Vísir - 03.06.1947, Page 2

2
V I S I R
Þfiðjudagínn 3. júní 1947
Útfiutníngur síðustu 6 ára var 1277
miiEj. kr..
Eíigum verufegum upphæð-
um varið til kaupa á
munaðarvörum.
Frá aðaiíimdi Verziunarráðs fslansd.
Aðalfundur Verzlunarráðs
íslands var haldinn dagana
27, og 28. maí s. 1.
Fundinn setti varforma’ður
ráðsins, Eggert Kristjánsson,
með ræðu. Komm hann víða
við. Benti m. a. á, að utan-
ríkisverzlunin liefði aldrei
verið meiri í sögu landsins en
á s. I. ári. Hann taldi þj'óðinni
holt að hafa það hugfast, að
ýmsir erl. viðskiptasérfræð-
ingar teldu, að fyrir dyrum
stæði verðfall á matvælum og
ýmsum hráefnum, svo sem
feitmeti og væri þctla þeiin
mun alvarlegra fyrir okkur,
þar sem við værum eingöngu
matvæla- og hráefnafram-
leiðsluþjóð. Hann gat þess
einnig, að ýmsir þeir, er
deildu á verzlunarstéttina,
héldu því fram, að hún sæi
ekkert framundan annað en
hrun og jafnvel óskaði eftir
hruni. Þessu svaraði liann á
þá leið, að hrun í íslenzku
atvinnulífi þýddi hrun ís-
lenzku verzlunarstéttarinnar
og íslenzkrar verzlunar engu
síður en annarra stélta og
atvinnugreina.
Gjaldeyris-
málin.
Að lokinni ræðu varafor-
rnaniis gerði skrifstofustjóri
'áðsins, Helgi Bergsson, f. h.
stjónarinnar grein fyrir meg-
inþáttunum í því starfi, er
unriið hefði verið á liðna ár-
inu. Að þeirri greinargerð
lokinni flutti viðskiptamála-
ráðh., Emil Jónsson, erindi
um ástand og horfur í við-
skiptamálum, og verður hér
rakið nokkuð efni hennar.
Ráðherrann lióf erindi sitt
með því að rekja nokkuð
gang gjaldeyrismálanna frá
því í ársbyrjun 1946, en á því [
ári minnkaði gjaldeyriseign [
landsmatiria ur 178 millj. kr.l
i 220 millj. kr. \f þessum 220
millj. væru l"í miilj. hundin
á nýbyggingan eikningi og 59
millj. i ááyn'ðuni barikanna.
Af þessu leiddi,* að raunveru-
’ega voru aðeins 30 millj. eft-
ir í ársbyrjun 1917 lil kaupa
á venjulegri verzlunarvöru.
Þá skýrði ráðherrann frá því,
að það hefði iýrst og freirist
verið liirín ólsagstæði verzl-
unarjöfnuour ársins 1946,
sem var ástæðan íil þurrðar
gjaldeyj’iss j óðs i ns, og að
duldu tckjimiar hurfu svo
að- 'segja alveg á þessu ári.
Gjaldeyríseignin ætti í raun
og veru alls ekki rót sína að
rekja til úlflu Oniigsins, held-
ur til hinna: duidiiiJekna. A
síðast liðnurn 0 árfan hefði
inn- og útflutningurinn svo
að segja staðizt á (útflutning-
urinn nam 1277 millj. kr., en
innfiutningurinn 1270 millj.
kr.).
Innflutningurinn
ekki of ör.
Þá hefðu heyrzt raddir um,
að ' innflutningurinn liefði
verið of ör, en þær taldi ráð-
herrann 'óréttmætar, og
kvaðst ekki telja, að neinum
verulegum upphæðmn liefði
verið varið til kaupa á mun-
aðarvöru, nema ef telja mætti
bifreiðainnflutninginn undir
þann lið. Hilt væri svo annað
mál, að þegar gjaldeyrissjóð-
urinn væri genginn til þurrð-
ar, yrði að stefna að því ann-
að hvort að skera niður inn-
flutninginn eða auka útflutn-
inginn. Sína skoðun sagði
ráðherra vera þá, að auka
bæri útflutninginn og henti í
því samhandi á-það starf, sem
Nýbyggingarráð hefði unnið
í því sambandi.
SöSuhorfui.
Þá fór ráðherranrí nokkr-
um orðum um samningana
við útlönd, og drap sérstak-
lega á ])á örðugleika, sem við
ættum við að etja í sambandi
við fisksöluna. Yæri illmögu-
legt að fá það verð fyrir
hann, sem við þörfnuðumst,
riema með „lýsisgjöfli eins og
hann kallaði það. Þó er nú
svo komið, að mestur hluti
hraðfrysta fisksins er seldur,
en um sölu á saltfiskinum
væri allt í óvissu, aðeins lítið
magn selt, og útlit fyrir, að
ómögulegt verði að selja
hann á ábyrgðarvérði ríkis-
stjórnárinnar. Mikill álmgi er
nú ríkjandi meðal útflytj-1
enda um að eiga jafnvirðis-
kaup við þær viðskiptaþjóðir
okkar, sem verzla á þeim
grundvelli, og þá einkum
Italíu og Frakkland. Aðal
torfærumar í því samhaudi,
er Iiið óhagstæða verð á
framleiðsluvörum þeirrá,
sem gera hagnaðinn af slík-
um viðskiptum nokkuð vafa-
saman. Við Tékkóslóvakiu
og Pólland höfum við Iiins-
vegar komist að mjög hag-
stæðum samningum.
Visitalan.
Siðan ræddi ráðlierrann
nokkuð um ábyrgðarverðið á
fiskinum, en það er einkum
miðað við vísitölu, og eins og
öllum er kunnugt, eru miklir
érfiðleikar á að halda benni í
ákefjum, enda veldur það rík-
ibsjóði geysilegum útgjöld-
um. Ef ekki hefði notið ráð-
stafana ríkisstjórnarinnar,
hefði vísitalan hækkað um
10 stig á undanförnum mán-
uðum, og sennilega mun hún
hækka um 6 stig við þessi
mánaðamót, ef ekkert verður
aðgert, en hvert stig, sem nið-
ur er borgað, kostar ríkis-
sjóðinn % til 1 milljón á
mánuði.
Þar næst ræddi ráðherrann
nokkuð um hina nýju löggjöf
um fjárhagsráð, en liún var
sett með það fyrir augum að
inn- og útflutningsleyfi verði
veitt eftir fyrirfram gerðri á-
ætlun. í stað hins svo kallaða
kvotafyrirkomulags, þá verði
innflutningsleyfi í framtíð-
inni miðuð við verð og gæði
varanna. Ráðherra kyað
gjaldeyrismálum okkar
þannig liáttað nú, að þegar
frá væri skilinn gjaldeyris-
eign Nýbyggirigarsjóðs, þá
væri búið að festa 17 millj-
ónum króna meira en við
höfum yfir að ráða eins og
stendur. Væri þetta ástæðan
fyrir því, hve leyfisveitingar
hafa verið takmarkaðar á
þessu ári.
Óvissar horfur.
Framtíðarhorfur taldi ráð-
herrann í mesta máta óviss-
ar. Ljósi punkturinn væru þój
hin auknu framleiðslutæki, I
sem landsmenn koma til með
að hafa yfir að ráða, en á
liinn bóginn væri það okkur
fótakefli, að við krefðumst
liærra verðs en keppinautar
okkar þurfa að fá. Ráðherr-
ann kvað það vera huggun
undir þessum kringumstæð-
um, að t. d. vara eins og lirað-
frysti fiskurinn okkar líkaði
mjög vel, og að í ár mundi
síldarlýsi seljast fyrir 50r/í
hærra' verð en í fyrra, þrátt
fyrir það að við höfum orðið
að síá mjög af verðinu til
þess að koma út liinum lilt
seljanlegu vörum eins og t.
d. fiski
Vaxandi
innflutningsþörf.
Að endingu benti róðherr-
ann á að innflutningsþörfin
færi vaxandi og berili á í því
samhfaidi að aukning fram-
Ieiðslunnar hér heima krcfð-
ist aukins innflutnings, auk
þess sem hi.n mikla kaupgeta
hér væri ípiög „yöruhungr-
uð“. og kreýðist jafnvel meiri
innflutnings en nú er. Eins
og sakir stæðu yrði ])ó að
draga úr innflutningnum, á
meðan verið væri að auka út-
ílutnmginn, og yrði þá auð-
vitað brýnustu nauðsynjar að
sitja í fyrirrúmi, en innflutn-
ingur annarra vara að fara
eftir efnum og ástæðum.
Fyrri daginp fóru engar
umræður fram, en þann sið-
á'ri urðu umræðtn 'um skýrslu
skrifstofustjóra og viðskipta-
málin almennt. Kom fram í
þeim umræðum .að verzlun-
'arstétfirí'4eggur höfríðáherzlu
á að haldá innflutningnum
gangandi, þar eð alger stöðv-
un mundi verða mjög baga-
leg fyrir land og lýð vegna
hættunnar á verðhækkun a
ýmsum iðuaðarvarningi og
sömuleiðis erfiðleikum á
vörukaupum síðar.
í lok fundarins voru til-
kynnt úrslit stjórnarkosn-
inga. Atti að kjósa 3 menn 1*
aðalstjórn til þriggja ára og
3 í varastjórn til eins árs.
Þessir hlutu kosningu: í aðal-
stjórn Hallgrímur Benedikts-
son stórkaupmaður, Guð-
mundur Guðjónsson kaupm.
og Árni Áinason kaupm. I
varastjórn Sveinn M. Sveins-
son forstj., Óskar Norðmann
kaupm. og Sveinn Helgason
stórkáupmaður.
Nýr og nýtnr
„Arfur öreigans“ hlýtur að
skipa Heiðreki Guðmunds-
syni virðulegan sess í tölu
þjóðskálda.
Sá, sem þelta ritar hefir að
undanförnu bent á, í ýmsum
ritdómum, hversu varidfyllt
sæti gömlu þjóðskáldanna
eru. Að vísu hafa komið út
íriargar „ljóðahækur“ að
undanförnu, en það er að
fara í geitarhús að leita sér
ullar að leita þar að verulegri
andagift.
Ljóð Heiðreks Guðmunds-
sonar eru þeim mun kær-
komnari, sem sannir sálufé-
lagar lians eru færri.
„Arfur öreigans“ er fyrsta
ljóðabók Heiðreks og liann
sýnir tvímælalaust, að liér er
skáld á ferðirini. Hispursleysi
og hugkvæmni tvinnast táp-
mikilli tilfinningadýpt á hríf-
andi hátt.
Heiðreki liggur margt á
lijavta qg hann túlkar liugs-
anir siríáf á viðféldim ojj
eðlilegu iriáli. Atumein þjóð-
félagsins verða óþægilega
fyrir barðinu á liinu unga
skáldi; liann gengur í ber-
högg við undirlægjuhátt ug
mcðalmennsku, sem ræður
lögum og lofum í skjóli ættar
eða auðlegðar.
En Heiðrekur fer engu síð-
ur á kostum er hann lýsir
göfugum og fögrum tilfinn-
ingum.
„í Hallormsstaðaskcgi“ er
óvenjulega fagurt ástar-
kvæði fléttað hugnæmri nátt-
úrulýsingu. Allir, sem liafa
notið umhyggju óstríkrar
móður munu verða snortnir
af kvæðinu „Til móður minn-
ar“. Eg get ekki stillt mig um
að birta tyær visur úr þessu
ágæta kvæði.
HÍédræg kona hlaðin
störfum
hlugljúf móðir, rík af ást,
von og sigurvi'ssan brýndi
viljans stál, sem aldrei brást.
r— Gróin spor á Sandi sjást.
Heitt þú unnir hverju lifi,
hlifðir öllum — nema þér.
Hversu traustum hlífiskyldi
hélztu í bernsku yfir mér!
Þvílík minning eilíf er.
Listamaðurinn Heiðrekur
Guðmundsson liefir ort lista-
kvæði um listamann allra
alda. Með djúpsærri innsýn
og glöggum skilningi lýsir
hann þesu eftirlætis- og oln-
bogabarni allra þjóða — lisía-
manninum.
Ljóð Heiðreks eru sýnilcga
ætluð hinni islenzku þjóð,
kvæðaheitin eru . öll á is-
lenzku. íslenzka þjóðin mun
meta þessa gjöf frá góðum
syni og óska honum enn
meiri andagiftar og snilldar-
bragða í framtíðinni.
Ólafur Gunnarsson
frá Vík í Lóni.
sem býr utanbæjar, óskar eítir herbergi meS hús-
gögnum og helzt aðgangi.ag síma um tveggja mán-
aSa skeið. Tilbcð óskast sent Vísi merkt: ,,RÍT-
HÖFUNDUR“.