Vísir - 08.02.1945, Blaðsíða 4

'4
V I S I R
Fimmtudaginn 8, febrúar 1945.
VI S I R
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN vísir h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
1 Vörðnnnm fækkar.
jQömul þjóðsaga greinir frá skreiðarferðar-
manni frá Norðurlandi er, hélt sem leið
liggur og suður fjöll. Er hann hafði skammt
Jarið kom á hann dimmvíðri mikið, en um
það hil sem óvcðrið skall á, var liann staddur
á vegamótum nokkrum. önnur leiðin var al-
faraleið, vel vörðuð og lá til hyggðanna sunn-
an við fjöllin, en hin var aðeins afleggjari að
sæluhúsrústum, er stóðu þar skammt frá á
gljúfurhanni. Ferðamaðurinn var svo óhepp-
ínn, að lenda inn á afleggjarann, ,en ekki að-
alleiðina. Smám sainan urðu vörðurnar hrör-
lcgri og strjálli á leið hans. Hann uppgötvaði
þá að hann myndi liafa valið ranga leið, sneri
við og hafði sig á alfaraveginn aftur.
Sú ríkisstjórn, er fór 'með völdin í landinu
fram á síðastliðið haust, vildi einbeittlega fara
aifaraleiðina og var aldrei í vafa um að þekkja
[vörðurnar á þeirri leið. Þær vörður voru
reynsla þjóðanna frá síðustu heimsstyrjöld. 1
samræmi við það gerði hún ákveðnar tillögur
til að húa þjóðina undir jiá erfiðleika, sem
eðlilegt er að gera ráð fyrir að komi eftir
styrjöldina, svo sem lækkun afurðavcrðs og
rýrari markaðir erlendis. Stjórnmálaflokkarn-
ir á Alþingi neituðu að hlusta á.að þörf væii
slíkra ráðstafana. Meiri hluti þingmanna taldi
samboðið virðingu sinni að sniðganga reynsl-
una frá síðustu styrjöhl og þeir gengu svo
langt, að þeir hikuðu ekki við að mynda rík-
isstjórn, sem hafði í aðalatriðum stefnuskrá,
er byggð var á þvi gagnstæða við þessa
rcynslu. Þeim fór eins og ferðamanninum á
Norðurlandi, sem valdi leiðina fram á gljúfur-
barminn, en að jiví leyti ver en honum, að þeir
yöldu afleggjarann en ekki aðalleiðina vitandi
vits. I bili tókst hinni nýju ríkisstjórn og
sluðningsmönnum hennar á Alþingi að teyma
meiri hluta þjóðarinnar hlindandi með sér eft-
ir afleggjaranum fram á bjargbrúnina, og
enn cr alls ekki útséð um nema hinum tryllt-
ustu leiðtogum ferðarinriar takist að koma
þjóðinni og velmegun hennar fyrir björgin.
Hinu ber jió ckki að neita, að ýmsir af
stuðningsmönnum afleggjarastefnunnar viður-
kenna nú orðið, að vörðunum fari óðum fækk-
andi á leið ríkisstjórnarinnar. Þjóðin er áö
bvrja að skilja, að það cr ekki unnt að lifa
gagnstætt veruleikanum. Lífið í heiminum
heldur sinni stefnu, hvort sem íslendingum
líkar hetur eða ver. Þeir verða að ciga um
það við sjálfa sig, hvort jaeir vilja heldur liorf-
ost í augu \ið veruleikann eða lifa eftir blekk-
ingiun og draumórum. Þjóðin getur vitanlega,
ef hún vill, neitað að lil'a eftir þeirri kenningu
ríkisstjórnarinnar, að engin J)örf sé fyrir ís-
lendinga að verða samkeppnisfærir við aðrar
þjóðir um kostnaðarverð framleiðslu sinnár.
En jieir geta líka lialdið áfram för sinni á gil-
barnrinn, undir forustu ríkisstjórnarinnar og
alla lcið fram af, ef þeir álíta J>ar bczta sama-
staðinn.
Norðlenzki ferðamaðurinn snéri við, þcgar
hann tók eftir að vörðunum fækkaði og komsí
aftur á alfaralcið, sem lá til mannabyggða.
Ríkisstjórnin á hirin sama kost. En fyrst verð-
ur hún að viðurkenna fyrir sjálfri sér og jjjóð-
inni, að hún hafi valið lciðina sem liggur fram
á gljúfurbarririnn í stað leiðarinnar, sem liggur
suður yfir fjöllin, til almenns örvggis og far-
sældar.
verði
Menmngarsamband ðyrir allan
Norðlendingaíj órðung.
Rætt um fjórðuugssambaud norðanfands, er ynni aS
andlegri og verklegri menningu á sem flestum sviðum.
Norðlenzkir prestar, kenn- taka höndum, svo leystar
ai’ar og aðrir leikmenn hafa
rætt og' borið fram tillögur
um stofnun bandalags Norð-
lendinga, er nefndist Fjórð-
ungssamband Noiðlendinga.
Er því ætlað að vinna að and-
legri og verklegri menningu
innan fjórðungsins á sem
flestum sviðum.
„Á fundi presta, kennara
og annarra Jcikmanna, sem
haldinn var hér á Akureyri í
september s.L, var rætt um
nauðsýn jiess, að sýslufélög
og bæjarstjórnir á Norður-
landi hefðu með sér meiri
samvinnu en nú er í ýms-
um greinum, sérstaklega í
)>eim tilgangi að hrinda í
framkvæmd ýmsum aðkall-
andj nauðsynjamálum hérað-
anna. Var rætt um að stofna
Fjórðungsbandalag í. )>essum
tilgangi og var kosin nefnd
til að gera fyrsta undirbún-
ing. í nefndinni eiga sæti séra
Páll Þorleifsson á Skinnastað,
Friðrik J. Rafnar, vígslu-
biskup og Snorri Sigfússon
námsstjóri. Nefndin hefir
sent ávarp til sýsluncfnda og
bæjarstjórna. Er J>ar farið
fram á, að þessir aðilar kjósi
tvo menn hver, til þess að
mæta á hinu fyrsta fjórð-
ungsjringi, sem kallað yrði
saman, jiegar sýrit jjætti, að
nægur áhugi væri fyrir hendi
til j>ess að stofna bandalagið.
I ávarpi nefndarinnar seg-
ir svo m. n.:
Ilver cinasta sýsla á gnægð
margskonar auðllnda, 11 tt eáa
ónotaðra, sem bíða eftir sam-
svo
úr læðingi. Uti fyrir
ströndinni liggja, steinsnar
frá landi, einhver auðugustu
síldarmið heimsins. Eklci
væri undarlegt, þótt meiri á-
herzla yrði nú en hingað til
lögð á j>að, að allríflegui'
skerfur þess auðs, sem þar
er árlega ausið upp, fari að
nokkru til að byggja upp
sjálf síldarþorpin, efia menn-
ingu jjeirra og fegra jjáu. —
Höfuðstaður Norðurlands er
frá náttúrunnar hendi ein-
hver fegursti bær á landi héi.
Allur f jórðungurinn þarf að
starfa að blómgun hans. Fvr-
ir þrautseiga sókn örfárra
manna fékkst J>ar loks
Menntaskóli. Árlega kenmr
hann nú álitlegum hópi
manna til nokkurs jjroska,
sem ella liofðu tapazt að
nolckru menningu Jjjóðarinn-
ar, sakir fátæktar og éinangr-
unar. Þar í nánd er Kristnes-
liæli, sem ljær vist brjóst-
veiku fólki norðanlands og
gcrir jjví kleift að dvelja nær
átthögum en ella. Á Akureyri
þarf að rísa af grunni, áður
en langt um líður, fjórðurigs-
spítali, sem tryggðir væru
þeztu starfskraftar, sem völ
væri á. Einnig spítali fyrir
taugaveiklað fólk og geðbil-
að. Vér viljum oinnig benda
á j>að, að jjað er menningu
fjórðungsins til tjóns, að ckk-
ert safri íslenzkra skjala og
handrita skuli vera norðan-
lands, og þarf að vinna að
jjví, að slíkt safn komist upp
á Akureyri.“
BEHtiMAL
OiSsendisig lil Sigurðai Ólasonai
stjóinanáðsíulltrúa.
Langt Mig langar lil að hugleiða litið eitt um
í land? stríðið, þótt það sé raunar að bera í
hakkafullan lækinn að skrifa um það
meira en gert er. Þó er það nú svo, að menn
talast ékki við í tíu mínútur samfleytt án þess
áð ekki sé minnzt á það fyrr eða síðar. Og þá
er viðkvæðið alltaf þetta: „Hvað skyldi það
standa lengi enn?“ Það er eðlilegt. Allar þjóðir
heims hafa fengið stríðstaugar, eins og sagt er
á erlendum málum, þær geta ekki um annað
hugsað en það, og þótt við séum ekki lengur
eins nærri þvi og áður, þá snertir það okkur
ekki síður en nágranna okkar. Við viljum líka
geta vaknað í héimi þar sem friður rikir, þótt
ekki sé nema að nafninu til.
Eitt golt Allir eru sammála um það, að stríð
og þó------- sé bölvun, en þó bæia margir við,
að eitt hafj þó stríð jafnan í för
með ■scr: Það auki eða hraði frandörum á ýms-
um sviðum, sem komi heiminum i góðar þarfir,
þegar liann fær aflur frið. En er það ekki grát-
legt, að það skuli þurfa stríð til að orsaka fram-
farir, til dæmis í vísindum og margskonar tækni?
Það er það vissulega. Þá fyrst finnst forráða-
mönnum þjóðanna óþarfi að spara, þegar tetl-
unin e,r að verja fjármunum og hugviti til þess
að eyðileggja og drepa. Er ekki eitthvað hogið
við heim, þar sem slikur hugsunarháttur er ríkj-
andi? Það er hætt við því. En hvað er hægt
að gera til þess að breyta hugsunarhætti fiianna?
Eg get ekki svarað þeirri spurningu, og eg er
hræddur um, að mörguin öðrum veitist jafn erfítt
að finna svarið.
Fleiri bréf Eg lofaði í gær að birta eltthvað
um gistihúsin. meir.a af brél'am þeim, sem mér
hafa borizt um gistihúsin. „Guð-
rón“ ritar ípér eftirfarandi linur:
„Eg hefi ekki mikið til málanna að leggja, cn
langar aðeins til að segja frá einu atviki, sem
kom fyrir mig í Valhöll fyrir nokkurum áruin.
Eg ætlaði að vera þar um tíma og fyrsta kveldið
Jét Cg sl;óna inína ót fyrir dyrnar. Eg hafði verið
á gangi um daginn, skórnir voru óhreinir og
eg tii þaas, að þeir væru hurstaðir. Þeg-
ar eg tók skóna iiin næsta morgun, voru þeir eins
útlítandi og daginn áður, sömu' óhreinimlin. Eg
spurði stúlku, sem gekk 'þarna um heina, hvort
skór gestanna væru aldrei burstaðir og hún
svaraði: „Höfðúð þér beðið um það?“
I grein, er Sigurðuir Ölason
skrjf'ar í Vísi 12. ]>.m urn
landamerkjamál Kollafjarðar
og Mógilsár, sendir hann mer
enn tóninn í sambandi við
jjað mál, og eru í greininni
ýmsar staðleysur, sem þyrfii
að leiðrétta.
Það sem snýr að efnishlið
málsins læt eg afskiptalausí
með öllu, en tek' til athugiui-
ar tvö atriði.
1. Sigurður Ólason segir:
„Var mér þar gefið í skyn,
að grcinin væri undan rifjiim
Ó. B. runnin, enda hefði hann
komið á skrifstofu blaðsins
beinlínis þeirra eritída.“
Þetta eru hinar mestu full-
yrðingar og ósannindi, Sig-
urður Ólásoil. Þér vitið j>að
nú, að ]>ér farið jjarna ineð
rangt mál. Enginn á skrif-
stofu Morgunblaðsins hefir
getað sagl yður Jjetla, nema
að segja algjörlega ósátl.
Endá eruð ]>ér ekki viss í
þessum málaflutningi yðar,
jjví síðar hælið j>ér við:
„Hafði eg vitaskuld cnga á-
stæðu til að véfcngja Jjetta,
sérstaklega j>ar sem greimn
bar þess á ýmsan hátt merki,
að <). B. hefði verið ]>ar að
verki. T. d. cr felldur burtu
úr forscndum hæstaréttar-
dómsins einmitt sá kafJi, þar
sem rétturinn ávítar Ó. R.
o. fl. fyrir lögleysu í meðferð’
málsins fyrir undirrétti.“ —
Vegna þessara ummæla þykir
mér rétt að taka héifupp orð
hæstaréttar, sem S. Ö. muii
eiga við, er liann ályktar af-
skipti mín af marg-umræddri
Morgunhl.grein, og eru J>au
svohíjóðandi: „Það verður
að telja mildnn galla á með-
ferð máls þessa, að málflytj-
endur hafa sjáífír aflað sér
skriflegrá vottorða i'rá vitn-
iim, áður en Jjau kæmu fyrn
dóm, í stað jjess að landa-
merkjadómurinn ætti sjálfur
að kveðja vitni á vettvang,
taka j>ar af þeim skýrslur og
sannprófa þau,“ Þannig eru
iimmæli hæstaréttar, er S.
Ö. gerir mikið úr og telur
viðeigandi refsingu á dóm-
.endur uridirréttar. Ut af
jjessum orðurii hæstaréttar ef
ekkcrt að scgja nema ]>að, að
hugsast gctur að málflytjend-
ur ættu einhvern hluta af
jjessum ummælum hæstarétl-
ar. —
2. Síðast í grein S. (). stend-
ur: „. . . . á sama hátí og
dómendurriir virðast hafa
gert sér lítið fyrir og lekið
af Kolláf. hluta af eða jafn-
vel allL háfjallið og Esjuna
og lagt undir Mógilsá, sem
reyndar er svo bersýnilcg
lögléysa, að engu tali tekur.'
Hvað S. Ö. á hér við, veit eg
ekki. Þessi staðhæfing hans
er endileysa cin, sem aldrei
hefir komið til orða eða fram-
kvæmd á neinn hátt. Deilan
stóð einvörðungu um malar-
kamhshorn og sandhólma, cn
ekki fjallið Esjuna. Slæmur
málflutningur, Sigurður Ola-
son.
Læt svo liér staðar numið
og mun eigi ræða mál Jjetta
meira.
Ólafur Bjarnason.
Ilvar í veröldinni skyldi annað eins Jjekkj-
ast nema hér á íslandi, hinu mikla menningar-
landi, þar sem menn telja allt standa framar
þvi, sem hægt er aíf fá annars staðar?"
Það er svona hirðuleysí, sem setur blett á is-
lenzku gistiliúsin.
w
o4 KitMMmufn
Ur herbúðwa blaðanna
í Alþýðublaðinu í fyrradag er fregn um sam-
göngur á Hellisheiði. Þar segir svo:
Vegna ]>ess að tveir menn tóku sér frí á laug-
ardagskvöld urðu hundruð njanna, seiji ætluðu
austur ýfir fja.Il og vestur, að snóa við og fara
hvergi, og mjólkurbifreiðar urðu að berjast
klukkustundum saman við ófærðina og komust
ekki til bæjarins fyrr en klukkan 4 á sunnudag,
en hundruð ungra Reykvíkinga sem ætluðu á
skíði urðu að cyða hálfum degiijum í snjösköfl-
um í Svínahrauni.
Þessir tveir menn, sem tóku sér frí, eiga að
stjórna snjóýtunum og hahla með þeim fjallinu
opnu.
Undanfarið hefir alllengi verið bezta færð
aiistur yfir fjall. Á laugardagskvöld stungu þess-
ir menn af frá ýtunum og fóru til Reykjavíkur, en
um sama leyti fór að hlaða niður snjó s'vo að
fjallið varð brátt ófært.
Það er furðulegt að annað ein's og þefta skuli
geta komið fyrir. Það er óskiljanlegt að nokkur
maður skuli vera svo ábyrgðarlaus að stökkva
burt ór starfi sinu og setja þar með hundruð
manna i vandræði og valda þeim stórkostlegu
fjártjóni auk allra leiðinda.
Hvaða skyldur hafá þessir ýtumcnn? Ber þeim
ekki að sturida starf sitt þannig að j>að beri
árangiir? Eru þetta tímavinnumenn eða eru þeir
mánaðarkaupsmenn? Ög hvernig bljóðar samn-
ingurinn við þá?“