Vísir - 22.11.1950, Qupperneq 4

V I S I R
Miðvikudaginn 23. nóvember 1950
« j> > >■ ■ . e
fRtoijórar Kristján CxuOíaugsson, HersteiiM *
Skrifstofs ‘Vusturstrætí >
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN VlSIB WM
Áígreiðsia: Hverfisgötu 12, Símar 1660 (flnus Unm'J,
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjan BX
Þeir, sem aðhalds þurfa.
| tíð fyrrverandi stjórnar vildi Sjálfstæðisflokkurinn beita
sér fyrir ríkara eftiríiti með opinberri starfrækslu, en
áður hafði tíðkast. Virtist svo, sem sjálfstjórn einstakra
ríkisfyrirtækja væri um of óskoruð, þannig að þau voru
að engu eða litlu háð fyrirmælum hlutaðeigandi stjórnar-
deilda, en fóru sínu frarn um daglegan rekstur. Kom fram
frumvarp á Alþingi, er að því miðaði rita., að skipaður
yrði ráðsmaður ríkisins, er hefði (Jtirlit með öllum opin-
berum fyrirtækjum og stofnunum og íhlutunarvald, ef
honum þætti ástæða til. Skyldi ráðsmaðurinn gæta þess
sérstaklega, að óþörfu mannahaldi væri ekki uppi haldið
við stofnanirnar, enda mætti ekki efna til mannaráðninga
við þær, nema að fengnu samþykki hans. Virtist þetta
eðlilegt og sjálfsagt, en sætti þrátt fyrir það harðvítugri
gagmýni. innan Alþingis, enda er enginn ráðsmaður hjá
ríldnu enn þá, þótt endurskoðunardeild fjármálaráðuneytis-
ins annist að nokkru leyti það eftirlit, sem honum var ætlað.
Alþýðuflokkurinn og kommúnistar hafa frá upphafi
barizt fyrir þjóðnýtingu á ýmsum sviðum, og efnt beint
cðá óbeint til nýi’ra opmbeira fyrirtækja ,og stofnana, til
þess að hafa shkan rekstur með höndum, eða annan hlið-
stæðan. Ríkisfyrirtækin eru orðin æði möi’g, og flest þeirra
velta ái’lega milljónum eða milljónatugum í krónutali, og
eru stjóx’nendur þeirra algjöiiega sjálfráðir um daglegan
rekstur. Þeir ákveða ýms þau verk, sem innt eru af hendi,
og einir dærna þeir um, hvort vei’kin séu unnin á hag-
kvæman hátt eða ekki. Sjaldnast fær almenningur nokkra
Iiugmynd um shkar framkvæmdir reikningslega, enda er
algjör undantekning að Alþingi láti sig slík mál skipta.
Mætti þó i því sambandi minnast umræðnanna um síldar-
vex’ksmiðjur rikisins á Skagaströnd, þar sem óráðssíjan
keyrði iir öllu hófi, en enginn virtist þó bei’a ábyrgð á, að
umx’æðunum loknxmx. Þannig mætti telja upp margvislegar
opinberar framkvæmdir, sem almenningur gagnrýnir með-
an á þeim stendui’, en síðan ekki söguna mcir.
Öhætt er að fullyrða að af lxálfu stjómarráðsins er gætt
spamaðar eftir því, sem við verður komið og að þvi er
varðar öll bein úígjöld úr rikissjóði. Kostnaður við rekstur
í’íkisins sjálfs mun hafa verið hóflegur xniðað við allar
aðstæðui’, en þó skal ekki tekin afstaða til hvort „yfix-
bygging“ ríldsins sé óhófleg, — þar á löggjafinn sökina
aðallega, ef um sök er að i-æða. Ríkisfyrirtækin lúta allt
öðrum lögum og lögmálum, en-riMð sjálft. Þai* * getur
margskonar spillmg átt sér stað, án þess að til hennar
verði náð með rannsókn, þar sem allar misfellui’nar hyljast
í þokunni og á bak við sýnilegar tölur. Endurskoðendur
ríkisfyrirtækja framkvæma einungis tölulega rannsókn,
en beinni „kritiskri rannsókn“ geta t>eir ekki komið við,
enda sennilega ekki ætlað það. Er það heldur ekki á annárra
færi en þaulreyndra endurskoðenda, sem kunna vei’kið og
vita hvar viðkvæmustu blettirnir eru í daglegum rekstri.
Væi’i full ástæða til að ríkið skipaði sérstaka endui-
skoðendur við öll ríkisfyi’irtækin, er fylgdust með daglegum
rekstri og gagnrýndu allar meirí háttar greiðslur, sem
lilútaðeigandi stofnun innir af hendi. Jafnframt ættu slík-
ir endux’skoðendur að fylgjast nákvæmlega nxeð öllum
samnmgsgei’ðum, hvort sem væri héi’lendis eða erlendis
og veita þannig fox’stjórum og starfsliði-ríkisfyi’irtækjanna’
sambæi’ilegt aðhald og tíðkast við fyrirtæki, sem rekin eru
af. einstaklingum cða félögum, þar sem viðunandi starfs-
hættir eru á hafðir. — En ríkisvaldið eiít leiðir lijá
sér öll afskipti af daglegum í’ekstri ríkisfyrirtækj-
aixna, og lætur sér nægja endurskoðun misjafnra og-
ef til vill vankunnandi manna í faginu. Slíkt hirðuleysi
geíur dregið naargan.og misjafnan diHt á eftir sér, og fyx-ir
því á að svifta ríkisfyjrártaíkin því sjáifstæði og eindaani,
feém stjórnendur þeiixa njóta nú, við-miajafoan orðstír.
Af sjónarhóli verkamanns.
Sjálfstæðisverkamenn vilja ekki una
skoðanakúgun af hendi kommúnista.
Fyrstu kjörörð verka-(K'ron liér
manna, er þeir brutu af sér angurinn
fjötrana, voru: Frelsi, jafn-
i’étti og bi’æðralag. Kjöroi’ð
Sjálfstæðisverkamanna, Stctt
með, stétt, er sama eðlis. Það
er óskin uin að skipa í bróð-
erni og á sem sanngjarnastan
Iiátt afrakstri vinnunnar og
náttúrugæðum landsins. Það
er óskin um það, að sem flest-
um líði sæmilega.
Sjálfstæðisverkamenn vilja
I ekkert frekar eix eiga vin-
sainlega samvinnu við alla
i lyðræðissinnaða verkameim.
/Þeir myndu einnig vilja eiga
samvinnu við þá kommún-
' ista, sem vilja meta hags-
muni þjóðarinnar og hag
verkamanna,
i bæ, enda sést ár-
i afkomunni, að
það er víst einasta kaupfélag
landsins, sem engan arð
greiðir ár eftir ár og er nú
rekið með stórtapi að sögn.
Og hjá Bæjarútgerð Nes-
kaupstaðar voru þeir tveir
sjálfstæðism'enn relcnir i
land, sem af einhverjimi á-
stæðum höfðu komist á tog-
arana. Þar varð að vera ein-
lit skipshöfn.
Hjá ýmsum stórum fyrir-
tækjum — og jafnvel bænum
— vaða kommúnistar uppi
ofsækj a sj álfstæðisverka-
nienn, en sjálfir sitja kom-
múnistar fyrir vinnu þar.
Sjálfstæðisverkamenn
nianna bezt, hvar
menn fyrir crlentla einræðis-
stefiiu.
Það er mjög’ taláð um það,
að kommúnistar séu
skemmdarverkamenn og
vinni að því að eyðlleggja
alla efnahagsstarfsemi lýð-
ræðisþjóðanna. Það er því
einlcennilegt, að einstakir at-
vinnurekendur, félög, bær
og í’íki skuli vilja trúa komm-
únistum fyrir áhyrgðarmikl-
um störfum, jafnvel taki þá
fram vfir aðra vel hæfa. Þeir,
sem slíkt gera, ættu eklci að
fjargviðrast yfir mikium
reksturskostnaðí og Mgri af-
lcomu. Þeir geta vissulega
sjálfum sér um kemit.
Ef nokkur hugur fvlgir
máli, er rætt er um viðreisn
t þjóðarhagsins, ])á verður
fyrst og fremst að taka niður
fallbyssustæði kommúnista
1 þjóðfélaginu. Menn verða
beztu samstarfsmenn kom-i
múnista eru hraskararnir.1
Báðir vinna að þvi sama, að|
eyðileggja þjóðarhaginn, þó'
félaga sinna,
fýrst og ffemst. En Sjálf-
stæðisverkamenn eru ófáan-
legir til að vinna íúeð þeim
yandræðamönnum kom-
múnismans, sem er hagsmun-
ir erlends einræðisríkis trúar-
atriði, manna, scm mcta
einskis þjóðarhag né liags-
muni verkamanna og af-
komu, ef hinir erlendu yfir-
boðarar krefjast annars.
Sjálfstæðisverkamenn
skipta sér ekkert. af stjórn-' þeim góð féþúfa, því auðvit-
málaskoðunum vinnufélaga að liafa hraskararnir orðið
sinna. Þeir vilja einiiig hafa að styrkja komúnistaflokk-
satna rétt sjálfir. En það er jnu ríkulega, þar sem allar
víða svo, að sjálfstæðisvei'ka-J misfellur þeirra voru flokkn,-
menn liafa ekki vinnufrið og>un kunnar. Það er þyí engin
eru jafnvcl flæmdr úr vinnu furða þó kommúnislar herð-
af rihböldum kommúnista, ust gegn skuldaskilum
sem hóla með likamlegu of-, braskaranna, sem ein hefðu
beldi þar sem þeir þora til megnað að draga úr eða
fyrir verkstjórunuin. Þetta koma í veg fyrir gengislækk-
hefir oft.komið fyrir í vinnu- (unina.
flokkum án þess kvartað hafi
verið opinberlega, sem þó
Iicfði ált að gcra. En þannig
eru fyrirskipaðar vinnuað-
ferðir kommúnista til flokks-
manna sinna.
• la|að gera sér Ijóst, að það er
. , ^ ! skammgóður vermir að taka
kommun- „ ” , ...
fe af raðdeildarmonnum og
istahreiðrin eru og hvar þein . , , ~
. ,, ihenda í orciðuhraskara. Og
ö 1 ef eyðslusukki a að lialda a-
Það er löngu viðurkent, aí') frani meg drápssköttum, þá
er virðingin fyrir gjaldmiðli
þjóðarinnar farin.
Við eigum hverig að víkja
og vera vel á verði og vel
silt vaki fyrir hvoruni. Og gegn liverslconar árás,
kommúnistar hafa átt létHim ]lvor(- sem ]u'in er erlendis fra
vik, þvi njósnaiai þeiiia í cga mniendir ofstopamenn
bönkunum liafa komið a pommúnismans ei’u að verki.
samböndum, sem liafa orðið. v
1 Verkamaour.
Fyrirlestrar um
Island í- Noregi.
Ólafur Gunnarsson frá Vík
í Lóni hefir að undanförnu
verið á fyrirlestrarför um
Noreg.
Er för þessi farin á vegum
norrænu félaganna, en síðar
Það er leiðinleg tilviljunj mun ]iann ferðast um Svi-
að verkstjórar, sem margir þjóð og Finnland á veguni
eru prýðilega hæfir menn, söniu aðila. Um miðjan
skuli láta kommúnista þennan mánuð hafði Ólafur
stjórna samtökum sínum. flntt yfir 30 fyrirlestra áálíka
Þessir kommúnistar prédika niörgum stöðum og við góða
stöðugt fyrir verkstjórunum,1 aðsókn. Eru fyrirléstrarnir
að þeir eigi að vera hlutlaus- J um ýnus efni, íslénzk, en auk
aðrii* vinnu en viljug flokks-,h* unl stjórnmál. En sjálfir þess ritað um íslenzk efni i
þý. Svo mun það vera lijá crn þeir grimmir áróðurs-: ýmis blöð þár i landi.
Þar sem kommúnistár
stjórna fyrirtækjum fá ekki

Það er löngu viðurkennt,
að tungumálakennsla út-
varpsins hefir aflað sér mik-
illa vinsælda, en þeir eru
fjölmargir, einkum í dreif-
býlinu, sem með þessum
hætti hafa lagt grundvöll að
staðgóðri þekkingu í erlend-
um málum. Nú hefir Berg-
máli borizt bréf frá manni,
er nefnir sig „Auditor", og
fjallar um „Tungumála-
kennslu útvarpsins“, en það
hljóðar svo:
* . . .
„Nú .er tungumálakennsla.,út-.
varpsitis byrjyÖ a’ð nýju. .og
mun þáð vel þegið af' mörgmii
að fá svo ágæta fræöslú í’sinu
eigin móðurmáli og erleudum
tungum. Færir kennarar og vel
memitir eru hér aö starfi, en
mjög virðist ábótavant góðum
frambnrSi hjá. þessum kemun-
um í iiinum erlendu tungmn. Er
þetta engan veginn sagt hinum
íslenzku kennurum til lasts’. Mér
er kunnugt um, að í danska og
sænska útvarpinu er það fyrir-
komulag, að þarlendir menn
kenni, en í ensku- og frönsku-
timum haía þessir kennarar sér
við hli'ð enska og franska stúlku,
sem hefir vfir allar hinar er-
lendu setningar og gefúr til-
sögn í framburði. Þessa skyn-
samlegu aðferS þyrfti engu síð-
ur aö viðhafa hér.
Tæpast gæti það orðið stór
gjaldaliður fyrir útvarpið,
en mundi vel þegið, því að
eyra nemendanna þarf að
venjast hinum erlenda mál-
hreim, og á það ekki sízt við
um dönskuna. Að sögn hefir
það ekki ósjaldan komið fyr-
ir, að íslenzkum stúdentum,
sem hafa lesið og skrifað
dönsku prýðilega, hefir geng-
L ♦
ið mjög erfiðlega að skilja
dönsku fyrsta hálfa mánuð-
inn af Hanfardvöl sinni.
*
Liggja til þéss þær orsakir,
að framburður sá, sem þeir hafa
lært hér í íslenzkum skólum,
hefir ek.ki haft yfir sér dansk-
an málhreim- Hér í Reykjavík
er margt útendinga, hæði bú-
settir nienn og ferðalangar. Þa5
myndi áhyggilega mælást vel
’fyrir, e.f stjórn útvarpsi'na-fengi
þessa- menn til .þess a‘ð. ilytjq.
stutt erindi í útvarpið öðru
liverju, t. d. einu sinni í viku,
annaöhvort i sainhandi við
málakennsluna eða í hádégisút-
varpimi á sunnudögum. Gæti
þetta bæði verið til h-pSl.e.iks qg.
skemmtunar og einnig gæti þa’5
veriS drjúgur, þáttur : í ípála-
kemi .lunni og inyiuli vekja á-
:niglinga í&rii i'rk'uduni