Vísir - 03.02.1950, Blaðsíða 5

Föstadaginn 3. febrúar 1950
V I S I R
h
Stalin hefði 99losað sig viftw Hlarx.
Stjjómtantii M&tasslt&nals hefir htafnað hinaant
a&pphasfiegu aaaurxishaa heeasaiaepaaan tpfý iekr
ið aapp sbs ish asaaaariaa aasaa $9jjóðea'8& issíeÍBn a&„
Samkvœmt umsögn komm losna'ð svo auðveldlega við hann fjallaði um þetta meg-
únista, sem oft er tekin trú- nútíöina, sem nú blasir svo inatriði, ruglaðist hugsun! verða nauðsynlegar. Um leiö
brögð væri hluti af hinu inn-
blásna guðspjalli, og hann
fordæmdi sem villutrúar-
menn alla þá, er vildu aðrar
aöferöir, jafnvel þó að slíkar
aöferðir kynnu síðar aö
anleg, er kommúnisminn þrákelknislega viö. Komm- hans í oröahjómi og fánýt-
vföi hann bollaleggingar
rökrétt og ö'úreytanleg frœ'ði- únistaflokkur Rússlands get- um, almennum hugleiðing- og þess háttar meöal mennta
kenning og stefnuskrá. En ur ekkert annað en aö viö-jum um stéttlaust þúsund manna og andlegrar stéttar
pessu er öðruvíst háttad. Til liaía gífuryröi og reiöa refsi- ára ríki. Jafnvel þótt hin manna, því aö hann var
eru aö minnsta kosti prjár rönd. Svona er hann í dag. j marxíska skýrgreining væri ‘ gáfumaður. En aöal-afrek
tegundir kommúnisma, rnis- Þróunarstig lians sjálfs, sem rétt, var ekki þar með sagt, hans var á sviöi baráttuað-
munandi og ósamrýmanleg- hann kannast ekki við í dag, * aö hinn rússneski kommún-1 ferða og tækni og í þeirri list
ar. Af pessu leiðir mikiö blasa nú við sem óhrekjan- ismi nútíma.ns þyrfti aö aö bræöa saman stjórnmála-
hugsanabrengl um heim all- legar staöreyndir í þróunjþræöa hana. Marx hafði lega og andlega ættleggi.
an í dag. ! leppflokkanna og eru nú blátt áfram engan skilning
Eftir
H. H. Tiev©r-Ropeí,
neska ríkis, og í öðru lagi
iþverneitar hann húman-
| isma Marx bg Lenins sjálfs.
j Lysenko-deilan og útiýmmg
rússneskra erfðafræðinga
eru aöeins með nýjustu
sönnunum þessa.
. Ef Marx hefði veriö uppi
!með Stalin, hefði honum
j ekki oröið langra lífdaga
• auðið.
Á þroskaskeiöi sínu hefir dæmdar sem villutrú.
Kommúnistaflokkur Rúss- j
lands oftsinnis breytt um
fræðikenningar og aga.
Þróunarstigin prjú
Hver eru þá þesssi þróun
á framtíðinni, en um hana Deilt um
á hann aö hafa veriö spá- tvœr stefnur.
maöur. | Lenin var svo lánssamur
Þessi staöreynd skýrir ag andast, áóur en hann yrði
legu
Þetta er ofur eöiilegt, því aö j f ta f f hinn annaö stig kommúnismans: aö velja um þær tvær stefn-
Vvinmvmofcíi/Nnr l'VVPvt'.Q C’f'. rvo’ c *“ ö ’ * ® Viino Inninolni VvtrH'i rv om T.ori- _m. _ -i. _ i. . . . .. •...
la-ingumstæöur' breytast og
baráttuaðferðir með þeim,
eins og sérhver venjulegur
stjórnmálaflokkur myndi £n,
fuslega viöurkenna. En y.g skulum at. skyrgremmgu a þjoðfelag- unni; og stalinismann, sem
fræðilegi Marxismi, í öðru hina leninskn bJltin8'u- Len' ur, sem arftaka hans greindi
Lenin-byltin°in og í in var sanntserbur marxisti. a um: Trotskismann, sem
hin &stalínska ’Hann viðurkenndi hina •var oeint framhalcl af steí'nri
marxísku sögutúlkun og hans sjálfs í heimsbylting-
Kommúnistaflokkur Rúss- , . .
lands er ekki venjulegur hu£a
flokkur: Hann er óskeikul
kirkja, háö óbreytanlegum aJ-JJ^a
lögum. Eins og Rómarkirkja
|inu. En þar eö hann var jafn var tækifærissinnað frávilc
framt hagsýnn byltinga- fra henni, en sem hann sjálf-
Andstæðingar kommúnista
stundum hinn smn1, Þarínaðist hann meira ur vei hefði getað aöhyllzt.
fræðilega marxisma sem en Marx 8'at veitt honum’ Enda Þótt Trotsky væri arf-
harðstjórnaráróður, fræöi-Hann ÞarfnaSlst skarPs shlln taki Þeirrar stefnu, sem Len-
krefst hann þess aö veia, ]e éö á sama stigi 0O-peir 'lnB's a framtiðmm og tækm in h'aföi sífellt haldið fram,
Þ.rátt fyrir fjölmörg hliðar- sem enn iáta hann. ErTþetta 1 valdatöku og valdbeitingu erföi stalin þaö) sem bezt
er ekki svo. Karl Marx skor-' Marx atti ekki sneíil 111 af einkenndi Lenin, hentistefn-
aði 19 öldina á hólm ekki Þessu' Hann hafði talið una Grundvallarmunur er
ir flokkinn annaöhvort til ^ ofbeldisóo.nunum Cöa! bvltinBu óumflýjanlega en engmn á Lenin og Stalin,
þess aö leyna breytingum rilskoðun heidur með Hæói- jhafð'i ekki brotiö heilann um meginmunurinn er á milli
sínum, eða fullyrða'upp í'op- skýroTeiningu, sem'aöferöir eöa smaatriði: „Eg •Lenín-Trotskismans og Len-
ið geðiö á hverjum sem er, að ^ rétt stundiim Þekki engan sósíalista, sem in-Stalinismans, en Lenin er
gre.nilega röng ’en ávallt hefir fjaUaö umþessi vanda- sameign beggja.
hópp, Semper Eadem (ávallt
hin sama). Þessi krafa neyö-
engar breytingár hafi átt sér
stað. Slík meðferð á fortíð- ^.Þnsamjlo,*”Xsk0run "hans mák“ sagði Lenin, er hann • Bæði Lenin og Stalin
inni er tiltölulega auöveld, eing : mikib hfumuVeð- hafSi naS vbldum Og þurfti breyttu um baráttuaöferöir
SagnfræÖingar eiga mjög Hún breytti huo,sana_ (aö beita þeim. „Ekkert stend alveg kinnroöalaust og kváð-
auðvelt með aö laga slikt í .anginum og bað er ómögu-|ur um þetta 1 fræðibókum ust a hinn kaldrifjaöasta
hendisérogríkisafskiptieru & ^ honurh ^öíséMkka eða mensévíkka.“ (hátt halda fram órjúfan-
aðeins i því fólgin að þegja Llo,t (nema beir seul
alla aörá sagnfræðinga i hel. y &. ,f I .
olæknandi draumoramenn) Marx, Lenin
A þenna hatt hefir Trotsky ... . . ,
. . „.A - , . . „ að hugsa a sama hatt og og bœndurnir
gersamlega horfið ur hmum . & , J
. , . ..■ . .. , þeir, sem a undan honum
opmberu sogubokum komm- 1
,1 & voru. En umfram állt var
UniS a' Marx húmanisti, þvi að
hann trúði. á f r j álsa’beitingu'
skynseminnar og hann var
mannvinur í þeim skilningi,
; legri kenningu og fordæmdu
þá sem villutrúarmenn, sem
Gífuryröi og refsivöndúf
nauösynleg.
Meöan saga kommúnista aö hann hafði mikinn . og
var saga hins rússneska | ipnblásinn áhuga fyrir ham-
kommúnistaflokks var þetta; ingju mannkynsins. Mikil-
einkar auðvelt. En síðan á; leiki Marx er fólginn í sögu-
árinu 1945 hefir þetta oröið iegTi skýrgreiningu hans. En
Lenin varð því aö' bæta
miklu við, marxismann til
þess að hann væri fram-
kvæmanlegur. Hann fram-
kvæmdi hann, en viðbætur
hans breyttu oft eöli hans.
Marx haföi sagt, aö bændur
væru ólæknandi íhaldssinn-
ar (íhaldssemi þeirra hafi
drepið vonir hans árið 1848).
Lenin vissi, að bylting hans
voru ekki eins fljótir að
skipta um skoöun og þeir.
Eini munurinn er, að Stal-
in hefir haft tækifæri til aö
skipta um aöferöir þrisvar
sinnum oftar en Lenin,af því
aö hann hefir haft völdin
þrisvar sinnum lengur. Stal-
in útrýmdi hershöföingjun-
um áriö 1937, er hugðu á
samvinnu viö Þjóöverja, én
sjálfur tók hann upp þá sam
flóknara. Kommúnisminn þvi miður hefir hann einnig myndi aldrei takast, ef hannjvlllnu 1^9. Hann losaöi sig
hefir náð útbreiösku erlendis. öölazt augljósan en ekki jafn gæti ekki brotiö á bak aftur "Vlb Trotsky fyrir að' prédika
Kommúnistaflokkar ráða sannan mikilleik sem spá- mótspyrnu bænda eöa snúið alÞ.Íóðlega stéttabaráttu
stjórnum Austur-Evrópu og maður. Er þetta kaldhæöni þeim til fylgis v.ið sig. Hann 1927, en prédikar hana sjálf-
eiga í höggi við stjórnir Vest- því að spádómar hans hafa geröi byltingu sína, meöan ur nu- Arið 1941 vai komm"
ur-Evrópu. Þeir eru í þann yfirleitt ekki staðizt.
veginn að ná völdum i Kina.!
og grafá undan nýlenduríkj-
um SA-Asíu. Þessir erlendu
kommúnistaflokkar éru
stundum enn á nauðsynleg-
Lenin
mælum
Marx ekki
hagsýnismaöur.
Spádómarnir voru eink-
um rangir fyrir þá sök, að
um þróunarstigum, vegna Marx var ekki hagsýnn maö-
þess, aö þeir eru yngri, sem j ur. Hin skarpa, félagslega
foreldri þeirra hefir losaö sig skýrgreining hans var tak-
við og neitar nú að viður-! mörkuð við fortíðina, sem
kenna. jhann gat örugglega túlkað,
Hvað á hið önuglynda for- þar sem hann vissi afleiðing-
eldri nú að' taka til bragðs? arnar fyrir. En þegar hann
Það getur skrökváö um for- j snéri sér aö framtiðinni, var
tið sína og reitt sig á vini honum öllum lokið. Sér í lagi
sina og meðbræður, aö þeir: fataðist honum í aö'al-vanda
ábyrgist helgisagnirnar sem máli hverrar byltingar,
sannleika, en það getur ekki. vandamálinu um völdin. Er j því fram, að sérhver ný við
bændur brenndu herragarða unismi sama °8' þjóðlegt við-
og fann síðan upp formúlu nam- en nu fordæmir hann
til að skipta þeim á milli Þjóðlegt sjálfstæði sem smá-
þeirra | borgaralegt hliöarhopp
Þessi eru þá hin þrjú sögu-
ig hins rússneska
kommúnisma. En hvemig
hefir jrróunin orðiö utan.
Rússlands?
Hinn fræðilegi Marxismi
er dauöur í Rússlandi, en
annars staðár stendur hann
með blóma. Hann er sterkur
i Frakklandi og jafnvel enn
sterkari á ítalíu. Einn af
þýðingarmestu hugsuö'um á
.Ítalíu Mussolinis var Marx-
istaforinginn Antonio Gran-
sci. Frá árinu 1926 til 1937,
jer hann lézt, sat hann í
dýflissum fasista og „Bréf úr
fangelsinu", er hann ritaði,
eru talin með þýöingarmestia.
ritum í nútímabókmennt-
•um ítölskum. Þá minna þau
.jafnan á þá staöreynd, áð
kommúnistar, einir allra
flokka, veittu fasismanum á-
vallt viðnám. Gramsci var
húmanisti og ekkert mann-
legt var honum óviðkomandi.
í stað þess að fordæma and-
stæöinga sína sem hýenur
og þaðan af verra, þá las
hann rit þeirra, skýrgreindi
þau, túlkaöi og gangrýndi.
i ■’ '■
Croce liélt
velli í Neapel.
! Hinn mikli andstæöingur
hans var Benedetto Croce,
hinn frjálslyndi leiötogi.
Allt fasistatímabiliö hélt
harm velli í Néapel og frægð
hans var meira aö segja svo
fnikil. aö Mussolini varð að
láta hanii afskiptalausan. í
heimspekiritum sínum
reyndi Gramsci ‘að skýr-
greina og reka á stampinn
þenna langhættulegasta and
stæöing sinn. Croce lifði fas-
ismann, en það geröi Gram-
bætti tveim ný-
’tið marxismann:
Tækninnl ýiö aö ná völdum,
enda þðHI. áðrir flokkar væru
til, sem hann siðar gat mol-
aö, og tækninni við aö
tryggja flokksagann með
því að halda því fram, aö
baráttuaðferöir væru hluti
af kennisetningunni sjálfri.
! Hann biölaði til efnáöra
bænda á Frakklandi og Ítalíu
áriö 1945, en nú eru þeir allt
í einu fordæmdir sem kúlak-
ar.
Allt til hags-
muna fyrir Russa.
En tvennt einkennir páfa-
dóm Stalins: að’ kommún-
Sannleikurinn var sá, aó' | isminn sé ekki hinir sameig-
Lenin var tækifærissinni, en inlegi liagsmunir verka-
vegiia flokksagans hélt hann manna um heimi allan, lield-
ur til hagsmuna hins rúss-
E.s. „Brúarfo$s“
fer frá Reykjavík laugardag-
inu 4. febrúar til Huil og Ábo
í Hnnlandi.
H, F. EIMSIvlPAFÉLAG
(SLANDS. j