Vísir - 05.04.1949, Side 5

‘'Þriájadaginn.m?apríl 1949
WINSTDN S.
v i ^ i n
vr- ; ,-■■• ..■■■, ~i - ta ■ ■■—>■■' .!■■ " ... , r 8 i
CHURCHILL
II. Bl
„Þetta var hámark hetju-
skapar.“
Tilraunir tii að stofna stjorn
fyrir Frakka í Afriku voru
bæidar niður.
Að morgni hinn 17. júní orðaði eg það við meðráðhen a
mina, að Spears hershöfðingi hefði tjáð mér í simtali, að
hann teldi, að hann ga-li ekki gert frekar gagn vegna liins
nýja stjórnarfyrirkomulags i Bordeaux. Spears talaði af
nokkurri áhvggju lun de Gaulle hershöfðingja. Svo virt-
ist sem Spears hefði verið bent á, að eins og framvindan
væri nú i Frakklandi, kynni það að-vera eins heppilegt
fyrir de Gaulle að fara frá Frakklandi. Eg féllst þegar á
gott ráð, til þess að svo mætti verða.
Því bar það við, að daginn eftir, hinn 18. júni, gekk de
Gaulle út úr skrifstofu sinni í Bordeaux og hafði ekki einu
sinni skjalatösku undir hendinni og fór til flugvallarins,
til þess að kveðja Spears vin sinn. Þeir tókust i hendur og
kvöddust, en er flugvélin rann af stað, vatt de Gaulle sér
inn og skellti liurðinni. Flugvélin þaul á loft, en franskir
Jögregluþjónar og emhællismenn stóðu og göptu. De
GauIIe hafði meðferðis, i þessari litlu flugvél, heiður
Frakklands.
I^etta sama kvöld flulti bann hið eftirminnilega ávarp
sitl í útvarp lil frönsku þjóðarinnar. Hann sagði meðal
annars: Frakkland er ekki eitt síns liðs. Það hcfir við-
áltuinikið heimsvekli að baki sér. Það geíur sameinasl
Brezka heimsveldiu, er ræður á höfununi. Það getur not-
að úl i æsar, eins og England gerir, Iiinn volduga iðnaðar-
mátt Bandaríkjanna.
★
Aðrir FVakkar, er höfðu hug á þvi að berjast áfram,
vorú ekki eins heppnir. Þegar Pétainstjórnin var mynduð
var sú leið enn opin að koma á fót valdamiðstöð í Afríku,
utan valdssviðs Þjóðverja. Þetta var rætt á fúndi Pétain-
stjómarinnar hinn 18. júní. Sama kvöldið héldu þeir fund
með sér Lebrun forseti, Pétain og forsetar öldunga- og
fulltrúadeildar.
Svo virðist, sem almennt samkomulag hafi verið um
að senda að minnsta kosli hóp fulltrúa stjómarinnar til
Afríku. Jafnvel Pélain var ]>essu ekki mótfallinn. Sjálfur
ætlaði Iiann að vera eftir, en Iiann sá enga ástæðu til þess,
að Ghautemps, varaforsadisráðherra, færi ekki og fram-
kvæmdi stjórnaralhafnir í ljans nafni. I>egar orðrómur
komst á kreik i Bordeaux um væntanlcga flutninga til
Afríku, gérðist Wevgand fjándsamlegur þcssiim áform-
um. Honuin fannst slikt athæfi eyðileggja hinar „heiðar-
legu“ vopnalilésumleitanir.
Laval var mjög skelkaður. Hann óttaðist. að ef komið
yrði á fót virkri andspyrnustjórn utan Frákklands, myndi
]iað ónýta stefnu þá, er hann hafði einsett sér. Nú tóku
þeir Weygand og Laval til við áróðurinn á liendur hinum
ljölmörgu þingfulltrúuni og öldungadeildarmönnum, er
staddir voru i Bordeaux.
Darlan var á annarri skoðun seni flotamálaráðherra.
Honum virtist það hin þægilegasta lausn á mörgum erfið-
leikum, að koma eins mörgum af gagnrýnendum sinum
ogainnl væri á skipsfjöl. Þegar þessir menrt væru kontnir
um hoi’ð, vaM’u þeir á valdi lians og þá myntli vera nægur
tími fyrir stjórnina að ákveða, livað til hragðs skyldi taka.
Með sam]wkki stjórnarinnar bauð lianii hjálparbeitiskipið
„Massilia“ sem farkost fyrir alla áhrifamenn i sljórnmál-
um, er vildu fara til Afríku.
Stofnun stjórnar í Afríku mistekst.
Skipið áíti að láta úr höfn i inynni Gironde-fljóts hinn
20. júni. Margir, sem huggðu á Afríkuför, og meðal
Jieirra Jeanneney og Hcrriot, voru tortryggnir og hræddir
ijm að ganga i gildru, og kusu því lieldur að fara landveg
vim Spán. Að Iokum urðu í förinni 21 fulltrúadeildarmenn
og einn öldungadeildarmaður, auk flóttafólks. Meðal
annarra voru með i förinni þeir Mandel, Campinchi og
Daladier, en þcir höfðu allir Jiai i/t fýrir þvi, að stjórnin
iiyttist til Afríku.
Siðla dags Iiinn 21. lagði „Massilia“ úr höfn. Hinn 2ö.
lilkynrtti útvarpsstöð skipsins, að Pétainstjórnin hcfði
samþykkt og undirritað vopnahlésskilmála Þjóðverja.
Campindii reyndi þegar í stað að fá skipstjórann til þess
að sigla til Englands,‘en hann Jiefir vafalaust liaft sínar
fyrirskipanir og ncitaði liispurslaust beiðni þess inanns,
er tveim dögum áður hafði verið yfirboðari Jians. Þessir
föðurlandsvinir lifðu áhýggjustundir þar til að kvöldi liins
24. júni, er „Massilia“ varpaði akkerum undan Casa-
blanca.
Mandel Jiófst nú handa af venjulegri röggsemi. Hann og
Daladier höfðu gert uppkast að yfirlýsingu, þar sem til-
kynnt var, að andspyrnustjórn yrði lvomið á fót i Norður-
Afriku og slvvldi hann sjálfur vera forsætisráðhcna.
Ilami gekk á land, og er hann hafði gengið á fund brezka
ræðismannsins, setti hann upp bælvistöð sina að Hótel
Excelsior. Þvi næst reyndi liann að senda út tilkynningu
sina um Havas-fréttastofuna. Þegar Nogués hershöfðingi
Jas textann, varð hann liálf-skelkaður. Ifann bannaði út-
sendingu tilkynningarinnar og liún var simuð, ekki uin-
lieiminum, lieldur Darlan og Pétain.
Þeir höfðu nú ákveðið, að ekki slcyldi vera lil nein öflug
stjórn utan Frakklands, er keppt gæti við þá um völdin,
ulan iTirráðasvæðis Þjóðverja. Mandel var liandtekinn i
gistihúsi sinu og færður fyrir dómslól staðarins, en dóm-
arinn, sem Vidiystjórnin síðar vék úr embætti, lýsti yfir
þvi, að engar sakir væru á hendur honum og lét hann
lausan. Samt sem áður var liann liandtekinn enn á ný,
flutlur aftur um borð i „Massilia‘\ seni nú var i strangri
gæzlu á höfninni og máttu farþegar skipsins ekkert sam-
band hafa við menn í Iandi.
Reyna að ná sambandi við ráðherrana i Afríku.
Að sjálfsögðu vissi eg ekkert um það, er að framan er
skráð, én eg hafði áhyggjur vegna örlaga þeirra Frakka,
cr vildu berjast áfram.
„Frá forsætisráðherranum til Ismays hershöfðingja.
24.6.40.
Mér virðist mjög nauðsynlegt, áður en gildran lokasl,
að koma nú á fót einhverju fyrirkomulagi, er gerði frönsk-
um foringjum-og heriHÖnnum, svo og tækuifræðingum,
er vilja berjast, kleift að komast til hinna ýmsu hafna.
Rétt væri að stofna til eins konar „neðanjarðarjárnbraut-
ar“ eins og á þrælahaldsdmununi (í Bandarikjunum,
þýð.), enn fremur að komið yrði á laggirnar einhvers
konar „Ranðu akuriilju-fyrirkqinulagi.“ Eg efa ekki, að
brátt renni hingað stöðugur straumur ákveðinna manna
og við þörfnumst sem allra flestra til þess að verja frönsku
nýlendurnar. De Gaulle og nefnd lians myndi að sjálfsögðu
stjórnar franikvæmdum“. ,
Á fundi stríðssljórnarinnar síðla nætur hinn 25. júní
heyrðum við meðal annars, að skip með mörgum áhrifa-
niönnuni í frönskuui sljórnmálum, heföi farið frani hjá
Rabat. Við ákváðum að komast i sanihand við þá þegar í
slað. Duff Cooper upplýsingamálaráðherra og Gort lá-
varður lögðu af stað í dögun til Rabat í Sunderlaiid-fhig-
háti. Er þein konm, þangað var borgin í sorg. Fánar voru
í háífa stöiig og kirkjuklukkum var hringt og guðsþjón-
usta var haldiii i dómkirkjunni til þess að liarma ósigur
Frakklands.
Komið var i vcg fyrir allar tilraunir þeirta til þcss að
ná sambandi við Mandel. Varalandstjórinn, Morice að
nafni, lýsti ýfir þvi, ekki aðeins í síma heldur lika i viðlali,
er Duff Cooþer krafðist, að hann yrði að Iilýða skipunum
vfirboðara sinna; Hann sagði: „Ef Nogués hershöföingi
skipar mér -að sk jóta mig, þá lilýði eg fúslega. Þvi miður
eru skipanirnar, er liami hefir gefið mér, enn grimnii-
legri“. Hinir fyrrvcrandi frönsku ráðherrar og þingmenn
skyldu sæta meðferð fanga, cr hefðu sloppið úr haldi.
Sendinefnd okkar átli þvi einskis úrkostar en að snúa
iieinx við svo búið.
Fáum dögum síðar (1. júli) gaf eg flotamálaráðuneyt-
Framh. á 7. síðu.
KAUPHÖLLIN
er miðstöð verðbréfavið-
skiptanna. — Sími 1710.

RABB-
FUNDUR - ;
í KVÖLD
KL. 8.30
í Breiöfir&'ing-abúö (uppi).
Kjartan Ó. Bjarnason sýnir
nýjustu íþróttakvikmynclir.
Æfing drengja er kl. 7 í
l.R.-húsinu. — Fjölmenniö.
Nefndin.
VÍKINGAR!
Þeir félagar, sem ætla
aö dvclja í skálanunv
um páskana, eru beön-
ir aö tilkynna þaö í Verlun-
inni Pfaff, Skólavöröustíg
T A, i dag og á morgun.
VALUR.
STÚLKUR!
ÆFING
FELLUR
niöur i kvöld og ef til vilt
einnig á föstudag. Lesiö „fé-
lagslif" í föstudagsblaöinu.
Þjálfari.
VALUR!
Þeir félagsmenn, sem
óska að dvelja
skíöaskála íélagsins
ýfir páskahelgina, sæki um
dválarleyfi í sima 1134
þriöjtidaginn 5. april kl. 8—■
10 e. h.--
Skíðanefndin.
ÁRMENNING AR!
Stúikur og piltar. —
Þeir félagsmenn, sem
ætla sér að dvelja í
skála félagsins i Jósefsdal
um páskana, vitji íarmiða
sinna á fimmtudags- og
föstudagskvöld kl. 8—9 í
skrifstofu félagsins i íþrótla-
húsinu viö Lindargötu.
Stjórn
Skíðadeildar Ármanns.
K. R.
SKÍÐA-
DEILÐIN!
^ ÞEIR K.R.-INGAR,
sem óska eftir dvalavjeyfi í
skála félagsins .á. SkálafelH
eöa í Hveradölum veröa að
tilkynna þaö á skriístofti fé-
lagsins, Thorvaldsensstrætt
6, miövikudagskvÖtd : kl.
6—8.' Sínti 81177.
FRAM.
ÆFING
í
KVÖLD
cl. 7.30 fyrir meistara, 1. óg
2. fl. á Framvellinuni. Mætíö
nú allir. — Neíndin.
FRAMARAR.
HAND-
KNATTLEIKS-
ÆFINGAR
aö Hálogalandi í kvöld kl.
9-30-
PÍANETTE til sölu. '
Uppl. í síma 80221 til kl. 5.
SKYLMINGAFÉLAG
Rgj'kjavikur. Aríöandi fttndr
u'r f kvöld kl. 9. — Stjórnin,