Vísir - 11.03.1950, Blaðsíða 4

VÍSIR
Laugárdagúm 11. marz 1950
DAGBLAÐ
D tgeíandi: BLAÐACTGÁFAN VlSIR H/F.
Rilstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Minningarorð —
Ríldsrekstur og einkairamtak.
9
járnsmíðameisfari*
Gísli y'ar íæddur á Brekk- hanns' bónda í Öxney á
um á Rangárvöilum 19. okt. I Breiöafirði, mesta myndar-
1860, sonur Finns, bónda oglog rausnar manns á sinni
Þegar Alþýðirfiokkurinn hefir verið krafinn svars um hvað
fvrir honum vekti við lausn dýrtíðarmálanna, hefir
fáu cinu verið svarað til, cn þo látið í það skína, að heMaj^ ^ ^ ^ ^
bjargráðið myndi reynast að taka upp landsverzlnn með,___________, _____
smiös, Einarssonar, Gísia-
sonar og konu hans, Kol-
finnu Einarsdóttur Guðna-
sonar.
Gísli var af traustu bergi
brotinn austur þar og víðar
um land. Skipust á í ætt
hans atorkumenn og þjóS-
haga smiðir, svo og merkir
prestar og fi'æðimenn. Eg
:>jar£
ollau innflutning og útl'luíning þjóðaríimar. Þá hefir flokk-
urinn borið fram á Alþingi frumvarp um einkasölu- á lyfj-
imi, sem mun vera ilutt af tilniæliun landlækius, en hvort
tveggja þetta virðist vera aöalúrræöi flokksins annars vegar
tii þess að skapa ríkinu þagnað en hins vegar tif þess að
birgja landið upp af nauðsynjum.
Við Islendingar höfum nokki'a reynslu af landsver^íim
þeirri, sem setí var upp á styrjaldarárunum fyrri, en hún
xnun sízt liafa gefið góða raun og ekki dregið úr drcif-
ingarkostiSði né lækkað vöruverð almennings til handa.
man vel eftir Kolfinnu móð'-
ur Gísla. Hún var greind
tíö.. Voru þau nánir afkom-
Steinólfs í Skoreyjum og
Guðbrandar sægarps Jóns-
sonar á Þingvöllum.
Þau Gísli og Þóranna hófu
búskap sinn meö lítil eöa
engin efni viö Smiöjustíg.
Þar byrjaði Gísli einnig starf
sitt í lítilli smiðju með fátæk
legum áhöldum. Síöar flutt-
ust þau á Vesturgöt 53.
Brátt kom þaö í ljós hjá
liinum unga og ötula smið,
kona og prýðilega hagmælt.; aö hann var meiri að aíköst-
Eins og hún átti kyn til var
hún á sínum yngri árum
gjörvuleg og fríö kona. Stein
unn móöir Kolfinnu var
dóttir Siguröar Ögmunds-
um og áræöi en þá geröist.
Þratt fýrir þaö þó að hér
væri þá dauft ýfir ýmsum
framfaramálum hjá þjóö-
inni og allur iðnaöur, svo íít-
liins vegar
sonar, prests á Ölafsvöllum ill sem hann var, væri mjög
Högnasonar (Presta Högna), ’ frumstæöur, þá voru til
en kona Ögmundar var Sal- menn, sem sáu og skildu
fók nokknr ar að gera buið upp, og þeii eimi ör sigurðardóttir, prests og stórhug þessa unga og ötula
sem högnuðust ai reksiri landsverzlunai innar ' oru þeir ;prófásts á Rafnseyri vestra, | smiðs. Skal þar tíi nefna
scm tryggt höíðu sér bezlu umboðln, sem hún halði með fggUr Jóns Sigurössonar for-! merkismanninn Tryggva
hönduin, en þó einkum þeir sem síðar gerðust olíu eða • geta i Qunriarssori
tóbakssalar. Lvfiaverzluu höfum við einnig haft 4 nndan- ' .. . „ .. , j , ... . ,,
, , , , , , , i Gish mun hafa aíist upp Gxsla varö þaö flxott liost,
íornum arum. og þott rekstur hcnnar sc vaíalaust soma-b . , . . "t;„ ,, . . ... .,
T , T 1 v, , , , , , í íoöurhusum í æsku vxð að rykkia þurfti íarnsmxða-
samlegur hetxr eklu lievrzt ao hann væi-i sei'stakiega lil ... , , . | 1. . , .
■ ” • , . ■ , , , . s ,. ■ i frernur þrongan kost, ems og lonaðmum upp ur þeim alda
fvrivmvudai'. þanmg að í þvi fæhst hvatnxng um að lata., , , i , , ,, . .
0 , *. ’ * ,,'s, v f , v . -þvi miönr var aíar txtt her gamla doða og droma, sem
verziumna taka alla beildsolu a lyiium eða xnnkaup tynr,- ... _. ,, ...
, •. , .,, J . ’ • a landi a þeim dogum. For-; hann var þa i. En til þess aó
íaiuixð x heiid sem yijahuðu-nar ha a annast til þessa hang ^ ,þá á svo mætti veröa þurfti .að!
og íarxzt svo vel að aldrex heíxr. orðið tilímnanle.gur skortur fBrekku Áttu þau níurg bönx j afla mönnum meiri 0g betri!
á braðnauðsvnleguui lyijum, þott margs konar■ hómlur Gísli mun snemma hafa vei, þekkmgar og ennfremur annf
bali venð a innllulnmgi þexrra cklu sxzt vegna gjaldeyrxs-(ið dugmikiil og:.áræöinn eíns jarra og fullkomnari tæk-ja.
skortsins. jog síðar reyndist. Um fei'm-
Sú stefna- Alþýðuí'lokksins, sem að. ofan getur, hefir j ingarai(jur régst hann 1 skip-
birtzt í margri annan-i mynd en á sviði verzhmar. Ríkis- j rúm r Þorlákshöfn á vétrar- óbrotgjarn mun standa, með
rckstur cða ríkisafskipti hafa stöðugt verið á stcfnuskrá vertíðum og varð brátt hlut- jþví, aó hann ræðst í
Upp frá þessu hefst sá
þáttur í æfistarfi Gista, sem
í'lo-kksins. en víðast þar sem farjð hefir verið^ að ráðum
hans hefir raunin, orðið sú að slmfstofufargan og seina-
gangur hefir eiukcnnt alla afgreiðsiu og niunu nú flestir
ver
þolánlegt sé enda ahnemit óskað cflir al'námi jieirra. Það
cv engin tilviljun að i'ylgi Aiþýðuflokksins hefir hrakað
stórléga hcr á landi á undanförmim árum. Það hefir að
visu aldi'éi verið möuðpg i'étt nægt til að tryggja foi'ingjun-
unx sæmileg lífsskilyrði, en stefna Jieirra hel'ir ekki áil
fvlgi að fagna með Jjjóðinni og því má nú heita að flokk-
urinn sé oi'ðinn áhrifalaus. Tala gárimgarnir um að Alþýðu-
flokkurinn sé að draga sig út úr .stjórnmálum, eii flokks-
blöðin segja að hann sé ekki til viðtals uni stuiidarhil eða
þar iil fvlgi hans hefir aukizt mcð þjóðinni.
í Damnörku hafa nýlegá faiúð i’ram bæjarstjórnarkosn-
ingar, sem Iciddu í ljós, aö þar í iandi fer fj'Igi ílokksins!konu
hrájkáhdi og laþáð,i iiann meiri hluta í fimm borgum, en um.
aö hann ræöst í aö:
gengur sem fulltíða væri. jkaupa tveggja hæöa hús,
Svo um. tvítugs aldur réöst j sem þá var nr. 38 við' Vestur-
hann, sem járnsmíð’anemi jgötu. Þetta mun hafa verið
a íaruir að skilja að ríkisalskiptin eru mciri en svo að tii Sigurðar Jónssonar járn-[áriö 1898. Lét hann svo
smiös í Reykjavík, en Sigurö breyta neöri hæð hússins,
ur var þá talinn í fremstu j austurendanum fyrir eld-
röö járnsmiöa aö dugnaöi og jsmiöju, en hinum fyrir vél-
hæfileikum. Lauk Gísli hjájar. Þetta sama haust fékk
honum námi meö ágætu hann stóran járnrennibekk
sv.einsstykki og góöum orð-lmeö leiöiskrúfu, svo og bor-
stír árið 1885. í september. vél og 3ja hesta lítinn „Dan-
sama ár kvæntist hann heit- mótor“, sem knúöi þessar
mey sinni, Þórönnu Eyþórs- j vélar. Get eg hugsaö mér að
dóttur, kaupmanns Felix-; þetta hafi komiö mörgum
sonar, hinni mestu myndar- kynlega fyrir sjónir, að’ sjá
af breiðfirzkum ætt-, þessi undur ganga af sjálfu
, — sér. Seinna bætti Gísli viö .
vann hvergi á svo leljandi sé. Er þelta þeim mun furðu- Jóhanna Jónasdóttir móð- fleiri vélum eftir því sem á-'
iegra sem flokkurinn fer nú með völd i Danmörku og lætur ir Þórönnu var systir Jó- stæður leyfðu og um áriðj
því eðlilega nxeira lii síxi taka á iöggjafax'samkuxHÍu Jxjóðar- .......
innar en aðrir í'Iokkar, scm niirmi ábyrgð bera. VTið þing-
kosninganxar í Breliandi munaði m'jóu að brezkii- jai'naðar- ,
mexm töpuðu xxveiri'’hluta sínum á löggjafarsarnkimdu þjóð-
arinnar, sem sóst bezt á því að í íyrradag fékk stjórnin
þingið til þess að lýsa hlessun sinni yfir aðalstefnuxnál Hér kemur svar frá
hennar, jijóðixýlingu stáJiðmiðarins, — mcð 14 atkvaeða, Sigtirðssyni. til ,:hiístnara‘-: —
meiri ixlula. Hefii’ engin sl jórn slaðið á slikum brauðfóíum | »-Fm-tiiilegt ma þa« heita, a«
' menn skúli' ckki géta rætt eitt
og" annafi. hvort helrlur er
deiluefni eöa ekki. nenia viö-
itaía ósaanindi og persónidegar
ófrægingar. í grein nxinni um
Spangól og. blístur svívirti eg
cngan niann og nafn'greindi eng-
an, og gat Jíá'ð ekki heldut. Eg
deílfli aöeins á sí5, sem mér
þykir Ijótnr. En „liiisirari" læt-
ur .sig ekki uiuna um a<S xipp-
néfna ínig, fara meó ósannindi
um mig og háóglósur, svo.'að
ekki • sé rpéfra sagt. Þeir sem
slíkan malfiptning teniia sér,\
1905 er þetta orðið fullkpmxi
astá vélsmiðja landsins. Var
Gísli Finnsson því fyrsti
biýiutryö j andinn á þessu
sviöi. Á árunum 1906—7
réðst Gísli í enn stærri fram-
kvæmdir. Þá byggöi hann
stórt hús viö Norðurstíg 7
og flytur „þangaö vélaverk-
stæði sitt og rekur það til
ái'sins 1918. Selur hann þá
bæði hús og vélar, er síöan
hefir borið nafnið Hamar h.f.
Litlu seinna flytur Gísli sig
búfeiium til Kaupmanna-
hafnar. Þar setur hann ehn
upp lítiö vélaverkstæöi og
stundar þar iön sína meöan
oi’ka entist.
Það má segja um Gísla, aö
hann væri ekki aftastur í
þeim flokki, er settu svip á.
bæinn, þ. e. Reykjavík. Má
þar til nefna, svo einhvérs
sé minnst, að hann var mjög
styrkur þátttakandi í söng-
lífi bæjarins um sína daga,
náinn samstarfsmaöur tón-
skáldanna og bræöranna
Jónasar og Heiga Helgason-
ar, svo og lengi stárfandi í
Hornaflokkí Reykjavíkui’.
Gísli var og einn í fremstu
röö stofnenda Fríkirkjunnar
1 Reykjavík. Man eg er verið
var að fá pípuorgelið hið
fyrra í Fríkirkjuna, en það’
mun hafa veriö 1904, að
Gísli studdi þaö mál bæöi
meö góöum ráðum og fjáx -
framlagi. Gísli var aö éölis-
fari mjög Iistrænn, söng og
ljóöelskur, enda hagmæltur
vel, þó að' hann léti lítið' á
því bera. Mátti stundum
segja um heimilið lljá Gi-ísla,
aö þaö' væri fi'emur sönghús
en vanalegt heimili, því að
þar heyröist stundum í stof-
unni yfk' smiöjunni spilað
og sungið margraddað.' Var
þá samstillt 3 radda orgelí,
sellói, fíoiíni og litlu horni.
„Meö hraustum höndum
hamárinn
af hetjumóöi rciðir“
„lætur hann orgelsönginn
sinn
1 sálmi þreyta leiöir.“
Svo kvaö Renedikt skáld
Gröndal í gamankvæöi -eitt
sinn. Hafði Gi’öndal miklax
mætur á Gísla, sem og fleiri
mætir menn.
Gísli var á velli hinn
♦
etn
1 Bx-ctlandi síðustu 100 árixx.
Spáak fyrrvérandi forsætisráðhci'i'a Belgíxi taldi víst að
hrein jafnaðai-slefna myndi ekki eiga fyigi að fagna með
þjóðunum í fi'amtíðinni, en bet.ur niyndi búið að eiiika-
framtakinu sem lítt eða ekki hetxr, feugið að njóta sín,
þar sem jainaðarmcnn stjórna. Áljjýðublaðinti Jiótti þcíta
svo spaldega mæll að það birti urnmæli Spaaks áxi athxiga-
semda og virðist ýnisum það bera vott um l'nunfarir miðað
við íslenzka slaðháttu. Einkasölufrumvarp og tillögur Al-
þýðuflokksins sýna hius vegar og s-anna að flokkurinn
befir ekkcrf lært og engu gleynxt, þrátt fyrir allar Ixrakfai’-
irnar síðustu árin.
hafá sannarlega vondan rnái-
stá-S, og henlar þeim vel afi hylja
sig grimu. og rita undir gerfi-
nöfnuni.
„Blí§trari“ segir það ósatt,
að emliver einxx maöur hafi
oröið til þess að hneyksla
mig með blístri síjiu. Hér er
alls ekki um neinn sérstakan
að ræða, því að blístrandi
menn eru' eins og suðandi
froskar ispp og ofan alla
stiga, titi og inni, og eklti
fremur á einum stað en öðr-
um.
Eg var búimi^í) vera 2-1-3 dr
me8 skrifstofii mína í húsiim,
Klapparstíg'ur 2Ó,þegar eg gerö-
ist svö djárfur að*setja upp tvo
smálappa { stigagangi hússins.
Lappar þessir vorit 3XI/2
þúmlungur, brúnn pappír og
síður en svo áberandi. A löpp-
nnum stóö : A’ð engir vel sihaöir
inenn gengu um blístrándi á a1-
matmafæri. áíi eha inni. Þa8
ent því einnig ósannindi hjá
„blístrara*4, .að eg hafi veritS meö
nokkum „skæting í garð al-
mennings". Það eru líka bjána-
leg ósannindi, aivðvitaö sögð
aSeins til þess aS gera lítiö úr
Frtuuh. á 7. síöu.