Vísir - 22.09.1948, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 22. september 1948
"" i- n'j'L"."!1. mi ij'.". ..* '' .■ «w.w
Y 1 S I R
I.M I
Nám§keið í fi§kiðnaði
Freðfishstnatið efnijr tif
nútnsheiös í ntesta
tntknuðim
Sökum fyrirspiuna er mér uðu mat a salffiski sem aðal
berast daglega vegn nam-
skeiðs í fiskverkun, sem aug-
lýst var í dagblöðum liér s. k
Yor, og aftur auglýsl í llilcis-
ulyarpinu 29, ágúst s. L, hefi
egfákveðið að hirta i daghjöð-
unum stutta frásögn um það,
Iiver tilgangurinn er með
þessuui námskeiðum, hvað
verði kennt þar o. s. fry. og
fer það bér á eftir:
Sem kunnugt er byggjum
við íslendingar afkomu oklc-
ar að mestu á sjávarútvegs-
framleiðslu, og þá einkum
malvælaframleiðslu, sem er
þá aðallega fiskur, ýmist
fluUur út ferskur, hraðfryst-
ur, saltaður eða hertur, en
fiskafurðir framleiddar með
þessum verkunaraðferðum
heyra allar undir íslenzka
fiskimatið. Árið 1947 var út-
flutniugsverðmæli þessarrar
framleiðslu 158 niilljúnir ísi.
króila, sem skiptist þannig:
UtfL ísvarinn fiskur
kr. 42,000.000.00
jÚtfl. Iiraðfrystur fiskur
íer. 69.000.000.00
Útfl. saltfiskur
kiv 47.000.000:00
atvinnugi-ein og var þar af
leiðandi alltaf nóg at' þjálf-
juðum matsmönnum á að
skipa.
Nú drógst saltfiskfram-
leiðslan mjög mikið saman.á
stríðsárunum og einnig hef-
ir fullverkun (þurrkun) á
saltfiski lagzt niður.að mestu
leyti í nrörg undanfarin ár
eða frá því fyrir strið.
Matsmenn vinna
önnui: störf.
litils virði iiémá þeir sem eiga
að fara cftir þeim viti ástæð-
urnar fyrir þvi, vegna hvers
reglurnar eru nauðsvnlegar,
og grundyöllinn fyrir þvi að
gera þarf framleiðsluua svo
og svo úr garði.
Lar að auki má aldrei
verða kyrrstaða í vöruvönd-
un vegna samkeppni um
íþarkaði og sífellt aukinna
krafna um allt er viðkemur
inatxælaframleiöslu.
Eitt aðalvandamálið, sem
við rákum okkur á við upp-
byggingu Freðfisksmatsins,
og framkvæmd freðfisks-
framleiðslunnar yfirleitt, var
live mikið skorti á að menn
skildu nægiléga öll grund-
Ívallaralriði fyrir því að
|,Uuo.«..,v. fyrir
Þessi samdráttur saltfisk- framleiðslan þarf
stjórna mati afu'rða, að gera
matið svo áreiðanlcgt. og
gildandi frá sjónarmiði kaup-
anda. að því verði treyst sein
áreiðanlegu hvað viðkemur
umsögn um gæði vörunuar,
en það eru . margar fleiri
skyldur sem á matinu hvila.
Slæm vara
má ekki
verða til.
í fyrsta lagi er það undir-
staða þess að matið fari vel
úr liendi, að yfirmatið fylgist
vel með allri framleiðslunni,
ine.nn.a.ð.taka yel efth’ þvi. að.
þcssi námskeið eru jafn gagn-
leg fyrir alla mcnn, scm að'
fiskiðnaði vinna, svo senii
verkstjórar, eftirlitsmenn og
alla þá scm vinua að fiskiðn-i
aði sem þessum.
I>að er áreiðanlega vist, að
árlega fer mikið af verðmæt-
um forgörðum fyrir . þekk-
ingarleysi, jniklir erfiðieikar
skapast yfirmatinu ,.og þeim
sem söluna anuast af sömu
áslæðum, að ógleymdu því
sem ekjd er veigamiimsL á-
llt vörunnar á erlendum
markaðí. Það cr. því skylda,
okkar sem fiskveiðiþjóðar, að
j efk\ sem mes.t alla almenna
sé i Iiiandi tengslum við hana. þekkiugu á alh i fiskverkun,
í öðru lagi getur matið imnið (takmarkið er að sein allra
fi’anileiðslunni ómelanlegt fleslir fái fulllcomna fræðslu.
gagu nieð þvi, að ekki ein- um þessi mál.
ungis að fyrirbyggjá að út úr
að vera landi fari slæin eða vafasöm Reynslu.
verkunai: hefir Ieitt það af (með ákveðnum gæðum og úl-jvara, heldur að vinna sem er þö^lf ,
séiy að þeir menn sem áöur lifj^ og hvernig ætti að þekkja auðið er að þvi að slæm vara | V$ |Iestar iðngreiuar héi’ á*
lil hlítar vegna galla verði ekki til, vegna. þess að landi tekur það nokkur ár að
alltaf verður einhver að öðlast réttindi til þess að
Með hliðsjón lil .þessa var, borga þann skaða sein af því stjórna verki í iðngreininni.
Saml. kr. 158.000.000.00
Heildarútflutningur þjóð-
arinnar .var samlals kr.
290.000.000,00 svo að ferskur,
stunduðu mat sem alvinnu, voruna
1 eru uú flestir farnir að vinna o. fl.
j önnur störf, þar sem atvinna
jvið ■ matið gefur þeim ekki(þvi ákveðið á árimi 1947, að Iilýzt, ásamt þvi gjakleyris-1 en allt fram að þessu hefir
lengur lifsframfæri, ■ enda ei'iiialdið skvldi námskeið fyrir tapi þjóðarinnar, sem í þvi ckki þótt þurfa verulega
nú svo komið að oft horfh* j matsmepn i freðfiskverkun liggiu- að öll vara .er ekki eins fræðslu til þess að sjá um,
til vtúidræða með að fá mats-iþá.um .liaustið* og svo árlega Jgóð og verðmæt sem hún minni eða stærri verk, sent
menn með góðri þekkingu ei jeftir.þvi sem þurfa þæ.lli, og getur verið. J.viðkoma framleiðslu rfð
á þarf að.lialda. Þetta hefir.framvegis gætu elcki aðrirj Þá er eg aftur kominn að stærsla atvinnuveg þjóðar.r.
einnig hafi þær afleiðingar, J öðlast- réttindi- lil þess aö. þeirri nauðsyn á kuimállu .innar, slík.t getur ekki verið
að ungir menn Iiafa ekki lagt (starfa sem malsmenn uema j'þeirra manna, sem við þessi rétt.:
sér til þekkingu i þessum ]xár sem hafa próf frá þess-' störf fásb eins og eg gat um | Eg vil vekja athygli á, að
efnnm, svo að jafnvel horíir urn námskeiðum. [ i upphafi, og þess vegna hefir Jxitt menn liafi fengið fræðslu
til vandræða þegar þeir eldri ] Þetta fyrsta námskeið i þessi sókn verið hafin um á námskeiðum, jafnvel þótt
nienn, sem nú hafa þekkingu, fiskverkun s. 1. liaust, sóttu fræðslu þeim mönnuin til góð sé, skortir þá inenn
falla frá. 1 allir þeir sem þá voru starf- Iianda, er vinna i þessum iðn- reynslu, en þeir öðlas.t hana
Hin ástæðaii, sem viSkem- andi sem matsmenn í lirað- aði. smátt og smátt og veitist það
ur hra-ðfrysta fiskinimi er sú, frystihúsum að örfáum und-j Þótt þessi námskeið lieim- létt vegna þess að þá eru þeir
að aukning. freðfiskfram- anteknuni, þar sem uni veik- jlj j framtiðinni þeim mönn- jkomnir á rélla braut og njóta
leiðslunnar í það árlega magn indaforföli var að ræða. ' um, er standast próf þess, að |SÍðan aðstoðar og eftirlits
sem nú hefir verið siðustu ár- Einnig sóttu þetta námskeið öðlast löggildingu . sem fisk- yfirmatsins.
in, alltaf yfir 25 þús. smálest-'nokkrir menn, vegiia fi vsti- matsmenn, þá yil eg biðja 1 Framh. á 3. síðu.
hraðtrystur og saltaður fisk-,-^ átti sér eingöngu stað á lnisa, sem þá voru j byggingu
[Stríðsái'imum. Öll stríðsárin j pg eru nú tekin til starfa.
ur hefir því verið 54,4%
af
öllu útflutningsverðmæti
þjóðarinnar.
Nauðsyn
á vöruvöndun.
var hraðfrysti fiskurinn nær Þetta fyrsta námskeið var þvi
eingöngu flullur til Englands, sérstaklega haldið vegna
imninn nær allur í samskonar
fábrolna pakkningu.
Þegar stríðinu lauk, opn-
Eg hefi slegið hér upp þess- J uðust markaðir i mörgum
um tölum til þess að sýna' löndum fyrir Iiráðfrysla fisk-
fram á, að það hlýtur að
skipta miklu máli fyrir af-
komu þjóðarinnar hvað vand-
að er til framleiðslu á meira
en hehningi alls útflulnings-
ins.
Nú er það svo, að allt fram
til ársins i fyi'ra, er fýista
námskeið í freðfiskverkun
var lialdið hér í Reykjavík,
hefir ekJvi verið krafizt neinn-
ar sérmenntunar aí' þeim
mönnum, sem annazt hafa
undirmat, umsjón eða verk-
sljórn með þessum frain-
leiðslugreinuih, annarrar.. en
þed'ra leiðbeininga sem yfir-
menn mats eða eítirlits haía
getað gefið mönnum ef'l-' á-
slæðum a liverjum tiina.
Fyrir þessu liggja að ein-
hverju leyti tvær ástæður,
önnur sú, að fyr-ir síðustu
heimsstyrjöld var aðalfram-
leiðslan hér saltfiskur, og
var ínat og öll framleiðsla
Iians komin 1 mjög gott lag
og þar sem þetta var þá aðal-
frainleiðslan ú;þessum áruni,
vorti nlargir menn sem stund-
inn og um leið þurfti vitan-
lega marghrotnari frain-
leisluhætti. Við þessar hreyltu
aðstæður skapaðist á sköinm-
uin tíma margfalt starf við-
komandi framleiðslu hrað-
frysta fisksins, öllu eftirliti
og mati, og hefir mikið verið
gert, bæði af hálfu frani-
leiðenda og Freðfisksmatsins,
til þcss að bæta alla fram-
leiðslu og eftirlit á allan liátt.
Sérstaklega hefir þetta náð
framförum á árinu 1917 og
yfirslandandi ári.
Verklunar-
réglur einar
énógár.
Það eru ef til vill menn,
sem ímynda sér að ekki sé
aunað en að gefa út góðar
verkunarx'eglur um hvað eina
þessu viðkomandi, þá sé allt
í lagi.
Þetta er liinn mesti mis-
skilningur. Að visu er nauð-
synlegt fyrir allt mat og eftir-
lit að liafa reglUr til þess að
vinna cftii’, en reglur verða
þeirra manna, sem áður
liöfðu starfað sem malsmenn
i þessuin iðnaði. Námskeiðið
sótti 71 inaðui'.
Annað námskeið
ákveðið.
Þar sein um svo marga
menn var að ræða, og við
liöfðum ekki neina reynslu i
þessum efnum, treystiun við
okkur ckki til að opna nánv
skciðið öllum, töldum Befra
Sögurnar af Vísunda Villa hóp Rauðskinna. Sló Villi
eða Buffalo Bill eru ekki all- þegar i klár sinn, sem hann
ar uppspuni, ef trúa má ein- kallaði Brigham eftir spá-,
taki at' löngu látnu hlaði i manni Mormóna. Var þetta
New-York, Waverly, sem gæðingur mikill og tókst að-
fannst nýlega i bovginni eins einum Rauðskinnanna
North Platte í Nebraska- að minnka bilið á sprettin-
fylki vestan hafs. Atti tíðinda- um. Var hann vopnaður
maður hlaðsins viðtal við byssu og tók brátt að skjóta
Visuhda Vi.Ua og birtist það á Villa, sem gerði sér þá
11. desember 1886. Þar ljóst, að hann yrði að vega
skyrði garpiu inn frá jivi, Bauðskinnann eða falla ella.
að halda aftur námskeið nú i livernig hann komst tvisvar Stöðvaði liann Brigliam
haust, sem opið væri ölluin, imdaii.Rauðskininim.
enda höfum við nú reynslu
og lengri tíma til .undirbún-
iiigs í þessum efnum.
skyndilega, snéri sér yið og
Hið rétta nafn þessa átrún- skaut þann rauða, enþá voru
aðargofSs amcriskra drcngja aðeins 80 metrar milli þeirra.
var William F. Codý, en ■ Nokkuru siðai: réðsl liópur
Þá þótti einnig sjálfsagt að Buffalo Bill var hann kallað- Rauðskinna á Villa, er hann
á þessu námskeiði í lxaust og ur eftir að hann gerði sanin- var á visundaveiðum við
framvegis, værú'kehmlar all- ing um það við Kansas Pa- annan mann. Félagi Villa ók
ar verkunaraðferðir, scm ; cifie-járnbrautarfélagið, að vagni og vildi Villi ekki skilja
íslenzka
úndii’
lieyra.
Það eru ef til vill einhverj-
sem j eifie-járnbrautarfélagið,
fiskmatið sjá starfsmönnumum þess,
scm unnu að lagningu járn-
brautar vestur á bóginn, fvr-
ir sem liafa þá skoðun, aðjir öllu visundakjöli, sem þeir
mat á afurðum til útflutn- .þörfnuðust.
ings eigi aðeins að fara fram En rétt erjið gefa;kollega
um lcið og varan er flutt úi (vorum fyrir .60 árupt orðið
landi, en matið eigi vfirleilt j eða öllu hekíur Codv. Han.U
ekki að láta sig skipta fram- ^ segir fyrst frá þvi, að hann
.leiðsluna meðan hún stendur ^ hafi verið að kanna ýmsar
yfir. Þetta er algerlega röng j leiðir í Reykjafjullahéraði i
skoðun og hættuleg. Að vísU Knnsus (Smoky IIill County)
er'það æðsta skylda þeirra t'r Arið 1896, þegar liann rakst á
við liann og lóku þeir því
það ráð, að þeir gerðu sér
nokkiuskonar virki úr vis-
uiidalu æuin, senx þeir höfðu.
yerið að flá, . Inni i þessu
„yiiki“ kveikti Villi síðiux bál.
og sást teykiu inn til riddai'a-
li^sstpðya í g^cnndinni. I>eg-
ar í iddaiarnir komu á vett-
vang, vqru þeir félagar húnit’
að fella fimm Rauðskinna.
anna.