Vísir - 18.12.1944, Page 6

6
VISIR
J. D. Ratchliff:
HAKARLAR.
Það er reynsla margra
skipbrotsmanna, að lm-
karlar eru mannætur, —
eða voru það, þangað til
vísindin „komu til skjal-
anna“. Nú er svo komið,
að hákörlum geðjast ekk-
ert betur að mannakjöti,
en Uandaríkjamönnum og
Englendingum að súrkáli
(sauerkraut).
Hákarlar — mannætur.
•--- Það er liugsanlegt, að
þú hafir séð hina stutíorðu
og gagnorðu ógnar-sögu,
sem tírtist í frétlahlöðunum
í fyrra. Þrír flugmenn hröp-
uðu uiidan ströndum Suður-
|\.merfku. — Flugvél þeirra
sökksvo að segja samstundis,
þg mc nnirnir gripu til sunds.
Hákarlar voru á sveimi um-
hverfi i þá og athuguðu þá
í mestu makindum. Að
lclukk atíma 'liðnum gerðu
þeir allögu. Þeir iiremmdu
einn manninn. -— Önnur
klukl ustund leið áður en
þeir réðust á annan mann-
inn. I riðji maðurinn komst
til str 'ndar og sagði söguna.
Þes ;i saga var upphafs-
kapátuli i einhverri hinni
beztu sögu um vísindarann-
sóknir, sem gerzt hefir í
slyrjc ídinni. Tveir vísinda-
menn, sem unnu fyrir skrif-
stofu hernaðarþjónustunn-
ar láí ii frásögn hlaðanna af
þessum atburði. Þetta voru
þeir dr. Henry Field, um-
sjóna maður Field-safnsins
i Chic ago og Harold J. Cool-
idge irá Harvard. Var ekki
hægt að finna eitthverl ráð
til þers, að verja menn árás-
um 1. ikarla?
Þei ) var kunnugt úm, að
það eru aðeins fáar tegundir
hákarla, sem ráðast á menn.
Samt sem áður var það.nú
svo, RÍ varla leið svo dagur,
að el ki hirtust í hlöðunum
grein r um „hákarla-svæði“
á höíV.m úti, og sögur um
skipL. otsmenn á gúmmíhát-
um, þar sem alltaf var
minnst á hákarla. Allir sjó-
3iienn og allir flugmenn hafa
þeyg af hákörlum.
Einiiver liryllilegasti at-
hurði.r styrjaldarinnar gerð-
ist sk mmit frá Madagaskar
i fyrn. Þýzkt tundurskeyti
hæfð. brezkt skip, sem hafði
innanhorðs italska fanga.
Háka lar, sem voru trylltir
af b! ðþef, réðust á livern
einasía mann, sem lenti i
sjóinn.
Slíkar sögur eru sjaldgæf-
ar undantekningar. Venju-
lega cr hákarlinn ekki sú
djarfa mannæta, sem menn
gera t;ér almennt í liugar-
lund. Hann er raunverulega
fremur huglaus skepna. —
Hann Iætur sér nægja sína
•venjulegu fæðu og ræðsl
ekki á mennr nema liann sé
hungraður, eða þegar dráps-
ieði gripur licilar liákarla-
lorfur.
IRáðstr.fanir til verndar
pkiprc.ka mönnum.
Þeir.i Field og Coolidge
var ljóst, að þessi lýsing á
Iiákai linuni gat verið góð og
gild ívrir manninn, sem sit-
rxr á þurru landi, en lmn
jkemur hinsvegar. að litlxx
gagni sjómanninum eðaj
flugnxanninum, sem, er skip-'
reika einliversstaðar í hita-
heltisliöfununi. Af liákörl-
unum stafar mikil hætta. Nú
var þörf á einhverri liand-
liægri og framkvæmanlegri
varnarráðstöfun.
Þeir háru hugmynd sína
undir sjóhernaðar-yfirvöld-
in og skrifstofur þeirra rann
sóknastofnana, sem umsjón
nafa með öllum vísinda-
rannsóknum, senx snerta
hernaðinn. Hugmyndinni
var vel fagnað hjá þessxxnx
stjórnarvöldum. Fé var veitt
og tylft vísindanianna tók
lil starfa. William Douglas
Burden, forstjóri hinnarvíð-
frægu sjórannsóknar-stofn-
unar í Marineland í Florida
tók að sér forvstuna, en að-
stoðarmenn lians voru, all-
an tímann, sem að þessu var
unnið, þeir Arlhur F. Mc-
Bride'og Artliur II. Schnxith,
Ibáðir starfsmenn þessarar
stofnunar lians í Marine-
land.
Aðalrannsóknirnar fórxx
fram í Massachuset, í Wood
I lole úthafsrapnsóknar-
stofnuninni. — Þar voru til
stórir saltvatnsgcymar, þar
sem tilraunir voru gerðar
og notaðir voru til tilraun-
anna um áttatíu litlir
„hund“-hákarlar, svokallað-
ir.
Það kom á daginn, að
hægt var að fara þrjár leið-
ir. Það var hægt að nola
ýmist liljóð, lil eða þef til
varnar gegn hákörlunum.
Þefurinn reyndist nothæf-
astur. Hákarlinn er smá-‘
eygður og sjónin er léleg.
En liann er hins vegar nxjög
þefnæmur.
Vísindamennirnir gerðu
tilraunir með ýmisleg efni
og efnahlöndur, en engar
þeirra virtust vera nothæf-
ar til þess að verjast liá-
karla-árásum.
Efnið fundið.
Nú virtist illa horfa um
þetta um sinn. Þá rifjuðust
u])]i fyrir einum vísinda-
manniniim fornar og nýjar
atluiganir fiskimanna á
Floridastírönd. Það kemur
oft fyrir, að hálcarlar drep-
ast unnvörpum í fárviðrum,
á fiskimiðunum út afströnd-
uin Florida. Þcgar fiski-l
menn „festa“ i dauðum
hákörlum, flýja hákarla-
torfurnar langar leiðir í
hrott. Hvers vegna? Var það
vegna þess, að ]>að var sér-
stakur þefur, sem lifandi há-
karlinn forðaðist? Var nú
ákveðið að atliuga þelta.
Nú voru drepnir nokkrir
hund-hákarlar og hræin lát-
in úldna. Gerði þá ærið
megnan þef af þeiin. Siðan
voru sneiðar af þessuni
úldna hákarli látnar í geymi
lil hákarla, ásanit annari
fæðu þeirra. Við slíkri fæðu
vildu þeir eklci Jita. Þeir
þefuðu af henni sem snöggv-
ast, en flýttu sér síðan sem
lengst fi’á henni. Þetla var
hvrjunin.
Síðan var. farið að gera
tilraunir á fiskimiðunum.
Hákarlar eltu venjiulega
hátana sem voru á rækju-
veiðum, því að jafnan var
lil þeirra fleygt úrgangsfislci,
Jiegar. rxekjunetin voru dreg-
in upp. Nú var morknum liá-
karlaflyksum fleygt til
þeirra með slikum úrgangs-
fiski, sem þeir höfðu áður
hrenit á ,svipstundu. En nú
hrá svo við, að þegar þeir
fundu þefinn af morkna há-
karlinum, lögðu þeir á
flótta.
Að þessu undirbúnings-
starfi loknu tólcu efnafræð-
ingar að fást við morkna há-
karlinn. Var það nú þeirra
verkefni, að finna livað það
væri, sem hákarlinn fældist.
Þeir unnu úr 7000 punduin
alls af morknum hákarli.
Og síðaslliðinn vetur voru
þeir húnir að finna upp
efnablöndu, sem var 100
sinnum „sterkari“ en morkni
hákarlinn. Vér getum elcki
ixelnt nafnið á þessari efna-,
hlöndu, — af hernaðarlegunx
ástæðum, — en liún er ódýr
og til er nóg af henni.
En vísindamenn þessir
fundu einnig annað efni, sem
mjög er áhrifamikið til varn-
ar gegn liákörlum.
Arthur McBride, frá Mar-
ineland, hauð nokkrum vís-
indamönnum með sér til
Equadór til þess að sýna
þeim hvernig þelta efni
reyndist. Þeir gerðu tilraun-
irnar i litlum hát, skamrnt
frá landi, ]xar sem ýmsar lxá-
karlategundir óðu í torfum.
Færi liöfðu þeir með sér og
heittu önglana með ýmsu því,
sem hákarlinn sækist mest
eftir. Þessa beitu gleyptu há-
karlarnir með mestu græðgi,
en þegar notað var hið ný-
uppfundna varnarefni, litxi
þeir elcki við slikri beitu.
Þessu rannsóknarstarfi
var lokið fyrir skemmstu.
Varnarefni þella er látið í
Iítil liylki, á stærð við hnefa
manns, sem hægt er t. d. að
festa við björgunarvesti og
endist hvert hyllci nægilega
lengi, í flestum tilfellum,
þegar til þess þarf xið talca í
neyð. Og nú er sem óðast
verið að húa flugmenn og
sjómenn þessu varnarlvfi.
Og þeir, senx þegar hafa
fengið það lil notkunar,
þxxrfa nú eklci lengur að hafa
heýg af hákörlunum, sem til
þessa hafa gerl milcinn usla
í Sixðurhöfum og sjófarcnd-
um og flugmönnum hefir
staðið ógn af.
Bókaríregn.
ÚR ÁLÖGUM.
I.
Fyrir nokkru er komið i
hókamarkaðinn síðara hind-
ið af sjálfsævisögu Þjóð-
verjans Jah Valtins, sem á
íslenzku er nefnd „Úr álög-
um“. Fyrra hindið kom út
fjTÍr tveim árum og vakti
þá óhemju athygli. Þýðingu
Ixeggja hindanna gerði Emil
Thoroddsen og er liún vef
af hendi leyst.
„Úr álögum" er alveg sér-
sta'ð hólc. Hún er í senn játn-
ing manns á yfirsjónum sín-
um og raunhæf lýsing á
þ.eim starfsaðferðum í stjórn
málaheiminum, sem leiddu
til núverandi heimsstyrjald-
ar. Merkilegust er hókin fyr-
ir það hve snilldarlega hún
lýsir öllum þeim mörgu og
margvíslegu leyniþráðum,
sem liggja^ til þess ástands,
sem nú er rílcjandi í verölcl-
inni.
Ilreinslcilni höfundarins
er óvenjuleg. Ilann lýsir því,
hvernig liann verður gagn-
tekinn af hugsjón kommún-
isnians og hvernig bæði liann
og aðrir leggja allt í sölurn-
ar til þess að vinna að fram-
gangi lians. Hann segir
greinilega frá „því, — sem
allir vita raunverulega nú
orðið, — hvernig kommún-
istum i hinúin ýmsu lönd-
um er stjörnað frá Rúss-
landi. Hann lýsir á dásam-
legan liátt hinni margbrotnu
á róð u rsvé I kom niúnism ans
og nazismans, samspili
þeirra og hleklcingum. Hann
lýsir hinu voðalega ástandi
í Þýzkalandi eftir hyltingu
Hitlers, og þótt ýmsir liéldu,
fvrst er hókin lconi út, að
þar væri um ýkjur að ræða,
þá er nú upplýst af fjölda
manna, sem sloppið hefir úr
þýzlcum fangabúðum, að lýs-
ingar Valtins eru sizt of
svarlar.
Síðar meir mun hók þessi
verða talin álílca sönn lýsing
á neðanjarðarstarfi komm-
únista og starfsaðferðum
nazista cins og hækur Re-
marqs: „Tíðindalaust á
vesturvigStöðvunum“ og'
„Vér héldum heiin“ eru nú
taldar sannar íýsingar á
þeim þáttum siðustu lieinis-
styrjaldar, sem þar er fjall-
að um.
II.
„Úr álögum“ er svo spenn-
andi hók, að menn leggja
liána ógjarna frá sér eftir
að lestur er hyrjaður, og þó
á einstalca stað séu endur-
tekningar, þreytir það ekki
lesandann. Maður hefir það
alltaf á tilfinningunni, að
höfundurinii sé að segja sa'tt,
að liann sé áð lýsa því, sem
liann hel'ir sjálfur tekið þátt
í, og nú vilum við annars-
staðar frá, að einmitt á lík-
an liátt muii þetta alll hafa
gengið lil fyrir hverjum ein-
uin hinna unxlcomulausu ein-
stalclinga,, sem lenda í þess-
ari helvítis-Vél kommúnism-
ans og nazismans fyrir slyrj-
öldina, með'an þessar tvær
öfga- og óheillastefnur voru
að leggja grundvöllinn að
núverandi lieimsstyrjöld.
Það er hægara að ánetjast
slíkum helstefnum sem kom-
múiiisminn og nazisminn
eru, en að losna af þeim
lclafa af-tur, þegar menn sjá,
hvert stefnir í raun og' veru.
Einstaklingurinn er aðeins
„eitl hlóðkornið í hinni
miklu vél Jcommúnismaiis“,
eins og Valtin segir á ein-
um stað, og af lionuin er alls
krafizt. Hann er skyldugur
til þess að fórna öllu: lconu,
hörnum, föðurlandi, heiðri
og lífi, el' þess þarf, fyrir
Iiina ímvnduðu paradís, sem
lconimúnistarnir í Rússlandi
þykjast vera að slcapa liér
á jörð. Og engin meðul eru
of lág til að notast í þess-
ari haráttu fvrir „frelsun
mannkynsins unclan oki
auðvaldsins“. Lygai’, rógur,
morð og hlekkingar, allt eru
þetta sjálfsagðir lilutir, ef
það gelur greitt fyrir yfirráð-
um lcommúnismans rúss-
neslca í Evróþu.
Með þessum og þvilílcum
vopnuni harðist V'altin árum
sainan í þjónustu lcommún-
ismans, sem endurgalt hon-
um loks harátluna og dreng-
lyndið með því, að yfirlögðu
ráði, að selja liann í hendur
Gestapo -— leynilögreglu
Hitlers. — Þannig launaði
lcommúnisminn það starf,
sem lionum hafði verið unn-
ið af fullum trúnaði árum
saman.
III.
Maður fvllist undrun við
lestur þessarar bókar. Getur
Mánudaginn 18. des,
þetta átt sér stað? Getur
mannvonzka og kvikindis-
liáttur komizt á svona liátt
stig? verður manni á að
spyrja sjálfan sig. Og hók-
in svarar þessum spurning-
um á þann hált, að ekki
verður véfengt sannleiks-
gildi svarsins.
Að loknum lestri þessarar
ágætu hókar, varð mér það,
að liugsa á þessa leið: Áttir
þú eklci fyrir því, að lenda
í þessuni raunum, Valtin?
Hafðir þú elclci sjálfur verið
með i því að rífa niður allt
það, sem þeir menn voru að
reyna að hyggja upp, sem
trúðu á frelsi einstaklings-
ins og bróðurleg saniskipti
þjóðanna? Ilafðir þú elclci
Iiæðst xið, í’ógborið og sví-
virt „lcratana“ þýzku, sem í
lengstu lög vildu reyna að
trúa á frelsið og það góða
í mönnunum? Hafðir þú elclc
sell sál þína „andskotanum“
og gaztu þá húizt yið öðr-
xmi launum en þeim, sem þú
hlauzt? Og var ]iað eklci und-
ai’leg tilhögún forlaganna, að
það slcyldi einmitt verða
„kratinn“ Edo Finunen, sem
kom þér undan til hins „há-
hölvaða auðvaldsríkis“ :—
Ameríku — á síðustu stundu,
og forðaði þér þarinig undan
höðulsöxi Hillers og morð-
lcuta Stalins?
Al’hólcinni erþað augljóst,
að einmitt þessar hugsanir
hafa hvað eftir annað ásótl
Vallin, og hann á ériga af-
sökun fyrir sjálfum sér og
öðrum aðra en þessa: Eg var
blelíktur-—Já, það er að visu
afsökun, en það ér lieldur
elcki meira. Ilugsið ykkur
alla þá menn og koriur alls-
staðar um heim, sem kom-
múnisminn og nazisminn
hafa hleklct xí líkan hatt og
Jan Valtin. Hugsið yklcur öll
þau ódæðisverk, sem allur
þessi þrælhlekkti lýður hefir
unnið, alla þá spillingu i
stjórnmála- og félagslífi
þjóðanna, sem hann liefir
valdið. Það eru þessir
hlekktu menn, sem lxafa ver-
ið aðal sáðmenn þeirra fræ-
korna, sem núverandi styrj-
öld spratt upp af. llafa þeir
nú séð að sér? Nei, það er
langt frá þvi. Enn í dag leika
kommúnistarnir saina leilc-
inn og þeir lélcu fyrir stríð-
ið. I öllum þeim löndum,
sem losuð cru undan olci
Hitlers, sá þeir illindum og
hatri milli manna og stétta.
AUstaðar flæðir rógur þeirra
yfir löndin og spillir öllu
samstarfi. Og á meðan svo
er, losna þjóðirnar elclci „úr
álögunum“, sem Jan Valtin
og aðrir starfsmenn Komin-
terns hafa komið þeim i. Það
verður ekki fyr en öllum
hefir l'arizt eins óg Jan Val-
tin — að þeir liafa snúið við
— að von er.lil að upp rofi.
Þegar enginn fæst lengur lil
þess að trúa á ofbeldið, svilc-
in og Ivgina, þá fyrst, en fyr
ekki, lcomast þjóðir þessarar
jarðar „úr álögunum“.
Kannske er Jiess skemmra að
híða, en margur hyggur nú,
og fyrir því að svo verði
greiðir áreiðanlega þessi
hreinslcilna og djarflega rit-
aða sjálfsæfisaga Jan Val-
tins. Hann sjálfur hefir nú
koinizt „úr álögunum", en
vesalings þjóðirnar í Evrcípu,
sem í sömu álögunum voru,
eru nú að reyna að svipta
af sér álagahamnum, sem
hin illu öfl, kommúnisminn
og nazisminn, hafa steypt yf-
ir þær.
Jónas Guðmundsson.