Vísir - 02.02.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 2. febrúar 1955
\TSIR
7
sást Eand í fyrsta sinn.
Wflis langaði tíl að lenda á Flint-
eyju, 5200 mílur frá Peru.
En extgiit. leiH var að áia'kía laExsi jiar.
.Hingað til hefi eg aðeins lýst
þvi; sem eg taldi sögulegt eða
hættulegt. Þótti mér sem les-
emfur myndi hafa nokkra
skemmtun af |>ví.
En lesi menii aðeins um á-
hættuna er hætt við að þeir
missi sjónar á þeii*ri ánægju og
gleði, sem svona sjóferö getur
veitt Yrði það þá mjög vill-
andi hugmyndir, sem lesendur
fengju um ferð þá er „Sjö litlar
systur“ fóru með mig á þilfari.
Fegurð sá eg næga og var oft
mjög ánægður á för minni.
Margir dagar voru hinir feg-
uretu, byr hægur og stöðugur
svo að ég 'gat siglt 15 til 18
mílur á sólarhring, himin-
inn heiður og hafið blátt og
glitrandi. Staðvindurinn hélzt
og skýin sigldu eins og í skrúð-
göngu upp himinhvolfi, alltaf
úr suðaustri. Um nætur var
ekfeert «e;n bvrgði mér sýn ti1
hins fagra alstimda himins, en
undir mér voru stórir fletir af
lýsandi deplum, — eg sigldi
eftir xnauriidabreiðuTium, eins
og,.á Iririiaíi. E« hef alltaf haft
yndi aí því að skoða náttúruna
umhverfis mig, en aldrei hefi
eg unað við hana jaín oft né
jáfn lengi í einu.
Oft var eg gagrrtekinn af
dýrðinni, sem eg sá umhverfLs
mig. Og þó að flekinn minn
væri klunnalegur, fannst mér
hann oft reglulega fallegur. Eg
hafði gert ýmsar tilraunir með
seglbúnaðinn og hafði stundum
5 segl udoí. Þótti mér þar for-
kunnarfögur sjón, á góðum
degi.
En svo 'komu aðrir dagár og
hafði eg þá oft áhyggjur af
því að hafa ekki leiði, Þegar eg
var knminn fram hjá Marques-
aáeyr’m 1á Uofeinn oft kvrr í
blæjaíogni. Hann vaggaði þá á
sjónum, en eg taldi klukkutím-
ana v til fárviðraárstíðin
næði mér.
1
Beð»ð bvrjnr.
Loftið var kyrrt og hljótt,
það marraði í blökkunum,
ségi'ásar sveifluðust til og frá
tilganeslaust og hvískrandi
þytrr barst frá seglunum.
Bráðum rennur bvrinn á aftur,
sagðí p» við siálfan mie-. régn-
skýjabólstramir hverfa og
hvít rr+íaskv koma aftur. E"
sigli ekki hraðar en sjór og
vindUr leyfa. Samoa verður að
biða.
18. september, á áttugasta og
áttunda degi eftir að sjóferðin
hófst hafði eg fyrst landsýn.
Það var ekki ætlan mín, að
sigla til Fiint-eyjar, en þangað
hafði eg borist, samt sem áður.
Eg stýrði í suðvestur eftir að eg
fór framhjáMarquesaseyjunum,
en svo oft var logn, að eg var
alveg á valdi hins suðræna
miðjarðar-straums. — (Hum-
boldtstraumurinn var nú langt
að baki) — flekinn barst að
eins svo sem 10 milna veg á
dag.-Svoleiðis bar það til að
Flint varð á vegi mínum.
Til þess að forðast eyjuna
hefði eg orðið að stýra mjög til
norðurs — en það hefði borið
mig burt frá Samoa. Þrátt fyrir
hætturnar vom það þrjú öfl,
^sem ráku mig til Flint. Eg hafði
haft mjög lítið af fersku vatni
eftir 6. ágúst. Éf til vill hafði
eg líka von um að geta náð í
kókoshnetur. Eg hafði nú um
langan tínia aðeins nærst á
ornmati, sykri og fiski ög ég
var sí og æ að hugsa um nýja
Ivexti. (Ávaxtahungrið var svo
nikið, að eftir að ég kom heim,
hef eg etið 2 -pund af eplum
daglega).
riskurinn
-ítinn hráv.
Eg hafði etið allan fisk hráan
eiginlega frá því skömrau eftir
' meríku. Eg hafði meðferðis
tvær oliuvélar, en báðar brugð-
ust mér og mér var ómögulegt
að gera við þær. Eg haf'ði
megnústu óbeit á því að leggja
mér til munns hráan fisk —
en þetta varð eg þó að læra.
Og það varð að vénju, eins og
svo margt annað, sem eg hafði
ekki gert ráð fyrir.
Eitt enn rak mig áfram til
Flinteyjar, að vísu gerði eg
mér það ekki fyllilega ljóst, en
líklega hefir mér þó þótt það
mest áriðandi áf öllu: Mig
langaði til að sjá land aftur —
sjá að það væri til I raun og
veru. ,
Það var áhættusamt fyrir-
tæki. Flint er tvö þúsund míl-
ur frá Hawai, 2500 mílur frá
Nýja-Sjálandi og 5200 mílur
Einn á fleka,... IV.
frá Perú. Umhverfis Flint eru
hvöss .kóralrif, sem teygja sig
langt út í sjó.
Þegar í fyrstu dögun sá eg
fugla. sem komu fljúgandi frá
Flint og sá eg það á stefnu
þeirra. Fjórum sinnurn klifr-
aði eg upp í reiðann og- litaðist
um hafið framundan. í fjórðu
ferðinni sá eg litla litlausa
klessu úti við sjóndeildarhring.
Þegai' eg kom að eynni sigldi
eg umhverfis hana og fór eins
nálægt henni eins og eg þorði.
Eg skoðaði hana í sjónauka í
þeirri von að eg sæi einhvers
staðar „hlið“, sem sigla mætti
gegnum. Rifin virtust óslitin.
Loks komst eg að þeirri niður-
stöðu, að þarna væri óhugsandi
ð ’
hafði fasið í að sigla ksingum
eyna og nú var sólin að ganga
til viðar. Það var því auðvelt
að taka ákvörðun — eg, hvarf
frá og sigldi beint í yestur.
Nú voru 1200 mílur :til .Sa-
mao aðeins — og var það ekki
mikið í samanburði við alla
þá vegalengd, sem ég haf.ði fal'
ið. Þegar nóttin kom hvarf
Flint bak við nætúrskýin, ó-
snortin og einmana. Eg var
dálítið einmana, líka.
Hinn 15. sept., áður en eg
kom til Flint, háfði breytiríg
orðið á ýmsu. T. d. hvarf fisk-
urinn að mestu úr sjónum.
Nokkur huggurí var mér þó í
því, að 5. sept. var eg kominn
eins langt og Kontiki fór árið
1947. Eg hélt'för minni áfram
í nánd við hinn víðáttumikla
eyjaklasa er var á langri leið
í suðurátt áður en eg kæmi til
Samoa, ' / '
Um þétta leyti hafði eg mest-
ar áhyggjur af balsabjálkun-
um, sem báru flekann. Þeir lágu
svo djúpt í sjónum — mikíu
dýpra en þeir áttu að liggja.
Mér kom það svo fyrir sjónir,
sem þeir lægju 8 þuml. dýpra
í sjó en þeir gerðu þegar eg hóf
ferðina.
Þegar eg kom til Samoa 15.
október, sagði eg embættis-
mönnum þar, að nú væri aðeins
12 til 3 þumi. af balsa-bjálkun-
j um ofansjávar og væri því bezt
að taka flekann strax á land.
Fksmenn í samtflnpm
Opið bréf fiS allra
um deálu myndlistarmanna.
Aðalfundur Félags ísl. at-
vinnuflugmanna var haldinn
sl. föstudagskvöld. Stjórnin
var öll endurkosin samhljóða,
en hana skipá:
Gunnar V. Frederiksen, for-
maður, Björn Guðmundsson,
gjaldkeri og Stefárí Magnus-
son, ritari. Méðstjómendur:
JóHannes Markússon ög Svérr-
xr Jónsson.
Meðlimir féiagsins eru nú
43, og starfa flestir þeirra hiá
Flugfélagi íslands h.f., og
Loftleiðum h.f.
Eins og er standa yfir samn-
ingar' við fJ.uofélöein
beitir sér eins bg áðut- f'-rir
bættu örvErgi flugsins í heild,
lsafu„. ■ .ijit iji-x.. ió, stau VVillis hafði jafnan Qg fylgíst með öllum nvr*iííuni
bundið, er liana .víldist eða maíaðist. aviði flúgtrokninnar
Vísir er ekki sammála grein-
arhöfundi í öllum atriðum, en
finnst þó ekki ástæða til annars
en að Ijá honum rúm í blaðinu
fyrir eftirfarandi grein. — Ritstj.
Ljóst er að Alþingi íslendinga
er ekki hæfara eiv íslcnzkir
myndlistarmenn til að vita og
ráða fram úr málum þeirra.
í sl enzk i r rny ndl i starm e n n,
troystið A eigið vit og leysið
deilu ykkar þann veg að öllum
sæmi ’samstillingin.
Greinritará gczt að fella her
inn cftirfarandi úrdrátt úr sam- 1
nefndri grein er hann reit í Vísi
8. nóv. 1954.
Grein sú er tilraun tii sam-
stillingar og örfunar, til sameig-
inlegra athafna listamanna, ráða- ^
manna þjóðmáia og almennings i
til eflingar gildis og almenns
gagns lista í þjóðfélaginu.
Persónuiegt og hálfpólitískt
samband við féiagsmál mynd-
listamianna í stað samstillingar
um mál stéttarinnar og hugsjón-
ir myndlista vii'ðast urn skéið
slcfna málum þessum í skaðlegt
öngþvciti. Stéttin er ,,cnn“ oin
en en félögin þrjú og ósamstiilt.
pcssu ástandi tii úrbótar var
till. í niðurl. greinarinnar í Vísi
8. nóv. um framtak ríkis og ba'j-
ar til byggingar listaýningarhúss
fram borin í trausti réttsýnnar
visindalcgrar frjálshvggju, seni
grundvöll ísl. löggjafar og kennd-
þroska þjóðfélagsmálanna, fyrir
iýðfrjálsum mannréttmdum. þá
hvat.ti ekki hvað sízt opinbcr
yfirlýsing lýðra'ðissinna um
skilning þeirra á sérstöðu lista,
í þjóðfélaginu „i'íkið á að styrkja
listimaj’ cn ekki stjómina."
íslendingar, byggið yfir
listina! Listaniennirnir eiga
að gefa góða fyrirmynd. Lát-
um hugsjónir Kjarvals og
listinnar fá bústað meðal
okkar. Gerum svo sem okkur,
honum og litinni sæmir.
íslenzku jóðarinnar bíðá í
þessu rnáli, og öðrum skyldum,
mikil og göi'ug blutveik, sem
hún vcrður að levsa, vilji hún-
vinna fvrir nafngiftinni, raenn-
in"arþjöð.
ísleudingar cigá góðc. og giæsi--
loga grein á meiði heimsliók-
menntanna, skapaða á miðöki-
um, þar sem sigur og samfiljóm-
ur sagnanna e.r. Slíkt er þakkað
afreki cinstaklinga og gla’silegri
þjóðnvcnningu, lífsspeki og
fornra fræða.
Ef íslendingar, í dag, oiga að
skipa sér líkan sess meöal þjóða
lieims, þ.á verðnr það cinkvm á
sviðum andlegrar menningar.
Til þess að svo verði þarf þó sam-
stilltan skilning þjóðarhoildar-
arinnar. Alménnri efnahagslegri
velmegun ber að fagna en minrí-
ast, að áúður er valtastur virín
en andlc.g verðmæti, eignir, sem
eigi verða frá iríanni teknar al-
gildi og varanleg. þessu líkt er
okkui' kenht og margm manna
raun. í. samræmi við þetta og
áðumefnt hhitverk ísiendinga
verður að gera ganlfekftr að þvf
að skil'a oy styrkja frekar is-
•1‘épzká mennirígu, törf bennar
og vöxt. þegar í dag þarf að gera
sér gi'ejn fvrir hyað er. korríx
þarf og koma mun í hánustu
framtíð nsr í samræmi bnr v’ð
rivi beorar að taka þessi mál ör-
uggari tökum til úrlausnar.
Einkum reynir hér á í'éttam
skilning og einingu listamanna„
þeir cru fyrinnyndir. Myndlist-
arfélögin eru tvö, það er stað-
reynd. Megi draga .ályktun af
frettum daglblaðanna, þá erí æti-
un félaganna sú sama, að byggja.
hús yfir sýningar og e. t. v. fara..
fram á styrk ríkis og bæjar til
íramkvæinda.
Hvei'su lágkúrulegri musterb
listarinnar verða ekki þessi hús,.
heldur en ef gerð væri samræm-
ing félaganna. um byggingu eins-
veglegs lmss, sem ríki og ba'r
liefðu sinn hluta í, listaháskól-
ann.
Nei, myndlistafélögin yerða
liér að stíga fyx-sta skrcfið, sýna..
samviimu í þessu máli, þótt ann-
ars kunni margt að bera í milli.
Annars rísa hér í bæ tvö hús-
tákn sundrurþykkis í stað veg-
legt musteris listsýninga. Skapa
einmgu um listina og liennar
mál.
Hefi nýfrétt frá stofnun þriðja.
myndlistafélagsins er ncfnist.
Óháðir myndlistamcnn.
þetta sýnir enn betur hve þörf
tákns til samstiilingar vh'ðist.
hér vant. Takist ekki samstarf
myndlistamanna um þctta inál„
þá er tillaga mín, að ríki og'bær
taki í taumana og byggi sjúlít
lmsið þegnanna og listarinnar
vcgna.
Samþykkt Alþingis um 100
þús‘ kr. styrkveitingu, vegna.
þátttöku ísi. myndlistamanna f'
samnori'ænni listsýningu í Róm,.
staðfestir að valdhafaná-skortir
ekki viijann. En meðfylgjandr
skilyi'ði — „Fjárlög 15. gr. XLTV
.... enda annist 2 fuiltrúar Fc-
iags ísl. mynd 1 istarmánna, 2 full-
trúar Nýja myndlistarfólagsins
og 1 fulitxúi félagsins Óliáðir
listamcnn myndaval og aðra r
fraríxkvæmdir," sýría ljóst að
voitcndur skoi'tir tvímælalausT,
þekkingu og vit, vit til að veita
þann veg er að gangi megi kómá..
Jxeir virðast hér hafa vikið út
af venjulcgum lýðræðislegunr
stai’fsgn.uidvelli sýnum.
j Skilyi'ði þessi er óþarft a5*
! ræða, þau bera vitni um leyfar
hugarfars er taidi alla listameim
liálfmanni-éttindalausa lassxi-
ji'órta og hreppsómaga í stað 8.5'
sýna skilning á að myndlistar-
rnenn eru vaxandi stétt í þjóðfé-
laginu.
L’ndirritaður mótmælir harð-
lcga hér með áðurgreindum skil-
yrðum Alþingis sem og andu
þeiri-a.
Jafnfi'amt mótmæli ég þeim ei’
lýst ivafa velþóknun og stúðn-
ingi . sýnum við þcssi skiiyi'ði
Alþingis, þykir slíkt bei'a vott
,um sljóá kennd og skilning mála...
oðxnm kosti vott um siðveilt
hue 'rríu'.
Að lokum tel ég túlkun á deilu
mvmilistame.n’'a i dagbiöðunum
ófxillnægja.ndi, meðferð eðlis
: deilunnar ólj 'st og jafnvel vill-
andi. Hlutur þjóðarinnar cr því
j ef t.ii vill þar mest fyrir boi’6'
borinn þar senx málið er í ciag-
Iblöðunum fyrst og fremst til þcss
i að þ.ióðin fremi og gct.i gei*t sér
þar um s’álfsta'tt siðgæðismat
eirs oít hjir er óbeint farið fi'amá.
Gréfnai'böfundur hefur í liyggjv;
að trera þessxx máli nánari skil
í dagbiöðunum á nasstunni.
Gunnar S. Magnússon.