Vísir - 02.08.1955, Qupperneq 4

Ttsm

Þriðjudaginn 2.. ágúst 1956*
¥1SIE
D A G B L A Ð ■ ;
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastj óri: Kristj án Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Utboð og hlutdrægni.
Á öftinim stað í blaftinu í dag er skýrt frá tilboðum sem gerð
voru í virkjun Grímsár á Héraði og þeirri óvenjulegu
meðferð sem þau tilboð hafa nú hlotið af yfirstjórn raforku-
málanna.
. Hér á landi eru ckki mörg fyrirtæki, sem fær eru um að
taka að sér stórar virkjanir, Einna mesta reynslu mun Almenna
byggingafélagið hafa í þessu efni. Nýlega var hér stofnað
félag, Verklegar framkvæmdir h.f., af ungum framsóknar-
mönnum, til slíkra framkvæmda, og hafa þeir fengið danska
verkfræðinginn Langvad í félag við sig, vegna þess að hann
hefur mikla reynslu í rafvirkjunum.
Númá búast vift, aft rat • citúr ríkisins þurfi á næstu árum að
bjóða út hverja virkjunina annári stærri. En til þess að geta
fengið ábyrga aðila til þess að gera tilboð i slíkar fram-
kvæmdir, verða þeir að hafa tryggingu fyrir því að hlut-
drægnilaust sé með tilboðin farið af hinu opinbera.
Meftfcrft hins opinbera á tilboðunum i Grímsárvirkjunina
hefur raskað þeirri sannfæringu manna, að hægt sé að' treysta
á hlutlausa meðferð hins opinbera á slíkum tilboðum. Getur
það orðið þess valdandi að enginn vilji í framtíðinni sinna
rafveituútboðum ríkisins, nema þeir sem telja sig eiga von á
að njóta einhverra forréttinda.
Upplýsingar cru fyrir hendi um það, að rafveitustjórnin
mælti eindregið með því, að tilboði Almenna byggingafélagsins
væri tekið, sökum þess að það var lægst af'þeim tilboðum, sem
komu til greina. Þrátt fyrir þessi meðmæli, ákveða ráðherrar
framsóknarflokksins, að láta það félag fá verkið sem hæst
bauð. Þetta mætti afsaka éf álitamál væri hvort Almenna
byggingafélagið væri fært um að taka að sér verkið. Um slíkt
var ekki að ræða. Það félag hefur mikla réynslu í rafvirkjun-
um og gat fullnægt fjárhagslegum skuldbindingum útboðsins.
Að vísu má segja að mismunur hafi verið lítill á tilboðunum
en það er engin afsökun fyrir því að veita þeim verkið sem
hærra bauð.
' En þaft ‘er citt atrifti í þcssu máli, sem verður að teljast al-
gert siðleysi í meðferð tilbóðanna á haéfri stöðum. í tilboðinu frá
Verklegum framkvæmdum h.f. voru sett skilyrði um sérstaka
yfirfærslu gjaldeyris (fyrir hagnaði hins danska verkfærðings)
og ívilnun í sköttum. Ekkert slíkt var í hinum tilboðunum enda
vei'ður að telja þessi skilyrði algerlega óaðgengileg.
Þá gcrist þaft, scm mun vera óþekkt fyrirbrigði í siðménn-
ingarlöndum við slík tækifæri, aft Verklcgum framkvæmdum
er boftift að brcyta sínu tilboði eftir aft öll tilboftin höfðu verift
opnuð. Því félagi er boftift aft þaft skuli fá verkift ef þaft vilji
breyta tilboði sínu og falla frá þeim skilyrðum er það hafði
sett um yfirfærslu gjaldeyris og greiðslu skatta. Með öðrum
orðum, félaginu er leyft að breyta tilboði sínu þegar sýnt.er
hvað aðrir bjóða, í því skyni að hægt sé að veita þvi verkið.
Jafnvel aumustu ríki í Suður-Ameríku mundu ekki leyfa sér
slíkt.
Sagt er að raforkumálaráðherra og fjármálaráðherra hafi í
sameiningu tekið þá ákvörðun að meðhöndia tilboðin á þenna
hátt og sætir mikilii furðu að þeir skuli hafa látið freistast til
að brjóta ,svo algerlega í bága við algildar og sjáifsagðár ver.jur
. varðandi opinber útboð.
Varla getur hjá því farift, að þessi meðferð á tilboðunum
af hendi hins opinbera valds hafi óþægilegar afleiðingar í
sambandi við síðari útboð á rafvirkjunum fyrir ríkið. Þeir sem
gera tilboð í stórar virkjanir verða að leggja í þau mikla
vinnu sem kostar talsvert fé. Ef menn hafa enga tryggingu
fyr'i'r því, að tilboðin hljóti hlutlausa og réttláta meðferð af
hendi hins opinbera, kemur engum ábyrgum aðila til hugar að
senda tilhoð, Slíkt væri aðeins skrípaleikur. Er því líklegt að
rafveitur ríkisins verði í framtíðinni annaðhvort að annast
virkjanirnar fyrir eigin reikning eða sætta sig við að skipta
aðeins við þá aðila sem éru pólitískt vel séðir hjá þeim sem
hafa yfirstjórn raforkumálanna í hendi sér.
Engum getui- dulist, að forréttindi hafa hér verið veitt einu
félagi af póhtískum ástæðum. Afgreiðsla framsóknarráðherr-
anna á framangreindu máli hefur mjög óþyrmilega raskað því
trausti, sem hérlendum verktökum er nauðsynlegt að hafa á
hlutleysi opinberra stofnana í sambandi við útboð á vegum
ríkisins. Verst er þó, að hætt er við að almenningi finnist, að
siðsíjmi .stþórnarfarsins ^é ekki á þyí. stigi. sem vera ,œtti og
er þá ekki óliklegt að^kamjPjá stvmd.verði^ííönúl^höggí fegin.
Ný gerð súgþurrkunar-
tækja komin á markað.
Hafa fengið ntikla útbreiðslu
á skG*mmum tíma.
Iprðti ifgn h'f/a reijMtd hér.
í ritstlómargrein., sem birt var
í Vísi þ. 26. í.di. var að því vilc-
ift, aft uauösyn væri að athuga,
hvort ekki vseri með emhverju
móti hægt aft útvega bæníum
fullkomin heyþurrkuuartæki.
Mun það vcra. mönnum Ijós-
ara, p.Þm- alla ótíðiha jvér sunn-
anlands og vestan undangcngn-
ar vikur, að bændut* ráða ckki
cnn yfii* þeim tækjum, scm gcia
bjargað heyskaþnum í mestu ó-
þurrkum, og. éitt af því, sem at-
huga þarf er, liyort -uþu.t sé að
fá fullkomnari súgþurrkpnar-
tækí i-n þau, sém cru í no.tkmv
þ. c. gcta l'urrkað l.htuti grits —
mcð viðr.áðnnlogum stnfn- og
rckstrarkostnaði.
Visir hcfur iVu'úrttft freghir af
nýrri gcrð súgþurrkunartækja,
scm blaðið tclur vert að yckja
athygli á, ef þar kynni að vera
tæki, sem hændum hentaði vci
og sérstaklega í óþurrkatíð.
þessi tæki eru framleidd í Belgíu
og eftir fcnginni reynslu aö
dæma virðist sjálfsagt, að fá þau
prófuð hér á landi. Hé.fttr blaðið
aflað sér nánari upplýsinga' um
þati og fara þ;cr hér á eftir:
Vei.'ksntiðj11rna'r eru í Haren,
skammt. frá Brussel, en i þéss-
verksmiðjum eru framleidd lóft-
hitunartaéki og olíubrennarar, Et*
þetta rn.esta lofthitunartaikja-
verksntiðja í heimi. Framleiðslu
súgþurrkunártækja lióf þessi
heiiiiskunim verksmiðja í iýrrá
og eru þegar —400 íjþki í notk-
un í Bélgíu og er sálan nú kom-
in upp í utn 50 á mánuði. Sýhir
þctta. ljóslega, aö fækih liaiii
gefið góða raun, þar sein úi-
breiðsla . þcirra; i Bclgíú ltefur
ör-ðið syona mikil á skönmníin
tin ta.
I: lok tnaíntánaðar kointi uin-
•boðsmenn verksmiðjumtar í
mörgtim löndum iyúms saman
á fúncl í .Milano, til þess að ræða
fráinieiðslunýjungar o„ fl., og vár
það eini'ómá skoðun manna, að
kynna þcssi súgþúrrkunartæki
og kopia þeiur á orlendan rnark-
W.VAW//W.V.W.V/.W
að. Hcfur vcrksmiðjan nú látið
öllum uinbpðsmönnuni sínum
erlendis í té uppíýsingar uin
tækin og grcinargerð um. þá
aeynslu, sem fcngizt Itefur í
beimala-ndihu, Belgíu.
Að .því er umbpðsmaður vctk-
smiðjunnar liér, Qunnar Egils-
son, Ili’ingbraut 34, hefur tjáð
Visi, mun verðið á þéssum tækj-
um vera 13—14 þúsuncl krpnur
í höfn i Belgíu, mcð olíubrenn-
ara og blásara.
■ Sérstakloga cr vert að’ vek.ia
atliygli á því, að þessi læki ‘cru
ftnjög l'ljótvirk. Af Ireyi tn.éð 40—
■$0% i’áka er liægt' að þurrka á
1 'einum sólarhring tonn, eii
Áostnaður við þessa þurrkun
výolia og rafmagn) yrði saintals
So -00 kr. I-Ilöðuútbúnaður cr
Itinn sami og venjulega.
paft er sérstaklega athyglis-
vert, að í Belgíu hefur geiizt
vel að nota tækin til að þurka
heyið á vögmun. Er þá gras-
ið pressað í stóra bagga
(,,balla“), sem hlaðið er á
vagnana. Er að þessu mikill
vinnusparnaður.
Æskilegt'vcéri, að þessi úcki
tcngjust innflutt. þegar í sumar
til reynslu, og ætti þá að koina
fyllilega í Ijós, hvers af þeiin niá
væntá við veðutskilvi'ði Iiér.
Áfengissafan 37.9
míffj. kr. á háifu árr.
Þaft, sem af er þessu ári lief-
úr sala áfengis hérlendis .num-
ift samtals 37.928.307 krónum.
Hér er um að ræðá þrjá út-
sölustaði: Reykjavík, en þar
var selt eða þaðan sént áfengi
fyrir rúmar 34.900.000 krónur,
Sej'ðisfjörð (696 þúsund) og
Siglufjörð (2.322.000).
. Frá 1. apríl s.l. til 30. júnj sl.
nam ófengissalan samtals 20.5
millj. krónum. í fy.rra nam
áfengissalan á öllu landinu rúm
lega 84 millj. króna.
Dúfurnar aúla að verða drjúgt
umræðucfni hér i dálkimtin, óg
hirtist liér cnn eitt bréf þrátt1
fyrir áscliiing vorn fyrir lielginá
um að láta þessum umræðum lok-
ið. Bi’éfritarinh er sjúklingur,
scm kveðst tíðuni hafa liaft á-
næ.gju af dúfnáhópnum við glúgg-
ann simi, og lahgar til þess að
lpggja orð i belg i tilefni af. skrif-
um „Pilts af Vesturgötunni. Fer
bréf hans héf á eftir:
T " - - - - ■
I
Aðsend rödd:
( „Eg hefi legið rúmfasUu- mjög
lengi og verð þó að taka mér
penna í liönd í dúfnamál Berg'-
máls, enda má 'nú segja að nærri
ínér sé höggvið, þár sem eg vegna
veikiiida 'minna gæti talist með
i„gömlu fólki og einmana“, sem
( hréfritari Bcrgniáls á fimmtudag-
l'inn' virðist ekki telja að þu’rfi að
laka neitt tillit til og enga samúð
lutfu mcð frekar en ineð; dúfun-
tiin, sem hanu yill endilega dyepa
iiiður. F.vrir utan gluggann minn
iiögraði jafnan nokkur dúfna-
bftpur, vórtt þær bæði feitar og
fallcgar og færðu mér dáglegit
kærkomha tilbreytingu og unað.
Eg lét géfá þeim á hverjuin degi
og létu þær sjáldan á sér standa
að vitja matarins. Um síðustu ára-
mótt hvarf hópur þessi mc'S öllu
og hefi eg niikið saknað hans. Eg
geng þess ekki dulinn að þar hafi
dúfnabanarriir fengið vilja sin-
um framgengt Eg þekki vel að til
eru menn eins og bréfritárinn,
; sem lita ineð mikilli fyrirlitningu
og kulda niður á dýr og jafnvel
samborgara sina, sem lægra eru
settir og gi’áta þá þurrum táiv
um, og rémhasl af hreisti sinni
og vclgengni. Eg liefi séð slíkan
mann skjóta önd til hana ínt <>r-
sjnáum ungum. Sizt situr á slík-
um ujpnnum að rcmbast yfir þeira
orð'um stúlkunar i Vesturbænum
aS slíkir . menn geti ckkert af
meinlausum thifnm kvrt, eðá
standi þeun niikið ofar.
yVAWWWWIMW^MIMMAi
„Piparsveinar“ —- en eiga
konu og fjölda barna.
ötbndfngar feita sér vinnu í Svíjjjéð.
Frá fréttaritara Vísis.
Sto.kkhólmi í júlí.
Hinn sameiginlegi, n onæni
vinnumarkaftur veldur stunduni
um alvarlegum erfiftleikum í
Svíþjóft.
Oí't kemur fyrir, að til Sv:í-
þjóðar sti'eynia menn frá öðr-
um Norourlöndum, ekki sízt frá
Finnlandi, til þess að fá þar at-
vinnu. Þá er það mjög títt, að
menn koma og telja sig ó-
kvænta, fá vinnu og herbei'gi,
en skömmu síðar birtist öll fjöl
skyldan. Þetta fólk getur að
sjálfsögðu ekki hafzt við í einu
herbei’gi eða svo, og þá reynir
oft á viðkomandi sveitarfélög,
,áð ,sjá þessyi, fpl.ki fyrir, seeni,i-;
legþ húsnæði, Nýlega. koip' það,
fyrir, að finnskur mað'ur kom
á vinnumiðlunarskrifstofuna í
Haparanda í N.-Svíþjóð. Hann
kvaðst vera piparsveinn, fékk
vinnu, en síðan kornu kona
hans, 9 börn þeirra og tengda-
móðir. Þá kom fyrir skemmstu
kona með 7 börn sín til Stokk-
•hólms, og var á leið til .manns
síns, sem hafði fengið vinnu
uppi í sveit. Enn er dæmi þess,
að kona með 11 börn hafi kom-
ið til landsins til þess að vera
hjá manni sínum.
Lögreglan heíur orðið að hafa
strangar gætur á skipum þeim,
sem stunda áætlunarferðir til
Finnlands. Allmargir Finnar
hafa með sama hætti reynt að
koinast ,.(il Kaupmpnnah afn-av, í
viinnt þai-.....udtn rlgv .
Mvar er Dýiriiverndunarféiagið?
En þáð er aiina'ð máí, Sera eg
i her fyrir brjósti og vildi koiua á
^ I'ramfærj ifieð því að eg ypna aö
i dýritíjeiichir fái ekki þéim viljá
sínum l'ratfigefigl að gjöreyða 611-
I iini dúfum í þessuin bæ. Dúl'urn-
! ar eiga, þvi raiður, náíþga hvergi
Iiöl'ði síiúi að lialla. Þess vegnu
verða þær í blíðii sém stríðu að
bjúl'ra sig á gluggíjsilltim og hvar,
seni örlitið sk-jól-er að fá. Það er
undarlegt að Dýraverndunarfélag
íslands sknli ekki liafa fyrir
löngu hafið söfnúri raeðal hinna
niörgii, scm clúfunum únna, lit
Jjcss að gefa leigt þcim nakkin*
bæli. lig ve.it að hér vantar að-
eins' l'orustuna pg eg vona að
Dýraverndnnarfélagið eða ein-
liver góður maðnr daúfhéyrist
ekki við þesari tillögu. Einn sinni
hafði eg aðstöðu lil þess a'S setja
stóran kassa innan við opiim
glugga. Þar i'tllu 3—4 dúfnapör
heima í fáein ár. Aldrei gleynii eg
jjeirri sorg, sem þessir vesatingar
jsýnclu þegar þær misstu þettp
heimili sitt. Eg vona að Dýra-
Yenjdunarfélagið heyri mál mitt
og hcfjist lutpda þegar í stað.“
Dúfan yrkisefni.
Og svo er hér að endingu kveðja
i Ijóðmn frá gamalli konu til
„Pilts úr Vesturbæniun", og
þakklæli IiI stúlkmmar af Fram-
nesvcgimim:
Að leggjast á Jjuð, sem þú sak-
lanst sérð,
; sízl erþað góður vani.
Orðastað yið isvo iU'a gerð?t
l/Nei, úfeokkans dúfnabani.