Vísir - 17.10.1950, Síða 4

I
V I S I R
Þriðjudaginn 17. október 1950
D t (< h L á fi
Rítstjórar: KristjáD Guðlaugsson, Herstemr P’aimwik
Skrifstofb austurstræti 7
Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VTSIR H/»
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (flmm Uaurjn
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjan BJ.
Margt er hægt að læra af
fyrirkomulagi amerískra
háskóla.
Viðtal við próf. Alexander Jóhann-
esson, rektor Háskólans.
menningar og aulc þess mun
liann hafa unisjón með ís-
lenzka safninu þar, en í þvi
munu vera um 15,000 bindi.
Hvar sem háslcólarektor
kom, skoðaði hann íslenzku
deildir bókasafnanna, en þær
eru flestar lélegar og aftur
úr. Benti bann bókavörðum
HÁSKÓLAR Bandaríkjanna eru framúrskarandi að á að skiiía háskólabökas ei Si
öllum ytra útbúnaði og þeir eiga allir mjög stór og góð | og mun í íann gcta nen
bókasöfn, sagði próf. Alexander Jóhannesson, rektor Há- l)eim a> "tnng þcíi munc u
skóla Islands, er blaðamenn áttu tal við hann í gær. ^cta ætt so 11111’. ‘l a JU 'n’
sem þau skortir blíinnan-
Svo sem kunnugt er fóru Cr einum þeirra bracðra lílil- ]egast. Annars er forn-
þeir próf. Alexander og Pálmi lega og sá m. a. 2000 manna isienzka kennd við marga
Hannesson, reklor Mennta- útileikhús, sem hann á. háskóla vestra og við slíka
fást víða ógætir
skólans, vestur um haf i
ágústmánði i boði Banda-
ríkjástjóruar, til að kynna
Frá Philadelphiu bélt próf. penuslu
Alexander til íþöku, en við
menn.
Bomell-háskólann þai ei pr(',f_ Alexander hefir haft
Forstjóri upplýsingaþjónustu utan Lslands, Fiske-safnið. háskóknn viða um lönf]
amerísku sendisveitarinnar" Munu vera i þvi um 25,000 kyað liann
og
ameriska skóla
. , .fjölbrevtni í námsgn
rektor gat eldd komið, þar^ð þá verður byggt yfir lia- j úmnatmv væri þar alLur til
sem hann var skorinn upp skólabókasafnið af nýju. 1, fyíirinyndar og eru þó nem-
við botnlangabólgu i fyrra- íþöku hitti próf. Alexander I e*ndm. . sumuni svo margir,
)>á clr. Stefán Finaisson fia'að sklpliv tUgUni þúsunda.
vestur (Baltimöre, próf. Ilalldór ■ Sumir háskólanna eru einka.
kvöld.
Dr. Alexander fór
um haf 24. ágúst og var fyrst Hermannsson, sem verið hef-j jT" en”þdr eru ágæt-
' ásamt Pálma rektor um ir bókavörður þar um langLj* efnaðil. því að þeim”cru
tima i Waslnngton, þar senvskeið, og eftirmann bans,! „efuar milljónir dollara á ári
þeir skoðuðu merkustu þygg-j Kristján Karlsson fra Husa- - reksturs Q auknirigar á
ingar og stofnamr, lriyddu a vík. ! starfrækslu þeirra.
Stefán Einarsson starfar að I j för g. j flutti háskó]a.
sumarlagi jafnan i Iþöku og'rektor fyrirleslra á nokkrum
liæði hann og prof. Halldor
stöðum við góða aðsókn og
j undirteldir. Telur bann, að
niargt megi af slikum kynn-
isferðum læra og væntanlega
, „ tr ,, ,. verður einnig beimsókn
menntasögu en prof. Halldor ^ islenzku skólanumna
íslandssögu á ensku. {i) ajncriskra menntastofn-
Haskólarektor kom e.nrag,^ (il aS ,læða áhufia lnanna
þar fyrii' íslenzkum fræðum.
vinna nú að ritum, sem koma
eiga út á vegum Amerísk-
skandinavisku stofnunar-
innar. Ritar dr. Stefán bók-
tii Chicago, Madison (Wis-1
Sénandi samúð almennings.
||vort sem sjómenn og útvegsmenn una vel sinum hlut
þessa dagana eða ekld, þá er hitt vist að almenningur
er tekinn að ókyrrast vegna hins langvarandi verkfalls á . _____________ ___
nýsköpunartogurunum. Flestir telja það ábyrgðarleysi afj^1’ menntastolnanir þarþ stærsla íslénzka bókasafnið tækifæri tll að kynnast
tiltölulega fámennum mannhópi, að efna þannig tii kyrr
stöðu eða beinnar hnignunar og framleiðslustöðvunar í
þeirri grein athafnalifsins, sem hefur tiltölulega
þýðingu fyrir þjóðarbúið í heild, þótt því verði
uppi lialdið þrátt fyrir stöðvunina. Til þessarar gr
athafnalífsins hefur verið varið meira fé en nokkurrar
annarar að tiltölu, og til hennar hefur runnið bróðurhlutinn
af erlendri gjaldeyriseign, sem safnaðist saman á styrjald-
arárunum, mest fyrir dvöl setuliðsins i landinu og þeirra
framkvæmda sem henni fylgdu. Til byggingar nýsköpunar-
togaranna var variÖ um eitt hundrað milljónum króna i
erlendum gjaldeyri, en auk þess of fjár til útbúnaðar
skipanna, sem ofbauð með öðru gjaldeyriseign þjóðar-
innar. Þessi stórvirku framleiðslutæki hafa skapað mikinn
erlendan gjaldeyri, en þau þurfa hans einnig mikils mpð
vegna rekstrarins. Sjómenn og útvegsmenn, sem stöðvað
hafa rekstur sldpanna og halda kyrrstöðunni áfram, vcrða
að gera sér grein fyrir að almannahagur krefst að þeir
leysi deiluna sín á milli, eða að ráðin verði tekin af þeim
á eðlilegan og réttlátan hátt, sem hvorugur deiluaðili
hagnist á, en séð verði hag þjóðfélagsins borgið.
Einhverjar samningatilraunir eða málamiðlun hefur
farið fram að undanförnu, án þess að enn sé vitað um
árangur. Er jafnvel látið i það skína, af aðilum, sem gera
verður ráð fyrir að fylgist nokkuð með málum þessum, að
lausn þeirra megi telja jafnfjarri og hún var i upphafi
vega, er til stöðvunarinnar kom. I deiluna er komin óþarfa
stifni sem virðist byggjast á þvi, að hvorugur aðilinn vill
slá af kröfum sínum, vill sigra i deildunni, þótt af henni
leiði táp fyrir þá báða, en þó mest fyrir þjóðarheildina.
Því er það ekki að undra, þótt kröfur konii fram um, að
einhverjar þær ráðstafanir verði gerðar, sem skjóti loku
fyrir verkföll eða verkbönn í framtíðinni, en lögboðin
verði málamiðlun, þannig að tryggt verði, að rekstur verði
ekki stöðvaðui’, nema. um skannnan tírna, senx aðilum yrði
veittur til eðlilegi-a samkomulagstili-auna. Til þessa í'áðs
befir vei’ið gripið í flestum löndum álfunnar, en hér má
enga hagsmuni skerða, neixia þjóðfélagsins, hversu fáir
eða deilugjarnir aðilai’, sem eiga í hlut.
Menn undrast að vonunx afskiptaleysi ríkisstjórnar-
innar af þessu hvimleiða deilumáli, en þó enn frekar að
Alþíngi skuli ekki hafa tekið xxiálið til umræðu og úi’lausn-
ar fyrt allra rnála. Menn munu almennt vei’a samdóma út-
varpsfyrirlesaranum, sem flutti ei’indi um daginn og veg-
inn í gærkveldi, og lýsli því, qr hann frétti xuxx að fundur
yrði í gær i sameinuðu þingi, gekk hann út frá því sem
gefnu, að togaradeilan nxyndi vera á dagskrá. Þar var
hinsvegar friðun í’júpna til umræðu og þurfti afbxágða við,
sem veitt voru xxieð tregðxx af hálfum þingheimi. Að af-
brigðaheimild fenginni var svo nxálið tekið af dagslcrá.
Slíkir stai’fsliættir eru ekki til fyi'irmyndax’, — sízt á vand-
ræða- eða neyðartimum. Annars er vænst af hinni virðu-
legu löggjafarsamkomu þjóðarinnar.
Þótt ekki tjói, að fást um orðinn hlut, enda verður
tjón það á enga lund bælt, sem þjóðarbúið hefir þegar beð-
ið, verður að taka togaradeiluna öðrum og fastari tökum,
en liingað til hefir vex-ið gert, ef útvegsmenn og sjómcnn
semja ekkl sín á milli innán skamms tírna fi’á því er Al-
þingi sezt á í'ökstóla. Sannið almennings með þessum deilu-
aðilum rénar óðum, enda er nú mest rætt um ábyrgðar-
leysi þessara aðila manna á milli, en ekki umhyggju þeirra
fyrir almannahag. Víst er, að langur tími mun liða, frá því
er deilan leysist og sanxúð almennings með stéttuni þcss-
uxxi vei'ður söm og hún var. Þeim er trúað fyrir miklu, en
svo virðist sem deiluaðilar geri sér ekki fyrir þvi nokkra
grcin. f v :: . _ ' i^' S
umræður í þinginu og þar
fram eftír götunum. Pálmi
fór síðan vestur á Kyrrabafs-
ströndina og ferðaðist þar, en
pi’óf. Alexander lagði leið
sina til Philadelpliiu. Þar í
borg bitti lxann nx. a. pi’óf.
Upwall, sem var hér á landi
fyrir 20 árum. Þá fór lxann
og skoðaði Ui’sinus-skólann í
Collegeville fyrir utan Pbila-
delpliiu.
Er skóli sá „colIege“, sem
Bandai’íkjanxenn kalla, en
liann er raunverulega tveir
efstu bekkir menntaskóla og
tvö fyrstxi ár i lxáskóla liér
sameinuð, en þá tekur raun-
verulegur háskóli við. Vegna
college-náms tekur sjálft liá-
skólanámið skcmmri tima
vesti’a en ella.
Skanxnxt frá.Plriladepbiu er
„riki“ du Pont-fjölskyldunn-
ai’, sem er meðal hinna auð-
ugustu i Bandarikjuiiiim.
Kvnntist pi’ófessor Alexand-
consin), Minneapolis, Grand
Forks og Winnipeg, en lxafði
viðdvöl i IsÍendingabyggðum
á leiðinni. Erindið til Winni-
peg var m. a. að ræða við há-
skólarektorinn þar unx slofn-
un liins væntanlega kennara-
stóls i islenzkum fræðum við
Manitobaháskóla, cn til hans
liafa safnazt um 150,000 doll-
arar og gaf Asmundur Jó-
hannsson þr,i'ðmn" þess fjár
og konx málinu þannig af
Beppiteg
nafngift ?
I Kaupmaixnalxöfn hefir
verið stofnuð veitingasíofa,
senx heitir „Kontcr.“
Er hún ætluð eiginmönn-
um, sem geta með góðri sam-
vizku hringt heim til kon-
unnar og sagt: „Elskan, eg
er á kontórnum. Eg er
stað. Kennari, sem velst til ^ hræddur um að eg komist
þessa stóls, mun vinna nxarg- ekki heim fyrr en unx nxið-
vísleg stöi’f i þágu isleiizkiar' nætti!“
Senn mun 1 jíS.a a;S, því, aS.viS-
skiptavinir VínbúSarinnar geti
á ný fengið „sinn skannnt", án
þess aS íxafa ílátin nxeSferöis,
og allir eru hættir a.5 tala uni,
aS eiginlega sé nú ekki hægt aö
bjóSa frjálsbornum Islending-
uu upp á slíkt. Fer vel á því,
aS slíkar tiltektir, aS rogast rneö
flöskur ókeypis inn í Nýborg,
enclurgjaldsláust. falli í
„gleymskunnar dá“. Hins vegar
lxafa mér borizt tvær* vísur í
sanxbandi við þetta, og er nýja-
bragð að þeim að því levti, að
þær eru qrtar upp á gamla móö-
inn, og enginn atómbragur á
þeim. Þykja þær því víst ekki
heyra undir kveðskap hins
nýja tjma, en það veröur að
hafa það. Vísurnar eru eftir
„Helga“ (ekki Sæmundsson),
og hljóða svo:
Ef þú girnist, vinur, vin,
verzlar þu við Ríkið.
En þú verður, elskan mín,
að afhenda því líkið.
Eflaust þú ert eins og ég
á ýmsan máta typtur.
Eg mun róla einn minn veg
umbúðunum sviptur-
Er svo útrætt um Áíengis-
verzlun og Vínbúö í bili. — En
full ástæða er til aö geta ann-
ars, sem kunningi minn benti
mér á- Það er sá furöuleg.i hátt-
ur bílsjóra (einka- og stöövar-
Ixílstjóra) að anza því ekki, er
slökkviliðið er á ferð. -— Það
mun alsiða og sjálfságt tal-
iö annars staöar, aö öku-
tæki skuli nenxa. staðar á vegar-
brún eða við gangstétt, þegar í
siað, et heyrist tii slökkviliðs-
að
lögreglu-bifreiöa. er
jxevta
„sírenur" sinar- Hér viröist
annar háttur hafður á. Plér
virðast margir bilstjórar skoöa
sírénubíásturinn sem nxerki unx,
að nú skuli hefjast kappakstur-
Liggur í augurn uppi, hyer
hætta stafar af þessu, og lfy.er
trafali okkar ágæta slökkvihöi
er aö þessu, er þaö ér að sinna
bráðnauðsynlegunx skyldustiirf-
unx sínúnx viö borgarana.
=1=
Er þessu hér með skotið
vinsamlegast til lögreglu-
manna, að þeir gefi þessu
gaum, þegar slökkviliðið, og
raunar þeirra eigin ökutæki
eru á fer.ðinni. Sérreglur
gilda um slökkvibílana- Þeir
eiga að geta farið állra sinna
ferða tálmunarlaust. Annars
getur illa tekizt til.
Th.S.