Vísir - 02.11.1951, Qupperneq 5

Föstudaginn 2. nóvember 1951
V I S I R
S
11§
$sría>$itmr wt+n ir mbm þœttn

nn
Það, sem iiggur til grundvallar stefnu Egypta gagn-
vart Bretum nú, er ekki einvörðungu, að þeir vilji ráða
einir yfir landi sínu — og Sudan. — Þjóðernishreyfing-
una, sem vakin er, ætla leiðtogar Egypta að nota sem byr
að miklu stærra markL
Það eru í rauninni gamlir Norður-Afríkulöndum
slórveldisdraiunar, sem hér
ei'U' á ferðinni. Markið er að
gera Egvptaland að voldugu
i'iki, sém márki stefnu allra
Arabaríkjanna. Glæstar von-
ir í þessu efni gagnsýra nú
huga hvers Egyþ'ta að kalla
,— og eymd og vesaldömúr
alls almennings og spillt líf-
erni konungsins, hirðgæðinga
og auðmanna gleymist i
Ijóma gullinna vona. Og
á meðan er byltingu afstýrt.
Ýmislegt, sem varpar ljósi
ú þetta, er rætt i frcgn, sem
heimsblaðið New York Times
bii'ti fyrir nokkru, frá frétta-
íilara sínum Albino Ross.
Ilann kemst að orði á þessa veitu,
Íeið:
Frakka, með liið fyrrnefnda,
enn fjarlæga mark í lmga,
en „landbrúin“ er að þeirra
áliti liöfuðmál, sem þeir hafa
tekið á sig ábyrgð á, að frani
nái að ganga.
Fríhöfn við
Aqabaflóa.
Óformlegar viðræður liafá
átt sér stað til þess að friður
verði saminn milli ísi’aels og
Arabaríkjanna. M. a. liefir
iim þetta verið rætt á þeim
grundvelli, að israelska höfn-
in Elatli við Aqabaflóa yrði
ITíhöfn og landið þar upp af
gert að alþjóðasvæði, en
frjálsar siglingar yrðu levfð-
ar til Elath. — Yafasamt er,
að Egyptar fallist á neinar
tillögur í þessu efni. — Að
kalla í sömu svifum og þclta
var birt fregn nm, að Araba-
bandalagið hefði hafnað tli-
lögum sáttanefndar Samein-
uðu þjóðanna til þess að
koma á friði milli Israel og
Arabaríkjanna, og stjórn-
inálanefnd Arababandálags-
ins neitaði jafnvel að viður-
kenna, að sáttanefndin hefði
nokkurt vald lil þess að bera
fram tillögur i þessu efni.
Yafalaust koma þessi mál
seni önnur, er varða hin
nálægu Austurlönd, fyrir
allslierjarþing SÞ. i einhverri
mvnd, en það kemur saman
lil fundar í París eftir nokkra
daga. Það er ekki margt, sem
lvftir undir vonir um sam-
komulag um öll þessi vanda-
mál, þar sem Israclsmenn og
Arabar standa á öndveiðum
mciði. deilurnar milli Breta
og Egypta komnar á hættu-
legt stig, en Rússar kvnda af
öflum mætti elda sundrung-
arinnar.
Egyptar vilja fá
„landbrú“.
Egyptaland, sem lætur nú
meira til sín taka málefni
arabiskra þjóða en nokkurn ' ^
tíma fyrr, hefir tilkynnt 1
Sameinuðu þjóðunum, að
friður við Israel geti ekki
komist á, nema Egyptaland
vei’ði tengt við arabisku ríkin
í Asíu með „landbú“ yfir
Suður-Palestínu. Ábyrgir
cgypzkir stjórnmálamenn1
hafa lýst þessum kröfum svo,1
uð annaðhvort verði Egypta-
land eða Transjoi’dania að fá;
yfirráð á Negeb-svæðinu við '
og i nálægð Aqaba-flóa, til
þess að unnt sé að ná sam-
komulagi um frið við Israel.
— Arabar í Egyptalandi og
Libyu eru álíka f jölmennir
og ibúar sex arabisku ríkj-
anna í Asíu, sem eru í-Araba-
þandalaginu. Auk þess gera
Egyplar sér vonir um, að
Norður-Af rikulönd F rakka
teuni fá sjálfstæði, og ganga
i Arababandalagið. Um %
þe irra þjóða heims, er mæla
á arabiska tungu, búa í Norð-
ur-Afriku, og % i Asíulönd-
Um, sem leijast til liinna -ná-
lægu Austurlanda.
Egyptar halda því fram, að
frá sjónarmiði Araba sé það
algerlega óviðunandi, að hinn
„arabiski heiinur“ sé í mol-
Um — og tengsl á þann hátt,
sem að framan var greint,
séu Egyptum brýn nauðsyn
séín áráBiskri förvigisþjóð.
jVona Egypíar, að Kairo verði
miðsíöð ríkja; sem téílgd eru
órjúfandi böndum, í líkingu
við brezka samveldið til
idæmis. Egyptaland liefir
öskað þess, að Sameinuðu
þjóðirnar taki fvrir sjálf-
stæðiskröfur þjóðailna í
Höfuðvandamálin.
Þeir, sem fengist hafa viði
þau mál, sem varða afstöðu
Araba til Palestinu, telja
höfuðvandaniálin þessi: Að
arabisku löndin eru aðgi'eind
vegna þess, að Negeb-sVæðið
cr á valdi Israel, í öðru lagi
er ágreiningurinn um not af
.Tórdan til virkjunar og á-
og í þriðja lagi eru
kröfurnar um afnárn hlut-
lausu svæðanna við efri Jord-
í’.n og skaðabætur til handa
póliliskum, arabiskum flótta-
mönnum f-rá Palestinu og
í'áðstöfun þessa flóttafólks.
Tvennt nýtt hefir komið
sögunnar. í fyrsta lagi, að
Bretar nevðist til þess að
hverfa af Suezskurðarsvæð-
'nu með herafla sinn (þetta
mun ekki koma til greina,
cins og nú horfir), eða að
Suezsku rða rsvæðið verði
tmUMÖmundur MÞanielss&n :
Mýíí ömdvegisrsí.
Fyrsta bigidl
Ivuðmuncf'ar G. Hagalíns kom-
út.
Hagalín: EG VEIT
EKKI BETUR. Hevrl,
séð og lifað. Bókfelis-
útgáfan 1951.
Það munu hafa verið þau
heiðurshjú, Konungurinn á
Guðmundur Gíslason og 1950, og barðist í fremstu
víglinu og oft aleinn gegn
þeim upplausnar og svart-
sýnisanda, sein á lieimsstyrj-
aldarárunum síðai'i og fyrstu
árununi þar á eftir virtist
tetla að gegnsýra og ná al-
gerum vfirráðum i állri list-
Kálfskinni og Móðir Island,1 sköpun á íslandi.
Nú, eftir að bókmennta-
sem böggluðust svo mjög
fyrir brjóstinu á sumum Ies- stefna Hagalíns virðist ætla
endum Hagalíns, að upp komjað sigra og margir af gömlu
nokkur kurr í hópi þeirra, _ andstæðingunum eru orðnir
^ svo að um það hevrðust | honum sammála, ef ekki op-
hö'fnðstöð varnakcrfis, sem • addir liér og þar, að nú væri inberlega, þá að minnsta
vestrænar þjóðir og arabiskar þessum slynga, vestfirzka rit- kosti í lijarta sínu, hefir á-
utanda að. Ilvort heldur sem höfundi farið að hraka, hann róðurinn gegn skáldskap
:>fan á yrði væri landbrúin
mikilvæg til þess að tengja ursta. Undir þessar raddir asta skáldverk lians „Yið
væri búinn að lifa silt feg- hans hljóðnað, enda jók síð
aaman brezku herstöðvarnar
i Transjordaniu, sem mann-
aðar eru arbisku hersveit-
inni svonefndu (Arab
Legion) og herstöðvarnar á
Suezsvæðinu.
tóku svo auðvitað þeir, sem! Marímnenn“ (1950) hróður
töldu sig eiga um sárt að hans og vann fyllilcga upp
binda eftir spjólalög hans, er það sem kann að hal'a tapazt
hann reit sínar mörgu bók-1 með þeim tveim bókum, sem
mehntalegu og
I sfefnuskárgrcinar
pólitisku nefndar cru hér að frainan.
milli 1940 Því fer fjarri að eg ælli
Þessar þýzku loftfimleikakonur sýndu listir sínar á brezku liáiiðarsýningunni í sumar.
Yöktu þær mikla eftiríekt gesta.
mér í þessum línum að gera
nokkra tilraun í þá átt að
Vega og meta liin geysilega
yfirgripsmiklu ritverk Guð-
mundar G. Hagalíns, aðeins
skal það tekið fram, að eg
álít það bezta í þeirn tilheyra
því bezta í nútimabókmennt-
um okkar, og ef það er rétt
álylctað, hvað gerir þá til þó
eittlivað lakara hafi flotið
með? Sérhver rithöfundur
fellur eða stendur* með því
bczta, sem hann liefir gert
um ævina, framtíðin metur
hann eftir því einu, af liinu
fer engin saga meir, það
gleymist.
Og þá er eg kominn að því,
seni átti að verða aðalefni
þessa -greinarkorns: bókinni
„Eg veit ekki bctur“. Þetta er
mikil bók, 249 bls. í stóru
broti og þétt prentuð, samt
er hún aðeins 1. bintli af fjór-
um, samkvæmt ummælum,
sem eg -hef séð höfð eftir
höfundinum í dagblaði. Mér
þóttu tíðindin góð, að svo
mikið skvldi enn vera ósagt
úr lieimi Hagalíns og hans
maiina, því þar er skemmst
frá að segja, að allt fyrsta
bindið er einn óslitinn
skemmtiléstur um leið og það
er barmafullt af fróðleik,
kai'lmennsku og mannviti.
Þetta er sjálfsævisaga böf-
undar á breiðasta: grundvelli:
liann tekur landið og þjóðina
ineð, eða nánar til tekið Vest-
firði og Yestfirðinga, þar sein
Lokinhamrar og ætt lians
mynda aðalkjarnann i frá-
sögninni. Það fer ekki mjög
fyrir honum sjálfum i þessu
bindi, hann er enn litill
drengui’ í bókarlok, aðeius að
þyrja að vakna til köllunar
sinnar, slcáldskaparins, sem
varð lians líf og starf. En það
fer mikið fyrir ýmsu öðru.
Arnarfj örðurinn, með sinn
margbreytilega fiskisæla sjó
og sín óumbrevtanlcgu hrika-
fjöll, varpar saltremmu og
moldarangan inn i sérliverja
frásögn. Maður kemst i nán-
ustu kynni við fugla loftsins,
ferfætlingana á láði og fislca
lagarins, eins og hinn gáfaði
drengur skynjað eðli og háttu
þessara kæru samborgara
sinna. Og á hverri síðu mæt-
ir maður yfirborðshrj úfum,
en hjai’tahlýjum hetjum
þeirrar kynbornu alþýðu,
sem á sér sjó þenna og fjöll
að leikvangi og orustuvelli.
Enginn þeirra verður manni
óviðlcomandi að lestri lokn-
lim, rnaður hefir eignazt þær
að trúnaðarvinum, tengzt
þeim með nokkrum liælti,
af þvi þetta eru allt sannar
manneskjur, allt frá barninu,
sem hverfur ungt ofan i gröf-
ina sína, og- umkomulitla
lijúinu á bænum, upp í gilda
sj á lfseiguarbón da n n og sæ-
garpinn.
Já, þetta er sannarlega
milcil bólc, bæði að efni og
framsetningu. Rithöfundin-
um Hagalín héfir eklci hralc-
að, það get eg fullvissað alla
hans. mörgu lesendur um,
hann hefir enn slcrifað hök á