Vísir - 27.08.1946, Page 2

V I S 1 R
Þriðjudaginn 27. ágúst 1946
Theódór Æmason:
I Alieiédeeai með flskíliitai'
inga§kipiiiu „Naría

ii.
Það er tæplega á færi rosk-
ins manns, þótt sprækur sé,
að rása með ungum og
hraustum islenzkum sjó-
mönnum um gleðistaði í ef-
lendri hafnarborg, langt fram
á nótt.
Eg var þá lieldur ekki upp
á marga fiska, þegar Vigfús
vakti mig klukkan hálf-fjög-
ur á miðvikudagsmorgun
(13. marz). En þess liafði eg
beðið liann, þegar við kom-
um um borð um nóttina. Mig
langaði til að sjá hvernig
löndun fiskjarins færi fram
liér i Aberdeen og litast um á
markaðinum um morgun-
inn. Eg geispaði og ók mér
góða stund, áður en eg gat
áttað mig á tilverunni. Það
var kalt í káetunni, þvi að
allar gáttir höfðu staðið opn-
ar um nóttina, en Vigfús sagði
mér að úti væri hryssings-
veður og fjúk. Gott var þá að
koma upp i lilýtt eldliúsið og
fá fullan fant af þrælsterku
og lieitu kaffi. Vigfús var þar
fyrir og Jónas, jmgsti háset-
inn. Hann álti dálitla lögg af
„Dry Gin“ en lét ekki á neinu
bera, fyiv cn eg var húinn að
sötra drjúgt borð á fantinn.
Brá liann þá liendi aftur fyrir
sig, — en hann sat á eldhús-
borðinu, — og helti fullann
fantinn af liinum eldlieita
drykk. Þótti mér kaffið sizt
verra á eftir — var hress og
linarreistur þegar eg kom
upp í hrúna — og þóttist góð-
ur. Satt var það, að ólundar-
legt var veðrið, en eg var
hlýlega búinn og hlýtt var
mér innvortis.
Þeir voru svo sem lika
„míriútumenn“, karlarnir,
sem áttu að annast „löndun-
ina“. Allmargir voru kornnir
út í „Narfa“ og aðrir stóðu á
bólvirkinu — og allir báru
þeir sig illa fyrst í stað vegna
kuldans. Og á mínútunni
ldukkan fjögur var hafist
handa. En nokkurn undirhún-
ing þurfti þó að hafa áður en
löndun gæti hyrjað. Að því
leyti var „Sæfinnur" á undan
okkur, að þeim undirhúningi
hafði þar verið lokið kvöldið
áður og gat lörtdunin hyrjað
lijá þeim viðstöðulaust. En
hjá okkur var nú hyrjað á
því, að reisa og reyra tvær
grannar „spirur“ við stór-
siglubómuna á „Narfa“, ská-
halt yfir lestaropinu. Á efri
enda hverrar spíru var trissu-
lijól og i það þræddur grann-
ur kaðall með krók á enda.
Uppi á hafnarbakkanum var
svo færanleg rafmagnsviuda,
en köðlunum brugðið á hana
á víxl, þegar byrjað var að
liala upp körfurnaiysem fisk-
urinn var tíndur í úr lestinni.
Þótti mér þetta mun verk-
legri vinnuhrögð en það, sem
eg liafði séð í Fleetwood,
þegar „Sindri“ var losaður
þar í fyrrasumar, og röskleg-
ar var þarna unnið þegar
vinnan var komin í gang,
enda voru nú þarna yngri
menn að verki, yfirleitt, en
verið höfðu við Sindra. En
mér er sagt, að í Fleetwood
sé einnig liöfð þessi aðferð
við löndun, þólt eg sæi það
ekki. Því að allt var gert með
handafli, þegar „Sindri“ var
losaður.
Þetta virtist allt vera i
bezta lagi. En svo harkálega
kippti vindumaðurinn upp
körfunum og svo linlega var
i haldið, fyrst i stað, að körf-
urnar vildu slásl í bakka-
brúnina, áður en þær væri
komnar nægilega hátt tit
þess að við þcim yrði tekið á
hakkanum eða bóivirkinu.
Hrutu þá fiskar i sjóinn og
því ekkert sint. En þegar dá-
víen spraka, sem efst var á
einni körfunni, fór i sjóinn
og vindumaðurinn lét sem
ekkert væri, stóðst eg ekki
mátið, -— því að þarna virtist
enginn vera til eftirlits, — og
kallaði lil Iians úr brúnni, að
við værum ekki að koma
með fisk j soðið handa þcim,
Skotuin, alla lcið frá Islandi,
til þess að láta þá fleygja
honum i höfnina. Hann hélt
víst, karlanginn, að eg væri
einhver mektarmaður, — tók
;ofan hufugarminn og hneigði
, sig. Þelta skyldi ekki svo til
ganga, — sei,' sei-nei! eklci
augnahliki lengur. Lét liann
svo sækja net, sem fest var
uppi á bakkanum og einnig
á þilfar „Narfa“. Eftir það
fór enginn fiskur í sjóinn. En
þessi ráðstöfun liafði gleymst.
Eg klöngraðist upp á bakk-
ann, þegar nokkuð var kom-
ið þangað af fiskinum.
Hér eru hættir nokkuð á
annan veg cn í Fleetwood.
Þar er salan miðuð við „kits“
eða stampa, sem í er veginn
þungi sem samsvarar 63 kg.
og fiskurinn seldur í stömp-
um þessum. En í Aherdeen
er miðað við vætt eða 100
pund, — fiskurinn aðgreind-
I ur og veginn í kössuin, svip-
uðum að stærð og lögun
j smjörlikiskössum. Stórfiski
j var helt úr kössunum og rað-
að vandlega í lirúgur á
„planinu", — var látið úr
þrem kössum i hverja slíka
hrúgu eða „númer“. Minni
fiskurinn, ýsan og flatfiskur,
var selt í kössunum.
Aflinn úr „Narfa“ var að
miklu leyti stór þorskur,
nokkuð af miðlungs ýsu og
lítið eilt af smásprökum. Var
liann fallegur úllits, enda
inest af lionuin veitt daginn,
sem lagt var í haf cn mér datt
i liug, að ásjálegri hefði hann
gelað verið, cf liann hefði
verið þveginn, ]>. e. á liann
dælt vatni, áður cn salan fór
fram.
Næstir okkur voru Sviarn-
ir. Ekkert virlisl vcra hraðað
sér með uppskipun úr þeirra
hátum og benti það nokkuð í
])á ált, sem mér hafði sagl
verið í Fleetwood og eg
heja'ði hér aftur, að þeim
væri gert mun lægra undir
liöfði en Islendingum i brezk-
um fiskihöfnum. Sænsku
bátarnir höfðu beðið af-
greiðslu í tvo daga, eins og
áður er sagt, og litlu eftir að
eg kom upp á hlóvirkið, var
bju’jað að ski]ia upp úr ein-
um þeirra. En þarna voru
fimm fallegir hátar, á að geta
um 50 smál. Höfðu þeir að
sjálfsögðu veilt i Norðursjón-
um og var fiskurinn, sem eg
sá úr þessum eina hát, mest-
megnis lioruð smáýsa og
liarla óhrjáleg. Var mér sagt
að Svíunum liætti viðaðspara
við sig ísinn. Þeirra afli var
auðvitað nýrri, cn fiskur
okkar á „Nirði“, að minnsta
kosti noklcuð af lionum, en
liann var ekki sambærilegur.
Enda lieyrði eg það svo
marg-endurtekið síðar þenn-
an morgunn, að Hornafjarð-
arfiskurinn væri eftirsólt
vara þar í Aberdeen og þætti,
jdirleitt, hezti fiskurinn, sem
þangað hefði komið á vertíð-
inni. En nú liöfðu farmarnir,
sem áður höfðu komið, marg-
ir hverjir verið betri, en
fanhur sá sem „Narfi“ hafði
innanborðs, þar sem áður
liafði vcrið miklu meira af
vænni og feitari ýsu, heldur
cn raun var á um farm
„Narfa“.
Ilinu megin við okkur, eða
innar við garðinn, var brezk-
ur logari. Aflinn seiu upp úr
honum kom var svipaður
afla sænska bálsins, — mest-
megnis ýsurytjur, kramdar
og óhrjálegar. Enn innar var
svo „Sæfinnur“. Hans fiskur
var svipaður og hjá okkur.
En sumt var farið að láta á
sjá, cnda kom það fram í
sölunni, sem varð lítið eitt
rýrari, lilulfallslega, þegar til
kom, en lijá „Narfa“.
Ekki gat eg fj’lgst með
matinu þar, en á fiski
„Narfa“ var matið harla jfir-
borðsfengið. Tveir ungir
inenn, einkennisbúnir á sama
liátt og læknir sá, liinn úrilli,
sem skoðaði fiskinn úr
Sindra“ í Fleetwood í fyrra-
sumar og „forkastaði“ 13
kits af ágætri smáýsu, —
skoðuðu lauslega fiskinn í
hrúgunum, sem næstar
voru, þar sem þeir komu að,
kinkuðu siðan kolli hvor til
annars, cn gerðu svo ekki
annað, en að ganga siðan
meðfram kassa- og lirúgu-
röðunum, sinn livoru megin
og telja. Eg. sá það á öllu, að
allt myndi vera i himnalagi
með þcnnan farm og engu
verða kaslað, cnda reyndist
það svo.
Á áttunda tímanum kom
til mín, þarna á markaðs-
pallana, annar tollvörðurinn,
sem Iieimsótt Iiafði okkur
kvöldið áður, og í fylgd ineð
lipnuin ungur maður og glað-
legur, ekki ýkja vel til fara.
Þetta var sá tollvörðurinn,
sem athugað liafði vegahréf
mitt og dæmt það gilt, — en
eg Iiafði gefið honuni gamalt
Visishlað þar sem var lang-
hundur eflir mig um rekneta-
veiðar. Ilafði liann hoðið mér
að koma mér í kynni við
„reporter“ l’rá Manchester,
sem hann kannaðist við, því
að Iiann væri daglcga að
snuðra þarna við höfnina, —
og hann myndi geta sýnl mér
eitthvað þarna, sem cg hefði
gaman af að sjá. Var liann
nú kominn með þennan
niaiin og þótti mér vænt um
þessa hugulsemi. Var þetta
viðfeldinn maður og skraf-
hreyfinn og fór strax vel á
með okkur. En nú stóð illa á
fj’i ir mér, þvi að eg vildi ekki
missa af þvi, að sjá, livernig
salan færi fram. Sagði eg
þcim þclta. En tollvörðurinn
kvað öllu óhætt, þar scm enn.
væri ekki lokið uppskipun úr
efsta skipinu (,,Sæfinni“), en
þar myndi '’crða bjujað að
selja. En blaðamaðurinn,
Boh Turner að nafni, stakk
upp á þvi að eg gengi mcð
sér upp á skrifstofu „Evening
Express“ sem væri þar
skammt frá, eða i Broad
Street nr. 20, því að liann
ætti þangað erindi og við
gælum skrafað saman á leið-
inni. Þáði eg þetta. Spurði
liann mig um mínar ferðir og
sagði mér ótilkvaddur um
sinn hag. Ivvaðst vera „frec
lanee“ blaðamaður, eins og
eg og starfa fj’rir ýms hlöð,
en aðallega fj’rir „Daily
Telegraph“-Mancliester-skrif-
stofuna, en noklcuð fyrir
„Evening Express“, kvöld-
hlað þeirra Aberdeenbúa. En
þangað var nú förinni heitið.
Auðfundið var það, að hann
unni starfi sínu og gekk upp
í því af gleði og áliuga. En
liann kvaðst öfunda mig af
því að vera í þessu ferða-
slarki. Ilann kvaðst ekl:i
liafa fengið inngöngu i her-
inn, vegna líkamslýtis, (haim
var litið eitt haltur), og ckki
hafði hann farið neitt lit fyr-
ir landsteinana á stríðsárun-
um.
Um fisk vissi liann lítið.
Þó gat hann frætt mig á þvi
að nú væri verið að gera ráð-
stafanir til þess að hvetja
unglinga og unga menn, sem
leyslir væri úr lierþjónustu
til þess að ganga í „fiskiðn-
aðinn“ eða gerast „togara-
karlar“, — sem við mundum
kalla það á islenzku. Væri
Jielta að tilhlutun eða tillögu
, The Technical Education
JCommittee og the Fishing
Industry. Væri gert ráð vrir
að halda námskeið víðsvegar
ji fiskibæjum fyrir stálpaða
drengi, til þcss að búa þá
undir ýmisleg störf á togur-
um. Þessu væri t. d. vel fagn-
að af togaramönnum þar í
Aberdeen, og þó væri ýmsu
öðru að sinna fyrst, þvi að
fjöldi reyndra togaramanna,
sem lausir væri úr lierþjón-
ustu, væri enn atvinnulausir
vegna þess, að ekki væri enn
búið að breyta nándar nærri
öllum togurum, sem teknir
liefðu verið lil hernaðarþjón-
ustu, margir hefði týnst í
styrjöldinni og enn væri ekki
búið að bj’ggja ný skip í
skarðið o. s. frv. En mikið
kapp væi’i á það lagt að auka
togaraflotann sem bráðast
og unnið dag og nótt á öllum
skipásmíðastöðvum að því að
lagfæra gamla hernaðartog-
ara til veiðiskapar og hyggja
ný skip. Skyldi hann sýna
mér dæmi þess þar i Aher-
deen seinna um daginn.
Við vorum nú komnir að
Broad Slreet nr. 20 og fórum
þar upp á fyrsta loft. Ekki
þótti mér mikið til um skrif-
stofurnar þó að rúmhetri
væri þær en ritstjórnarskrif-
stofur „Vísis", til dæmis! En
þær voru dimmar og heldur
óhreinlegar. Og fátt var þar
manna þennan morgun, enda
var ])etla eiginlega fyrir
kristilegan fótaferðatíma.
Mig gilti það líka einu því að
eg þóttist góður að liafa Boh
Turner. Gaman þótti mér þó
að hafa komið þarna. Turner
var fljótur að Ijúka erindi
sínu og fylgdi hann mér siðan
áleiðis til hafnarinnar.
Kvaðst liami mundi liitta mig
þar aftur um níu-leytið. Þá
myndi sölunum verða lokið
og hefði liann þá tima til að
ganga með mér um „stóru-
dokk“, þar sem skipasmiða-
stöðvarnar væri. Illjóp eg svo
við fót niður á markaðinn.
Mátti ekki seinni vera, því að
þegar þangað kom, var verið
að enda við að selja fiskinn
úr „Sæfinni“. Gaf eg ekkert
um það og liugði að nú yrði
næst seldur aflinn úr hrezka
togaranum, sem næstur var
Sæfinni. En svo varð þó ekki.
Yfir hann var hlaupið og
skyldist mér, að það væri að
óskum fiskkaupmanna
Frarah. á 6. sí3u