Vísir - 04.03.1947, Blaðsíða 4

4
VIS4»
Þriðjtidagmn 4. marz 1947
ÐAGBLAÐ
Utgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofat Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
^JJnótjana
75 dra.

Vinnufriðnr.
'lferkamannaí’ólagið Dagsbriin sagði á sínum tima upp
* kaups og kjarasamningum við vinnuveitendur, frá og
:með 1. marz að telja. Sicaut þetta mjög skökku við afstöðu
verkamannafélagsins Hlífar í Hafnarfírði, san felídi með
nriklum meiri hluta að segja upp samningum við vinnu-
veitendur, og gekk forseti Alþýðusamlrandsins, sem einnig
•er formaður Hlífar, þar fram fyrir skjöldu og mælti ein-
•dregið gegn uppsögn. en annar flokksbróðir hans barðist
fyrir henni.
Nýlega liefur \erið gengið frá nýjnm samningum milli
Vinn uvei tendafélagsins og Dagshrúnar, og hafa engar
:stórvægilegar hreytingar verið gerðar á fyrri sanmingum,
að því er kaup og kjör varðar, en þó einhverjar smá-
vægilegar leiðréttingar. Hinsvegar liefur uppsagnartími
, samningamio verið styttur þannig, að þeini rná segja upp!
jneð eins mánaðar fyrimara. Munu kommúnistar hafa'
markað þar stefnuna, þar eð þeir hugsa sér að láta sanm-
inga ekki standa í vegi fyrir átökum, ef núverandi ríkis-
stjórn skyldi reynast of föst í sessj að þcirra dömi.
Kommúpistar vildij aldrei festa tn'mað á, að stjórnar-
inyndun tækist án þátttöku þeirra. Fyrir því þóttust þeir
miklir menn og settu öðrum þingflokkum skilvrði, sem
,'etlazt var til að þeir gengju að. Loks er séð varð að
stjórnarmyndun gæti tekizt án þátttöku kommúuista, féllu
jæir frá Jæim skilyrðum, sem Jjeir settu i upphafi og urðu
uú mun hliðari og lipurri í sanjuingunum. En kúvend-
jngin kom of seint, og örlög þeirra voru ákveðin. Nú'
•eru Jjeir áhrifalausir innan AlJjingis, en verða væntanlega
:nð standa J>ví reikningsska}) gerða sinna, svo sem aðrii'
sjfdankaðir ráðherrar hafa J>urft að gei*a, en sá er að-
istöðumunuriim að viðskilnaður kommúnista er með allt
•öðrum hætti, en nokkuru sinni liefur þekkzt hér á landi
Fullyrt er að ráðherrar kommúnisla hafi verið ósparir á
loforðum við einstaklinga og hæjari'élög, alveg án tillits
til hvort Jjeir höfðu nokkurt umhoð eða heiinild til að gefa
slík loforð. Þótt ekki verði litið á þessar skuldbindingar
l áðherramia öðruvísi en sem markleysu, munu þeir, sem
Ioforðin hafa fcngið líta öðruvisi á og kreíja uiri efndir.
ilinsvegar er fullvíst að atferli Jietta liefur á engan hátt
verið borið nndir né hlotið hlessun starfshræðra komm-
únista í ríkisstjóininni.
Kommúnistar liafti aldrei huggað sér, að taka J>átt í
haráttu gegn vaxandi verðþenslu, en lagt allt kapp á að
auka hana og haft ýmsar kenningar á takteinum, Jieim
afstöðu sinni til varnar, ekki sízt innan verkalýðsfélag-
anna. Núverandi ríkisstjórn hefur hinsvegar lýst yfir
því, að hún munu leitast við að draga úr verðjienslimni
•eftirrinætti, og slcapa J>annig viðunandi atvinnuskilyrði í
landinu. Er þvi ljóst að til árekstra kann að koma, cn af
þeirri ástæðu einni liafa kommúnistar setl ,scm skilyrði
fyrir samningum við vinnuvcitendur, að uppsagnarfrestur
samninganna yrði styttur niður í einn mámið, cnda megi
segja samningum upp livcnær, sem er með j>eim fyrirvara.
Er þetta í samræmi við þær yfirlýsingar þingmanna
kommúnistaflokksins, að verkalýðurinn væri viðbúinn og
anyndi svara öllum aðgerðum til að viima gegn vaxandi
<lýrtíð, á viðeigandi liátt.
Verkamönnum cr mæta vel Ijóst að verðþenslan er
•ekki öl á þeirra könnu, en miklu frekar höl alþjóðar, sem
liitnar á sínum tíma Jiyngst á launastéttunum. Auðvclt cr
að tryggja næga atvinnu og ágæt tífsskilyrði í landinu
íyrir allar stéttir, en ]>ó aðeins að i ný atvinnufyrirtæki
verði ráðizt, að verkamenn æski ekki verkfalla,, cnda geta
]>au ekki endað, nema á einn veg, en skaðað þjóðina og
taunastéttiniar um miklar fjárhæðir, sem tæpast fást
hættai'. Hitt er líklegt að kommúnistar vilja efna til slíkra
verkfallíi, en það stafar ekki aí' umliyggju fyrir launa-
stéttunum, heldur blindum flokkshagsmunum og áróðurs-
stafsemi. Ei er sopið kálið þótt í ausuna sé komið, — ea
iriðuzn og sjáum hvað setur.
í dag á liri Kristjajia Sig-
urðardóttir, Reykjavikurvegi
31, lícykjavik, 75 ára afmæli.
Frú Ivristjana er fædd a'ð
Húnsstöðum í Austur-Húna-
vatnssýslu, hinn 4. marz 1872,
dóttir Sigurðar Jónssonar
frá Kjalarlandi á Skaga-
strönd og konu lians Sigrið-
ar l'rá Bergsstöðuin í Haitár-
dal, systur Frímanns Guð-
mundsspnar kennara. Ólst
hún upp hjá foreldrum sín-
um á ýrtisum stöðum á
Skagaströnd, lengst á Kjaiar-
landi, unz hún fór i kvenna-
skólann á Ytri-Ey og stund-
aði þar nám árin 1889—1890.
Að skólanámi loknu ílutt-
ist hún vestur að Gufudal til
hinna merku og gái'uðu hjóna
Rehekku Jónsdóttur, frá
Gautlöndum, og séra Guð-
mundar Guðmundssonar, en
Sigurður faðir Krisljönu var
móðurbróðir séra Guðmund-
ar. Eftir nokkurra ái’a dvöl
vestra fluttist hún aftur norð-
ur í Húnavatnssýslxi og gerð-
ist heimiliskennari hjá Júli-
usi Halldórssyni, liéraðs-
lækni, í Klömbruin.
Árið 1899 fluttist hún vcst-
ur tit ísafjarðar og giftist 1.
okt. sama ár, Tryggva Á.
Pálssyni, fóstursyni Júlíusar
IHalldórssonar læknis, en
Tr>’ggvi var þá kennari á
ísafirði. Nresta vor reistu þau
bú að Skálanesi í Austur-
Barðastrandarsý-slu og komu
þá foreldrar Kristjönu til
Jjein’a og vorti á heimilinu
Jjar til þau önduðust i hárri
elli og nutu séi’stakrar um-
tiyggju döttur sinnar og
manns tiennar, unz yfir lauk.
Frá Skálanesi fluttust Jjau
Kristjana og Tryggvi að Vals-
hamri í Geiradat og bjuggú
J>ar í 5 ár. Sú jörð er crfið
harðindajörð, og segja mátti,
að J>ar lfeegi „skáli Jjeirra um
Jjjijðbraut þvera‘\ Jjví bærinn
er næstur Tröllatimguheiði,
! scm Jjíí vai’ f jölfarin. Jók Jiað
mjög erfiði húsfreyjunnar,
sem Jjá hafði fjölmennu og
harnmörgu . heimili að
stjórna, en Kristjana kunni
i vcl að fagna gestum og bar
liátt, bæði J>á og siðar, aðals-
merki hinnar íslenzktF gest-
risni.
Árið 1908 flultust J>au vest-
ur að Neðri-Gufudal; liafði
J>á séra Guðmundur látið af
prestskap og ftutzt til ísa-
fjarðar, cn prestakallið sam-
einazt Stað á Reykjanesi. í
Gufudal hjuggu Jjau lijón
rausnarbúi í 6 ár, en árið
1914 fluttust J>au að Kirkju-
bóli í Skutilsfirði og ráku
þar stórhú í 22 ár. Eftir að
J>au eignuðust Ivirkjuból,
hrevttist sú jörð fljótlega i
fyrirmyndarbýli með nýtizku
sniði og þá mun störhugur
tnísbóndans og stjórnsemi og
skörungsskapur húsfreyj-
unnar hafa notið sín hezt.
Þau brugðu húi árið 1930 og
hafa síðan átt lieima i Reykja-
vik.
Þau hjónin eignuðst 9
hörn, 7 sonu og 2 dætur. Einn
son sinn, Sverri, misstu þau
úr spænsku veikinni 1918, og
áríð 1921 misstu þau 2 sonu
uppkomila, Sigurð Pál, er
stundaði raf yirkjapá«!i og
iGuðmund, er hafði nýlokiö
námi á1 búitaðarskólá. Árið
1942 mi!s5tu þau dóttur sína,
Sigríði, sem var gift kona ©g
hjó í Kirkjuhæ í Skutílsfírði.
Á lífi eru: ólafur, sem tók
við btii á Kirkjubóli af for-
eldruni síiumi. Iíristján,
klæðskerameistari á Isafirði.
Tryggvi, kennari við Mela-
skólann í Reykjavík. Snorri,
garðyrkjumaður í Ilvera-
gerði og Aðalheiöur, gift í
Hnifsdal vestra. Öll eru börn
þeirra mannvænleg, ágætum
tiæfileikum húin, og bera
glögg merki Jjess menningar-
hrags sem einkenndi æsku-
lieimili þeirra og lúns ágæta
tlppeldis, sem j>au nutn.
Frú Kristjana er gáfuð
kona og bókhneigð„ glæsileg
og prúð i fnimkomii allri.
Iíún hefir ekki slcipt sér mik-
ið af opinbcrijm málum, en
liefði án efa getað orðið þar
góður liðsmaður. Heimilið
liefir verið hennar eina starfs-
svið, eins og svo margra kyn-
systra hennar, en J>ar hefir
liún skilað hlutverki sínu
með ágætum. Stjórnin á
hennar stóra lieimili hvíldi
oft að miklu leyti 4 hennar
herðum,, þar eð maður henn-
ar oft var f jarverandi, hæði
við kennslustörf á vetrum og
ýmis opinber störf, sem á
liann hlóðust. Mcð festu og
ástúð gekk lnin að starfi
sinu, elskuð og virt af öllu
sínu heimilisfólki, en þó mest
af nianni sínum og börnum,
sem lnin liefir reynzt ágætur
félagi, ástrik móðir og örugg-
ur leiðbeinandi.
Eg, er Jjcssar línur rita, sá
. frú Kristjönu fyrst árið 1910,
J>á fagnaði hún hópi kirlcju-
gesta í Gufudal. Undir borð-
um har stjórnmál á góma og
skarst þá nokkuð í odda milli
prestsins og ýmissa gesta
annarsvegar og hins gunn-
reifa húsbónda hinsvegar,
Húsfreyja bar J)á klæði á
vopnin og er mér minnis-
stætt hversu fljótt komst
Frh. á 8. síðu.
BERGMAL
Móðurmálið enn:
B. B. skrifar 3.^parz: „Það
er stundum sagt, að „svo læri
þörnin málið, senr það sé fyr-
ir Jjeim haft“. Þess er ekki að
vænta, að börnin venjist á, að
vanda, mál sitt, ef liinir full-
orðnu ei'u slæmar fyrirmyndir.
Og þetta á við, að visn; á fleiri
sviðum.
Beztu kennararnir.
Nú ny.ni Jjað svo, að eg Hygg,
að góðar mæður, sem unna
móðurmáli sínu og vanda það
daglega, séu beztu móðurmáks-
kennararnir, leggi að núnnsta
kosti traustustu undirstöðuna,
sem. um. getur. veriS a5 ræða.Jva
götulífsins eru sterk, og fleira
mætti nefna. En þar sem heiiíi-
ili og skóli leggjast á sömu
sveif, má vænta góðs árangurs.
Og enn betur mundi sækjast að
venja börnin á að vanda mál
sitt, eí J>ess væri ávallt gætt i
barnatíma útvarpsins, að vanda
það, sem lesið er fyrir börnin,
en Jjví fer mjög fjarri, að það
sé ávallt gert. ,
Margar sannanir.
Mætti niargt nefna því til
sönnunar, og er nærtækt dæmi
útvarp kvenskáta í gær, því
að i baunatíma þeirra var móð-
iúrmálinu sýnd mesta lítilsvirð-
iug, auk þess. sem efnið var lit-
vi3 ramman er- reip a& draga í »5 undanskildum
Reykjavík. áhxif kvikmyrtdæ og; nsgýum skáts, setn gru góðm
gjalda verðar. Skátar vinna að
göfugu marki og vilja lifa
þannig, að ekki fal-li blettur á
skjöld þeirra.
Heiður þeim, sem heiður ber.
Heiður sé þeim fyrir þaö og
megi þeim auðnast Jjað, og mim
þjóðinni aö því styrkur verða,
en minnist þess, kvenskátar, að
halda skildi móðurmálsins
hreinuni. Lýk eg svo þessum
línum með góðum óskum tii
skáta allra, og var J>að af hug-
ulsemi í Jjeírra garð, að eg
nefndi ekki dæmi máli mínti til
sönnunar. Eg veit, að j>ess þarf
ekki. i>edr vanda. málið betur
næst, þegar ..|>eir k«HBar íram^í
’ikvarpi.“