Alþýðublaðið - 11.10.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
fg-j¥ ggrai ’M1 ’t
jALÞÝÐUBLAÐIÐj
J kemur út á hverjum virkum degi. I
| Afgrelösta i Aipýðuhúsinu við [
j Hvpriisgötu 8 opin irA kl. 9 árd. j
J; tíl kl. 7 siðd.
j Skrifstofa á sama stað opin kl. j
j 91/, —101/, árd. og kl. 8 —9 siðd. I
I* Stmar: 988 (aigreiðsian) og 2394 ►
(skrifsioian). t
Verðtag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 {
« hver mm. eindálka. j
< Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan {
j (i sama húsi, simi 1294). j
Dagsbrún.
Ver ka manna f élagið Dagsbrún
hekiur fyrsta fund sinn á þessu
hausti í kvöld kl. 8V2 í Góötempl-
arahúsinu. Er rétt í því sambandi
ab minnast lítið eitt á félagið og
þá geysi-þýðnigu, er starfsemi
þess hefir haft fyrir stofninn, vöxt
og viðgang alþýðuhreyfingarinn-
ar á voru landi.
Áiið 1906 var Dagsbrún stofn-
uð. Var ekki fritt við, að þá i
upphafi væri litið óhýrum augium
frá vissri stéft til þessara ungu al-
þýðusamtaka. En það hafðd eng-
in áhrif á félagið eða starfsemi
þess. Það hóf þegar starf
meðal alþýðunnar hér í bæ og
lét sig mjög skifta öll kjör hiins
vinnandi lýðs.
Fljótt bar á því, að Dagsbrim
væri hugsjónarík og órög tii a<3
brjóta nýjar leiðir. Var það t. d.
Dagsbrún, er átti mest og bezt
frumkvæði að því, að stofnað var
árið 1907, Verk a ina nnasasmban d ís-
lands. Og þó að' það lifði ekki í
mörg ár, eða fengi mikiu áork-
að, xuddi það þó brautina fyrir
þeim samíökum, sem síðar urðu
til, — Alþýðusambandi Íslands,
sem var stofnað árið 1916.
Frá stofnun Dagsbrúnar hefir
staðið styr um nafn hemnar. Hún
heíir frá upphafi bent hinum
vinnandi fjölda á hiinn nýja dag.
Hún heíir aukið þor og þrek
verkalýðsins, aukið ponum víð-
sýni, vakið hjá honum stéttar-
Vitund, bent honum leiðina til
frelsts, leið jafnaðarstefnunnar og
kent honum, að hata auðvalds-
þjóðfélagið, og alla þess kúgun
og rangsieitni.
Dagsbrún hefir á undatiförnum
árunt unnið verkalýðmuim ómet-
aniegt gagn. Enginn mun nú geta
sagt, hve kjör verkalýðsins, bæði
hér í bæ og víðar utn landið,
væru báig, ef Dagsbrúnar hefði
ekki við notið. Féiagið hefir
reynst hinn bezti brautryðjandi og
bjargvættur. Það er til dæmis
áthyglisvert, að innan Dagsbrúnar
hafa fyrst komið upp og verið
rædd þau mál, er síðar hafa orð-
ið alþýðusamtökunum að mestu
gagní, sum þeirra eru raunar ekki
enn orðin að veruieika, en þau
eru hugsjónamál varklýðssamtak-
anpa 0g verða framkvæmd, er
samtökunum vex fiskur um
hrygg.
Dagsbjnín áttl npptökin að
stofnun Alþýðubrecuðgerðarinnar.
Hún átti einnigað vissu ieydiupp-
tökin að stofhun blaðsins Dags-
brúnar. Félagið hefir altaf reynsf
bezta stoð og stytta þeirra biaða,
er alþýðan hefir gefið út. Al-
þýðuhúss-málinu var fyrst hreyft
í Dagsbrún. Sú hugsjón verka-
lýðstns í þessum bæ er enn ekki
orðin að veruleika, en að gera
hana að vpruleika verður eitt af
aðalverkefnum alþýðusatmtakainna,
og ekki þaö veigaminsta. Dags-
brún sá nauðsynina á því, að
alþýðan ætti sitt eigið Aiþýðu-
hús. Hún sá að engum er gott að
vera beimilisiaus. Og það er víst,
að meðan alþýðain á ekki sitt edg-
ið hús, þar sem hún getur láttið
alla starfsemi sína fara fram, haft
skrifstofur sinar, blaðaútgáfu,
fundi, skemtanir og samkomur,
verður eitki hægt að búast við
fullutm árangri af innri starfsemi
samtakanna.
Dagsbrún er nú bráðum 25 ám
að aldri. Bezta afmælisgjöfin, sem
hún gæti fengið, væri að hún sóei
„Alþýðuhúsdð" fullgert. — En til
þess að svo verði, verða margar
hendur að vinna. — En gamalt
máltæki segir, að „margar hendur
vinni létt verk.“ Og Dagsbrún
mun ekki liggja þar á iið'i sínu.
Nú er Dagsbrún að hefja vetr-
arstarf isitt í 23. sinn. Mun starf-
semd hennar laiða márgt gott af
sér fyrir verkalýðúm, énda hefir
hún í hyggju að hafda áfram á
þeirri braut, er hún hefir byrjað
að fara. Mun hún í vetur ei'ns og
áður halda uppi fræðsiiustarfsemi
innam féiagsiinis, auk þ-ess, sem á
hverjum fundd imun yerða rætt trni
h'in beinu hagsmuTiamál verka-
lýðsrns í þessum bæ.
Verkalýðinn þarf varla að
hvetja, e:n rétt er þó að benda
honum á, að því betur, sem hver
verkamaður stentdur í stöðu sdnnií
gagnvart féiaginu, þvi voidugra
verður það, og því fyr birtir af
degi hjá íslenzkri aiþýðu.
M Dirji brezkra verkamanna.
Fyrir skömmu hélt enska verka-
mannasamhandið þing. Var það
háö í Swansea. Meðai þeirra
mála, sem mest var rætt um, var
sambandið við rússnesku konmi-
unistana. Var. þar borin fram til-
iaga um að enskfcr verkamenn
skyldu aftur taka upp saimband
við Rússana. — Tillaga þessi var
borin undir atkvæði og voru
440 000 atkvæði með henni, en
2 877 000 andstæð henni. Féll hún
þannig með yfirgnæfandi meiri
hluta atkvæða.
Eftir koiaverkfailið milkla í
Englandi sieit sambandi enskra
og rússneskra verkamanna. For-
ingjar kommunisita réðust gegn
a iþýð u samtökum irrl brezku og.
forvígismönnum þeirra, og sök-
uðu um svik við alþýð-
unia. Var því ekki von
aö vel faeri um samkomulagiö.
Á fundimtm í Swansea var
samþykt að verlíamannafiokku r-
fcnn tæki vði útgáfu og stjórn
stórbiaðsins „Daily Herald", en
það hefir hirtgað til verið eign
fárra einstaklinga, er hófu blaða-
mensku fyrfcr verkafýðinn á eig-
in, ábyrgð meðan alþýðuhreyfing-
in, var vanmáttug. „Daily Heraild“
verður nú aðalmálgagn veTka-
mannaflokksins. Blaðið kemur út
þrisvar á dag og hefir 900 000
— níu hundrnð þúsund — kaup-
enduu
iil il teift ms: MIII
Jafraaðarstefnan
i Argewtínu.
.iafnaðarmannafiokkurinn í Ar-
gentínu (Partido Sodafista) var
stofnaður árið 1892. Hreyfingin
átti örðugt uppdráttar í fyrstu
edns og von var, þar sem and-
staðan, er hún átti í höggi við,
var hörð og illvíg. En brátt skifti
um. Auðmienndrnir, yfirráðastétt-
iirnar, notuðu svo heimskiuleg
vopn í baráttunni gegn þessari
nýju hreyfiingu, að þjóðin fór að
kynna sér jafnaðarstefnuna og
fylgja heinni. Nú telur Jafnaðar-
mannafiokkurinn rúma 10000 fé-
faga, eru þeir allir í póifctískum
félögum flokksáns, sem eru 250
að tölu. Þessi 250 félög mynda
7 sambönd, 0g kjósa þau svo
fulltrúa á sambandsþing fiokks-
ins. — Auk bins póiitíska flokks
eru þrjú verklýðssambönd í Ar-
gentínu, og hefir það háð þroska
alþýðuhreyfingarmnaT, hve alþýð-
an er sundruð. Jafnaðarmenn
mynda 1. sambandiÖ, og er það
langfjöimennast, telur rúima
120000 félaga, „Syndfckalistar“
rnynda 2. sambanddö, og er það
næstfjölmennast, teiur um 11 000
félag, 3. sambandið tnynda
stjór,nfey,sii!ngjar (anarkistar) og er
það samband fámennaist.
Jafnaðarmaínnaflokkuidinin og
f jöimennasta verklýðssamban ddð
hafa gengjið í „Alþjóðasamband
verkamanna og jafnaðarmanna“,
en hdn samböndin tvö eru' ekki
í þeim samtökum, — Langoftast
þegar iaunadeiiur eru í Argentínu
standa verklýðssamböndi'n saimani
um kröfur verkanrannanna, enda
eru það ekkii skoðanir um verk-
leg mál, er skifta argentískri al-
þýðu, heldur að eáns skoðana-
munur á feiðiuim þeim og aðferð-
um, seni verkalýðuninn eigi að
bei,ta í baráttunini fyriir líkam-
legu og andlegu frelsi sínu. —
Samband ungra jafnaðaxmianna
í Axgentínu er ungt og hefiir það
aðaiaðsetur sitt í Buenos Aires,
enda náði starfsemi þess lítfcö út
jum landið í fyrstu. Nú hefir þetta
breyzt og breiiðist nú æskulýðs-
hreyí'ingin óðfluga um gervait
(landið. í júnibyrjun i sumar voru
50 félög ungra jafnaðarmanna tiil
í Argentínu. Mynda þau eitt sam-
band og telur, það rúm 3000 fé-
iaiga. Starfa ungir jafnaðarméhn
aðalLega að útbreiöslu stefnunnar.
Ferðast þeir uxn landið þvert og
endiilamgt og dreifa út bföðum og
bókmn, bæði þeim, er þeix sjáfBr
gefa út og eins þeim, er Jafn-
aðarmannaf lokk urinn gefur út.
J af naöaTmanna f lok kur inín hefir
lagt mikia áherzfu á fræðslu-
starfið, á hann möig bókasöfín
og nota fiokksmennirnir þau ó-
spart, enn fremur ferðast kennar-
ar á milli verklýðsfélaganna og
stofna þeir námlsflokka innain
þeirra. Eru þar haldhir fyrirlestr-
ar um hagfræði og féiagsfræðx,
enn fremur um sögu jafnaðar-
stefnunnar.
Jafnaðarmenn gefa út 3 dag-
blöð, 32 vikubiöð og 1 .tímarit.
Við kosningarnar í vor fengu
frambjóðendur jafnaðarimanna
samtals 90 000 atkvæði.
Sjómannakveðja.
FB„ 11. okt. 1928.
Erum á leið tíf Englands. Vef-
líðan. Kær kveðja til vina og
vandamanna.
■
SkipsJiöftiin á „Andm“.
Erlend simskeytú
Landskjálftar.
Frá Angora er símað: Þrjú
sveitaþorp nálægt Angora hafal
gereyðilagst í iandskjálftuitn.
Fimm til sjötíu procent húsa í
seytján sveitaþorpu!m hafa eyði-
lagst. Ekkert manntjón.
j
Facistar og friðarmáiin.
Frá Rómaborg er símað:
Stjórnin í ítafíu hefir sent' stjórn-
unum í Frakklandi og Bretlandí'
svar viðvíkjandi frakknesk-brezku
flotasamþyktinni. Kveðst stjórniu
í Italíu verá reiðubúin til þess að
fallast á takmörkun vígbúnaðar
á sjó, ef ekkert ríki í Evrópu
fái feyfi til þess að hafa stærri.
herskipaflota en ítalía. Kveður
Itálastjórn æskilegt, að takmarka
að eins smáfestatölu flotadeilda®
hvers lands.
Tjón vegna þurka.
Khöfn, FB., 11, okt.
Frá Rio de Jarteiro er simað.
Miklir þurkar hafa verið í rikj-
nnum Aiagos og Bahia. Hefir það
leitt af sér; að uppskeran hefir
eyðilagst og margt rnanna dáið
úr ihiungri. Mikið af kvilkfé hefi-i'
drepist. (Alagoas er ríki í B;ra-
ziiíu, við Atlantshafið, 58 000
ferhjkílómetrar að stærð, 850 000
íbúar. Mikil sykurrækt. — Bahia;
er eiinnig eitt af bandaríkjum Bra-
zilíu. Það er 426 427 ferh.kmi að
stærð, íbúataia tæp 800 000. At-
vinnuvegir: Kvikfjárrækt, námu-
gröftur. 1 strandhéruðumum er*
ræktað kaffi, kókó, tóbak, korn
og sykur. Höuðstaðuriinn í ríkinu
heitir óg Bahiia, mikil verzlunar-
borg, 300 000 íb.)