Vísir - 12.07.1947, Blaðsíða 2

V 1 S I R
Laugardaginn 12. júlí 1947
H&jrgsSei
Aiiir þ©ir9 §em eiga heima i Palesfínii^
þekkja Café Piðz.
Þessi staður er nafntogað- byrgð á sprengjuárásinni á
astur allra hinna fjögur Hotel Iving David í júlí 1946.
hundraða kaffihúsa sem eru En það var illræðisverk, sem
i Tel-Aviv. Og að sínu leyti allh’ velliugsandi Gyðinga-
; ins táknrænn fyrir landið
og Grand Ilótel fvrir Stokk-
hólm. .
Það var á Pilz að eg sat og
i.'cið eftir mér, ókunnugum
manni, er átti að fylgja xnér
íil leynistaðar þess, þar sem
mest ofsótti maður landsins
helga liafði bækislöð. Hann
iieitir Natlian Friedman
Yellen, og er leiðtogi li*ermd-
arverkaflokks þess sem
kenndur er við Stern.
Fyrir viku liafði eg' komizt
í kynni við ungan mann á
.Jíotcl King David“ í Jerú-
ieiðtogar liörmuðu, og Hag-
anah-flokkurinn var mót-
mæltur þvi.
Fé íil höfuðs
Yellen.
Bretar liafa lagt 8000 pund
til höfuðs I'riedman Yetlen,
Iivort sem-hann næst dauður
eða lifandi. Og þennan mann
átti eg að fá leyfi íil að heim-
sækja. Eg átti að sitja við á-
kveðið veggborð í Café Pilz,
kl. 11 f. h. á mánudag. Þang-
að koma átti til min maður
sem segðist heiía hr. Frelsi.
alem. Spurði hann mig um þetta voru rá» hins nýja vin-
hað hvort eg liefði ritað al' »óns, og samþykkti eg
•,r-éinar um skemmdarverka- j þetta. Blaoamenn setja sig
starfseini. Hann fór með mig Rkki úr færi; cr um svo girni-
nn í manrilaust herbergi og efni er að ræða, og að
uiælti: „Leikur yður ekki
orvitni á að kynnast einum
r.ðalleiðtoga skemmdar-
verkanna?4-
„Hverjum þcirra?“ svar-
r.ði eg.'
„Fyrirliðanum fyrir frels-
V.harátÍLi Israels.“
7'Iokkar
Gyðinga.
Fyrirliðinn fyrir frelsi
sraels nefnir flokk sinn
htcrnfélag. Þessi flokkur cr
ámennastur hinna þriggja
leynifélaga í Palestinu, en þó
’ röfuharðastur. Ilaganah er
] inn opinberlega viðurkenndi
mótspyL’nuflokkur erlendra
þessu sinni var.
A tilteknum tÍLiia gekk cg
inn j Gafé Pilz. Þrenn lijú
voru að borða morgunverð.
Tveir enskir liðsforingjar
vorii að fá sér í staupinu við
vínborðið, og kona nokkur
sat og Trjónaði.
Eg setlist við veggborðið
og fór að lesa matseðilinn: —
Að nokkrum sekúndum liðn-
um leit eg upp, og sá hraust-
tegan, ungan og hrosandi
mann ganga i áltina til mín.
Ilann rélti mér Iiöndina og
mælti: „Eg er hr. Frelsi."
Svo seltizt liann. Það sem
liann sagði næst kóm flatt
upp á mig. Hann spurði:
-firráða. í þessu sambandi „Hafið þér nokkurn tíma
ru bæði konur og karlar.
'rgun Zwai Leumi, eða hinn
hjóðlegi hernaðai’sinnaði fé-
’agsskapur, er fámennur og
cr leynifélag. Það cr
'kemmdarverkafélag. En
"ternfélagið er ennþá leynd-
; rdómsfyHra, hefir aðeins fá
’iundruð meðima. En llvcí'
meðlimur cr liarður í horn
að taka. Yið þcnnan flokk cr
vers t að fást.
Sternfélagarnir ótlast ekk-
ert. Tveir meðlimir félags
hessa myrtu Moýne lávarð,
brezkan ráðuneytisfulltrúa
yi’ir Mið-Austui'lönd. Hafði
!:ann aðsetur i Kairó. Það
voru meðlimir sama félags,
;;em gerðu tilraun til að
myrða Sir Harold Mac
iichael, æðsta umboðsmann
Breta í Jerúsalem. Það voru
menn úr þessum flokki sem
rerðu árás á sjötlu loftvarna-
c'eild Englendinga í fyrra-
: umar. Sjö brezkir hermenn
létu þá lifið. Bæði Slern og
Irgun-sambandið háru á-
komið til Englands?“ „Já,“
svaraði eg. „Eg kom þangað
1936.“ „Það er ágætt,“ svar-
aði hann. „Eg heiti Paul
Dove. Yið Iiittumst í London,
er eg vaf stúdent. Þér leituð-
uð mín er þér komuð íil Pal-
estinu. Skiljið þér þetta?“
Strik í reikninginn.
í þeSsari andrá kom ung
og fögur, 1]óshærð kona til
okkar. Dove reis brosandi á
fætur. „Þetta er konari mín,“
mælti hann og lagði hand-
legginn um mitti hennar.
Hann mælti: „Eg bað hana
að koma með okkur, það fer
betur á þvi. Þér fáið ánægj-
una af samveru með okkur
til klukkan sjö, þar sem eg á
að koma yður á framfæri.1,
„Þar til klukkan sjö,“
sagði eg. „Það er ófram-
kvæmanlegt. Á þeim tíma
verð eg að vera kominn aft-
ur til Jerúsalem.“
Dove virtist ekki hrj'ggjast
af þessu. Hann sagði: „Því
miður er eklci hægt að brevta
áætluninni.“
Allt í einu mundi eg eftir
því að Friedman Yellen lét
aldrei sjá sig í dagsbirlu.
Auðsjáanlega liöfðu þeir á-
kveðið að missa ekki sjónar
af mér eitt augnablik, svo að
það væi'i útilokað að eg gæti
páð sanjihandi við lögregl-
una. JÓgj, leit á Dove og
mælti: hvern hátt eigum
við að eyða Jiessum álta tim-
um?“ Ilann brosli. „Hafið
engar áhvggjur af því. Eg
hefi samið dagskrána, ágæta
dagskrá.“ Að svo mæltu kall-
aði hann á þjóri og bað um
te fyrir þrjá.
Sífellt skippt
um stað.
Um miðdegisbilið yfir-
gáfum við Pilz, fengum vagn
og ókum til lítils veilinga-
húss. Þar snæddum við á-
gætan hádegisvérð. Svo lág-
um við og móktum til klukk-
an fjögur. Þá kom annar
vagn er ók olckur til einhvers
herramanns. Þar fengum við
te. Og að hálfri stund liðinni
héldum við enn af slað. Frú
Dove var þá ekki með, hún
kvaðst þurí'a heim til sin, til
þess að gefa sex daga göml-
um syni að borða. Eftir ýms-
um krókaleiðum komum við
aftur til Tel-Aviv rétt fyrir
klukkan sjö. Eða nákvæm-
lega tveim mínútum fvrir
sjö. Iir. Dove sagði mér að
stahda þannig, að ljósið frá
gugganum félli vel á mig.
Hann hvíslaði að mér þess-
um orðum: „Ef þér gangið
þarna fyrir hornið sjáið þér
bifreið, sem stendur og bíður.
Hún er liægra megin. Farið
inn í hana, livergi smeikur,
og án þess að Jiika eina sek-
úndu.“ Að svo mælíu hvarf
Dovc á braut.
Ekið út, í
náttmyrkrið.
Eg hlýddi, fann bílinn er
var i gangi með opna hurð.
Hann stóð li. u. b. finun
metra frá liorninu. Er cg var
um það bil að stíga inn í bíl-
inn, fann eg að menn voru í
nánd úti í myrkrinu til þess
að hafa gætur á mér. Eg sá
skuggana nálgast. Eg flýtti
mér inu í bílinn og í sama
vetfangi komu tveir menn og
tóku sér sæli sín hvoru megin
við mig. Maðurinn við hægri
hlið mína var hr. Dove. Ilaiin
mælti: „Eettu þessi á þig.“
Samtímis réíti hann mér!
svört gleraugu. Er eg hafði;
sett þau upp sá eg sama og I
ekkert. Eg hlustaði á gang
véláriiífíár á méðári við þut-
urn áfram í náttmyrkrinu.
Yið ókuin fyrst eftir götu sem
eg fann að, hús stóðu við,
en síðan fórum við ýmsar
krókaleiðir. Síðar koirium
við inn í byggt hverfi. Ekki
veit eg livort það var Tel-
Aviv, cða eitthvert nágranna-
þorp.
Að tuttugu minútum liðn-
um staðnæmdist bifreiðin.
Eg hrökklaðist út úr honunx.
Hurð marraði í nánd við
okkur. Dove leiddi mig upp
fáein þrep. Eg heyrði konu
tala i hálfum liljóðum. Dyr
voru opnaðar. Og þó að eg
bæri svört gleraugu varð eg
þess var að mjög bjart var i
stofu þessari. Yið gengum
tvö skref, þá var dyrunum j
lokað.
Skilinn eftir.
Dove tók af mér gleraug-
un. Eg depaði augunum móti
ljósbirtunni. Við vorum
staddir í stórri stöfu, að lik-
indum fjögurra metra breiðri
og fimm metra langri. I
miðju herberginu stóð stórt
boi’ð og á því var mikill og
góður matur, vín og ávextir.
Dove rétti út liönd sína og
mælti: „Eg verð nú að yfir-
gefa yklíur. Til hamingju.
Sælir!“ Að svo mæltu fór
hann og lokaði dyrunum.
Það voru tveir stolar sín
hvoru megin við borðið. Á
veggnum var ljósmynd af
fjölskyldu. En eg þekkti ekki
það fólk. Mér datt í hug
mynd af Friedman-Yellen er
eg hafði scð i Palestine Post.
Maðurinn var ungur. í þeirri
grein stóð, að hann væri
fæddur í Póllandi, og um
skeið verið aðalritsljóri viku-
blaðsins „The Deed“. 1944
hafði liann og nokkrir Stern-
flokksmenn flúið úr Latrun-
fangabúðunum gegnum jarð-
göng, er þeir höfðu gert.
Þetta var eg að hugsa um
er Nathan Friedman-Yellen
korii inn um dyrnar.
Hann var afar stórvaxinn.
Ilann var Idæddur dökkum
föluin, hvítri skyrtu og
svörtu bindi. Ennfremur
Iiafði hann stráhatt á
höfði. Hann tók fast i hörnl
mína ári þess að segja eitt
orð.
Hann settist svo við horðið
á móti mér til þess að geta
athugað mig sem bezt. „Gam-
an að fá að sjá yður,“ sagði
liann. ‘Ilann talaði ensku hik-
andi, mjóróma og liátt.
Grímumaður.
Eg horfði á hann. Hann var
auðs 'áanlega grímuklæddur.
Augun voru hálf liulin.bak
við þvkk gleraugu. En það
var r iðurandlit hans sem var
með mestum ólíkindum.
Þess: maður hlaut að vera
um "erlugt, en rieðri hluti
and'Hsins var eins og á tví-
íugu n pilti. Það var hrukku-
I.aus* með fagrar tennur.
Þær virtust of stórar fyrir
mu*’ lians. Eg haf'ði aldrei
hevrt þgss. getið. að liann
hefðí ferigið aridlitslýli. Þétta
hlaiut að vera gerfiandlit.
Maðurinn hlaut að vera
grímuklæddur.
Hann hafði um stund
blaðað í skjölum. Svo leit
hann upp, brosti dauflega og
mælti: ,,Eg álít að eg hafi
lesið allt er þér hafið ritað
um okkur. Þess vegna vildi
eg hitta yður og láta yður
vita, að þér liafið ekki ávallt
skrifað sannleikanum sam-
kvæmt. í desember 1944
sögðuð þér í blaðagrein, að
flestir meðlimir félags vors
væru fæddir Pólverjar, og að
margir þeirra væru liðhlaup-
ar úi’ pólska liernum. Hvor-
ugt þessara atriða er rétt-
hermi.“ Hægt og nákvæm-
lega lirakti Iiann það lið fyrir
lið.er eg hafði ritað um félag
þetta. Eilt sinn hafði eg líkt
flokki hans við bófa Chigago-
borgar.
Ekki bófaaðferðir.
Friedman-Yellen horfði á
mig, og mér leið illa.
Hann mælti vingjarnlega:
„Eg álít að þessi grein yðar
liafi verið ósörin. Það er lield-
ur ekki satt að félag vort
kúgi fé af kaupmönnum. Við
notum ekki ameriskar bófa-
aðferðir.“ Svo fyllti hann
glös okkar með koníaki.
Ilariri vætti aðeins varirnar
og hélt máli sínu áfram.
„Látið mig síra-x segja yður
það, að við erum bundnir
þessu landi með blóðugum
lileldvjum, en ekki, blek-
hlekkjum. Yið 'berjumst
gegn því að verða upprættir.
Við þörfnumst . .. . “
Það heyrðust létt liögg ein-
hversstaðar í húsinu. Eg
heyrði skóhljóð í anddyrinu,
og leit til dyranna. Það kom
Ijósrák inn með hurðinni.
En það hvarf skyndilega. Eg
varð þess var að fólk vár á
næstu grösum. Forvitið fólk.
Friedman-Yellen hafði litið
upp og lilustað. Við heyrðum
kvenmannsrödd, fótaspark
iriargra fóta, og sáum aftur
ljósrákina.
Friedman-Yellen tók aftur
lil ' máls: „Yið þörfnumst
stjórnar Gyðinga, sem veitir
milljónum Gyðinga leyfi til
þess að flytjast brúferlum til
þessa lands. í Palestínu verða
þeir meðlimir þjóðar, sem er
fær um að halda uppi lieiðri
sinum.“ Hann talaði án asa.
,,Þcss gerist ekki frekar þörf
að ræða um réttindi Júða til
dvalar í Palestínu, en Frakka
til búsetu í Frakklandi eða
Englendinga á Bretlandi.
Sérliver þjóð á rétt til þess
lands, þar sem hún er upp-
runnin, og tengd er böndum
þjóðrækni og ætljarðarástar.
Þess vegna er það bæði grát-
legt og lilægilegt að örlög vor
skuli ákveðin af Englending-
um, eða samkvæmt álili
nefndar skipaðri Aröbum og
Ameríkönum.“
Hann þagnaði, og eg lagði
mína fyrstu spurningu fyrir
hann. Eg sagði: