Vísir - 08.02.1945, Blaðsíða 6

V I S I R
Fimmtudaginn 8,
febrúar 1915.
-VIÐSJA
Zukov.
Þáttur úr baráttu einyrkjans.
Viðtal við Guðjén Jónsson frá Litlu Brekku.
|HVER m MAÐURINN?
, Gregonj Kon-
\stantinsson
tyukov ev mi
talinn mesti
hershöf ðingi
Rússa, J)ó> að
\þeir eigi meiri
isnillingi 4 að
|fkipa en hon-
v.m.
Hann er nú
tnaður j'imm-
tugur, og er
>sagt, að liann eigi allan trún-
•ttð Stalins. Saga er til um
það, að einn af starfsbræðr-
nm hans i hernum kvartaði
4yfir honum við Stalin og
xagði: ,,/ukov er ekki nógu
‘jljótur að hugsa." Þá svar-
•nði Stalin: „Það má vel vera,
|en hann Jmrf heldur elcki að
Iliugsa nema einu sinni.“
, Annar liershöfðingi sagði
'aið Stalin um Zukov: „Hug-
ur hans er eins oq spiatd-
1$krá-“
„Já, eg vildi, að spjald-
iskrár mínar væru jafnfull-'
4komnar," sagði Stalin.
Zukov á Jjað sameiginlegt
tineá ýmsum æðstu hermönn-
mm Rússa, að hann var í her \
Vceisarans fyrr á tímum og
\hefir verið hermaður æ síð-
fan, barizt víða og unnið sér
jjf rægðarorð.
' VAR í RIDDARALIÐINU. I
. .Zukov hefir mikið dálæti
|« orðaiiltækinu rússneska,
\sem hljóðar svo: „Ríðandi
'jnaður og göngumaðurinn
‘tfjeta ekki fglgzl að.“ Það var
]því lítil fnrða, þótt hugur
þans hneigðist að riddara-
Jtiðinu, en síðar var hann
isettur yfir nokkrar herdeild-
1i.r og þá lét hann þegar afta (
Jbíla fyrir fótgöngutiða sína
<bg setti fallbyssurnar á gúm-
Tfnih jól.
Zukov cr búinn miklum
fskipulagsgáf um og ergríðar-
ivel að sér um alla flutninga
<t birgðum og slíku, en á því
íbyggist framsókn herjavorra
Ííma. Hann he.fir hið breiða,
Irólega undfít bankastjórans
iog er orðinn all-holdugur.
Menn minnast þess ekki, að
\hann hafi nokkuru sinni
'piisst sljórn á skapi sínu.
VAR f MONGÓLÍU.
. .Þeir Koniev voru d Mong-
'ólíu, þegar styrjöldin brauzt
jict. Stalin kallaði Zukov j
Jtieim, til þess cið skipuleggja
■varnir Moskvu. Honum var
\fengið íbúðárherbergi í
Kreml og skrifborð. Hann
'þyrjaði á því að hreinsa til
yi borðinu og heimtaði
ískýrslu um aðstöðuna á víg-
völlunum. Síðan tók hann
|v.pp vasabók og blýant.
Hann hripaði margl sér iil
'minnis, meðan hann var að
lesa skýrslurnar. Síðan tét
Jiann vélrita minnisblöðin
pg senda eintökin tit með-
lima lamlvarnarráðsins,
■jneðan liann tólc sjálfur til
'við að lesa næstu skýrstu■ j
Þannig vitl hann starfa.
Þegar búið var að sigra
tkjóðverja við Moslcvu, var
f/ukov fengin i hendur öll
'Jiersljórnin á miðvígstöðv-
imum. Síðar tók hann að sér
<íð skipuleggja sókn Rússa
Ó/egn herjum Þjóðverja, sem
Jiöfðu brotizt til Stalingrad.
Sumarið 19ð3 var hans
ekki getið í fregnum blað-
anna. Honum hafði verið
[alið verkefni, sem lialdið t
I dag er Guðjón Jónsson
frá Litlu Brekkn í Geiradal
sjötngur að aldri. Flestir eða
allir lescndur Vísis munu
kannast við Guðjón, fyrir
hinar skemmtilegu og í'róð-
legu greinar, sem hann hefir
ritað í Sunnudagsblað \ ísis
á undanförnum árum.
Guðjón er fæddur að Hjöll-
um í Gufudalssveit. Faðir
hans var Jón Finnsson, bóndi
að Hjöllum, Arasonar frá
Eyri. Jón var mikill athafna-
og jarðabótamaður, enda
þótt af gamla skólanum væri.
Hanjn var og um fjölmörg ái
oddviti, hreppstjóri og sýslu-
nefndarmaður sinnar sveitar.
Móðir Guðjóns var Sigríður
Jónsdóttir frá Galtará,
Guðnasonar frá Gufudal. Sig-
ríður var ágætiskona hin
mesta og samhent bónda sín-
um um allt það, er tii fram-
fara og menningar laut.
Þess má geta, að áður cn
langt líður munu koma út
í bókarformi minningar og
aðrar grcinar Guðjóns. Er
það Isafoldarprentsmiðja hf.,
sem gcfur bókina út, cn Ölaf-
ur prófessor Lárusson skrifar
að henni l'ormála.
Tíðindamaður Vísis liitti
Guðjón nýlega og rabbaði við
hann um gömlu dagana. Ann-
ars er Guðjón nokkuð bilaður
á iicilsu, vegna hjartasjúk-
dóms, má ekkert reyna á sig,
en er í fullu andlegu fjöri,
viðræðinn og skemmtilegur.
„Eg hefi að vísu margs að
minnast,“ sagði Guðjón, „en
engra þeírra atburða, scm
fólk þyrstir í að heyra. Mín
ævi er ekki það merkileg.
Elikert skeð nema strit og
basl og basl og strit. Ekkert
sögulegt, engin ævintýri.“
„Margt hefir samt breytzt
frá því i æsku þinni.“
„Satt er það. Breytingin
hefir verið ör þann tima, sem
'eg hefi lifað.
Eg var alinn upp á reglu-
og siðgæðisheimili. Blót, for-
mælingar cða siðlaust hjal
mátti ekki lieyrast. Húslestr-
ar voru lesnir alla helgidaga
og virka daga líka frá vetur-
nóttum til hvítasunnu, nema
ef sérstakar annir kölluðu
að.“
„llverrar menntunar
nauztu?“
„Eg fékk lítið að læra og
það háði mér mikið, a. m. k.
finnst mér það nú. Faðir
minn var jió það lietri cn
aðrir bændur í þessu cl'ni. að
hann fékk kennara á heimilið
um tíma. Við yngri bræðurn-
ir nutum Jieirrar kennslu
samt lítið. Undir fermingu
urðu öll hörn að læra kverið
utanbókar, lesa og geta svar-
að út úr Biblíusögum og eitt-
hvað lítilsháttar í skrift ög
reikningi ,eftir því sem tök
voru á. Þá var og lagt meira
upp úr bænakunnáttu cn nú
er gert. Böyiin áttu að læra
kvötd og morgunbæn, hæn
fyrir sjúkum, landlerða-
mannsbæn, er lesa átti fyrir
sér er úr garði var riðið í
langferð. Þá þekkja allir sjó-
ferðamapnsbænina, scm
komnir cru til ára sinna. Um
var feyndu —- hann átti að
undirbúa sókn í hinni þykku,
leirkenndu leðju Ukrainu.
Dimma nótt, þegar rigningin
streymdi úr skýjunum og
Þjóðverjar héldu, að veðrið
mundi gæla þeirra, lét Zu-
kov tit skarar skríða.
leið og lagt var frá landi tók
formaður ofan og sagði um
leið: „Við skulum gera van-
ann, drengir!“ Þá tóku háset -
ar ofan og lögðu á þóftuna
við hlið sér. Að hæn lokinni
buðu allir góðar stundir og
settu upp höfuðföt sín.“
„Var mikið um bókalestur
á uppvaxtarárum þínum?“
„Bókakosturinn var afar
fáskrúðugur að fráteknum
guðsorðatiókunum. Hetzu
bækur sem eg man eftir voru
Árbækur Espólíns, Njálssaga,
Njóla Björns Gunnlaugsson-
ar, skáldrit Jóns Thorodd-
sens, Félagsritin o. s. frv. Eg
minnist þess, að okkur þótli
mikil nýjung að fá mynda-
blað frá Kaupmannahöfn, þar
sem „Heimdallur“ var. Gamla
Iðunn var möiínum einnig
kærkomið léstrarefni.“
„Dvaldirðu lengi í föður-
luisum ?“
„Til 28 ’ára aldurs. Fór eg
og var bæði það og eins ba'ð-
stofan niðri óþiljaðir torl-
veggir. Frammieldhús va.r
öðrum megin við bæjardyrn-
ar, en skenuna hinum megin.
Aðrar'byggirigar var fjós fyr-
ir tvær kýr, hlaða fyrir eitl
kýrtoður, tveir fjárhúskofar,
sem rúmuðu 50 kindur og
loks hestlnis fyrir 4 hross.
Allir voru kofar jicssir að
falli kolhnir, nema skemm-
an og baðstofan.
Strax fyrsta haustið sem eg
bjó á Litlu Brekku féll ann-
j)á að fást við smíðar hingað
og þangað, aðallega húsa-
smíðar og m. a. um tíma hér
í Reykjavík, um aldamótin.
Síðan hefi eg unnið alla ævi
að trésmíðum í hjáverkum —
og oft orðið að vinna á næt
urnar. Annars myndi eg ekki
hafa komizt hjá að |>iggja af
sveit.“
„Hvenær fórstu að búa?“
„Laust eftir aldamótin, eða
árið 1902. Þá fékk eg jörð-
ina Litlu Brekku í Geiradal
til ábúðar. Það var lítil jörð,
aðeins 1 hdr. að dýrleika,
túnið lítið og kargaþýft og
hver koli kominn að falli.
Auk ])ess var J)etta veðrabæli
hið vcrsta og fannþu-ngt.
En hvað átti maður að
gera? Eg var nýtrúlofaður,
elskaði meira að segja unn-
ustuna, og langaði til |>css að
fara að hokra. Auk þess var
maður ungur og bjartsýnn,
ákveðinn í j)ví að þoka burt
öllum erfiðleikum í einni
svipan og fannst ekkert auð-
I veldara en gera gull og græna
skóga úr hverjum kargamóa
eða fúafeni.
Til nokkurs fróðleiks fyr-
I ir j)á, sem ekki eru luinnugir
byrjunarörðugleikum ein.
jyrkjubúskaparins, cins og
, hann var fyrir ognm alda-
mótin, væri ekki úr vegi að
gefa lýsingu á j)eim, en hér
er j)að ekki hægt, bæði vegna
rúms og tíma.
F.g vil aðeins geta þess, að
húsakosturinn, sem eg byrj-
aði búskaþ minn í, var lítill
torlbær með tveggja staf-
gólfa baðstofu og cins á palli.
Hálf önnur alin var á milli
rúmanna -,og undir loflinu
gat eg aðcins staðið upprétt-
ur á milli lofthitánna, en
ekki undir j)eim. IJtið tnu
stóð við cnda baðstofunnar
ojo
að fjárhúsið — j)að stærra —
ofan á skepnurnar. Það var
köld aðkoma j)ann morgun,
í krapa illviðri, þegar eg kom
út til að liyggja að kindun-
um.“
„En hvcrnig gekk búskap-
urinn svo >yfirleitt?“
„Þetta báslaðist einhvern- (
veginn áfram. Búslóðin var
ekki stór til að byrja með, i
aðeins (5 ær, 2 veturgemling-1
ar og tvær lcýr, auk tveggja
kúgiída, sem fylgdii jörðinni. j
Eg var einn.að heyskap með
tengdamóður minni, en kona |
og barn i bænum, en töðu-
fengurinn var lítill, aðeins 3(51
hestar fyrsta árið, eða ekki
nema tæplega handa annari
kúnni. Það var því ekki um I
annað að gera cn að rcyna að
stækka túnið óg auka töðu-
fenginn. Eftir 30 ára l)rot-(
lausa baráttU við j)ýfi og ó-
rækt var eg búinn að sex-
íalda töðufenginn nokkrum
árum áður en eg livarf á
brott af jörðinni.
Svipuðu máli gcgnir með
byggingar. íFyrsta veturinn
minn á Litlii-Brekku varð eg
að rífa upp grjót hverja
stund, sem tok voru til, og
draga j)að siðan á sleða heim
á tún. Dráttarjálkurinn yar
eg sjálfur. Um vorið fékk eg
mann til að rista torf, en dró
sjálfur úr flaginu. Rétt fyrir
L j heimsstyrjöldina fyrri reisti
jeg svo bæjarhúsin við, seinna
hlöðu, kom upp girðingum og
vann að fleiru, sem mér
fannst horfa til umhóta og
nytja.“
„Var þetta ekki erfitt?“
„Jú, það kostaði þrotlausa
baráttu, jn’otlaust strit fyrir
okkur hjónin, frá morgni til
lcvölds og oft og einatt á riæt-
urnar líka. Hverja stund,
er eg hafði afgangs frá heim-
ilisstörfum, varð eg að vinna
við smíðar lijá ýmsum grönn-
um nrinum, til að afla mér
þeninga.
Ofan á allt bættist þung ó-
megð, sem jókst ár frá ári.“
„En ekki hefir allt lífið ver-
ið ein skuggatilvera?“
„Nci, j)að er síður en svo.
Gleðistundirnar voru margar
og fagrar. Við lifðum í sátt
og samlyndi við góða ná-
granna, fólk, sem alltaf var
reiðubúið að gera okkur all-
an þann greiða, sem j>að gal.
Eg á hugljúl'ar endúrminn-
ipgar um góða og ástríka
j koriu, góð og elskuleg börn
j og allar hinar mörgu sam-
! verustundir með þeim.
I Daginn sem við lijónin
, komum að Litlu Brekku,
j glampaði sólin um dalinn.Við
j vorum ung, hamingjusöm og
j luighraust. Við okkur blasti
j björt framtíðin, með miklum
j og glæstum vonum. Hér vor-
um við samhuga um að skapa
okluir framtíðarheimili
(heinrili fullt df vonum og
hamingju.
BÆJARFBETTIR
I.O.O.F. 5. = 12G288G =
Næturlæknir
LaekriavarSstofan, sínii 5030.
Næturvörður
er í Keykjavikur Apóteki.
Næturakstur.
Bst. Bifröst, sími 1508.
Útvarpið í k~öld.
Kl. 18.30 íslenzkukennsla, 2. fl.
19.00 Þýzkukennsla, 1. fl. 19.25
Þingfréttir. 20.00 Fréttir. 20.25 út-
varpssagan: „Ivotbýlið og korn-
sléttan" eftir Johan Bojer, XIII.
(Helgi Hjörvar). 21.00 Strokkvart
ett útvarpsins: Kvartett nr. 22
i d-raoll eftir Mozart. 21.15 Er-
indi: Málleysingjakennsla fyrrum
og nú (Brandur Júnsson skóla-
stjóri). 21.40 Spurningar og svör
um íslenzkt mál (dr. Björn Sig-
fússon). 22.00 Fréttir. 22.05 Sym-
föníutónleikar (plötur): a) Sym-
fónia nr. 3, eftir Brahms. b) For-
leikirnir eftir I.iszt. 23.00 Dag-
skrárlok.
Til Noregssöfnunarinnar,
afh. Vísi: 50 kr. frá ónefndum.
100 kr. frá T. Sn., afhent af síra
Bjarna Jónssyni vigslubiskup.
Til landflótta Dana,
afh. Vísi: 100 kr. frá T. Sn., af-
hcnt af síra Bjarna Jónssyni
vigslubiskup.
Aheit á Strandarkirkju,
afh. Vísi: 10 kr., hluti af gömlu
áheiti frá H.Ó. 100 kr. frá X.N.,
gamalt og nýtt áheit. 10 kr. lrá
Boggu.
Aheit á Hallgrímskirkju
i Reykjavik, afh. Vísi: 100 kr.
frá ótíefndum.
Berklaskoðunin
gengur vel. 1 gærkveldi var bú-
ið að skoða 340 manns við Lauga-
veg. í dag verður svo haldið á-
fram mcð fólk af Laugaveginum.
táknrænn fyrir veru okkar
j)arna, því að jn’átt fyrir basl
og strit, hríðarbylji og gadd-
hörkur, var sólskinið og feg-
urðin, hamingjan og vonin
alltaf það, sem efst var i lmg-
luri okkar.“
„Hvenær íluttust þið svo
lringað til bæjarins?“
„Það var árið 1937. Þá
voru börnin öll farin út i
buskann. Þegar yngsta barn-
ið fór lika — það siðasta, sem
eftir var — vorum við aftur
orðin ein, gömlu hjónin. En
núna vorum við ekki lengur
ung og hraust, með heila ævi
af hjörtum framtíðarvonum,
Jireki og lifsfjöri framundan.
Við vorum orðin gönnil og
lirum, lifið á enda, vonirnar
lamaðar. önnur kynslóð var
tekin við og fyrir okkur var
ekki anriað að gera en gefast
upp. Við selrium jörðina og
búið 1937 og fluttumst hing-
að til Reykjaviluir sama ár.
Hér höfum við dvalið síðan í
góðu yfirlæti barna og ann-
arra velunnara.“
Þcssi dagur var í rauninni
Guðjón er kvæntur Guð-
rúnu Magnúsdóttur úr
Tungusveit i Strandasýslu.
Þeim hefir orðið níu barna
auðið, og eru þau þessi: Guð-
hjörg, saumakona, Sigríður,
ráðskona að Bæ í Króksíirði,
Jón, húsasmíðameistari i
Rvík, Jóhanna, saumakona í
Rvík, Þorvaldur, vélaviðgerð-
armaður í Rvík, Steingrínmr,
umsjónarmaður í Rvík, ólaf-
ur, húsgagnasmiður í Rvik,
Halldór, stud. jur. í Rvík og
Ilalldóra, húsfreyja vestur í
Reykhólasveit.
Vísir óskar Guðjóni hjart-
anlega til hamingju á þessuln
merkisdegi í lífi hans.