Vísir - 16.05.1955, Qupperneq 9

Ménudaginn 16. maí 1565. VÍSIR ,|L

SAGA ÍSLENDINGA
Út er korr.ið úttunda bindi af
Sögu íslondinua, fyrri bluti,
ritaS af Jóna^i Jónssýni ixá
Hriflu. Þetta bvndi fjallar um
túngbilið 1830 1874,
baráttu lil að endurheimta úr
hondum danskra stjórnarvalda það sjálfstæði, sem isienzka þjóðin seldi
í hendur Hákoni gainla á Þing.veili árið 1262. Þjóðhátíðarárið 1874 verða
þáttaskil í frelsisbaráttunni, er Kristján IX. færir íslendingum nýja stjómar-
skrá, og litlu síðar lýkur stárfsdegi Jóns Sigurðssonar.
Bólc þéssi er 464 bis., prýdd 84 myndum. Hún hefst á írásögn af dönskum
•vgldamönnum'' og.. s.tjórnmákibgráttu þeírra, en fjallajr síðan. einkanlega
um ’menningarsögu ísiendihgá á þessu tímabili: lrirkju, skóla, skáld, rit-
höfunda, vísindamenri- o. s. írv.- í síðara hlnlá þessa bindis verður m. tí.
lýst dómsmálum, heilbrigðismálum, atvinnuháttum, verzlun og sagt nán-
ara frá írelsisbaráUunni. Þeir, scm eiga iyrri bináin (4., 5., 6. og 7.), eru
Jbeðnir a5 vitjcx sem Íyrst þer-ra nýja blndis.—- Bókin kostar íyrir félags-
menn kr. 75.00 heft, kr. 100.00 í reicinbandi og kr. 130.00 í skinnbandi. —
Enn er hægt að fá fyrri bir.di Sögu íslendinga. Fimmta bindið er þó upp-
sált, nema í skinnbgndi. Öhætt ©r íyrir mer.n að kaupa 4., 6., 7. og 8. bindi,
þótt þeii fái eldki nú 5. bindið. þar sem þa'ð' verður vaíalaust endurpreniað
og Þ']oðvinaíélagsins,

eru erfi-ðar vegna fjaillendis uffl
miðbik og allan suður-hluta
landsihs og 3 ámbrauiarkerfið
um þessa landshiuta er mjög
strjált og ófullkomið, en aftur
á móti sæmilegt á sléttuimi
norður í landinu og eins í vest-
urhlutanum sem liggur að landa
Allssíaðar armarsstaðar var! mærum Ítalíu og Austurríkis.
það sama sagan að menn voruj í heild koma 4.6 km langar
að pjakka með skóflum og járnbrautarlínur á hverja 100
hökum og mvija grjót niður íj ferkílómetra og er það nálægt
smáagnir með hömmm. Yfir- þriðjungur þess sem gerist t. d.
Júgoskviuþættir....
(Framh. af 4. sí3u)
er að leg.gja steinsteypta ak-
braut suður ströndina, sá eg
unnið með stórvirkum vélum.
leitt virtust mér vinnubrögðin
þar í landi standa vinnubrögð-
um, okkar Islendinga aldar-
fjörðungi aftar.
Á hverjum degi urðu vega-
vinnuflokkar á leið okkar með
í Þýzkalandi. Árið 1951 ferð
uðust 169 milljónir farþega
með járnbrautum í Júgóslavíu
skapi, ,nema ,ef síður vseri. En
fylgismenn' Titós telja það að-
eíns stundarfyrirbæri, harrn
verði að leggja hart að fólkinu,
láta það vinna fyrir lítið kaup
og búa við þröngan kost á með-
an hann er að koma atvinnu-
vegunum á réttan kjöl og skipu
leggja endureisn landsins. Ó-
trauður aðdáandi stjómarstefnu
Titós sagðist verða að játa þá
ömurlegu staðreynd, að foring-
inn hefði fólkið á móti sér, það
væri óánægt og fyndist það búa
við erfiðari lífskjör en áður. En
óánægja þess stafaði af þröng-
sýni — af því að það vissi ekki
hvað fyrir Titó vekti og að all-
ar fórnir fólksins í dag væru
þjóðarheildinni til gagns og
og er það um þreföid hækkun
íarþegafjöldans fá því fyrir
stríð. En árið eftir, eða 1952,
fleiri eða færri einstaklingum1 lækkaði farþegatalan niður í
í hverjum hóp. Yfir hverjum' 104 milljónir, en orsökin til'kæmu framtíðinni til góða.
hópi var verkstjóri, sem auð- þessarar miklu fækkunar frál Við annan mann talaði ég,
kenndur var með kaskeiti og ári til árs var hækkun far- sem var ákveðinn andstæðing
rauðri stjörnu framan á ka- gjalda. ur Titós. Hann sagðist að vísu
skeitinu, Þessum verkstjórum Árið 1950 voru í allri Júgó- ekki mega það og ef það vitn-
hafði sýnilega verið gert að slavíu aðeins rúmlega 20 þús- aöist að hann segði meiningu
.skyldu að heilsa öllum bílum und bílar til, megnið vörubílar
að hermannasið meS því að og þá kom 1 bíll á hverja 650
eftir.eigín geðþótta. Hann sagði
áð gífurleg íátækt ríki meðal
almennings, en hinsvegar væri
tiltölulega fámenn klíka stjórn-
argæðinga, sem veltu sér í pen-
ingum og gætu leyft sér hvað
sem þeir vildu. Út af þessu öllu
væri mikil óánægja ríkjandi í
garð Títós.
í Júgóslavíu kostar eitt kíló
af kjöti jafn mikið og dagkaup
verkamaims er, eða 220—250
dínara. Meðalverð á lifandi fén-
aði er sem hér segir: Kindur
(ær) kosta um 5 þúsund dínara,
kýr, 30 þúsund, uxar 60—70
þúsund og hestur 50—100 þús-
dínara eftir stærð og kyni. Þar
í lancLi kostar tilbúinn karl-
mannaf atnaður 1400—2000
dínara, skófatnaður 2—3 þús-
und dínai'a, skyrtur 900 dínara
og þar fram eftir götunum.
Miklir verndartollar- eru á inn-
fluttum vamingi, sem fram-
leiddur er annars í landinu
sjálfu og lúxustollar á öðrum
varningi, sem ekki telst til
nauðsynja. Þannig urðum við
að borga fyrir 4 lítra brúsa af
smurolíu um það tífalt verð á
við það, sem gerist á íslandi og
Agfa-filmur (6X9) stærð sá eg
í búðargluggum fyrir sem svar-
ar 35 íslenzkum krónum.
bera henaina upp að húfuder-
inu. Eða ef til vili hafa þeir
haldið að inni í bílnum kynni
íoringinn sjálfur eða einhver
sendimanna hans að leynast og
þá væri vissara að hafa vaðið
fyrir neðan sig og sýna til-
hlýðilega vú'ðingu.
Konur við
vegagerð.
Þess má geta að kvenfólk
vinnur jöfnum höndum að
vegagerð sem karlmenn, en
venjulega vinna þær í sérhóp-
um og ■ þar sem við sáum til
undir stjóm karlmanna. Á
morgnana,: skömmu fyrir kl.
6, sá ég hópa karla og kvenna
íbúa, en í Bandarikjunum 1 bíll
á hverja 3 íbúa.
Flugsamgöngur ura landið
eru mjög takmarkaðar enn sem
komið er, en hafa þó stórum
aukizt í stjórnartíð Titos, enda
hefur aflri flugtækni stórfleygt
fram síðustu árin og því raun-
verulega ekki unnt að gera
neinn skynsamlegan saman
buð á afköstum flugvéla fyrir
stríð og nú. En þrátt fyrir aukn
ar flugsamgöngur ferðuðust þó
ekki nema 61 þúsund manns
með júgóslavneskum flugvél-
um árið 1952 og myndi okkur
íslendingum ekki þykja það
mikið. Sjálfum mun Júgóslöv-
um þykja þessar tölur næsta
sína um stjórnarfarið í land-
inu, myndi það ekki aðeins
kosta sig atvinnuna heldur og
líka þrælkunarvinnu og fang-
elsi. Þessi maður var járnbraut-
arstarfsmaður, kvæntur og átti
eitt barn. Hann sagðist ekki
geta unnið fyrir konunni og
baminu með kaupi sínu. Hanti
sagðist verða að láta hana
vinna fyrir sér sjálfa uppi í
sveit og ekki geta heimsótt
hana nema um helgar eða þeg-
ar hann ætti frí.
Dýflissa fyrir að
taia þýzku.
Samtals kvaðst þessi maður
hafa unnið 16 ár sem járnbraut
arstarfsmaður bæði fyrir og
ganga með skóflur eða haka i láSar °g hafa re>'nt að auka eftir stríðið en í bvrjun þess
um öxl til vinnu og 11—12 farþegafjöldann með því að
klukkustundum síðar mætt-
um við hópinum, þar sem þeir
komu frá vinnu sinni og löll-
uðu heim í þorpin sín með
verkfærin aftur á öxlunum.
Sums staðar uröu umferðar-
truílanir á Leið okkar af völd-
um vegageröar. Þannig urðum
við á
2 klpkkustundir eftjr
því að mokað væri með skófl
um af 5 eða 6 járnbrautar
lækka fargjöld. Júgóslavar ann
ast millilandaflug til Austun-ík-
is, Frakklands, Sviss og Grikk-
lands.
Siglingar og
hafaarborgir.
Samgöngur eu tiltölulega
yar hann tekinn til fanga af
Þjóðverjum og haldið þar til
styrjaldarloka. Þegar hann kom
heim ti.l sín af.tur, kvað hann
sér hafa orðið það á að tala ein-
hverntíma þýzka setningu, en
fyrir bragðið var hann rekinn
úr vistinm og varpað í dýflissu.
Þá var það allt að því dauða-
einum stað að biða;. beztar a sjó. Strandlengja Dal- Isynd að mæla þýzlrt orð af
matíustrandarinnar er löng og JUm, en nú segir enginn neitt við
Júgóslavar ráða yfir álitlegum þv{ lengur og Jiígóslavar eru
skipastóli. Alls áttu þeir árið jafn vingjarnlegir við Þjóðverja
vögnum, sem flutt höfðu sand 1950 ura 125 flutningaskip yfir sem aðra.
og möl til ofaníbuðar í veg'.j 100 rúttósmál. að stærð, þar af J Þessi náungi sagðist
19 skip sem vcru yfir 5000 lest- 3000 dinara*) í mánaðarlaun,
ir. Árið 1951 voru 60% af öll- , en þag er nokkru hærra
um aðfluttum vörum til lands- j verkamannakaup, því þeir hafa
ins svo og útflutningsvörum um 220—250 dinara á dag miö-
ílutt á skipum, en hitt að mestu 1 að við 60 vinnustundir á viku.
leyti á járnbrautum. Aðal hafn- j Verkstjórar hafa um 7000 dírí-
En bráðabirgðavegur hafði á
meðan verið lagður eftir járn-
brautarteinunum og hann var
lokaður klukkustundum sam-
an meðan á þessu verki stóð.
En þrátt fyrir aðgerð'ir síð-
usfu. ára og verulogar endur-
bætur eru. samgöngumál- Júgó
arborgin er Rijeka, sem áður ara fast kaup á mánuði. Áf
hét Fiume og Júgóslavar unnu þeim 8000 dínörum, sem járn-
slava 1 hreinasia ólestri. Ástæð af ítölum 1 lok síðasta stnðs. brautarstarfsmaöurinn
unnar fyrir því, er ekki hvað | Annars er ekki mikið um hafn- hafa í kaup' færu 1500 1
sízt að leita til hernaðarlegra
varúðarráðstafana fyrir heims-
styrjöldina síðári. Og þá kom
arborgir á Daimatíuströndinni, f leigu fyrir lítið herbergi, sem
en nú er verið að gera mikla hann hefði. Frá 3600—4000
skipahöfn í- bænum Bar á suð- dinarar íara í fæði, og eru í
það mnlendu, iippreistarherjun- urstrcnd landsins og' setlað, að því innfaldar aðeins tvær mál-
uai vissulega að góðu liði hvað það mannvirki kosti um 10 tíðir, sem samanstanda af súp-
vegirnir voru slæmir cp tor- j milljaiða dinara'. Þar á að verða Um með kartöflum og .brauði.
sóttir fynr sóknarlið ítala og aöalúlílutningshöín fyrir af- Kjötréttir eru of dýrir. Það
Þjóoverja. Er talið vafasamt að urcir úr suðaustúrhluta Júgó- sem cftir yérðifr af kaupinu fer
slavíu. • . 1 í hauðsynlegásta viðháld á
Þegar farðast er. um þetta fatnaði og skóm, skatta og eitt-
stö.ðu i iandinu ef Þjóoverjar 1 törsótta, samgöngusnauða og hvert litilræði, fjm hann kéypti
hefð.i íríeð góðu vegakerfi haft; fjöllótta larid, dylst manni ekki handa barninu. Hann kvaðst
að megnio af þjóðinni býr við aldrei gcta lagt eyri fyrir, en
fát.ækt og harðan kost. Mér þessu .hafi verið allt öðru vísi
dettur ekki í hug að kenna Titó háttað áður fvrr.því hafi hann á
um það, siður en svo, því að 5—6 mánuðum getað unnið fyr-
bsáði iðnáður og framkvæmdir ir ölhurí útgjöldum og sköttum,
virðist þetta sjónarmið úr sög-.- | ýmsar hafa tekið miklum en lagt hinn helming árslaun-
uhni og hitt ríkjar.di ao með stakkaskiptum til hins betra fr.á anna á banka eða ráðstafað á
basttum samgön'gum verði fyrst þj/í er hann tók við völdura. anrian hátt til eigin þarfá og
og.frem.st tiægt ag bæía aíkomu ; ííinu býst ég við, að mér hafi -------.
og auka vebnegtm-þjóðarinaár.! verið Sagt satt, að aflcoma fólks-1 *) Eitt þúsund dinarar á að
Aiia • sámg&ngubætur á landi ins 1 háf-i' ék'ki batnað að sama' gizka' 55—-60 krónur.
herir Títós og'Mihjalovic hefðu j
náki; ..þvilíkri fótfestu ög að-
greiðai'i aðgang að þeim.
Fjöilin tervelda
samgöugubætui'.
En eins og -nú standa sakir
11. mai
rann út greiðslufrestur á iðgjaldi fyrir hinar
lögboðnu ábyrgðartryggingar (skyldutryggingar)
bifreiða.
Eru því þeir bifreiðaeigendur, sem eigi hafa
greitt iðgiöld sín, alvarlega áminntir um að greiða
þau nú þegar.
1 veröur vaiaiauut oaaurpreaiaa r*
i
GEfilZT FELAGAfí! Með þvi getið þer fengið þessa margeftirspurðu v
bók með lægra verffiau, og sörr-uleiðis margar aðrar bækur útgáfunnar.
— Felagsbækumar 1854 (Kvæði Bjarna Thorai'onsén, Bandaríkjábólrin , y
eftir Bonedikt Gröndai, Andvari, Sögur Fjallkonunnar og Þjóðvingíólagc- V
almanakið 1955) kosta allar 50 lcr. heftar. Eldri félagsbækur eru enn ódýr*
ari. lCaupið þessar bækur, áður en þær verða hækkaðar í verði.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs 'f