Vísir - 01.11.1949, Page 5

Þr4ðjudaginn 1. nóvembcr 1949
VISIR
I -HEILBRMiBISMÁL- I
Hvaða jiýðingu hafa konu-
hvatar fyrir karla?
Ivavla- og kvennahormon
hafa mjög’ mikla þýðingn fyr-
ir líffæri manna.
1 ængi lieí'ir mönnnm vcrið
1 jóst að í þeim væru viss efni,
sem hefðu lirslitaþýðingu
fyrir þroska þeirra, en þekk-
ing vor á þessu sviði er tak-
mörkuð Jen Thorborg, sem
starl’ar í Statens Seruminsti-
tut, hefir gert rannsóknir í
allslórum stíl á því hveruig
kveukynshormonar verka á
líffæri karldýra. Hann hefir
einnig fengizt við tilraunir á
þvi livernig þessu væri varið
hjá mönnum, með það fyrir
augum að komast að raun
um hvers vegna blöðruháls-
kirtiilinn hjá eldri xnönnum,
tæki oft til að vaxa og ylli
hinni mjög algengu pro-
stataslokkun.
Kvenkynshormon
veikar eins og vönun.
Knda þótt talað sé um
kven- og karlhonnon, lær
ekki að skilja það svo að
honnon seu efni scin tii-
heyra silt hyoru kyni. Kfua-
fræðislega, eru þau mjög lik,
aðeius ef skipt er um eitt súr-
ei'ni- eða vetnisatom, hreyt-
ist hormonið l'rá að vera
kvenkyns í karlkyns og
öfugt.
I uppvaxtarárunum eru
hæði karl og kvenhormon til
staðar. Það er f'yivst á Jxroska-
árum, að kynlxormouin auk-
ast mjög. Hjá stúlkununx
valda kvenhormonin kyn-
þi'oska þeirra, sama er að
segja um piltaua, þar valda
kai’lhomxonin því að þeir
verða karlmenn. En hjá báð-
um kynjum er auk þess dá-
litið al' homxonum andstæða
kynsins.
Thoi'boi’g læknir liefir
viljað rannsaka, livaða áhril'
kyenhoi’mon hafa á lífj'æri
kai’la. En þar sexxx stórir
skammtar af kvcnhoi’nxonum
ei’u skaðlegir mönmim liai'a
tihaunii’nar vex’ið gerðar á
dýi’um. Hefii* komið í ljós að
ef kai’ldýr fær of stóran
skamrnt áf kvenhormönmn
vei’kai’ það á dýrið eins og
vönun. Efni scm myndast í
hinum svonefnda heiladingli,
(liypaphysis cerebi-i) hafa
mikla þýðingu fyrir kyn-
ferðislifið. Hoi’mon úr þess-
ur kirtli koma af stað fram-
leiðslu í kynkirtluni kai’l-
<iýra, en þessi starfsemi trufl-
ast eí' of mikið af kvenkyns-
hmniouum er í líffærum
karldýi’sins.
Kvenhormonin gei’a meira
eu að stöðva starfsemi kvn-
fæi-anna, þau verka einnig
lxeint á vefina í þessiun lík-
amsliluta og cru það eiukum
áþrifin á blöðruhixlskirtilinn,
sem Thorborg lælcnir hefir
behxt athygli sinni að. Þessi
Idrtill stækkar oft hjá eldi’i
mömiunx, svo að þvagtcppa
orsakast af. Við tili’aimir hef-
ir komið í Ijós að blöðruháls-
kirtillimi stækkar rnjög ef
kveiikynshoi-mou verka á
hann. Náttúran sjálf hefir
lagt upp i hendur manna
gögn fyrir því, að þannig er
þessu einnig vanð hjá nxönn-
um. Líffæii nýfæddra
drengja cru nefnilega undir
mjög sierkum áhrifum frá
hormonum móðurinnar og
afieiðingar þeirra eru m.a.
mikil stælckun á blöðruháls-
kiiili. Það lítur því út fyrir
að kvenkynshormon hafi á-
hrif á blöði’uhálskirtilinn
hæði lijá möxmum og skepn-
um.
Það er ckkert ehxkennilégt
að slík verkun skuli eiga sér
stað, því að ýnxsir liffæra-
hiutar frá fóstuxstímahilinu
geyinast í blöðruhálskirtlin-
uni.
Hormonfranileiðslan j
á hápunkti.
Orsök þessa kvilla er ól jósj
ennþá. Margar kenningar
hafa verið uppi, en Thoi’boi’g!
hallast að þeirri skoðun að
vfirvigt kvenkynshormoua
Valdi lxomun. Það befir kom-
ið i Ijós ag karkynsliormon-
fi’amleiðslan er mest i mönn-
uni ki’ingum 35 áx-a aldur. A
þessu aldursskeiði er einnig
kvnki’aftur þeiri'a mestur.
Cr því fer box'inoiivex’Iuuiin
ba’gt og bægt minnkandd en
kvenhormonin (í karlm.)
haldast óbreytt. Á þenxian
bátt gelui’ skapast btutfalls-
íeg yfirvigt kvenkynshonn-
ona og þegar þar við bætist
að það ei’u kveiikynshlutar
blöðruhálskirtilsins. sem fyr-
Bléirás snú-
ftiauðsynlegt við
vissa hjartasjúk-
dóma.
Hjartað er lifandi líffæri
auk þess sem það er dæla.
Jafnframt þvi sem það
dælir blóðinu um allan Iík-
amann, vex’ður þaö að sjá
sjálfu sér fvrir xxægu blóði.
Þegar' það fær ekki nóg blóð,
eivhætía á ferðum. Eiu al-
gengasta orsök hjartabilunar
er stífla í þeim æSum senx :laukur er álirifarikur c-víta
liggja um sjálfan hjartavöðv-
xr áhi’ifum vcrða, mælir ann (coronary thronxlxosis),
rnargt með því að þai'na sé því þá fær bjartað elcki nægi-
að finna órsökina til þessa legt blóð sér til viðhalds.
ellikviiía. j í lö ór hefir dr. Claude S.
Því niiÖur skapar þessijBeek við AVestern Ilesei’ve
kenning ckki tækifæri til! háskóiann í Clevelaíid, vexáð
nýrar meðferðar þessa kvilla. |að reyna að finna örugga að-
Hormon eru váiídmeðfax’in'ferð til að sjá hjartanu fyrir
og svo gæti farið að það ylii j-nægu blóði, þó að æðar þess j enginn efi sé & |JVÍ að lauk,
xneira tjóni en gagn, að get'a stifiuðust og halda því þannig ur ^ gQður c-vitamingjafi,
þau í stórum skömmtum.
vei’ki vel gegn iotnunargei'1-
Urðu víkingamir
sterkir af að eta
lauk?
Það er ekki útilokað, að
víkingarnir lxafi orðið stórir
og- sterkir af að borða hvít-
lauk, scgir næringarsérfræð-
ingurinn Erik Begtrup.
A víkingaöldinni borðuðu
menn mikið af lauk og höfðu
stóra laugagarða og ef svo er,
að vikingarnir liafi fengið
\ öxt og kraft af laukáti, staf-
ar það vafalaust af því hvað
er
i míngjafi.
Vcrkanir hvítlauks, sem
heilsugjafa voru dregnar
fram í dagsins ljós í sam-
bandi við málafei’lin gegn
Nolfi lækni, sem lxafði notað
lauk sem allsherjarmeðal
gegxx öllum sjúkdómum.
Dr. Begtrup segix*, að
Sem betur fer gefur skui'ð-
tækni nútímans góða liata-
Journal of the Medieal Asso
i
raun við þessum sjúkdómi, exation.
! um í maga. Lvfjaverksmiðja
*j í Sviss
haiði hráefni
þýðingai’nxikið að finna skýx'-'gjört 7(K> uppskurði á 350 ' sjúkdómuni.
en þi’átt fyrii’ það er jafn
Eftir að <lr. Beck
notar hvítlauk sem
í lyf gegn þesskonar
en ekkert á-
ingu á þessum leik milli afla lmndum, var bann tilbúinn ; byggilegt liggur íyrir
íifsins. - (Þýtt).
um
að gera uppskurðinn á inönn-
gildi þcirrar meðfei’ðar —
sýklar i and
spítala.
111111 • Fyrst tók liann tveggra Daiiskir læknar lxafa eldd
j þumlunga stúf úr slagæð- nolað ]jclla lyf niikið og dr.
Danskir spítalar og rann- j þcirra sýkh
sóknaxstofur rnunu á næst- inu.
unni fá r.ýja tegund lampa.
senx drepa á augabragði allar
skaðlegar hakteiúui', sem
kunna að vera í lol'tinu, án
j þess að baka sjúklingum
! eða starfsfólki mein.
j Yfirvöldin hafa veiti leyfi
til að flytja inn þessa lampa
fyi'ir nokkuð af Marshalljxcn-
ingunum. Fvrst verður þess-
um tækjunx komið fyrir, þar
! sem penieilUnið er framleitt,
: því við franxleiðslu þess er
nauðsynlegt að loftið sé alveg
í dauðhi'einsað, en því næst
i verður hafizt handa um að
• koxna tækjum þessum fvrir
á spítölum. Ameríkumenn
j notfæra sér það, að útfjóhi-
hláu geislarnir cru bakeríu-
( drepandi, og í Bandaríkjun-
1 um eru lampar af þessari ’
gei’ð allsstaðar á spítöhim, ’
hiðstofum, viðtalsstofum,
j harnaheimilum, rannsóknar-
stofurn, skólurn o. s. frv. --
Allsstaðar þar, sem fólk sal'n-1
I
ast sarnan ----- serstaklegaj
j sjúkt fólk — getur vei'ið
1 smithætta, en þessi tæki
minnka þessa ha'ttu. Sé þeirn
komið rétl fy-rir, er öruggt
að þeii’ dréþa a. m. k. 90%
inni sem gengur úl i lxand-
jlcgginn; handleggurinn fær
jnægilegt blóð þrátt fyrir
þelta, Þvínæst notaðl lxann
sem ei’u í lol t- æðarstuhhinn lil þtvss að gera
samband milli aðalslagicðar-
Venjulegir úlfjólubláii' innar (aprta) og aðalbláæðar
lampar, sem uotaðir ei’u í hjartans (sinus eoronarius).
biðstPfum o. J». b. líkjast Þannig sneri hann öfugt
yenjulegum tömpum. eu auk eðlilegri rás blóðsins; breylti
þess eru til færanleg. tæki, bláæð í slagæð en báneðar
sem eru óholl möunum, en hjarlans fcngu ferskt súr-
sem hreinsa loftið í herbergi efnisauðugt blóð, nýkomjð
á injög stutlunx tíina. Aður'frá lungunum. Sjúklingn-
l'yrr var gerl hreiixt og sóll- jum, sem fyrirfram var von-
hreinsað í spítalahei’hergi. jlaust um, batnaði fljótjega,
þar sem sjúkliiígur xneð' og lxefir þessi uppskurður
hættulegan smitandi sjúk-
dómi hafði legíð. Nú gei'ir á-
Ixaldið þetta allt án
nokkuð þurfi fyrir
talsverða möguleika.
Tveir la’knar við Cleve-
xc'ss að'lands Lakeside spílala. sem
því að hafa íært þessa aðferð af dr.
Begtrup álitur vei’kanh' lauk-
lyfsins vera sel'jandi (sug-
gestiv) eð’lis.
Laukxir verkar ekki bak-
teríudrepandi við lxáls- og
kokkvilla. En sumir liafa
góða ti’ú á laxxk sem lyfi, en
sönni verkunum er hægt að
ná með ýmsuni öðrum efn-
um og losna þar með við
hina hvimleiðu lykt, sem
leggur iir munni laukæta.
| Mér virðist lyktiu það hvim-
! leið að lhm vegi ekki upp á
móti því gagxii sem ef til vill
eru al' laukátinu.
(Þýtt úr dönsku).
hafa.
Verð þessara lanxpa er 4
500 danskar krcinur.
(Beck, ætla bráðlega að bvrja mjög lélegu ásigkomulagi,
'á samskouar uþpskurðum einkum í stórborgununi, en
iþví að þeir liafa nokkur það var hér í Ivalkútta, sem
jhundx’uð á biðlista, sjúklinga j veikin kom upp í vor. Lands
scm þeii* vonast íil að geta .stjórnip hefir véitt mikið fé
bætt með þessari aðferð.
fítazíiF
kvenna
'.-húsimt
nóv. og
Félag austfirzki’a
heldur hazar i G.rI
miðvikudaginn 2.
hefst kt. 2 e.h.
Margir nytsamir hlutir.
JUtoMrtiaatMMÍr **
Bazarnefndin.
Drepsótt kemnr
Kalkútla (UP). Upp
hefir komið svarlidauði hér
j lil barátlu gcgn pestinni, en
j ekki er enn hægt að sjá,
; hvort luin verður kveðin xiið-
j ur, því að lxelzt þyrfti að
jbrenna heil hæjarhverfi, þar
sqnt hennar vorður varl hvað
eftir annað.
Um aldamótin kom upp
svarli-dauði i Indlandi
í landi og er ótiazt að hann herjaði víða á nokkurum ár-
geU breiðzt mjög út.
Eins og nærri má geta eru
-heilbrigðismál
um. í
létust yfir 450,000 manns úr
Bengal-héraði einu
landsins í, vcikinni