Vísir - 12.11.1945, Side 3

Mánudaginn 12. nóvember 1945
V I S I R
3
Leikfélag Reykjavíkur:
niift:
Sjjóntvikur í 4 þúíiusn*
Leikfélag Reykjavíkur
hefur starfsárið með leikriti
nýju af nálinni eftir ónafn-
greindan höfund. Er það í
samræmi viö lofsverða við-
leitni félagsins að leita inn-
lendra höfunda og sýna verk-
þeirra sé þess kostur. Leikrit
þetta er að ýriisu leyti sér-
kennilegt og að mörgu leyti
prýðilega samið. Það fjallar
um heimspekileg efni, sál-
greiningu, þrá til lisia og feg-
urðar, sem er ofurliði borin
af þunga smáborgaralegrar
tilhneigingar til veraldlegrar
vellíðunar, þar sem jafnvel
ástin sjálf er ofurliði borin
af innanhússþægindum, seni
færð eru upp i faðm „ættler-
ans“, sem Einar Benedikts-
son lýsir í smáljóði, manns-
, ins, sem livorki er heill né
hál'fur, lirár né soðinn.
Höfundurinn kemur víða
við, er bcrsýnilega lesinn í
fornum og nýjum hókmennt-
um, gerir efnið skemmtilegt
með snöggum og hnyttnum
svörum og liefir orðaleikinn
yfirleitt á valdi sínu. Um allt
þetta hera einlcum fyrstu
þættirnir vitni. En í siðari
þáttunum hverfur höfundur-
inn út fyrir venjulegan
ramma leikritagerðar, en
beinir „einlali ' sálarinnar"
ekki einvörðungu að leik-
sviðinu, heldur leikhússgest-
unum, sem eiga að vera
þátttakendur í leiknum og í
sjálfu sér er ekki við að at-
huga og í ramræmf við uppi-
' stöðu leiksins, sem fjallar
um upprunalegt og síðar á-
skapað eðli mannssálarinnar.
Þctta eintal sálarinnar rýfur
heildaráhrif leiksins, er helzt,
til langdregð og of veikbyggt
til að íialda óskertri atliygli
áheyrenda og myndif sumir
ef til vill orða ]iað svo, að
eintalið væri helzt lil vatns-
grautarkennt. í þessum þætti
á leikritið að ná hæst og gerir
það að vissu leyti, með þvi
að þar er sál „ættlerans" og
innsta eðli afhjúpað, en að
lokum leggur ístöðulej'sið
hann i bönd varans og al-
menningsálitið ýtir honum
inn í fyrri verkahring til
skyldustarfanna. Þótt höf-
undurinn hafi teflt á tæpasta
vað í „uppstigningunni“
sjálfri, er ljóst að hann er
enginn viðvaningur i rillisl-
inni, en gáfaður lieimspek-
ingur, sem gerl liefir sér
grein fyrir andslæðum niamii-
, legs íifs og sviptibyljum
! J eim, sem fara um sálir
’ manna. Þótt hygging leikrits-
ins sé að nokkru óvenjuleg,
Jiarf hún ekki að vera verri
fvrir Jiað, en stór stökk geta
ofþoðið álieyrendúm,. enda
er hætt við að allir hafi ekki
kunnað að meta byggingu
leiksins undir lokin.
Lárus Pálsspn leikur aðal-
hlutverkið, Helga prest Þor-
sleinsson. Leikur hans er
yfirleitt ágætur, en vera kann
að iiokkuð hafi á broslið í
fjallræðu hans, sem vissulega
er undarlega samin af höf-
undarins hálfu. Lárus liefir
jafnframt annazt leikstjórn
og er leiluneðferðin í heild
mjög ánæguleg, enda enginn,
sem sker sig úr og allir fara
fara vel með hlutverk sin.
Inga Þórðardóttir leikur lista-
konuna Jóliönnu Einars, vel
og látlaust — er sönn i leik I
Fyrsta virkjun jarðgufu á ísSandl
Baidur lii
Arndís Björnsdóttir.
sírium, en þó hæfilega djörf.
Ilelga Möller er nýliði á leik-
sviðinu, en sýndi góð tilþrif
i leik sínum, þar sem með
þurfti, en var þó ekki vanda-
laust. Anna Guðmundsdóltir
tilheyrir eldri skólanum 1
leiklistinni, en fór mjög vel
með hlutverk silt, ekki sízt
í svipbrigðum og sýnist jiað
vera hennar sterka lilið.
Arndís Björnsdóltir fer alltaf
vel með verkefni sin, en hins-
vegar virðist vafasamt að
hún- uppfylli þær kröfur I
hlutverki frú Ilerdísar Bald-
vinsson, sem gera her, með
því aSS frá höfundarins hálfu
virðist hún eiga að standast
fvllilega samkeppni við Jó-
hönnu Einars, sem „algjör
dama“, eti þrátt fyrir sterkan
leik að ýmsu leyti, fengu leik-
húsgestir ekki ])á hugmynd
við samanburðinn. Regina
Þórðardóttir, «EmiIía Jónas-
dóttir og Sigríður Hagalín
fara allar með minni lilut-
verk, en gera Jieim góð skil.
Þorsteinn Ö. Stepherisen er í
sínu rétta „elementi“ sem
Daviðsen konsúll, en Valur
Gislason, Brynjólfur Jó-
hanneSson, Gestur Pálsson
og Haraldur Björnsson fara
allir með litil hlutverk, sem
í engu ofbjóða þessum ágælu
leikurum.
í lok sýningar var leikend-
unvfagnað á venjulegan hátt,
en liöfuíidurinn cr eftir sem
áður ójþekktur, hversu lengi,
sem nafn hans kann að vcrða
i myrkrunum hulið.
K. G.
II1 S.L
vlku fyrir UBS
CssSttls©saíMi£i* ívrír
9
SjaiS og í Mfísist
Viðlai við Gwnnar Bcðvarsson verkíré
asssiast
tekur {váti í 14 manna
skákkeppni í „Köbenhavns
Skakforening".
Frétt hefir borizt hingað
um að Baldur Möller taki
þátt í skákkeppni, sem nú
stendur yfir í „Köbenhavns
Skakforening".' Þátttakend-
ur eru 14. Meðal þeirra eru
Julius Nielsen, Genizöe, Iiar-
ald Enevoldsen (sennilega
bróðir Jens Enevoldsen),
Odwin Sarapuu (Eistlend-
irigur), Giersing o. fl.
Þegar síðast fréttist, liafði
Baldur teflt tvær skákir,
aðra við A. Hansson, og varð
hún jafntefli. Baldur var,
með svart. Hina við M. Gun- 1 ,vVæni( ul11> ®cln gerðar verða
dersen, og varð hún'biðskák Ja, vý.gum Rafmagnseftirlits
eílir 22 leiki, því að þeiririkisins.
tefla aðeins til kl. 10 á
kvöldin.
Biðskákarstaoán er þann-
ig:
Svart: M. Gundersen.
í vetur verður gerð til-
raun með fyrstu virkjun
jarðgufu á íslandi, en það
er í Reykjakoti í Ölíusi.
Gert er ráð fynr, að nokk-
ur hluti Hveragerðis fái
'paðan raforku, auk
Menntaskólaselsins og bús-
rns í Reykjakoti.
Hefur Gunnar Böðvarsson
verkfræðingur skýrt' Vísi frá
þessum fyrirhuguðu frám-
H'ððfgp m
M i!!l 4 fSl

u 1 'ÍS
mm
m
MÍ H8 ......v „._
gWÍ JggP
A B C D E F G
Hvítt: Baldur Möller.
H
Hvítur gerði biðleik, Bd3
—e2. Svartur er nú neydd-
ur til að leika: Bb7, og kveðsl
Baldur þá luifa hugsað sér
2. a4—a5 eða h4—b5.
i jari
■gufa
i síðusíu viku seldu níu fe-
lenzk skip ísfisksafla et-
lendis fvrir samtals 1,656
þúsund krónur.
Söluhæsta skipið var m
Edda. JIún seldi afla sinn i
Antwerpen fvrir 10,652!£.
Sala hinna skipanna sejn
seldu í Englandi er sem hér
segir: |
Súlan seldi 1942 væjl-
ir fyrir 5812 p. B.v. Hauk'a-
nes 3408 v. 6996 p. B.v.
Jlrýggvi gamli 3493 v. 7472 p.
B.v. Skinfaxi 3340 v. 7150 ]).
B.v. Júní 3152 v. 6715 ;p.
B.v. Vörður 3715 vi
B.v. Ivópanes 3096 v
M.s. Skaftfellingur
3096 pund.
8266 :þ
, 6987 ;p.
895 iv.
Frá ísafirði:
Göður afli
í reknet.
Bátar frá ísafirði hafa
stundað reknetaveiðar und-
anfarið og lagl upp í Hólma-
vík og' Siglufirði.
Bátar Björgvius Bjarna-
sonar hófu rekuelavciðar i
septemberbyrjun og fengu
þeir alls 2274, lunnur, sem
sallaðar voru í Hólmavík.
Má það teljast góður 'afli.
Hann skiptis t þaimig, að,
Iiuginn I fékk 972 tunnur,
Huginn II 716 og Biehard
556 tunnur. Skipin.yqru við
undir septem- J
riema, HugiBQ |Ií sem '
Árið 1913 var l)oruð 4 cm.
víð hola að Reykjakoti í ölv-
usi. Þegar komið var niður i
22 m. dýpi kom töluvert
gufugos upp úr holunni. Fvr-
ir nokkuru hrauzt gufan út
meðfram fóðurpípunum og
myndaði þar stóran leirhver.
Rannsóknarráð n'kisins lét í, „ ...
byrjun ársins 1944 virkja1 Þeykjakot
þénnan liver. Var rekin niður
í gegnum hotn hversins 3%”
við pipa niður í 22 m. dýpi.
Síðan var hvernum lokað
með sandi og sementsblöndu.
Þegar borað hafði verið inn-
an úr pípunni kom mikið
gufugos. Er þetta fyrsta
gufuborun sem gerð hefir
verið á íslandi. Með gufunni
kemur töluvert af vatni og
Iét Rafmagnseftirlit rikisins
i sumar tengja skilvindu við
holuna til að laka vatnið úr
gufunni.
Þá var einnig seltur þrýst-
ings- og hitamælir á holuna
og hafa síðan verið gerðar
þrýstings- og gufumagns-
mælingar. Ilolan gefur um
það hil 2.5 tonn á klst. af
gufu við 1,0 a(a mólþrýsting,
þ. e. a. s. við frjálst útslreymi
úl í loftið. Með gufunni fylgja
3-—4 sek. lítrar af vatni. Með
gufu þessari mætti vinna
80—100 kw. af raforku og
hefir Rafmagnseftirlitið þeg-
ar fest kaup á 40 kw eim-
túrWnu til að tengja við liolii
hessa. Túrbíro.n verður keypt
af Svenska Turbinfabriks
Aktiebolaget Ljungström.
Verður þetta fyrsta virkjuu
jarðgufu til raforkuvinnslu á
íslandi. Éimtúrbinan mun
konía (il landsins í febr.
næsta ár og er gert ráð fyrir
að byggð verði lína til Hvera-
gerðis.
Pafmagnseftirlitið lét í
haust hora aðra hölu að
Reykjakoli, og var þeirri
borun lokið i siðustu viku,
l'Cgar mikið gufugos kom úr
holunni. Gufumagn þessarar
holu hefir ekki verið mælt
nákvæmlega énnþá , en það
má gera ráð fyriv að það sé
ntiu minna en magn 'fyrr-
nefndrar holu. Hola þcssi er
einnig 22 m. á dypt, Benda
boranir bessar á, að mikií
við
Nres lu r-í slen dinga.
úthlutað 126
sc fyrir hendi
og verður þvi
næsta skrefið að bora viðari
Iiolur, og mun það gerl í ná-
inni framtíð. Varlega áætlað
ælti 6” víð hola að geta gef-
ið nægilega gufu til virkjun-
ar á 1(Í0 kvv. og væri þar mcð
fengin nægilega raforka fyr-
ir Hveragerði og nágrenni.
Eimtúrhína sú, sem tengd
verður við holuna í febrúar,
verður fyrsta skrefið til virlcj-
unar þeirrar miklu jarðgufu
scm virðist vera ltægl að ná
með borunum á íslandi. Er
þetla nauðsynleg tilraun áð-
ur e:t lagt verður í stærri
virkjanir.
Rafmagnsef tirlit ríkisins
gerir sér góðar vonir um að
virkjun þessi takisl, og mun
hún gefa mikilsverðar upp-
lýsingar um möguleika fyrir
virkjun jarðgufumiar.
Þá hefur Rafmagnseftirlit
rikisins gufuboranir á hendi
í Krisuvik, en þar er fyrir-
Iiugað að koma upp stórri
gufuaflstöð fyrir Hafnarfjörð
og umhverfi, ef skilyrði leyfa.
Boranir þes.'ar eru enn
sem komið er svo skammt á
Alls var |
styrkjum. J
Styrkir þeir, sem runnu til veg kómnar, að ekki cr hægt
menntamanna af islenzkum að gera sér fyllilega grein
ættum, nema samtals tæp- fyrir- hvaða möguleikar eru
lega 2000 dollurum. fyrir hendi.
og.
veiðar
,be.rlql,
Iióf veiðar aftur í október
a\’gr. þá í ltálfan ipápii,ð. ,
(..[.Rjebgrd 9g:,GrÓUa ijninii
senn byi'jti. fisld'lufningt^ til
Beigíu. .
Þrír „birnir . Sajnvinntifé-
íagsins ýoru einnig á reknet-
lím i september og fengu alls
1616 tunnur, ,sem voru salt-
aðar á Siglufirði. Sæbjörn
fékk 823 tn„ Gunnbjörn 513
og Ásbjörn 280 tpnnpr. ,,
NamsstyrSdr handa
Íslendingum.
íslendingar hlutu tíu náms-
styrki við Manitobaháskól-
ánri í byrjun þeSsa 'Skólaárs,
scgir i nýkomnum blöðum

Stór bók um líf og starf og samtíð listamannsins mikla
. ■ • • ; . , . . r ' : ' - í.
Leonardo da Vinci
: 'eftir rússneska stórákáldið Dmitri Mereskoivski, í þýðingu
'■■ Björgúlfs'læknfó Olafssonar.
ér ;komin,jí bókaverzlanir;
i • LeoiUrrdo dá lrinci vár luröúlegunjnaöxir. Ífvar sem 'hann er ncjndur i bóku%\ er
eins og menn jskprti orö tif þess pð lýsa atgerli bans og yfirbiirðum. f. ,;Enttýclóþeedia
Drilannicá" (1911) er sagt, nð sagan nefni,- engan mann, sem sé hans jafningi. á. sviði
visindá og lista og óhugsancli sé; að nokkur maður hefð^enzt líl að afkasta huiúlrað(isto
parti af öllu fnti, sejn hann fékksl við.
. . Leonardo da Vtnci var óviðjáfnanlegur mál(tri. Eri hann var lika uppfinningamaður
. á við Edison, eðlisfrceðingur, starrðfrecðingur, stjörnufrecðingur og hervélafueðingur. —
Hann fékkst við rannsóknir i Ijósfneði, liff<rrafr<rði og stjórnfraði, andlitsfall manna og
i fclliugar i klaðum athugaSi hann vandlega.
"■ Söngmaður vat 'Lconardcggóður og iék sjálfur d hljóðfari. Enn fremur ritadi hann
kynstrip öll af dagbókum,
list hans hefir gefið honum orðstír, sem aldrei deyr.
Þessi bók um Leonardo da Vinci er saga urn manninn, rr fjölhafastur og afkasta•
mtstur er talinn allra mantiá, er.sögur fara af. og einn 'af. mestn Aislamörmum verahtor.
í bókinni eru um 30 myudir af lisjjaverkum.
H.F. LEIFTUR, Reykjavík.
/,j lí: tilfíKJ iril.ií n’tÖH ‘"3 •rfUMtftllnmV <i ■••■» Ífi