Vísir - 12.05.1950, Blaðsíða 5

Föstudaginn 12. maí 1950
V í S 1 R
9
var
Ttrp lO «r eru liiHn sáðaw
Shalimgrítnur hjargaði
353 vwtskunt sjjóliðunt.
Það var af tiMljun að eg
réðst sem skipstjóri á b.v.
Skallagrím í þessa eftirminni-
legu ferð til Englands rétt
fyrir miðjan júní árið 1940.
Sigurður Guðjónsson skip-
stjóri á Skaílagrími hafði
siglt flestallar ferðir, sem
skipiS hafði farið fró þvi
siglingar byrjuðu eftir að ó-
friðurinn hófst, en þessa ferð
fékk hann sér fri og réðst eg
sem skipstjóri með skipið
þessa einu ferð,
Við lögðum af stað frá
Reykjavik föstudag 14. júni
1940 í bezta veðri. Bar ekk-
ert til tíðinda, fyrr en á laug-
ardagskvöldið þ. 15. um ld.
11, þegar skipið var tæpar
200 sjómilur frá Vestmanna-
eyjum. Sáum við þá stórt
katipfar með tveimur reyk-
liáfum á að gizka 20 þúsund
lonna skip, sigla með mikilii
ferð á eftir okkur og sendi
það. okkur ljósmerki um að
stöðva skipið tafarlaust. Var
það gert. Biðja þeir okkur að;
koma svo nærri skipinu, að
þeir geti talað við okkur.
Siglt til
Andaníu.
Þeir segjast liafa ástæðu til
að halda, að skip hafi verið
skotið tundurskevti 30—40
sjómílur fvrir norðan okkur,
eða N 12S V., misvísandi frá
þéim stað, sem við vorum á,
og spurðu þeir, hvovt við
vildum fai’a því lil aðstoðar
ef nieð þyrfti. Eftir að liafa
borið það undir stýrimann,
A'élstjóra og aðia skipsmenn,1
ákvað eg að liætta á að fara1
og leita að skiþinu, þó að kolj
værii knöpp. Eg vissi, að cg
lagði skip og skipsliöfn i(
mikla hættu, þar sem fullvíst
var. að kafbátur væri í na-
lægð. <1.
Siðan var lagt af stað í
hppgefna stefnu N 12° V.
Þegar búið var að sigla 30
sjónxílur, en ekkert sásl, var
mér ekki farið að litast á að
við muuduxn finija nokkuð.
Fór eg þá upp á brúarþak, og
eftir noklvra stund sáuin við
siglutopp á skipi langf í noi’ð-
iu’ frá oldcur og var siglt
þangáð. Þegar við vorum
búnir að sigla rúmar 50
sjfínx., komum við að stóru
fai’jiegaskipi eða vopnuðu
kaupfai’i, sem var H. M. S.
Andariía fi’á Liverpool. Skip-
ið var axxðsjáanlega að sökkva
og aftureixdinn rnjög síginn
i sjó. Í-í 'ÍÉ®
Ðátar fullir
af mcinnum.
Um fjórðung sjómilur frá
skipinu sáxxm við flota af
stórmxi bjai’ghátunx, 14 alls,
þar af voru tveir vélbátar,
allir fullir af bi’ezkxxm sjó-
liðtinx. Vélhátarnir héldu hin-
um bátunum upp i vindinn
og reyndxi að lxalda þeim
saman. Vindur var vestan 4
vindstig. Fyrst kom annar
véíbáturinn til. okkár, og var
skiplxerraim í bonum. Kom
Inxnn fyrslur um horð og
þakkaði okkur fyrir að koma
þcim til aðstoðar, en honum
fannst skipið lítið. Sagði
hann mér nafix skipshis, senx
skotið lxafi veiáð tundui-
skeyti, og að öll skipshöfnin,
353 menn, hefði komizt i bát-
ána. Nokki’ir væru særðir.
Taldi Iiann, að vart væri nóg
pláss á togaranxxm. En þar
eð lóftþjmgdarmælir var
fallándi og útlit fyrir að
hvessa mundi af vestri eða
suðvestri, taldi eg að við yx’ð-
um að takaá íxxóli mönnun-
um, því að óvist var Ixvort
fleiri skip værix á þessuni
slóðuin. Féllst lxann á það.
Kvaðst skipliei’rann þó eklci
niega yfirgefa skip sitt, með-
an það væi’i á floli. Bauð eg
lxonum að bíða og sjá lxverju
fram yndi með skipið og
þakkaði liann það. Á meðaxx
við í’æddum unx þetla mun-
aði skipinu íxxikiðað sökkva.
Fór iiú framendinn að risa
upp úr sjó, og sjáanlegt vai',
að það átti stutt eftir.
SærSum möivnum
konxið fyrir.
Var síðan byi’jað að bjarga
mömxunum um borð i Skalla-
grim. Geklc það allgreitt,
enda voru flestir sjómemx á
bezta aldx’i, þó voru noklair.
við aldxir, en allir rólegir, 'og
var það, nxildð því að þakka,
hve örugglega og slvsalaust
þctla gekk.
Skipsliöfnin tók hraustlega
á íifóti þeinx. — Beyndi
nokkuð á krafta og lag, að
táka á móti 353 íxxönnum
svona í einni skoi’pix.
En erfiðara var að íxá
sxei’ðu mömumum um borð.
l>rir xnean, sem fengið höfðu
bráðabirgðaumhúuað lágu á
sjúkrabörum rnikið særðir.
Urðum við að fara ofan í hát-
ana og hjálpa tll við að koma
lieini tmx borð. Voru þeir sið-
an lagðir þverl yfir boi’ðin i
horðsalnum, auk jxess voi’U
aðrir 7 eða 8 nxeii’a og rnirina
særðir. Fengxx þeir rúm í ká-
etix, í kojxxm og á bekkjum,
scm var það bezta pláss, senx
til vai’. — Bátunum var öll-
uxxi sleppt jafnóðum, en við
tókum kex og niðursoðið kjöt
úr þeirn, jxví að eg sá að litið
var unx borð i Skallagrimi til
1 næsta rnánuði eru táu ár liðin frá því að íslenzkir
sjómenn björguðu hálfa fjórða hundraði bi’ezkra sjó-
manna á Atlantslxafi eftir að skipi þeirra hafði veiið
sökkt með tundui-skeyti. Voru það skipverjar á happa-
skipinu b.v-. Skallagrími, sem þetta gerðu og- nýlega
birtist grein í Sjómannablaðinu Víkingi, þar sem Guð-
mundur Sveinsson, er var skipstjóri á Skallagrími þá
ferð, segir frá þessu afreki. — Hefir Vxsir fengið leyfi
gieinarhöfmxdar til að birta iþessa fi’ásögn hans.
að fæða jxennan fjölda. Sá eg
nxikið eftir vélbátunum, sem
voru skrautlegir og vandaðir,
jxar sem skipið liafði verið
farjjegaskip xxxilli íáverpool
og New Yorlc.
Djúpsprengjur
springa.
Kl. 6,45 á sumiudagsmorg-
un sökk skipið skamnxt frá
oklaxr (Ux sjóm.). Er skipið
sökk, reis fx’amendinn íxærii
lóðx’étt og skipið seig ó aftxxr-
endanii niður. Spxenging varð
mik.il, og stjórnpallur og yf-
ii’bygging þeyttust í liáaloft.
Skipið var 11800 íúmlestir.
Sagði skipstjóri að spreng-
ixxgin orsakaðist af djúp-
sprengjum, senx voru á þil-
fari sldpsins, og var búið að
gei’a Jxær klárar til að varpa
gerð. Sagði liann, að skot-
fæi’ageynxslan liefði vei’ið
fyllt af sjó, Einnig sagði hanxi
að slcotið hafði verið 4 tund-
unskeýfum, en nðdns eitt
jxein’a 'hcfði hitt skipið. Kom
jxað aftarlega í vélarúmið, og
vai’ð skipið jxá stjórnlaust.
Þegar bixið var að ná öllnm
mönnimum um borð, var
orðið afskaplega þröixgt og
Skalli gamli hallaðist tölu-
vert, Jxar til Ixúið var að dreifa
jxeim um skipið, xxpp á vélar-
í’eisn og bátajxilfar. Var tjald-
að sólsegli yfir framjxilfarið
og biuidnar voru lúkuhlifar
áveðra, einnig var tjaldað
með yfirbreiðslum Ixátanna
vfii’ vélarreisn. Þangað drógu
sig matsveinar og þjónustu-
fólk, senx ixxargt var illa
klætt, en Jxar var liili frá katl-
inum.
Þeir vildu fara
lil íslands.
A'ai’ nú farið að ráðgast unx
hvert lialda skyldi til Jxess að
koma Jxessum fjölda á lnnd.
N'ildi skiphci’rann helzt fara
lil Islands, cn til Reykjavíkur
voi’u nnx 300 rnílur og var
stylzt þaugað (en lil Fær-
eyja vildi lianxx eklci fara,
vegna hættn af kafbátxim og
tundux’duflum); Mér leizt
ekki á að snúa við, Jxar sem
cg vissi, að eg xxumdi eyði-
leggja túrinn og skýrði eg
Jxað fyrir honum, að eg gæti
ekki bakað eigendunum og
skipvei’jum Jxað tjón, scm af
Jxvi lilytist, og lagði til að við
lxéldnnx áfrarn til Truro, sem
er norðvestan við Pentlands-
fjöi’ð, og’ Jxangað var stefnan
sett. Fannst nxér að Skalla-
grímxxr væri eins og með
sildai’farm á dekki.
Þegar við höfðum siglt xxnx
sex klukkutíma, kom stór
fjögra hreyíla Sundei’land
flugbátui’, sem að likindum
hefir verið sendur til Jxess að
vila, hvernig okkur hafði
tekizt að bjarga mönnunum.
Flaug hann lágt yfir skipið,
og Ixýst eg x'ið, að Jxeim hafi
fxxndizt Jxi’öngt á Jxilfai’inu
lxjá okkur. Yið vorurn í sam-
lxandi við hann með ljós-
merkjum. Brctarnir höfðu
með sér tvö eða fleii’i ljós-
merkjaáliöld og nxarga sign-
almenn. Flugvélin fylgdi okk-
úr eftir. í tvo tíma eða lengur
flaug lxún fram fyrir skipið
og i hringi í kringum Jxað.
Yirtist liún vera að gæta að
kaflxátunx, sénx Jxeir bjuggust
alltaf við að væru í nánd við
okkur. Fannst mér, að Jxeim
fyndist mikið öryggi i Jxví að
flugvélin væri i fvlgd með
okkur. Ut á brúarvængnum
héldu sex nxenn vörð, og
voru Jxó ágjafir töluvei’ðai’.
„Look out
torpedo!“ 1
Meðan flugvélin var i fvlgd
með okkur, kom fyrir atvik,
sem nxér líður ckki úr miixni.
Yarðiúennirnir út á hrúnni
kölluðu: ,„Look out torpedo
is coming“. („Yarið ykkur,
Jxað er tundurskeyti að
koma“). Eg stóð við brúar-
glugga stjóX’iihoi’ðsmegin, leit
eg í )xá átt, sem Jxeir bentu.
Jxeim fyi’ir borð, er árásin var
Sá eg þá í’ák á sjónum unl
600 faðma fi’á skipinu, eftir
sivalxxing er stefndi beint á
skipið. Greip eg Jxá stýrið og
snei’i skipinu svo að stefnið
mætti Jxví, en ekki síðan, svo
vei’ra væi’i að liitta sldpið.
Þetta var ekki nema nokkur
augnablilc og skipið hafði
ekki snúizt xmx meir en 6—7
sti’ik, þegai’ í’ákin hvarf. Mun
Jxetta liafa vei-ið einhver
hvaltegund, lildega marsvín,
og stöldc liann líátt upp úr
sjónum slcammt frá oldcm’.
Létti þá öllum í brúnni, og
var svo hlegið að Jxessu á
eflir.
„Kokkurinn við
kabyssuna stóð ....“
Eklci var liægt að elda neitt
fyrir jxennan fjölda, sem var
353 menn, úsamt slcipshöfn-
jinni ú Skallagrinxi, 13 mönn-
I um, þó að nógur fislcur væri
í lestinni, senx var full upp
í lúkur. En Hilaxius bryti
stóð alltaf við kabyssuna og
lxitaði te og lcaffi og sendi
! Jxað á. stað upp um liáglugg-
ann á eldhúsinu. Síðan var
Jxað rétt nxann fi’á manni, þvi
að Jxröngin var svo mikil, að
enginn lcomst leiðar sirniar.
Kexi og niðursoðnu kjöti
, var útbýtt á framþilfari og
dreift á sama liátt. AUar
lcönnur og önnur ílát voru
telcin í notlcun. Kom Jxað sér
ágætlega, að Hilarius var bú-
inn að búa sig vel x'it með
|
j lcönnux’, ef svo skyldi fara, að
I Ixann færi á síld Jxetta sumar.
Á sU; nnudags-ef tirmiðdag
fór að livessa á suðvestan.
Fór Jxá nxönnum Jieim, sem
urðu að liafast við á framþil-
, f&ri, að liða illa af vosbúð.
I Sólseglið, som var fyrir aftan
J rnastur, rifnaði allt af ágjöf-
, unx. Þrengdist nú mjög undir
bvalbalc, i básetaldefa og í
vélarúmi, og livar sem skjól
var að fá, en Jxrátt fyrir Jxað
voru á annað liundrað á þil-
fari, og var fuUlxætt að þeim,
sem voru í görigum, slcojaði
fyrir borð.
Frarnh. á 7. síðu.
AUGLÝSINEAR
>«-■
sem birtast eiga í blaðinu á laugardögum í
sunxar, Jxurfa að vera konxnar til slcrifstof-
unnar Austurstræti 7,
eigi síðar en kl. 7
á föstudögunx, vegna breytts vinriutíiria sum-
ax’mánuðina.
Wr DAGBLAÐIÐ VlSIR.