Vísir - 06.12.1947, Blaðsíða 2

. V I S I R
Laugardaginn 6. desember 1947
Að tjaldabaki VIII:
Aðdróttuii StalÍBis um
ingar vesturveldanna um sérfrið
Shrifaöi Mmas&wa ?ií &G&3***
iiBstSi MSBÓðejeimtSi hwéf.
James F. Byrnes sýnir fram á það í þessari grein, að það
sé misskilningur, að samkomulagið við Rússa hafi verið
með ágættim meðan Roosevelts naut við og styrjöldin
geisaði. Rökstyður hann staðhæfingu sína með því, að
birta bréfaskipti milli Roosevelts og Stalins, er sýna,
að Rússar grunuðu bandamenn sína um að hafa gert
leynilegan friðarsamning við Þýzkaland.
Það var hinn 11. marz, að að engar viðneður Iiéfðu áll
Alexander marskálki, yfir- sér stáð og háíin í'ullvíssaði
manni herafla baridamanna á Stalin úm, að bomun yrði til-
Ítalíu, barst sú vitneskja frá kynnt lím allan gang mál-
leyniþjónustu hersins, að anna. Það var svo na^sla bréf
Kesselring hershöfðiligi og Stalins, sem særði Roosevelt
flciri háttsettir foringjar svo mjög.
Þjóðverja væru fúsir til þess Stalin skýrskotaði til vfirlýs-
að koma á fund í Sviss til ingarinnar og hélt því fram,
þess að ræða um uppgjöf að bersýnilegt væri, að for-
þýzka liersins á Ítalíu. Áform setinn fengi ekki fullkomnar
Alexariders um að senda að- upplýsingar frá herforingj-
stoðarmann sinn til Bern um sínum. Stalin sagði, að
var samþykkt í aðalbækistöð upplýsingar, er honum hefðu
bandam., en það sagði hon- borizt frá ráðgöfum sínum í
um að bíða, þar til Sovét- rauða hernum bæru það
stjórninni hefði verið til- með sér, að viðræður hefðu
kynnt um málið. átt sér stað og að afleiðing
Þegar Ilarriman sendi- þeirra yrði sú, að Kesselring
herra flutti Molotov þessa myndi opna víglínu Þjóð-
orðsendingu, sagði liann, að verja og leyfa framsókn
Sovétstjórnin óskaði þess að bandaríska hersins. Til þess
taka þátt í slíkum viðræðum að launa þessa hernaðarlegu
og mvndi senda þrjá foringja hjálp, sagði Staliri, hefðu
úr rauða hernum. Tillcynnt Bandaríkin og Bretland kom.
var í aðalbækistöð banda- ið sér saman um að tryggja
manna, að ekkert annað Þýzkalandi mildari friðar-
myndi verða gert i Bern, en'skilmála. Samkvæmt sam-
að lögð yrðu drög að fundi í komulagi þessu hefðu Þjóð-
aðalbækistöðvunum í Cas- ar þegar flutt þrjú herfylki
erta á ítáliu og væru fulltrú- frá Ítalíuvígstöðvunum til
ar Rússa velkomnir þarigað. austurvígstöðvanna og að
Ennfremur létu bandamenn Bandaríkjaherinn hefði get-
Sovétstjórnina vita, að ef að haldið inn í Þýzklanad.
Þjóðverjar bj'ðust til þess að
gefast upp, myndi Alexander, I gvai.
sem yfirstjórnandi á þessum Roosevelts.
Hann kvaðst vera mjög
særður yfir „hinum skamm-
arlegu rangfærslum'4, er
heimildarmenn Stalins ynnu
að því að eyðiíeggja vinsam-
Ieg samskiptx þessara tveggja
ríkja. Honum fyndist, að það
væri hörmulegt, ef slíkar
rangfærslur myndu eyði-
leggja þá einingu, sem fyrir
hendi væri og sem nauðsyn-
leg væri til þess .að tryggja
lokasigurinn, einmitt er sig-
ur bandamanna virtist
trýggður.
anir Staliris og' það, hversu
l'ús hann yirtist lil jiess að
Irúa því, að við hefðum sam-
ið leynilega frið við Þjóð-
verja, i-sombandi við óviður.
kvæmilegt orðbragð, mjög
sært Roosevelt forsela. Og
þegar Trumári tók við for-
setaembættinu og las þessar
upplýsingar, var hann full-
komlega sammála Roosevelt,
bæði hvað snertir sjónarmið
hans og' afstöðu þá, er liann
tók.
Sáma dag og Roosevclt
fékk síðasta bréfið frá Stal-
in barst einnig bréf frá
Churchill forsætisráðherra.
; Þar stóð meðal annars, að
hann yrði innan fái'ra daga
1 að köma með yfirlýsirigu í
neðri málstofunni um stöðu
, j Póllands og hún myndi óhjá-
Rangar upplýsingár kvæmilega hafa í för mcð
Breta og sér umræður um sambandið
Randaríkjamanna? við Rússa- Hann vildi mjög
Stalin svaraði bréfi þcssu ógjarna segja neitt, er gæti
og sagði, að hann efaðist ekki hfeift óheillavænleg áhrif á
um beiðarleik og einlægni hernaðarstöðuna á þessum
forsetans, en hann endurtók
þá trú sína, að bann hefði
fengið riákvæmar upplýsing-
ar frá hlutaðeigandi aðilum
í rauða hernum. Hann
örlagaþrungnu tímum og
bað því Roosevelt forsela
ráða.
Að vísu hafði Roosevelt þá
orðið fyrir mjög miklum
kvaðst hafa ástæðu til að | vonbrigðum yfir framkomu
halda, að þær væru nákvæm- Rússa, en liann var kominn
ar, vegna þess, að Marshall|að þeirri niðrirstöðu, sem eg
hershöfðingi og yfirmáður einnig komst að mörgunl
brezka hersins hefðu fyrir ^ mánuðum siðaf, að það er
skömmu verið svo vinsam- j vandaverk að hjálpa, þcgar
legir, að.gera yfirhershöfð- um er að ræða að vinna með
irigja Rússa orð um, að Þjóð- Rússum.
verjar liyggðu á sókn á j Eftir beiðnj Churchills um
ákveðnum stað á auslurvíg- ráð varðaridi ræðu hans i
stöðvunum. En rússnesku neðri málstofunni skrifaði
herforingjarnir vissu, að(Roosevelt þetla, — 12. apríl,
upplýsingar þessar voru | klukkustundu áður en hann
lézt:
rangar og að sókn Þjóðverja
myndi verða á öðrum stað.
Rauði herinn hefði drégið
jsanian lið á þcim stað, er
Eg myndi gera eins lítið og
unnt er úr rússnesku vanda-
málunum, því að þau virðast
vigstöðvum, stjórna viðræð-
unum og laka nauðsynlegár
ákvarðanir.
Sovétstjórnin svaraði því
iil, að þar eð foringjar henn-
Þrátt fyrir persónulegar
skoðanir sínar á orðsendingu
sari svaraði Roosevelt
iforseti á virðulegan Iiátt.
i Roosevclt lýsti yfir því, að
ar fengjti ekki að taka þátt í :byrjaS Jiefði veiáð að flytja
viðræðunum, myndi þeirj^j^ herfylkin þrjú til
ékkj verða sendir til Caserta.
auslurvígstöðvanna mörgum
stöðvaðar
1 svarinu var eindregið fariðjvikum áður en uppiýsingarn-
fram á, að viðræðuinar yrðu ar um óákir Þjóðverja um
viðræður bárust Alexander
marskálki. Þess vegna hefðu
viðræðurnar engan veginn
getað valdið þessum her-
flútningum. Síalin yrði að
Hið særandi
bréf Stalins.
Fáum dögum síðar barst
Roosevelt forseta orðsending
frá Stalin. Þar lýsir Stalin
liann sj.álfur taldi milcilvæg- skjóta upp kollinum á degi
ast og stöðvað árás Þjóð- hverjum og flest þeirra leys-
trúa þvi, að hann væri heið-
arlegur og einlægur. Eisen-
yfir því, að ef svipað hefði, liower hershöfðingj myndi
orðið uppi á teningnum ájekki hefja neinar viðræður
austurvigstöðvunum, myndi án jiess að láta hann vita.’
hann ekkert hafa haft á móti jEngar slikar viðræður, er
jiátttöku Breta og Banda- j Stalin nefndi, hefðu átt sér
rikjamarina í viðræðunum. j stað og skipun hefði verið
Hann sagði, áð sér væri ljóst
mikilvægi viðræðna þeirrá,
er Ifefðu átt sér slað, þar cð
þær snertu einnig hernaðar-
aðgerðir á austurvigstöðvun.
u m.
Roosevelt forseti svaraði,
gefin um að lilkynna Sovét-
stjórmrifli þegar er fyrsta
orðsendingin bærist frá Þjóð-
verjum.
í síðasta kafla bréfs þessa
lælur Roosevelt tilfinningaii
sinai-1 ijos,-
verja. Hann játaði, að Þjóð-
verjar kynnu af áséttu ráði
að liafa blekkt hina brezlui
og bandarísku herforingja,
en jietta dænii sannaði úreið.
anleik rauða hersins. Engu
að síður kvaðst liann vilja
þakka Bandaríkjamönnum
fyrir jiessa tilraun til þcss að
vera hjálpsamir. Yfirleitt var
bréf jietta mildandi, saman-
borið við hið fyrra og Roose-
velt forseti skrifaði svo Stal-
in 11. april og lcvaðst fagna
jiví, að jiessi leiðindi væri riú
úr sögunni,
En nieðari jiessii fór fram
liafði viðræðum við Þjóð-
verja verið frestað af öðrum
ástæðuin og í aðalbækislöðv-
um bandamanna kom fram
tillaga, sem herforingjar
Rússa féllnst á. Þar var á-
kveðið, að hvert hirina
þriggja velda skvldi eiga full-
trúa við allar viðræður um
uppgjöf, en ekkí mætti
seinka uppgjöf á neinum víg-
stöðvum, vcgna jiess, að full-
trúar einhvers veldisins.væru
ekki viðstaddir
Churchill
leitar ráða.
Engu að síður höfðu ..ásak-
ast, eins og varð um Bernar-
fundinn. En við verðum að
standa föstum fótum og
framkoma okkar til þessa
hefir verið eins og vera ber.
Erfiðleikarnir
byrjuðu þegar
í valdatíð
Roosevelts.
Bréfið var sent frá Warm
Springs og ber öll merki
jicss, að forsetinn hafi ritað
það sjálfur. Ráðlegging hans
er enn þann dag í dag jafn
rétt og þegar húri var gefiiri
Það cr þýðingarlaust að
brjóta heilann um, hvernig
rás viðburðanna hefði orðið,
ef Roosevelt forseta liefði
orðið lcngri lifdaga auðið, en
jicssi bréfaskipti ómerkja
söguna um, að samskipti vor
við Rússa liafi fyrst farið að
vcrsna eftir dauða Roose-
velts.
Markvissar tilraunir Roosc-
vells til þess að skapa góð-
vild hjá Slalin hafa kömið
mörgum lil jiess að gera of
litið úr hlýhug Roosevelts til
Churchills og aðdáun hans á
honum Þetta voru hlýjar og 1
göfugar tilfirinirigar og jiær
Yoru . gagnk.værnar. ,Yinátta
þeirra var með þeim liætti,
að þéií’ gátu ávallt talað það,
er þeim bjó í brjósti og jiann-
ig töluðu þeir Iivor ivm ann-
an.
Það var segin saga, er
Churehill var gestkomandi í
Hvíta Tiúsinu, að Roosevelt
kvartaði undan jiví við okk-
ur, riánustu samstárfsnienn,
að Churcliill hefði lnildið sér
| svo lengi á fótum. En jiótt
jliann kvartaði undan gesti
jsínum, var bersýnilegt, að
liann bafði i rikum mæli not-
ið samræðnanna kvöldið áð-
ur. Eitt sinn bar svo við í
Yalta, er við vorum að búa
okkur undir miðdegisverð-
inn, að Roosevelt tautaði
eitlbvað um, að jiessi langi
fundur væri líka „Winston
að kenna, þvi að bann bafi
haldið allt of margar ræður.“
| „Já, jiað er rétt,“ svaraði
eg, „en það voru góðar ræð-
ur.“
i Forsetinn gafst strax upp
og sagði:
; „Winston flytur ckki nema
góðar ræður.“
| Forsetinn beitti ölluni bin-
um aðlaðandi persónuleika
sinum og hæfileikum sirium
lil að binda menn vináttu-
böndum til Jiess að skapa
samvinnuhug á fúndum
liinria jiriggja stóru. Þáttur
lians í þvi verður seint full-
metinn. En leiðtogar Rússa
misskildu öðlingsskap lians
og það, liversu'fús hann var
til samkomulags. Þegar um
grundyállaratriði var að
ræða, er Roosevelt taldi rétt,
var liann óbifanlegur.
I
í næstu grein mun Byrn-
es lýsa því, er Potsdam-
ráðstefnan hófst. Hann
fór með Truman forseta
3. júlí, þrem dögum eftir
að hann hafði tekið við em-
utanríkismálaráðherra.
og
fæsjt íilbúið allan daginn.
Komið irin og veljið.
Bergstaðastræt 37 og
Lækjargötu 6.
Mexastdrine
Fyrsta ferð skipsins á
næsta ári verður frá Kaup-
inannahöfn 3. janúar.
Flutningur óskast til-
kynntur Sameinaða í Kaup-
mannahöfn sem l'yrst.
SKIPAAFGREIÐSLA
JES ZIMSEN.
(Erlendur Pétursson)