Vísir - 23.11.1948, Síða 4

Þriðj údaginix 23.. nóvember 1948
4
V I S I R
irisiR
DAGBLAÐ
Ctgefandi: BLAÐACTGÁFAN VlSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Æskulýðshöllm.
Flyrir allmörgum áriun kom til tals, að nauðsvn bæri; til,
* að æskulýðshöll yrði reist hér í hsénuni. 'Svo sem nafnið
bendir til verður væntanlega um stórbyggingu að ræða,
jjótt minna megi gagn gera, en þar verður æskulýð bæjar-
ins ætlaður staður til nytsamíegra starfa og skemmtana.
Nefnd all fjölmenn starfar nú að undirbúningi málsins,
og þá aðallega fjársöfnun, og er ekki nema gott eitt um
allt þetta að segja. Æskulýður bæjarins er nú vel þess
verður, að bann fái eigið hús til umráða, þar sem hann
getur búið við beztu skilyrði, þótt heimilin eigi fyrst og
fremst að vera liæli ungmennanna og griðastaður.
I þessu sambandi kemur fleira til atlnigunar en bygg-
ingin ein. Uni unglingar elvki innan dyra á heimili;■ sinu,
er hætt við að þeir telji lieldur ekki við sitt hæfi, að, eyða
tímunum í innandyra andrúmslofti í æskulýðsliölinni, sem
getur revnst misjafnlega liollt, enda cr sagt að misjafn
sauður sé í mörgu fé. Æskunni er ekki tamt að kúldast
1 fámenni cða fjölmenni innan fjögra veggja. Hún vill
miklu frekar reyna nokkuð ú brótt sinn utaii dyra, og
beilbrigð æska stundar íþróttir öllu öðru frekar. Því væri
það lijálvátlegt, ef einvörðungu yrði unnið að byggingu
íeskulýðshallar, en æskunni ékki jafníiamt séð fyrir skil-
yrðum til að iðka íþróttir og aðrar listir, úti við.sem inni,
i sainbandi við hæli hennar.
Æskulýðshöllin þyrfti að hafa allmikið landrými til
umráða, þar sem ungmennin gætu iðkað knattspyrnu,
handknattleilc, tennis, golf eða aðra útileiki, sem þeim
mætti verða til hollustu og nytsemdar. Sundlaugar ættu
einnig að vera i sambandi við æskulýðshöllina Þarna ætti
að risa skemmtistaður, sem unglingar teldu sér hollt að
sækja, en sem örfaði þá jafnframt lil frístunda iðkana,
sem glæddi skilning þeirra og áhuga fyrir nytsamlegum
íþróttum. Fái æskan ekki slíkan aðbúnað, verður æsku-
lýðshöllin aldrei fjölsótt, og nær þá heldur ekki þeim til-
gangi, sem henni er ætlað.
Meðan æskunni liafa ekki verið biiih betri skilyrði,
sýnist auðsætt að greiða ætti fyrir hollum íþróttaiðkunum
liennar, frekar en nú er gcrt. Mikill áhugi er nú ríkjandi
fyrir skíðaíþróttinni. Fólk leitar til fjallanna hundruðum
og jiúsundum saman, og er það á öllum aldri. Iðkun sldða-
iþróttarinnar er allmiklum erfiðleikum háð. Iþróttafélögin
hafa fyrir sitl leyti reynt að greiða fyrir skíðaferðum
félaga sinna, en það cr engan veginn fullnægjandi. Fjöldi
fólks verður af skíðaferðum, sökum þess, að jiað hefur
ekki yfir nauðsynlcgum farartækjum að ráða, þannig að
jiað komist til fjalla án óhóílegs kostnaðar. Meðan æsku-
lýðshöllin er ekki kömin upp, ætti að greiða fyrir slíkum
iþróttum -af opinberri hálí'u, en þær lnyndu aftur glæða
skilning æskunnar á l'rjálsu og glöðu lifi, þannig að lnin
þyi'fti ekki að inntaka nein meðöl til að skapa gervigleði.
Æskunni' er öllu öðru frekar eiginlegt að stunda íþróttir,
en innisctúr eru ekki aðlaðandi, jafnvel í mesta skamm-
<leginu.
Reykvíkinga skortir skemmlistað, sem allur fjöldinn
sækir, og sem ekki er stofnaður tirþés’s að hafa fé'af fólki,
heldur til hins að skapa jiví hreysti án útgjalda. Fjöldi
fólks á ekki heiman gengt til langdvalar, hvorki sumar né
velur. Þctta fólk þarfnast vissulega betri aðbúðar af opin-
berri hálfu, en það nýtur nú. Veðráttufar er hér óstöðugt,
og jjyi'fti því allar framkvæmdir á almennum skemmti-
stað að miðast við hana, þannig að fólk gæli leitað hælis,
of að út af bæri með veður. Skemmtistaðurinn ætti að vera
slcammt frá bænum, þannig að öllum reyndist auðvelt að
sækja liann, stund úr degi, en að öðru leyti eftir jiví, sem
ástæður leyfðu. Þar ætti eitthvað að vera ölliun til hæfis,
en að öðru leyti mætti miða umbúnað við; jiarfii* æsku-
lýðsinis fyrst og fremst. Ehiangrað hús á lítilli lóð, getur
aldrei orðið við þeim kröfum, sem æskan gerir til síria
saniastaðar.
Merk bók
Reykjavík f
Það er vert að benda á það,
af því að ekki er víst að allir
veiti því athygli, eins og vert
er, að það er stórmerk bók, sem
ísafoldarprentsmiðja hefur gef-
ið út fyrir nokkrum . dögum. —
Bókin er „Reykjavik fyrr og
nú“.
Vilhjálmur í>. Gíslason segir
í formálanuni: „Reykjavik er
sögustaður, einhver hinn elzti
og virðulegasti í landinu. Hér
var bær fyrsta landnámsmanns-
ins Ingólfs Arnarsonar. Svo ein-
kennitega bregður við, að engin
sjálfstæð saga er til af þessum
hrautryðjanda, Ingólfi Arnar-
syni, og ævi hans í Reykjavik.
I>að liefur ef til vill verið þess
vegna, sem mönnum gleymdist
það oft, lwersu inerkur sögu-
staður Re.vkjavík er. — Engum
iilandast hugur um það, að l’ing-
vellir, Reykliolt og Skálliolt eru
sögustaðir. pað er eins og mönn-
um finnist, að sögustaður þnrfi
að vera mo.sagróinn, yfirgefin
tóttabrot. Iieykjavík er lifandi
söguslaður. I>ar grær framtíðin,
I>egar gengið er Aðalstræti of-
aiv að sjó, þá er sennilega geng-
in meira en þúsurid ára gömul
gata — sjávargata fyrsta land-
námsmannsins. Þetta er líka
gata Skúla (ógeta, þar sem verk-
smiðjuhús hans stóðu b.eggja
inegin götunnar. Par stóð kirkj-
an. Við þá götu átti Júnas Hall-
grímsson heima og Jón Sigurðs-
son og' þnr dó Sigurður lireið-
fjörð, Parna stóð líka íyrsta
prentsmiðjanv sem starfrækt var
Jiér í bænum“.
En sjón er sögu ríkari, Menn
eiga ólíkt auðveldara með að
gera sér, grein fyrir hlutunum,
ef þeir sjá þá en af frásögn,
hversu Ijós og nákvæm ,sem hón
er. Myndirnar í bókinni Reykja-
nýkomin,
yrr og nú.
vík fyrr og n.Ú sýna okkurhreyt-
ingu bæjarins svo að segja frá
fyrstu byggð.
Breytingarnar eru örar, eink-
anlega á síðustu árum. pað er
svo óirólega fljótt að fyrnast yf-
ir og fenna í sporin. fslending-
ar eiga fátt af fornum minjum.
Byggingarefni fyrri alda var
haldlítið og veðrátta óhagstæð.
Við eigum lýsingar af ínörgu,
en tiltölulega fáar ruyndir. Pessi
bók verður þegar tímar liða
merkilegt heimildarrit, lifandi
byggðar.snga. Hón sýnir hvernig
Beykjavík breytist ór örlitlu
þorpi í borg. Iíón sýnir, hvern-
ig kotin koma og liverfa.. Hón
sýnir, livernig svaiðin byggjast
og breytast. Hón sýnir, hvernig
göturnar myndast og lengjast.
Pnrna sjáuin við, livernig bátun-
um var brýnt upp við Halnar-
stræti og gömlu sjómennirnir
flöttu fiskinn í Klapparvörinni.
Bændur. tjölduðu á Lækjartorgi
og Austurvelli, vatnið var boriði
í fötum, með létta eða grind,
saltfiskurinn var sólþurrkaður á
Kirkjusandi og hestum beitt fyr-
i r u p ps k i p u na rke rr u r n a r.
Hvað verða mörg ár liðin,
þegar enginn man þá attnuðj,.
sem nó var lýst? Og hversu
margfald er ekki auðvetdara að
sýna þá með glöggum myndumj
en lýsa þeim með orðum.
Jón heitinn Helgason biskup
á mikla þökk skilið fyrir álutga
sinn á því, að safna og gera
niyndir af Reykjavik á ýmsum,
tínium. Hann hefur bjargáð
mörgu frá ■ gleymsku og með
myndunum liahlið til haga fróð-
leik, sem vex að gildi eftir því
sem árin líða. En uppistaða
liinna eldri mynda í liókinni er
ór safni hiskupsins, sem ísafold-
arprentsmiðja gaf ót nokkru fyr-
ir fráiall hans.
Ég vildi benda á þessa bók,
af því aö ég álit, að állir, sem
vilja vita einhver deili á sögu
hæjarins, þurfi að eiga hana, o§
hetri og sannari lýsingu er ekki
liægt að fá.
Reykvikingar.
Virðuleg og fjöl-
menn útför
Matthíasar
Einarssonar.
Matthías Einarsson i/fir-
læknir var jarðsunginn í
gær, að viðstöddu miklu f jöl
menni.
Síra Jón Jóliannessen,
mágur liins látna, flutti hús-
kveðju, en síra Bjarni Jóns-
son vígslubiskup flutti minn-
ingarræðu í kirkju og jarð-
söng.
Jarðað var i gamla kirkju-
garðinum og er það mál
manna, að sjaldan liafi fjöl-
mennari jarðarför sézt hér í
bænum. Þá er líkfylgdin för
fram hjá Landakotsspítala,
var klukkum Ivristskirkju
hringt, en líkfylgdin stað-
næmdist um hríð fyrir utan
sjúkraliúsið, en hjúkrunar-
systur, starfsfólk og þeir
sjúklingar, er gátu því við
komið stóðu fyrir utan.
Nánustu ætlingjar og vin-
ir báru úr lieimaliúsum,
læknar í kirkju, en frímúr-
arar úr kirkjunni. Iþrótta-
menn báru kistuna síðasta
spölinn að gröfinni. Dr. Páll
tsólfsson lék einleik á orgel
og stjórnaði karlakór, cr
söng í kirkjunni. Þórarinn
Guðmundsson lék einleik á
fiðlu.
í dag
cr þriðjudagur, 23. nóvember,
— 327. dagur ársins.
Næturvarzla.
Næturvörður er i Ingólfs Apó-
teki, sími 1330. Næturlæknir i
Læknavarðstofunni, simi 5030. —
Næturakstur annast Hreyfill, sími
0033.
Sjávarföll.
Árdegisflóð var ld. 10,45. Síð-
degisflóð verður kl. 23,20.
Veðrið.
Víðáttumikið lægðarsvæði yfir
Atlantshafi og norður i Græn-
landshaf á liægri lireyfingu norð-
ur eftir. Ilæð yfir. NA Grænlandi,
fyrir austan land og yfir Brct-
landseyjqm. )i' i
Veðurhorfur fyrir F.axaf lóa:
Allhvasst SÁ, sumstaðar storniur,
dálítil rigning, sumstaðar þoku-
sóld. I
Mestur liiti í Reykjavík í gær
var 3 stig, en minnstur biti í
nótl var 2.0 stig.
Jarðarför
Matthíasar Einarssonar læknis
fór fram frá D.ómkirkjunni i gær,
að viðstöddu miklu fjölmenni.
Heimdallur,
félag ungra sjálfstæðismanna,
lieldur fund i Sjálfstæðishósinu i
kvöld kl. 8,30. Málshefjandi verð-
ór Bjarni Benediktsson, utanrík-
iámálaráðherra, en á eftir verða
frjálsar uinræður.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir „Gullna liliðið", eftir Da-
,víð Stefánsson, í kvöld kl. 8.
Þær konur,
sem ætla að gefa nuini á bazar
Ilósmæðrafélags Reykjavíkur,
eru beðriar að koma gjöfunum til
einhverrar konu ór stjórninni
eða til Jónínu Guðmundsdóttur,
Barónsstíg 80, eigi síðar en í
kvöld, þriðjudag.
Bólusetning gegn barnaveiki
lieldur áfram og er fólk minnt
á, að láta endurbólusetja börn
sín. Pöntunum er veitt móttaka
á þriðjudögum frá kl. 10—12 í
síma 2781.
Dregið
læfir verið hjá borgardóiriara
um hlutaveltuhappdrætti Kvenna
deildar Slysavarnafélagsins og
komu upp þessar tulur: 13098,
19028, 4515, 9392, 0005, 18092,
1922, 1313, 059, 22009, 12945, 1151,
8489, 14210. 4003, 024, 17353,
11755, 4943, 19872, 10702, 0522,
1434, 7410. 1475, 1001, 8211, 10172,
11003. — Vinninganna má vitja í
versl. Gunnþ. Halldórsdóttur.
Munið bazar
Húsmæðrafélags Reykjavíkiir i
Goodtemplarahósirui á morgun
kl. 3.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 18,30 Dönskukcnnslu. 10,00
Ensfeukennsla. 19,25 pjjiglréttir.
19,45 Auglýsingar. 20,00 Fréttir.
20,02 Orgellcilcur í Frikirkjunni
(dr. Victor Urbautschitsch): Tón-
verk eftir Bach. 20,50 Erindi:
Nytjar jarðár; IIL:. Um íeiriHri'
(dr. Jón Vestdál). 21,15 Tónleik-
ar (plötur). 21,20 JJnga fólki’ð:
Erindi og samtöl. 2?.09, Fréttir
og veðurfrcgnir. 22,05 Endur-
teknir tónleikar: Symphonic Stu-
dies eftir Aian Rawsthorne. 22,30
Dagskrár.lok.
Nýir kaupcndnr
Vísis íá blaðið ókeypis til næstu
mánaðamóta. Hringið í síma 1660