Vísir - 11.11.1955, Blaðsíða 7

Föstudaginn 11. nóvembor 1955
USIS
•3 7
Heimsékn í bankann, sem gerir eng-
an afturreka, meðan gjaldmiðill er tii.
Skortur er á möinnuin, sem
vilja gefa blóð.
Sluki er /#ó öliuutn uMÍiuí'tuulútið.
Á mótum Barónsstígs og Eiríksgötu stendur löng, einlyft,
steinbygging. Flestir vita, að þar er Blóðbankinn svonefndi til
liúsa. Bankastarfsemi sú, sem þar er rekin er með talsvert öðru
sniðíi en sú, sem tíðkast í bönkunum við Austurstræti, en engu
ómerkari, án þess að lítið sé gert úr hinum síðamefndu.
En þessi banki lætur frekar
lítið yfir sér, — um hann stend-
ur enginn styrr, og þar verða
útlán ekki takmörkuð, meðan
nokkur gjaldmiðill er þar fyrir
hendi, en hins vegar er það \md-
ir borgunmum sjálfum, þér og
mér, komið, hvort starfsemln
gétur gengið óhindrað og bjarg-
að þar með mannslífum, — ef
til vill okkar eigin lífi.
Tíðindamaður Vísis lagði leið
sína í Blóðbankann fyrir
skemmstu, því að blaðið fýsti
þess að geta sagt lesendum sin-
um svoiítið frá þessari stofnun
og hinu gagnmerka hlutverki
hennar. J)ar hitti hann að máli
Elías Eyvindsson lækni, sem þar
ræður húsum, fékk að ganga
með lfonum um húsakynni stofn-
unarinnar, en aö iokum leysti
hann greiðlega úr spurningum
tíði ndamannsins.
Verkefni Blóðbankans er sjálf-
sagt flestum kunnugt. J)að er
fyrst og frernst í því fólgið að
sjá sjúki'ahúsunum fyrir blóði,
en það er notað í sambandi við
hann myndi ekki skilja það
sjálfur, og þá le'sendurnir eklti
heldur. En til skýringar- ]>ví, sem
hér var sagt um blóðtap í sam-
bandi við skurðaðgerðir’, rnætti
tilfæra nokkrar tölur.
Blóðtap við aðgerðir.
Áætlað hefir ^verið, að blóð-
missir við ýmsar skurðaðgerðir
sé sem hér segir, og er þá auð-
vitað miðað við þær, sem vel
takast og þegár allt er með
felldu: Lungnaaðgerðir J —2
lítrar. Nýrnaskurður 600—800
grömm. Magaskurður 450—650
grörhm. Gallblöðruskurður 200—
800 grömm. í fullorðnum karl-
manni er talið, að blóðmagnið sé
5—8 lítrar, eftir þyngd mannsins.
Eins og alkunna er, fara fram
margháttaðar skurðaðgerðir á
handlæknisdeild I.andsspítalans,
aðal-skurðstofu landsins. ]>ar er
þvj rhikil þörf fyrir hlóð, eins og
nærrj má gota. Lætur næri-i, að
meðalblóðnotkun dcildarinnar
sé um 25 lítrar á mánuði —
Á svona legubekk liggur blóðgjafinn, og fer ósköp notalega
um hann.
skurðaðgerðir, slys og þar fram
eftir götunum, en auðvitað njóta
aðiár aðilar Blóðbankans, er þörf
krefur.
Blóðgjafir fara í vöxt.
Blóðgjafir hafa farið mjög í
vöxt s. 1. 10—15 ár, og eru nú
mj<)g þýðingarmikill þáttur í
meðferð sjúkdóma. J)egar liol-
skurður er gerður á maniii, gef-
ur það áuga leið, að sjúklingur-
inn missir nokkurt magn ajf
blóði, Ef þetta hlóðtap fer fram
úr 500 grömmum eða svo, þarf
að bæta honuin hlóðið, og er það
meginreglan í þessu rnáli. þá
er gefið blóð til þess að forðast
lost (sehock), en áður fyrr dró
það oft sjúklinga til dauða eftir
skurðaðgerðir. Styrjöldin síðasta
færði mönnura mikla reynslu í
þessum efnurn, og eftir þann
tíma hafa blóðgjafir mjög færst
í vöxt, eins og fyrr segir.
Tíðindamaður Vísis ætlar ekki
að reyna að lýsa neinu því cr
viðkemur tækni rða læknavís-
indum, þvi að liætí er við, að
stundum miklu meiri, en stund-
um minni.
Til þess.m. a. að sjá fyrir þess-
ari þörf or Blóðbankinn. Iíann
byggir starfsemi sína á sjálfboða-
líðum, enda ekkí hægt að skylda
fólk til þess að gefa blóð. Leitað
hefir vérið til ýmissa félaga og
samtaka, skóla, vinnuslöðva, o.
s. frv., en undirtektir hafa verið
fjarska misjafnar. Ætti það þó
að vera Ijúf, borgaraleg skylda
að geía blóð, til þess að verða
sámborgurum sínum að liði, en
auk þess mættu merm hafa hug-
fast, að ógorningur er að vita
hvenær maður þarf sjálfur á
blóði að halda. M. a. hafa skátar
reynzt liðtækir vel, þá hefir ver-
ið leitað. til íþróttafélaga, skóla
eins og fyrr segir, einkum Sjó-
mannaskólans, Vélstjóraskólans
Iðnskólans og fleiri skóla, og
hafa ýmsir nemendur þeirr:
brugðizt drengilega við. Hins
vegar mætti geta þess, að Ilá-
skólastúdentar hafa reynzt linir
við blóðgjöfina, og er það engan
veginn vanzalaust, þar sem svo
Á svona flöskum er blóðið
geymt í Blóðbankammi.
mörg hundruð ungra nnmna og
Ivvoiina ei'ú við nám. ])að eru
helzt. stúdéntar úr lælvnadeild,
sóili .géfið 'liafa sig fram til blóð-
gjafar, en flcstir aðrir iiaía látið,
sér fátt um fiimast.
Lítið í einu.
Tekin eru 450 grömm af blóði
í cinu, og er það elckj mikið
magn. Getur hver fullfrískur
maður gort það sér að skaðlausu.
Sjálft blóðmagnið vinnst Upp á
2 dögum oða svo, en prósent- ta)-
an (rauðu blóökornin) ú 6—8
vikum, eða skommri tíma. Fylgt
er þeirri reglu að taka sania
manni ekki óftai’ blóð en tvisvar
á áfi, og sjá allir, að þetta er
fjarska útlátalítið.
Ef vel ættj að vera, þyrft.u um
10—15 manns að konm i Blóð-
bankann daglega og gefa þar
hlóð, og ætti þetta að vera auð-
velt í 60 þúsund manna borg. En
þvi fer fjarri, að svo margir gefi
sig fram. Ef þessari tölu yrði
náð, væri vel séð fyrir öllu undir
vcnjulogum kringumstæðum.
Blóðið er geymt á þar til gerðum
flöskum, látið saman við það
sérstalvt efni, sem kemur í veg
fyrir, að það storkni, en siðan er
það látið standa í köidu herbergi
við 4-ra stiga hita á Celsius-mæli.
Með þessum hætti geymist blóð-
ið í 3 vikur, en eftir þann tíma er
e.kki hægt að nota )>að.
Blóðflokkar. ..
Eins og flestum o.r kunnugt,
slviptast menn i nolckra hlóð-
flokka, sem auðkenndir eru með
bókstöfunum O, A, B og AB.
Yrði það of flókið, er farið væri
út í að skýra, hver munurinn er,
en það verður látið nægja hér að
segja, ftð það er ekki sama, hver
her hvaða bíóð, og ineira að
ségja getur verið lifsháskalegt að
láta vissa blúðt'lokka í fólk með
Öðrum flokkum. ])ess vegna eru
hlóðgjafamir yandlega flokkaðir,
og fær hver blóðgjafi sitt kort,
þa.r sem á er letraður blóðflokk-
urinn, og jafnframt færður inn í
spjaldski'á BÍóðbankans. íslend-
íiigar skiptast þannig i blóð-
flokka, eftir því, sem næst verð-
ur komizt: Af O-flokki eru flestir
eða 55%, A-t'iokki 32%, B-flokki
!0%. og AB-flokki tæpl. 3%.
Tveggja ára starf.
Blóðbankinn við Barónsstig
tók til starfa fyrir rét.tum tveim
árum í hinum ágætu húsakynn-
um sínum, Forustu um st.ofnun
hans hafði próf. Níels Dungal og
prófessorar Landspítalans. Hinn
2. nóvember 1953 var fyrsta blóð-
takan í bankanum, en síðan hafa
verið f-ærðir þar á spjaldskrá
blóðgjafa um 2200 manns. Af
þeim hafa urn 100 gefið blóð tvis-
var sinnum eða oftár, en þcir
em auðvitað ekki taldir nema
einú sinni i.spjaldskrúnni. Láng-
ilesiir blóðgjafanna eru karlar.
Sumir hafa látið sér detta í
hug, að það hlyti að vera ógnar-
lcga sárt að láta taka séi' blóð.
Tíðindamaður Vísis ge.tur fullyrt
af eigin raun, að enginn fótur er
fyrir því. Meira að segja er blóð-
gjafinn deyfður, og er þá eini sár-
saukinn svolílil nálarstunga um
leið og maðui' er deyfður, Síðan
er alldigurri, holri núl stungið
jnn í æðina og ronnur svo blóð
í þar til gerða flösku. petía tek-
ur 10—15 mínútur, og meðan því
t'er fram, liggur blóðgjafinn mak-
indalega á þægilegum legubekk,
i.iómandi fallegum, ruuðum -að
lit. ])egar blóðgjöí er lokið, fær
maður ilmandi kaffi og hakkels.
Rís maður siðan endurnærður
af beðinum, áiiægður yfir því 'að
hafa gert einhverjum samborg-
ai'a sínum greiða, án þess þó að
hafa gengið næri'i sér.
Staríslið.
Eins og fyrr segir, er Elias
Eyvindsson læknir yfinnaður
Blóðhankans, en hann hefir lágt
sérstaka stund á þessa grein
ve.stan hafs. J)á starfar þar sér-
mcnntuð hjúkrunai'kona, Ila’Ila
Snæbjörnsdóttir, sem vann tið
Blóðbanka í Bandai'íkjunum; ?og
og Sonja Hákanson, -áefii vimiur
að blóðflók'kuii og rannsókm'im.
Óþarft éí> taka fram, að síárfs-
fólk Blöðbankans er hið I i prásta,
kurteist og elskulegt, og þegáraf
þeirri ástæðu ánægjulegi. áð
lieimsækja þessa stofnun.
paS ætti ekki að þurfa 'að
hvetja almeiming, einkurn úágt
fólk, til þess að gefa tæpan A4
lítra af blóðL En það skal saint
gert hér með. Við skulum Irafa
hugfast, að um leið og við gerum
það, hjálpum við eihnveijum
sjúkum eða særðum meðbreður
okkar, e. t. v. okkur sjálfum. tJmJ'
það veit enginn.
Svo þakkar tíðindamaðurinn
Elíasi Eyvindssyni lækni góð'ar
upplýsingar og labbar út í ferSkt
nóvemberloftið. Neðan af fdug-
velli heyrist miílinþungur dytVur
hinna stóru flugvéla, og það Ter
strartisvágn fyi'ií' Eiríksgdtu-
hornið. Svo rölíir tíðindamáður-
inn ofan í bæ.
Th. S.
Kynnti sér leikstarfsemi
vestan hafs.
lÁJ&föieiióluMsstjóri ÍnÞsatiuen keinu.
Frá rannsóknastofu Blóðbank-
ans.
Guðlaugur .F.ósmkranz pjóð-
ieikhússtjóri er nýkominn heim,
að aflokinni ferð til Bandaríkj-
ianna, sem tók um tvo mánuðL
Fór hann þangað í boði upplýs-
ingatieildar utanríkisráðuneytis
Bandaríkjanna í kynningar
skyni, en sérstaklega til að kynn
ast leikhúsum og leiklist.
Kom þjöðleikhússtjóri i marg-
ar helztu borgir land'sins, heiin-
sótti háskóla og leiklistardeildir
þeirra og léikskóla, leikliús lia-
'skólanna og hclztu borga, og aðr-
ar stofnanir ýriisar.
í utanför sinni kvaðst })jóð-
leikhússtjóri hafa farið í mörg
leikhús og verið viðstaddnr leik-
sýningar. Kvað hann mesta að-
sókn hafa verið að leikritunum
„Cat on a hot tin roof“, eftir
Tennessee Williams og leikrit-
iinúm „View from a bridge" og
„Mernory of two Mondays" eftir
Árthúr Miller. Ennfremur er
niikil aðsókn að „The diáry of
Ann Franlc". Hefir ])jóðleikhús-
stjóri tryggt þjóðleikhúsinu sýn-
ingarrétt á þeim öllum, nema
„Memory of two Mondays".
Verða fyrmefnd leikrit sýnd
hér í ]>jóðleikhúsinu.
„Okla,homa“
þjóðleikhússtjöri athugaði
hvort unnt, mundi að fá hingað
óperettuna „Oklahoma", én bú-
ið er að kvikmynda hana og
leysa upþ leikflokkinn, svo að
af því getur ekki orðið.
Líktegt er að blökkunuuma-
\ óperan ,jPorgy and Bess“ fari
til Ráðstjóriiarríkjanna og verða
athugaðir möguleikar á aðr fá
hana til sýninga liér í annarri
hvorri leiðinni. — Sömuleiðis er
til athugunar, að fá hiiigað fræg- —
asta ballettflokk Spánar, sein-mí
er vestra, en allsendis óvíst að
það takist, en helzt von uru að
það gæti orðið á næstá hausti.
Enit biðiir Faure
Kisi traust.
Faure, forsætisráðhérra
Frakklands, Siefir en krafízt
traustsyfirlýsingar. Gerði háim
það í fyrrinótt, er rætt var úm
frv. stjórnarinnar uin kdsning-
ar og breytt kosningafvrir-
komulag.
Efri deild þingsins háfði
breytt trv. í það horf, að ein-
mennings kjördæmafyrirkomu-
lag skyldi vera í kosningunnm,
en fulltrúadeildin mun vafa-
laust breyta því á ný. — At-
kvæðagreiðslan um traust ' á
Faure fer fram síðdegis á laug-
ardag.
- - ’WW«VWV 'Wi’V
. . ff
Pasron chevf©! |
Dökkblátt, svart og brúntí1 >
r, h
VEKZLUNIIN i
FRAM l\
v\ J1
Klapparstíg 37, sími 2937'i {
'<