Vísir - 24.05.1954, Síða 4

Tf-SIB
Mánudagixm 24. maí' 1S5§
WÍSIK.
jiÉ-
A" ,
l
! DAGBL&B Sf
Riístjóri: Hersteinn Pálssop..
Auglýsingastjóri: Kristján Jórtsson- j
• j- ijj f Skrifstofur: Ingóiísstrœti 8. i
|r Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIB ILW. T*
j Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sizni 1660 (fizam línur).
Lausasala 1 krónju
Fél&gsprentsxniðjan h-f.
Avarp forseta Islands
r /T
v\b vígsíu A bwrðarverksmiéiimúar
í Gufunesi s.L fóugardag.
FisksaEaif tií Ameríku.
Iblaðinu í dag er skýrt frá því að komin sé fram tillaga frá
tollanefndinni í Bandaríkjunum, um að hækka toll á inn-
fluttum fiskflökum. Hefur forsetinn nú þessa tillögu. til
athugunar og sker hann úr um það, hvort tollhækkunartillaga
þessi verður látin koma til framkvæmda.
Fyrir íslendinga er þessi fregn mjög mikilsvarðandi. Út-
flutningur á freðfiski héðan til Ameríku hefur farið vaxandi
með ári hverju og er nú svo komið að þessi markáður er
orðinn ómissandi hlekkur í sölukerfi okkar á frosnum fislo.
Fyrstu þrjá mánuði þessa árs var útflutningurinn til Banda-
ríkjanna sex þúsund tonn, af 15 þús. tonnum af freðfiski er
útfluttur var á þessu tímabili. Andvirði þessara 6000 tonna
var nærri 38 milljónir króna.
Sala á froshum fiskflökum til Bandaríkjanna hefur aukizt
mikið síðustu missiri, eftir að farið var að flytja fiskinn út í
stærri pökkum og einfaldari umbúðum en áður. Hafa því
miklar framtíðarvonir verið bundnar við þenna markað. Freð-
fiskurinn er eina varan sem við getum selt til Bandaríkjanna,
svo nokkru nemi. Við höfum engan annan gjaldeyri til vöru-
kaupa þar í framtíðinni en andvirði fisks, þegar framkvæmdir
varnarliðsins hætta, eftir eitt eða tvö ár.
Ef hækkaður verður tollur á innfluttum fiski í Banda-
ríkjunum og einnig takmarkað magn sem hvert land má selja
þar, er allt útlit fyrir að þessum markaði verði með slíkum
ráðstöfunum lokað fyrir íslenzkum fiski. Ókunnugt er hvaða
tillögur tollanefndin hefur lagt fyrir forsetann, en enginn vafi
er á því að þær ganga í þá átt, að hefta innflutninginn með
kvótum eða hækkuðum tollum, eða hvorttveggja. Þessar ráð-
stafanir, ef fram ganga, mundu nær eingöngu bitna á tveim
vinaþjóðum Bandaríkjanna, Kanada og íslandi, og mundi
markaðs-skerðingin koma langþyngst niður á fslendingum,
sem þarna eiga í húfi sína aðal útflutningsvöru.
Meðan forseti Bandaríkjanna hefur ekki opinberlega tekið
afstöðu til þessa máls, verðum við að treysta því, að viðsýni
hans stöðvi þessar tillögur, sem nú hafa verið gerðar um toll-
hækkun á fiski. Ef Bandaríkin taka upp þá stefnu, að reisa
háa tollmúra gegn innflutningi erlendrar framleiðslu, hveija
sinni er amerískum framleiðendum þykir samkeppnin harðna,
þá er það mjög andstætt þeirri stefnu sem Bandaríkjamenn
hafa hvatt Evrópuríkin til að halda. Þeir hafa stöðugt hvatt
þau til að upphefja allar hömlur á innflutningi. Ef Banda-
ríkin taka svo sjálf upp aðra stefnu, sem hindrar viðskipti
milli þeirra og ýmsra Evrópulanda, þá er hætt við að menn
hætti að taka alvarlega hvatningu þeirra um frjáls og óhindruð
viðskipti.
Ef svo ógiftusamlega skyldi fara, að Bandaríkin hækki
innflutningstoll á fiski og ef til vill lækki einnig það magn sem
hverju landi er heimilt að selja, þá fer samvinna íslendinga
við hinar vestrænu þjóðir að taka á sig nokkuð einkennilegt
snið. Annar stærsti þátttakandinn í Atlantshafsbandalaginu,
Bretar, hafa lokað fiskmarkaði sínum fyrir Islendingum, þótt
öllum öðrum þjóðum sé þar heimill aðgangur. Ef svo stærsti
þátttakandinn útilokar einnig aðalframleiðslu okkar frá sin-
xim mörkuðum, fer skörin óneitanlega að færast upp í bekk-
inn. Þá hlýtur að vera kominn tími til fyrir okkur að athuga
hvort við getum lifað eingöngu á hernaðarlegum vináttu-
samningum.
íslendingar lifa fyrst og fremst á útflutningi fisks og fisk-
afurða, Margar Vestur-Evrópu- þjóðir hafa sett miklar hömlur
á slíkan innflutning, þótt engin hafi sýnt okkur slíka „vinsemd“
sem Bretar í þessu efni. Við höfum því í vaxandi mæli orðið
að leita markaða í Austur-Evrópu. Sú verzlun er að vísu
bundin við vöruskipti, sem okkur er að ýmsu leyti óhagstæðari
en frjáls viðskipti. En með því móti höfum við getað haldið
fiskveiðunum gangandi hindrunarlaust.
Væntanlega kémur tollhækkunin í Bandaríkjunum ekki til
framkvæmda. Mundi það staðfesta þau ummæli forsetans að
Bandaríkin telji sér nauðsyn að kaupa vörur frá útlöndum.
,«í þau vilja selja vörur sínar til útlanda.' . :
Góðir íslendingar!
Ég hef orðið við beiðni
stjórnar Áburðarverksmiðjunn-
ar um að leggja hornstein
hennar, og er því lokið.
„Traustir skulu hornsteinar
hárra sala“, kvað Jónas, og er
það öllum vitað, að undirstöð-
una þarf vel að vanda. En hér
er „hornsteinninn" lagður síð-
astur, og virðist mér það jafn-
vel vel til fallið, þegar um er
að ræða fyrirtæki, þar sem
nokkur vafi getur legið á um
það, hvernig til tekst um fyrir-
komulag og afköst. Lagning
„hornsteins“ er nú orðið nánast
tákn og vígsla. Og sú vígsla
fer nú fram þegar sýnt er, að
allt hið margþætta kerfi starf-
ar á þann hátt, sem fyrirhugað
var, teiknað og útreiknað. Það
sýnir og sannar, að traustur
grundvöllur hefur verið lagður.
Það ber vott um „hornrétt“
starf meistaranna, og þá er
full ástæða til að fagna og
leggja hinn táknlega hornstein.
Svo hefði Njáll gert, sem fyrst-
ur hér á landi bar skarn á
hóla. Og táknlegt er það einn-
ig, að þessi athöfn ber upp á
sjálfan gróandann því hin
heilaga vígsla fer fram, þar sem
bóndinn dreifir áburðinum yfir
jörðina og hin skapandi öfl taka
til starfa.
Allur iðnaður og iðja hefur
farið stórlega vaxandi í land-
inu hina síðustu áratugi, en hér
er í fyrsta sinn stofnað til stór-
hvert að húsi heim, og þaðan
koma ljós hin logaskæru á alt-
ari hins göfga guðs“. Það finnst
máske einhverjum full hátíð-
legt, að vitna í þetta undur-
Bergmáli Jjefur barizt eftirfar-
andi bréf:
„Hinn 28. júlí 1951 — eða íyrir
næstum þreni árum — efndi bæj
arstjórn Reykjavikur til sam-
keppni um skjaldarmerki fyrir
Reykjavik. Verðlaunum var heit-
ið, 4000, 2000 og 1000 kr. fyrir
fagra ljóðalagsvers í sambandi bcztu tillögurnar. Virðuleg dóm-
við áburðarverksmiðju, en Jón-
as orti það um atkvæðisréttinn
og endurreisn Alþingis, og það á
við bæði samkvæmt efni og
uppruna, hvenær sem vér
gleðjumst sameiginlega yfir al-
þjóðar átaki og afreki.
Áburð er ekki að foragta!
Höfuðskepurnar vatn, loft og
orka hafa hér verið beizlaðar
til þjónustu við moldina, gró-
andann, Búkollu og Ljómalind,
landsins börn og íslenzka menn
ingu.
Eg árna Áburðarverksmiðj-
unni allra heilía í starfi fyrir
land og lýð.
íslenzka sýningin
í Brussel.
Hér fer á eftir umsögn holl-
enzlcs blaðs um vörusýnínguna
í Brússel lauslega þýdd og
stytt.
Það var í fyrsta sinn i sög-
unni, sem heild íslenzkra iðn-
greina tók þátt í vörusýningu
erlendis. Áður hafði verið hald-
in sýning heima fyrir.. Til-
gangur þessarar „frumsýning-
ar“ erlendis er látlaus. Athygli,
hefur verið vakin, að ekki að-
eins hjá almenningi, sem upp- j
götvaði að ísland er ekkert ó-
iðju. Hér hefst nýr kafli í iðn- , þroskað land með stöðugri
sögu landsins. Því fögnum vér I óblíði veðráttu heldur einnig
öll af heilum huga. Og þó er hjá þeim sem sérþekkingu hafa.
ekki svo ýkjalangt síðan að )Þeir hafa hér séð óvænta mögu-
„stóriðja“ hafði ekki á sér sem leika.
bezt orð. Það stafaði frá upp-
hafstímum vélaaldarinnar, þeg
ar starfsmenninrnir voru rétt-
lausir þrælar fjármagnsins. En
vaxandi mannfjöldi reis upp,
og sagði við þennan hugsunar-
hátt: „Þú heitir Gilitrutt!“ Og
nú dregur enginn í efa að at-
vinnuvegirnir séu mannsins
vegna. Því getum vér í ein-
lægni fagnað hinu fyrsta spori
út á brautir stóriðjunnar. Ork-
an er til hér í landinu, jötun-
afl. Vandinn er sá einn að
finna því hæfileg verkefni.
Vér erum fámenn þjóð, og
völdum ekki hinum stærstu
verkefnum, nema allir leggi
saman. „Sterkur fór um veg,
þá var steini þungum iokuð leið
fyrir; ráð at hann kunni, þó
ríkur sé, og hefðu þrír um þok-
að,“ Það eru samtök allrar
þjóðarinnar, sem hafa þokað
þessu verksmiðjumáli áfram
þangað „þar sem nú stöndum
vér“. Sá sem ekki hefur komið
hér tvö síðustu árin mun varla
þekkja Gufunesið aftur fyrir
sama stað. Slík afköst í bygg-
ingariðnaði hafa ekki þekkst
áður hér á landi.
Að vísu er forsagan löng og
margir ágætir forustumenn,1
sem ég skal hvorki nefna né
gera upp á milli, en það eru
einhuga samtök þjóðarinnar á
Alþingi, sem hafa reist hessa
stofnun til hagsbóta fyrir land-
búnað og þjóðarheild. Það sem
hér er unnið fyrir eina stétt
kemur öllum að notum.
ber lítið á hinum al-
gengu útflutningsvörum ís-
lendinga en þær eru iðnaðar-
og meðalalýsi, fiskimjöl og lýsi
til skepnufóðurs og nokkrar
tegundir af niðursoðnum vör-
um. Vikur hefur fram að þessu
aðeins verið fluttur inn frá
Þýzkalandi. ísland getur alveg
eins boðið þetta létta ein-
angrunarefni til notkunar í
steinsteypu. Slíka steina má
fá tilbúna, en hið Ijóga, malaða
efni kemur einnig til greina
sem útflutningsvara. Það verð-
ur að gera ráð fyrir að sam-
keppnifært verðlag megi finna,
þrátt fyrir há flutningsgjöld.
Nýjasta framleiðsla íslenzks
iðnaðar er tilbúinn áburður,
saltpétur með 33,5% köfnUnar-
efnisinnihaldi. — í framtíðinni! skjaldarmerki
mun verða framleidd fosföt og nokkurt Stolt,
möguleikar verða fyrir fram-
leiðslu ýmsra aukaefna.
Félag ísl. iðnrekenda í Rvík
sér um íslenzku þátttökuna í
Brússelsýninguhni-
uefnd skyldi dæma: Forseti bæj-
arstjórnar, fonn. orðunefndar,
forstöðumaður skipulagsdeildar
bæjarins og fulltrúar frá Banda-
lagi ísl. listamanna. Nefndin lét
svo frá sér heyra i blöðum og út-
varpi nokkru eftir að samkeppn-
isfrestur var útrunninn, á þá
íeið að margar tillögur hefðu bor-
izt og.margar mjög góðar og vel
gerðar, Endanleg afstaða væri þó
ekkí tekin ennþá.
Og tíminn leið —
Síðan eru liðin um ár,
Ennþá virðist dómnefndin velta
vöngum yfir málinu, enda þótt
tillöguhöfundum væri aðeins
gefnir 2 mánuðir til samkeppn-
innar og' það yfir sumartimann,,
ág.—-sept„ þegar margir eru í
s.umarfríum. — Nú er mörgum
spurn, bæði þátttakendum i sam
keppninni og öðrum borgurum:
Hvað líður þessu skjaldarmerkja-
máli? Hvenær ætlar dómneínd a'ð
útliluta verðlaununum?
Engin verðlaunaúthlutun enn.
Engin leið er að komast hjá
því að úthluta verðlaunum þess-
um. Fyrirvari var enginn tekinn
þar um í auglýsingu borgarstjóra
um samkeppni þesa. Það væru
því lirein svik ef verðl. yrðu ekki
v.ejtt, og þá líklega tilgangslaust
að stofna til samkeppni á ný i
neinu. Menn kæra sig ekki um
að vera gabbaðir. Margir kepp-
endur liafa liér varið miklum
tíma og' starfi til að gera tillög-
ur og er það þegar viðurkennt
a.f dómnefnd. En hvað dvelur
Orminn langa? Er kannske mein
ingin að greiða væntanlegum við
takendum verðlauna nokkurra
ára vexti af þessu fé? Raunar
væri það sanngjarnt. Er nú ekki
mál til komið og væri ekki við-
eigandi að háttvirt dómnefnd eða
fulltrúar bæjarins tækju nú rögg
á sig og' lykju þessu máli fyrir
10 ára afmæli lýðveldisins?
Nicaragua hefur slitið stjórn
málasambandi við Guatc-
mala, vegna þess, a?í þaðan
hefur verið stjórnað komm-
únistiskum áróðri í landinu.
Til Guatemala barst nýlega
vopnasending frá kommún-
istum.
Fulltrúar Frakka og Þjóð-
verja hafa náð samkomulagi
í grundvallaratriðum uin
Saarmálið, á grundvclli til-
lagna Evrópuráðsins, að þvi
er tilkynnt var í Strass-
bourg í gær, en nánara verð
ur ekki frá samkomulaginu'
sagt fyrr en ríkisstjórnir V.-1
Þ. og Frakklands hafa haft
Reykjavík vantar V
skjaldarmerki.
Yeiting verðlauna skuldbindur
auðvitað ekki lil að nota verð-
launaða teikningu óbreytta, enda
er það tekið fram i samkeppn-
isauglýsingu. — Hafi margar
góðar og listrænar tillögur bor-
izt, ætti bæjarstjórn þó að vera
mikið nær lausn málsins en áð-
ur. og árangurinn þannig að vera
launanna virði.
Fleslir stærri bæir eiga sér
og setja þar i
að gott sé og
táknrænt.. Það flýtir ekki því að
Rvík eignist skjaldarmerki, að
Sofið sé þannig' á fyrstu tilraun,
og það hvetur ekki menn ti! að
leggja höfuð sín í bleyti til góðr-
ar lausnar.
Vaki nú vaskir menn. j
Borxrári.“
Bergmál þakkar bréfið og kem-
ur því hér með áleiðis. — kr.
Ódýrir
drengjagúmmískór, striga-
skór barna frá kr. 18 parið,
kvenbomsur kr. 68 parið,
ennfremur ódýrir karl-
mannasandalar.
„Bera bý - bagga skoplítinn.; það. til nánari athugunar.. -i—*
Skóviímustofan
: Njálsgötu 25. Sími 3814.;