fyrir byrjun á verki sem heitir
„Hver var maðurinn“. Er þetta
safn mvnda og æfiágripa lát-
inna aldraðra Snæfellinga. Er
þetla mikið verk og hið merki-
legasta.
Rússar sækja fastar
á norðan við
Budapest.
Komnii að Déná 30 km.
fiá borginni.
Rússar herða nú mjög sókn-
ina í norðurhéruðum Ungverja-
lands, að því er segir í fregnum
Þjóðverja í gær.
Senda þeir fram æ meira lið
fyrir norðan og norðaustan
Budapest í þeim tilgangi að
reyna að umkringja borgina.
Segja Þjóðverjar, að Rússar
hafi komizt að Dóná 30 km.
norðan við Budapest. Ekkert
er um þetta sagt i fregnum
Rússa.
Hinsvegar segja Rússár frá
talsverðum vinningum fyrir
suðvestan. Budapest. Þeir hafa
tekið 30 bæi og þorp i sókn sinni
milli Dónár og Balatonvatns.
Meðal þorpa þeirra, sem þeir
tóku, er eitt skammt frá járn-
hrautarborginni, Szekesfener-
var, sem er aðalborgin milli
vatnsins og Budapest.
Þá tóku Rússar 40 bæi milli
Balaton-vatns og Drava.
Svifflugfélag íslands.
Eins og sagt var frá í Vísi í gær,
verður hin árlega hlutavelta félags-
ins í K.R.-húsinu á morgun og
hefst kl. 2 e. h. — Én kl. 1.30 verð-
ur flugsýning á tjörninni ef veður
ley'fir. Verða þar sýnd svokölluð
byrjendaflug, sem allir hinir fær-
ustu piltar í félaginu munu sjá um,-
Háskólafyrirlestur.
flytur dr. phil. Jón Jóhannesson
erindi' i hátíðasal Háskólans um
utanrikisverzlun íslendinga á þjóð-
veldistímunum. Öllum er heimill
aðgangur.
ELAS veist í þýzkum
stöðvum.
pregnir, sem bárust frá
blaðamönnum í Aþenu í
gærkveldi, voru á þá leið, að
fonngjar ELAS hefði enn á
ný reynt að ná sættum við
stjórn Papandreus.
Þrátt fyrir þetta hefir ekkert
lát orðið á bardögum og þótt
uppreistarmönnum sé smám
saman stökkt úr borginni, er
vörn þeirra liörð. Manntjón lög-
reglunnar í Aþenu hefir verið
mjög mikið, því að hún hefir
misst 600 menn fallna, særða
og týnda, en allur liðsstyrkur
liennar er aðeins 3000 menn.
Hinsvegar mun manntjón vera
lítið hjá Bretum. Óvíst er um
tjón ELAS.
Þýzkir
undirgangar.
ELAS hefir öflugar stöðvar
við rætur Akropolis og Arditto-
hæða. Þar liöfðu Þjóðverjar
grafið skotgrafir og stöðvar
fyrir sprengjuvörpur, en auk
þess höfðu þeir gert undirganga
djúpt undir hæðirnar, þar sem
menn geta hafzt við óliultir,
þegar þeir eru ekki í bardaga.
Þessar stöðvar hafa reynzt
mjög erfiðar viðureignar fyrir
stjórnarliðið.
Allt, kyrrt
Allt er með kyrrum kjörum á
Krit, þar sem menn eru annars
venjulega fljótir að grípa til
vopna, en það stafar af því, að
foringi ELAS-liðsins á eyjunni
bannaði mönnum sínum að taka
þátt i hópgöngum og kröfu-
göngum.
1 Saloniki hefir verið skellt á
allsherjarverkfalli, en allt er
kyrrt í horginni. Þó er mjög
mikill æsingur í borgarbúum
undir niðri.
Liðssafnaður.
ELAS heldur áfram liðssafn-
aði sínum úti um sveitir Grikk-
lands og er 30—40.000 manna
lið komið til borgarinnar Hass-
ia, sem er um 25 km. frá Aþenu.
4
Speer talar við járn-
brautaverkamenn.
Speer, framleiðsluráðherra
Þjóðverja, hélt ræðu yfir járn-
brautaverkamönnum í fyrra-
dag.
Dagurinn var nefnilega „járn-
br.autardagur“ í Þýzkalandi, og
hélt Speer ræðu í tilefni þess,
Fór hann mjög lofsamlegum
orðum um atorku járnbrauta-
verkamanna, en sagði, að þrátt
fyrir hana hefði órðið alvarleg-
ar truflanir á járnbrautakerf-
inu.
Leikfélag Reykjavíkur
getur ekki sýnt gamanleikinn
„Hann“ nema örfá ekipti enn og
er næsta sýning á sunnudag kl. 8
e. h., vegna þess að farið er að
æfa jólaleikritið af kappi.