Vísir - 28.02.1947, Blaðsíða 2

Eðvarð Friðriksson mjóEkurfr.
segir frá amerískum mjoBkur-
sföðvum og mjólkurbúum.
Edvarð er úlskiifaður frá
Minnesota-háskólanum og er
nú starfsmaður við mjólkur-
er sonur Friðriks Þorvalds-
sonar framkvæmdarstjóra
frá Borgarnesi.
Hve lengi liefir þú fengizt
við meðferð nijólkur?
Eg byrjaði fyrst verklegt
nám í Borgarnesi 1. mai
1937 og var við Mjólkursam-
lag Borgfirðinga til hausts-
ins 1941. Fór eg þá til U. S. A.
og vann eitt ár Iijá L. O’L.,
sem er samband samvinnu-
mjólkurbúa í Minnesota og
nágrannafylkjum þess, en í
sambandinu eru um 400
mjólkurstöðvar. Um haustið
1942 innritaðist eg í Minne-
sotaháskólann og lauk þar
námi s. 1. Iiaust. í öllum mín-
um frium vann eg lijá ýms-
um húum innan L. O’L. og
eitt sumar hjá Abotts Dairies
í Wisconsin.
Hver voru aðalstörf þín
Jijá þessum búuin?
Fyrst og fremst var eg þar
við nám. Og fyrir ágæta
hjálpsemi forstj. L.O’L.,
John Brandt, fékk eg að
kynnast öllum starfsgrein-
um búanna, en vann þó sér-
staklega við að meta og rann-
saka vörur. Einnig fékkst eg
við framleiðslustörfin t. d.
osta'- og smjörgcrð, þurkun
mjólkur og neyzlumjólk.
Hafðir þú einnig tækifæri
til þess að kynna þér stjórn
ög rekstur slíkra búa?
Eg hafði það. Og einu sinni
hittist svo á, að verkstjóra
vantaði á aðra vaktina í
oslabúið í Fairbault og var
miér falin verkstjórn unz eg
hvarf að skólanum. Af því
að þetta gekk slysalaust, átti
eg' síðar aðgang að skýrslum
og áætlunum hjá samband-
inu. Kom mér það vel, þegar
eg þurfti að semja greinar-
gerðir um ýms mjólkurmál
við skólann.
Veitir ekki háskólinn einn-
ig nemendum sínum verk-
lega kennslu?
Mj ólkurfræði deild sk ólans
hefir 12 ranns.stofur og þar
er kennslan verkleg. Minne-
sotaháskólinn á sérstaka
byggingu fyrir lifefnafræði
og þar kennir okkar dcild
rannsóknir á efnum mjólk-
urinnar. Lærðum við þar að-
ferðir til að búa til úr henni
plastic sem nota má í fatnað,
málningu o. fl.
' A hvern liátt skipta þessar
rannsóknastofur með sér
verkum?
Mjólkin er fullkomnasta
fæðan og þar sem hún getur,
fýrir vankunnáttu þeirra
sem mcð hana fara, orðið
gróðrarstia fyrir skaðlega
gerla er þekking á gerlafræði
nauðsynleg. Þetta er ein
deildin. I öðrum er unnið
að neyzlumjólk, smjör- og
ostagerð, rjómais, niðursuðu,
þurmjólk o. s. frv. Auk þess
er lögð á herzla á meðferð
allskonar mjólkurVéla.
Hvað er um bóklega nám-
ið að segja ?
Við lesum fræðibækur,
sækjum fyrirlestra, sem pró-
fessorarnir flytja venjulega
frá 8—12 árd. Þar að auki
skrifum við greinargerðir og
horfum á skugga- og kvik-
myndir, en sú kennsluaðferð
(visual aid) ryður sér nú
mjög til rúms í U. S. A.
Finnst þér mikill munur á
gæðum mjólkur þar og hér?
Sem neytandi finn eg á
Iienni mikinn mun, en sem
fagmaður óska eg ekki að
ræða þetta að svo komnu.
Telur þú ekki mögulegt að
bæta úr þvi, sem áfátt kann
að vera i þessu efni hér?
Vitanlega er slikt mögu-
legt og að sjálfsögðu ber að
keppa að sama árangri og
beztur þekkist með öðrum
þjóðum.
Mun það taka langan tíma
og útheimta mikinn kostn-
að?
Þetta eru i raun og veru
viðkvæm mál fyrir seljanda,
neytanda og aðra þá, sem
meðhöndla mjólk, og ber því
að ælla þvi nokkurn tíma.
Það krefst fræðslu, skilnings
og vilja. Kostiiaðarliðirnir
eru ýmsir og ekki allir stór-
ir, sumir þurfa enda ekki að
kosla neitt eins og t. d. auk-
ið hreinlæti. Það telst heldur
ekki afsakanlegt að horfa i
kostnað, þégar um heilhrigði
ungbarna er að ræða eða
annara neytenda mjólkur.
Viltu gefa lýsingu á full-
komnu búi vestan liafs?
Það er mér Ijúft. Eg lymnt-
ist mörgum löggiltum búum
og skal nú nefna nokkur
dæmi úr starfsemi éins
þeirra.
Þar sem mjólkurfram-
leiðslan byrjar í fjósinu telur
búið sér nauðsynlegt að hafa
fastan starfsmann, sem ferð-
ast milli bænda og__leiðbeinir
og yfirlítur. Mjólkin er flutt
frá heimilunum í yfirbyggð-
um, einangruðum bílum. Um
leið og bíllinn kemur að
stöðvarhúsinu, sem er um-
kringt götulögðum grasflöl-
um, er hann þveginn að utan.
Úr bílnum er brúsunum skol-
ið á rennibraut. Um leið og
þeir koma á hana eru þeir
þvegnir að utan. Eflir renni-
bráutinni fara þeir fram hja
ö
voginni, sem _er tíllukt. Þar
eru þeir losaðir með sér-
stakri aðferð, en aldrei þarf
að lyfta brúsa. Tómu brús-
arnir rcnna svo eftir braut-
inni gegnum Iireinsitæki og
út um annan enda hússins.
Meðan þetta ' gerðist, þvoði
bílstjórinn bílpallinn og tek-
ur nú brúsana jafnótt af
brautinni og ekur burt. —
Aldrei er annar flulningur
tekinn i bílinn og bílstjóran-
um er stranglega bánnað að
taka farþega. Nú cr mjólk-
inni dælt um kæla og ,í ein-
angraða geyma úr ryðfríu
sláli. Þaðan i hreinsunar-
tækin (plötu-pastura) og
loks í áfyllingarvélar og í
stöðina hér í bænum. Hann
dauðhreinsaðar flöskur. Þess
má gcta, að öll rör og annað,
sem mjólkin fer um er úr
ryðfríu stáli. Á liverju kvöldi
er allt, sem mjólkin hefir
snert, tekið í sundur og liver
hlutur vandlega þveginn og
steriliseraður. Er þar með
loku fyrir það skotið, að
mjólkin taki í sig gerla úr
vélunum. Allt starfsfólkið er
undir ströngu lækniseftirliti,
er klætt lireinum, livítum
fötum og verkstjórarnir at-
huga, að sjálft sé það vel
hreint t. d. um liendur. í
búnings- og snyrtiklefum eru
spjöld, sem minna fólkið á
hreinlæti.
Hvernig er mjólkin frá
heimilunum ?
Agæt. Neyzlumjólkurbúin
leyfa ekki hærri baktéríu-
fjölda en 50 þús. í cm3 og
komi fyrir, að bóndi sendi
mjólk tvisvar í röð, sem fer
yfir þessa tölu, er mjólk
ekki tekin frá honum fyr en
orsökin er fundin og lagfær-
íng hefir farið fram. Barna-
mjólkmá elcki hafa meira en
10 þús. i cm3 og auk þess
ekki yfir 10 colibakteríur i
cnrl
Hver er svo árangurinn af
þessu ?
Fyrst og fremst sá, að neyt-
andinn á vísL að fá ómengaða
fæðu og Ijúffenga og hefir
þetla valdið því, að mjólkin
er ein útbreiddasta fæðan i
U. S. A. 1 matsöluhúsum bið-
I Vísi 19. febr. liefir hr.
Sigurður Þpt’{iteinssoi| fund-
íð hvöt hjá sér líl áð utskýra
missögn mína í Sögu Eyrar-
bakka uig gjáfmildi Kolbeins
Þorleifssonar á Háeyri. Hafði
liann þó sagt mér söguna áð-
ur, og eg þá að sjálfsögðu
lofað þvi að leiðrétta mis-
sögnina í næsta hefti (I. og
II. var þá fullprentað).
Um heimild mina að liáu
tölunni, 30 ær, er það að
segja, að hún var í almæli
eystra, eftir brúðkaupið, og
jafnframt sem sérstakt dæmi
um hóflausa gjöf og alveg ó-
vanalega. Þá tíðkaðist ekki
þar eystra, að aðrir gæfu
verðmiklar brúðargjafir en
foreldrar, eða nánustu for-
ráðamenn brúðhjóna. —
Einstöku önnur rausnar-
menni gáfu svo sem svaraði
mat þeirra í veizlunni. Til
vara spurði eg roskna menn,
kunnuga eystra, er eg náði
lil og hélt að vissu um gjöf-
ina, en þeir höfðu einungis
|Iieyrt"hið sama og eg. Skal
eg svo fúslega játa, að eg liafi
verið of trúgjarn á máltækið,
að „sjaldan lýgur almanna-
rómur“.
En tilefni og markmið
svars þessa er þó aðallega
þau ummæli S. Þ., að eg hafi
um Kolbein „gefið i slcyn að
sökum allskonar óreglu og'
jráðleysis hafi svo farið“, að
larfurinn „entist lionum ekki
lil æviloka“. (Atriðisorðin
undirstrikaði eg).
Af því nú að S. Þ. tilfærir
engin orð mín, ummælum
þessum til sönnunar •— og
eldíi einu sinni blaðsíðutöl-
una í bók minni (364), þykir
mér rétt að setja héf allt senU
eg þar hefi sagt um Kolbein,(
sem lýtur að þessu efni. Geta
þá fleiri dæmt um þann ó-
liróður er eg hefi „gefið í
skyn“, um Kolbein.
Arfur fjögurra systkina
eftir föður sinn og bróður,
varð yfir 20 þús. kr. „Og var
það mikið fé á þeim árum, á
íslenzkum mælikvarða.
[Mælikvarðanum lil sönnun-
ar og samanburðar, tel eg
vert að geta þess, að Guðm.
Brynjólfsson á Keldum var á
sama tímabili talinn með
efnuðustu bændum í Rang-
árvallasýslu. En dánai'bú
hans allt nam við skiptin
aðeins nokkrum þús. kr.
meira en „bróðurlóðið“ eftir
Þorleif á Háeyri og son hans.
— Og „bróðurlóðið“ (erfða-
hlutur) var þá á Keldum
1 /28 úr búinu (ekki þús.
Föstudaginn 28. febrúar 1947
I ■ítiíi’iOiJÍ íU r.ffai.J.'1?.:
kr.TJ°Misjafnlega varð auSur
þessi staðfastur lijá systkin-
iunum. Systurnar tvær, Elin
þg Málfriðuií nutu háns lengi,
én á ýmsu valt með (auðinn)
hjá Sigríði, gins og sagt verð-
ur um Guðmund ísleifsson,
og hjá Kolbeini rauk hann út
í veður og vind. Var Kolbeinn
þó elskulegur piltur, söng-
hneigður og gjafmildur, en
hneigðist til drykkju og sást
ekki fyrir um efnaliaginn.
Þótti það á þeim árum tíð-
indum sæta, að eyða á einu
kvöldi 100 kr. með drykkju-
félogum sínum, og eigi síður
að gefa 30 ær í brúðargjöf.“
Vel má vera, að almenna
sögnin um 100 kr. eyðsluna,
sé eitthvað ýkt. En þess ber
þá líka að gæta, að 5—10 kr.
ill og óþörf eyðsla, blöskraði
mönnum meira þá, en 100
kr. eyðsla nú.
í V. G.
ur fólk að jafnaði um mjólk
í síað kaffis.
Ert þú eini mjólkurfræð-
ingurinn ,sem hefir numið i
Bandaríkjunum?
Nei, góður vinur minn,
Þórhallur sonur Iialldórs sál.
á Ilvannéyri hefir nú lokið
háskólaprófi þar með mikl-
um sóma. Má af lionum
vænta mikils og' góðs starfs.
Karlakór Rey k ja-
víkur efuir til
söngskemmt-
unar.
Karlakór Reykjavíkur efn-
ir til sámsöngs í Gamla bíó
3. marz n. k. og hefst hann
kD9 síðdegis.
Kórinn syngur að venju
undir stjórn Sigurðar Þórð-
arsonar, en einsögvarar verða
þeir Guðmundur Jónsson og
Daniel Þórhallsson. — Við
hljóðfærið verður Frilz
Weisshappel.
Á söngskráifiii eru bæði
lög innlendra og erlendra
tónskálda. Eftir Islendinga
eru lög eftir Pál ísólfsson,
Barna Þorsteinsson, Jón
Leifs, Sigvalda Kaldalóns og
söngstjórann Sigurð Þórðar-
son. Útlendu tónskáldin eru
Grieg, Prins Gustaf, Scliu-
bert og Lumbye, en auk þess
írskt þjóðlag, sem Sigurður
Þórðarson raddsetti.
Guðmundur Jónsson syng-
ur einsöng í lögunum Lon-
donderry Air, Norröna folket
eftir Grieg og á SpréngisandL
eftir Kaldalóns. Daníel Þór-
hallsson syngur einsöng i
Hátíðamessu eftir Sigurð
Þórðarson.
Þetta er fyrsti samsöngur
kórsins hér eftir hcimkom-
una frá Ameríku og mörgum
mun vafalaust leika hugur á
að hlusta á liann eftir
frægðarför lians ytra.
•i o 'v ín v
t’íílínm^v
EH
RUGLÍSIHGHSHRirSTOrn
J