Vísir - 28.11.1946, Blaðsíða 2

VlSIR
Fimmtudaginn 28. nóvember 1946

Síðasta blómi
Um það leyti, sem Helga-
fell opnaði bókasýningu sína
í Listamannaskálanum sendi
það frá sér þrjár gagnmerk-
ar bækur, Grettissögu í út-
gáfu Halldórs Kiljan Lax-
ness, Rit Jónasar Hallgríms-
sonat' í óbundnu máli og bók
sem nefnist „Síðasta blóm-
i8M.
„Síðasta blómið“ er dæmi-
saga i myndum eftir James
Thurber. Myndunum fylgir
texti, sem Magnús Ásgeirs-
son bókavörður snaraði á ís-
lenzku.
Dæmisaga þessi er mann-
kynssagan öll i örfáum
myndum og setningum. Hún
sýnir livernig öllu ér eytt í
báli styrjalda, allt stendur í
rúst og flakandi í sárum,
brotið og bramlað, þar til
„Ein sins liðs á víðavangi
vorkvöld eitt var telpa
á gangi,
og hún fann á sínu sveimi:
Síðasta blóm í lieimi.“
Upp frá þessu blómi hefst
svo saga nýs lifs og nýrrar
menningar á jörðunni.
Gróska alls lífs kemst i al-
gleyming, nýr heimur rís
upp úí' rústunum, listaVerlc
skaitast, nýjar uppgötvanir
og S riskonar framfarir. En
í kjölfar alls þessa koma svo
hermenn
„og aftur komu ofurstar
og aftur risu upp kapteinar
og majórar og marskálkar
og niannkynslausnarar!“
Og |)nr með er öllu lifi og
allri menningu steypt i nýja
glötun og
„í þvi striði var öllu eytt,
ekki ncitt
lifði af þann lokadóm
nema einn piltur
nema ein telpa
nemn eitt blóm.“
Þatung er mannkynssagan
i augúm Thurbers og honum
tekst i örfáum einföldum
dráttum og með fáeinum lát-
lausum orðum að draga upp
óhugnanlega sterka mynd af
liinu eilifa afturkasti mann-
kynsins til glötunar og eyði-
leggingar.
Aui. alls þessa er útgáfan
bæði séi kennileg og falleg og
útgefandanum til sóma.
Beztu úrin
írá
BARTELS, VeltusnndL
Kabloona
Bókaútgáfa Guðjóns Ö.
Guðjónssonar hefir gefið út
stórt og rnyndskreytt rit í
fallegri útgáfu, er nefmst
, Kabloona“ (þ. e. hvíti
maðurmn), og er eftir
íranska mannfræðmginn
Gontran de Poncins. Loft-
ur Guðmundsscn íslenzk-
aði.
Kabloona fjallar um ferð
höfundarins norður til King
Williams Land og Pellyfjarð-
ar. Lýsir bókin merkilegum
Eskimóakynþætti, sem þar
býr, og dvöl sinni meðal
þeirra. Ivnud Rasmussen
segir um kynþátt þenna, að
veglausar auðnir og ísi fyllt
höf ltafi einangrað hann frá
öllum umheimi og að fram'
til vorra daga hafi honum
tekizt að varðveita sínar eig-
in lifsvenjur, ómengaðar ölí-
um framandi áhrifum.
En sjálfur kemst hókar-
liöfundurinh svo að orði i
formála: „A iiokkurum vik-
um hafði eg —- mögur sið-
niénningarinnar — ferðast
alla leið aftur í steinöld. Það
var eg, sem sat á hækjum
mínum við steinlrogið og
naut ljóss og yls logandi sel-
lýsis. Eg, sem fvrir skömmu
naut Parísarjjífsins og alls
þess, sem Parisarmenningin
liefir að hjóða, sat þarna
klæddur dýraskinnum, inni í
snjókofa, á þeim slóðum,
þar sem fjörutíu gráðu frost
er hversdagslegt veðurfar á
þessum tíma ársins. Og eg
undi mér hið bezta.“
Og um tilganginn með
þessari bók sinni segir höf-
undurinn: „Viðfangsefni
mitt er að reyna að koma
ykkur i kynni við Eskimó-
ann, skagerð lians og lífs-
venjur, heilabrot hans og
liugsanafálm, hið æðrulausa
jafnaðargeð, sem aldrei
bregzt honum í þrotlausri
baráttu við erfiðari og misk
unnarlausari lifskjör, en
sennilegt er að nokkur ann-
ar kynþáttur á þessari jörð
eigi við að búa. Það var ein-
mitt frumstæðnin og liisp-
ursleysið í lífsháttum hans,
sem seiddi mig til farar norð-
ur þángað, og réði þvi, að eg
dvaldist með honum um
hríð. Dvöl meðal Eskimóa
er ekki að neinu ieyti auðveld.
Ekki veldur saint veðráttan
þar mestu um, ekki heldur
frosthörkurnar eða þær lík-
amlegu hreystiraunir, sem
enginn framandi gestur getur
umflúið. Að vísu getur glím-
an við frostið r,eynzj:, manni
torsótt, en skáþeigiridir og
eðli Esikmóanna er flóknari
og torveldari þraut. Sambúð,
við jiá getur því aðeins tek-
izt, að maður fari í öllu að
þeim lögum, sem þeir sjálfir
selja.“
Bók þessi hefir verið þýdd
á fjölmörg tungumál og náð
mikilli útbreiðslu og feikna
vinsældum, enda fer þar
saman hrífandi frásögn og
nýstárlegt efni. Bókin er
skreyt-t fjohnörgum mynd-
um, bæði ljósmyndum og
teikningum, sem höfundur-
inn hefir sjálfur gert af mik-
illi snilld. Loks hefir ixtgef-
andinn vandað lil liinnar ís-
lenzku útgáfu í livívetna og
þar bvergi til sparað.
JFornir dnnsar.
„Formr clansar“ heitir
ný og forkunnarfcgur út-
gáfa á förnkvæSnm þeirra
Jóns Sigurssonar og Svend
Grundtvigs, sem gefin voru
út á árunurn 1854—1885.
Þessi útgáfa er allmikið
aukin frá binni upphaflegu
útgáfu, en hinsvegar er sleppt
samanburði, heldur er text-
inn soðinn upp úr ýmsum,
þar sein um margar gerðir
var að ræða, og það lekið úr
bverri, sem skáldlegast þótti.
Þctta er því ekki vísinda-
lieldur alþýðuútgáfa.
1 þessari útgáfu eru prent-
uð öll kvæðin, sem birtust í
íslenzkum fornkvæðum, 66
að tölu, en aúk þess eru þar
nokkur kvæði úr Danmarks
gamle Folkeviser og úr söfn-
um Ólafs Davíðssonar, Viki-
vökum og þulum. Loks er
Eyvindarríma, en hún héfir
ekki birtzt á prenti áður.
Það er „Hlaðhúð“ sem gef-
ur þessa bók út. Ólafur Briem
kennari sá um útgáfuna, en
Jóhann listmálarí, bróðir
lians, annaðist myndskreyt-
inguna, sem er forkunnar
vel gerð.
©
Til þessarar bókar er á all-
ana ált svo vandað, að iuin
er hin mesta bókarþrýði og
tvímælalaust með allra fall-
egustu og vönduðustu bók-
arútgáfum, sem hér hafa
sézt. Fer þar saman sérstak-
lega fallegur pappír, smekk-
eg skreyting, vandvirkni út-
gefanda og fallegur ytri frá-
gangur bókarinnar. Eiga
hlutaðéigendur mikla þökk
bókelskra nianmf skilið og
það kæmi manni ekki á ó-
vart, að þessi bók seldist til
þurrðar á skömmum tíma.
Pick Sarae!
Iieitic 99Bláa
í ár.
Bláu bækurnar er sam-
lieiti á bókaflokki fyrir stálp-
aða síráka, sem Bókfellsút-
gáfan hefir gefið út á undán-
förnum árum.
Fyrsta bókin sem kom út
i þessum flokki var Percival
Keene, bráðskennutileg saga
bæði fyrir unga og gamla, en
siðan hafa komið Daníel
djarfi og Klói, hvortlveggja
ágætar drengjgbækur. Síð-
asta bókin í þessum flokki er
nýkomin út og lieitir Dick
Sand, eftir hinn heimskunna
skáldsagnahöfund Jules
Verne.
Eins og allar bækur sem
Jules Verne hefir skrifað er
þessi saga spennandi og við-
burðarik frá upphafi til enda.
Hún segir frá fimmtán ára
dreng, sem verður skipstjóri,
íendir í sjóhrakningum.
skipbroti, bardögum við
blökkumenn, ræningja og ó-
argadýr, er télcinn höndum
af þræíasölúni óg kemst loks
undan éftir miklar mann-
rgunir.
Aniiað þessá i a h( ‘ftri er í
rauninn| allsiói . bói . Qg cru
í héníií sext u og sex em-
söngslög með p íanói indirleiJc
eftir Björgvin. Þar er yfir-
leití að finna í'lest eð i öl 1
hin vinsælu eitl söngslög
Björgvins, sem náð hafa að
fesla rætur í tmf fUfíl og hjört-
um allrar þjóða riniií ir á únd-
anförmim árum.
líitt heffið er Sjötíu og
sjö söngvar handa harna- og
kvennakórum, sem Björgvin
hefir raddseti og búið til
prentunar. Kveðst tónskáldið
hafa komið' þessú hefti á
framfau'i vegna skorts á að-
j gengilegum söngvákosti
handa banra- og kvennakór-
I um. Hefir Björgvin einkum
seilst til jieirra laga r+' og
raddsett— sem honum virt-
ust helzt vera-að skapi harn-
anira,
Telja má vist að hæði þessi
Iieí'ti njóti almennra vin-
sælda og verði kærkoniin
öllu söngelsku fólki.
Tv« söraglaga^
he£ti.
Bókaútgáfan Norðri hcfir
síðustu dagana sent á mark
aðinn tvö sönglagahefti, ann-
að eftir Björgvin Guðmunds-
son tónskáld, en hitt sem
Björgvin hefir raddsetj og
búið undir prentuu.
Augu
inannanna.
• „Augu mannanna" er heiti
nýútkominnar skáldsögu eft-
ir Sigurð Bóbertsson og er
jietta fyrsta skáldsaga hans,
en áður liafa komið út eftir
hann tvö smásagnasöfn,
„Lagt upp í langa ferð“, sem
kom út 1938 og „Utan við
alfaraleið“ er kom út fyrir
i'jórum árum. Báðar þessar
sögur hlutu vinsamlega dóma
og vár vel tekið.
Auk jiessa hefir Sigurður
birt cftir sig langa skáldsögu
í Nýjum kvöldvökum, sem
liann nefndi „Kennimaður".
<)11 jiessi skáldverk vitna
um örugga og ákveðná þró-
un í stíl og byggingu og heí'-
ir Sigurður nú skipað sér
þann sess, að enginn sem
íylgjast vill með nútímabók-
menntum okkar Islendinga
getur gengið framhjá ritum
hans.
Sigurður er enn ungur að
aldri, fæddur 1909 og Fjósk-
dælihgur að ætt.
Framhald af
SKÁK nr. 9
©
Hyítí: Áshi. Ásgeirsson.
Svail: (Íuðm. Agústsson.
?-es
W
nrr:

3 stærðir, rósóttari
Verzlunin Ingóllar,
Hringbraut 38. Sírní 3247.
m ■ ff
A ^ B ; C D y •:■• G | H
Staðnn ef ir 36. leik >yarts.
37. Há2 a6 Ui.7 d7
38. Kf2 — c3 Bf7 —Ii6
39. b2 !i ‘> .> í'5 X 64
•10. B(I2x e4 Blili 15
11. Ke3 d3 H<17 1)7
42. Kd3 c3 h7- —h6
43. Ha(f -c6 Hb7 b 1
Iíéi kennir einnig B d4
erkt til g reina.
44. HcG c7 4- Ke7 f8
45. Re4— 16 111)4 Xf4
46. Hc7 (17 Bf5- --<14
17. Bf6-- Íi6 Íi5
48. Rg4 e3 Hf4 —f3
49. Kc3 <12 He3 X h3
50. Re3 c! Rd4 > f3 +
51. Kd2 e2 B1'3 —e5
52. Rc4x e5 <16 Xe5
53. Hd7- -c7 Hh3 - c3
54. <15 <16 Kf8 —-eS
55. Hc7-Á e7:+< Ke8 — <18
56. He7 X e5 h5 -hl
>57; Jiii'ÖÓ • 115 ÍI H lí4- -h3
o:htba\e2áöd2 'Oqlfci! —a3
59. 11 Ii5 x cö h3— li2
Fröðícgt hefði verið að sjá
hvering hvítl hefði svaráS
59. „ H al !
60. IIc5 cl
Samið jafntefli: •