Vísir - 21.03.1955, Blaðsíða 5

Mánudaginn 21. marz 1955.
íhi
Finnbogi Guðnwndsson:
ara
reynsSa af útgerð vÍKstrimanfia.
gjaldþroti, þráit fyrir smánar-1 veiðum öll árín frá 1927-—1930»
verð á hráefninu til útgerðar- að undanteknu einu aflabrests
manna og sjómanna. 1 ári á síldveiðum. En þrátt fyrir
Á þessum árum var stofnað þessa miklu aflamöguleika var
til samvirmuútgerðarfyrir-; öll útgerðin rekin með miklu
tækja víða um landið og nutu tapi. Vélbátaútvegurinn fékk
þau sérstakrar fyrirgreiðslu skuldaskil á árunum 1936 og
ríkisvaldsins. I 1937. Úr skuldaskilasjoði fengu
Flest þessara fyrirtækja gáf- lán eigendur að 217 fiskiskip-
ust fljótlega upp, þar sem af- um og reyndust skuldir þéirra
|koma þeirra varð allstaðar samtals kr. 9.659.000 en eftir að
Mörg undanfarin ár hefrn- starfa og hefur það skapað mér j atvinnu. Eg sagðist vita um miklu verri en hjá einka- kröfuhafar höfðu gefið eftir kr.
bæði vélbáta-og togaraútgerð- mikla lífsreynslu. Eg hefi meira marga jafnaldra mína, sem . rekstrarútgerðinni, j 4.743.000 eða 50% af skuldun-
að segja verið sjómaður í þjón-
ustu Alþýðusambands íslands,
en þeir munu ekki margir, sem togaraeigendur myndu ekki aðist gjörsamlega,
nota gróðann til þess að auka Stofnað var til útflutnings á fengu ekki skuldaskil og miik-
útgerð sína, heldur myndu þeir ísuðum fiski í stórum stíl undir ( ill fjöldi línuveiðara var
fyrst og fremst nota liann til yfirumsjón Skipaútgerðar rík- | gerður upp á annan hátt, þ. e.
v, - isins. Útkoman á þessum ís- j með gjaldþrotaskiptum eða
sú,
in verið rekin með stórkost-
legu tapl.
Fulltrúaráðsfundur Lands-
samband ísl. útvegsmanna, sem hafa fengið þá reynslu og enn
haldinn var í lok s.l. mánaðar j eru til frásagnar.
lýsti því yfir, að yrði samið
um kauphækkanir án þess að
bæta útgerðinni jafnhliða út-
gjaldaaukninguna, sem af þeim
stafaði, Væri bæði vélbáta- og
togaraútgerðinni íþyngt svo, að
ekki væri kleift að halda út-
gerðinni áfram. Var þetta til-
kynnt deiluaðilum í kaup-
deilunni og ennfremur Alþingi
og ríkisstjóm.
f tilefni af þessari yfirlýs-
ingu útgerðarmanna, hefur
„Þjóðviljinn“ ráðist með alls-
konar brigslum að útgerðar-
mönnum og sagt að allir myndu
fagna því, að þeir legðu árar
í bát.
Þetta gefur tilefni til, að
rifjaðir séu upp ýmsir þættir i
sögu útgerðarinnar og minnst
30 ára reynslu af
vinstri manna.
myndu fagna því, að geta kom- j Tilraun ríkisreksturs tog- um, höfðu þeir samt eftir
ist á togara. En þeir sögðu að ara (Þórsútgerðin) rriisheppn- skuldir, sem námu 85% á móti
eignum. — En togaraeigendur
þess að eyða í veizlixhöld og
allskonar óhóf. | fiskútflutningi varð sú, að samningum við skuldaeigendur
Afkoma togaranna mun hafa ‘ útvegsmenn og sjómenn, sem; án þess að fá lán úr skulda-
Vertíðina 1923 var eg á m.b.
Stakk, sem var gerður út í
Sandg'erði af Alþýðusambandi
íslands og var í eigu þess. Afli . _________________ r .. _ ,,, .... _ .
bátsins 'varð ekki mikill, enda verið góð á þessum árum, eink- ^tu „sannvirði iy rir skilasjóði, Ekki er fjarri lagi,
var útgerðin ekki með neinum um 1924, sem var mjög gott flsklnn> ^'e' 56111 alSan6s reikna með, að á þessum
sérstökum myndarbrag og það afláár og afurðaverð hagstætt. Þe6ar kostnaður hefði áium hafi Verið strikaðar út á
jaínvel þótt miðað væri við Hinsvegar geri eg ráð fyrir að 1 erl<" 8re'‘ddur, fengu undan-
þeirra tíma venjur. Alþýðu- útgerð m.b. Stakks hafi orðið tekningariítið ekkeit fyrir fisk
sambandið keypti mestan eða Alþýðu.sambandinu til tjóns, ■ sinn; ^V1 sÖluandvirðið
allan aflann af skipverjum. þótt við sjómennirnir á honum fór 1 ílutn‘ngs_ og sölukostnað,
Ekki man eg vefðið. en senni- bærum ekki meira úr býtum,
lega hefur það ekki verið mjög en fyrr var sagt.
hátt endá varð hluturinn ekki j Togararnir voru miklu af_
nema nokkur hundruð kronur kastameiri atvinnuteki en m.b.
Stakkur og gátu skilað eigend-
um góðum arði, þótt þeir
greiddu sjómönmun margfalt
á við það, sem fékkst í hlut á
m.b. Stakk.
Sendur var heill skipsfarmur af
frystum fiski til U.S.A., en út-
koman á því varð sú, að fyiir
yfir vertíðina, eða rúmlega fyr,
ir fæðiskostnaði. En um vorið
að lokinni vertíð komst ég á
togara um 3ja vikna tímabil
og á þfeim stutta tíma bar eg
úr býtum mun meirá eh eg
útgerð hafði haft á m.b. Stakk alla
vertíðina í íjóra mánuði.
Árið eftir var eg um 9 mán-
uði á togara og hafði kr. 6—
7000 yfir tímabilið auk fæðis og
var það gott á þeim tima.
Endumýjun
j togaraf lotans
1920 til 1928.
Þessi góða
afkoma togara-
einhvern hátt 7—8 milljónir kr.
af skuldasöfnun útvegsins og
er það engin smáræðisupphæð,
þegar athugað er, að í skiþástól
útgerðarmanna og fiskverkún-
arstöðvum með húsum og nauð-
synlegum útgerðaráhöldum lá
þann farm hefur ekki enn þá innan við 20 milljónir króna.
komið greiðsla til landsins svo En þessi skuldaskil dugðu
eg viti til.
skammt, þar sem áframháld-
1939 er gengisleiðréttingin var
gerð um' leið og þessi vinstri
samstarfsflokkar gáfust upp.
Um hagnað af togaraútgerð fnf teprdfetur varS'^at rú
var nú ekki lengur að ræða,
þvert á móti varð nú stöðugur
taprekstur. Sama er að segja
um aðra f ramleiðslu atvinnu- j
vegi, allstaðar var um halla- Vinstri pólitík,
rekstur að ræða. Engin fram-j Þrátt fyrir mokafla eir.s og
leiðsla gat borið sig, fyrir þvi fyrr er sagt höfðu hlutarsjó-
. _ ... , var séð með rangri gengis- menn mjög lélega afkomu, eða.
eigenda varí td þess að mikn skráningU) rongum viðskipta_ 100_300 kr. á mánuði og þaS
au ning \ai a ogara o anu "j aðferðum, haftafyrirkomulagi aðeins yfir þau vertíðartíma-
a þessum arum Ánn 1920 til #g, ^ & fram. bil> sem bezt aflaðist í aflasæl-
,. , . _ r, , ' lelosiuna a ymsan hatt, ustu verstoðvunum. En þar sem
41 togan. En Alþyðusambandið, , . „ .. . ... .
_ , , j lakar aflaðist, nægði hlus.uxmtt
hætti við sina utgerð og hefur i . ,
j Skuldaskil tæpast fynr fæðiskostnaði. —
ekki tekið þatt i henni siðan. ,. ......... „ • ,
„. _ , : mvegsms, Landbunaðurmn bjo við mikla
Goður hagur togaranna og1
Alyktun
fulltrúarráðsfundai; L.Í.Ú.
Einn af þessum rithöfundum
„Þjóðviljans“ Iæíur sem honum
komi það á óvart, að útvegs- 1
menn geti ekki haldið áfram Pólitískur
rekstri, ef framleiðslukostnað-j aroour‘
ur hækki frá því sem nú er, þessum árum var Alþýðu-
nema þeir fái þann kostnað sambandið og Alþýðuflokkur-
upp borinn með framlagi úr inn eitt og sama fyrirtækið og —- uagur .ogaraxum ug, A þe#um árum var íiski_ ■ erfiðleika á þessum arum og
ríkissjóði, leiðréttingu á geng- j var rekmn nukl11 politiskur Þar a 61 an.1 10 Snn Þeuna> gengd við iandið mikiu meirien varð að fá kreppuhiáip á ýms-
áróður meðal launþega til sjós varð td þess, að múuð Úor|verið hefur nú um skeið. Það an hátt, encIa urðu þá iitlar
má segja að mokafli hafi verið framfarir hjá honum. Engir
bæði á þorskveiðum og síld- riýir togarár komu til landsins
isskráningunni Oða á annan
iiátt. En þó þessi maður hefði
ekkert lesið og ekkert séð nerna
Illu heilli urðu þau pólitísku
öíl mjög sterk, sem ekki gátu
þolað, að undirstöðuatvinnu-
vegir þjóðarinnar hefðu viðun-
andi afkomu. Alþýðuflokkur-

og lands. Forustumenn aíþýðu- færðist í allt efnahagslífið og |
samtakanna, sern um leið voru allur hagur og lífskjör þjóð- I
„Þjóðviljann“ á undanfömum í°rusla AJþýðuílokksins, létu arinnar fór mjög batnandi. En
mánuðum, hefði hann þar getað kanna pólitiskar skoðanir sjó- Þessi þróun fékk því nuður
fengið nægar sannanir fyrir ( manna og ef þeir voru ekki ekki lengi að haldast.
nauðsyn og réttmæti fyrr-! Alþýðufloklcsmenn, 'var allt
nefndar samþykktar L.Í.Ú., svo sem hægt var, til þess að Vinstri stjórn tekur við. —
mikið hefur þar verið rætt um snua þeim. Eg var einn af Ilallar undan fæti.
erfiðleika útvegsins. j þeim, sem ekki trúði á kenn-
j ingar þessara manna og fór
Útgerðin er nú starfrækt ekkí dult rheð það, enda vórú
með ýmiskonar fyrirkomulagi,: gerðar miklar tilraunir fií þesS
bæjarrekstri, samvinnufyrir- að liafa áhrif á mig I því efni.
kömulagi, hlutafélögúm eða • Eg var í Sjómannafélagi inn efldist nokkuð og myr.daðr
einstaklingum og eru stjórn- Reykjavíkur. Éitt sinn var eg I ríkisstjóm með Framsóknar- j ^
endur fyrirtækjanna úr 'öllum boðaður á íund forustúmanna j flokknum 1927 og hélzt sam-
stjórnmálaflokkum, einnig úr þess og þar gerð ítarleg tilraún' starf þeirra um stjórn landsins- l.ýj
Sameiningarflokki Alþýðu, til þess að breyta pólitískum áð mestu óslitið frá þeim íima fíji
• Sósíalistaflokknum. j skoðunum mínum. Mér var til 1939. Framsóknarflokkur- !Sj
Enginn ágreiningur varð um sagt að eg ætti að vera í Al- inn var mjög róttækur á þeim r||
fynmefnda samþykkt fulltrúa- þýðuflokknum vegna' þess, að tíma og má segja, að úm sann- jgg|
ráðsfundar L.Í.Ú., heldur var hann berðist fyrir bættum I kallaða vinstri stjórn hafi ver-
hún samþykkt af mönnum úr, kjörum mínum og annara sjó- ið að ræða. Eitt fyrsta afrekið.
öllum flokkum og-er mér ekki mánria en togáraeigendur árð-, var a'ö stofna Síldareinkasöl- ;|
kunnugt um neina útgerðar- rséndu mig og aðra sjómenn.
rirenn eða stjórnendur útger'ð- Eg sagði þeim írá kjörum mín-
arfyrirtækja, sem treysta sérlum á m.b. Stakk hjá Alþýðu-
til að starfa með hækkuÖúm' sambandinu og svo til Saman-
útgerðarkosínaði frá því, sem I burðar frá því sem greitt var
nú er, án .þess að fá til þess j á tógurunum. En þeir sögðu að
áuknar tekjur, nema þá Hanni-
hál, forseta Alþýðusambands-
VORDRAGTl,lr
fjölbrey
EROS !-'J
■8
• rrrís f

Ue.

mmw
togaraeigendur græddu stórfé
og gætu greitt enn hærra kaup.
ins, ef hann er enn í stjórn út- Eg sagðist vera ánægður xneð;
gerðarfyrirtækja.
Sjómaður á útgerð
Alþýðusambandsins.
Mér fimtst rétt að upplýsa
ofangreindan greinarhofund'um
það kaup, sem' eg hc-fði á íe
aranum og eg vissi ekki tii, að
hægt væri að fá hærra annars-
staðar. —- Ei togaraeigendur
græddu,þrátt fyrir áð þeir igæíu
unnar, sem starfaði 4 ár með
mestu endemun og endaði með
gjaídþioti. Eitt árið;'greiddr
eínkasálan aðéins kr. 2j00 fyr-
ir úppsaltáða saltsildí
Af 3000 tunnu söltuir hiá : ki vi'
nema hásetahluíur rvð. '.•-
lir. 120.00 eca sem ■- ;-.r ■ il
05,-00 á máriuði þg af því. urðu
þeir. a'ð fæða sig. Það segir sig
rjálft, að taprekstur útvégsins
\:arð jgífurlegur. Hjá einkrnöl-
únni var ófyrirgefanlrgur
trnssáskapur un\ vörúvöiidun.
IS

m
gneitt mér 'og cðrum svena hátt óhóflégúf kostnaður, óheppil
að-eg'hefi verið til sjós og það kaúp, þá væri það gott,.því að innkaup og óskiljanlegt ólag á
senriílega lengur en nokkur j þá .gætu þeir keypt fteiri tog-
þ6irta> eéhi -við itl>|óSvil|raa,'iaiM «g íleiri fengið svbna góða
afurðasölunni. — Einkasölimni
iauk með iniUjónatöpuua og
Lúí'ifirstríeti 4.
ím\ 3350.