Vísir - 20.12.1955, Blaðsíða 6

VISIB
Þriðjudaginn 20. desember 1955
ÍBM^IMWAWWWWWWWWVWWVfWWtftfWWWWW^
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Herstei'nn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
SjíiiánfJMi’ « tiesff.
' jt
Utvarp
i
Þess er minnzt um þessar mundir, að í kvöld er liðinn aldar-
fjórðungur frá því að fíkisútvarpið tók til starfa. Menn
böfðu fengizt eitthvað við útvarpssendingar áður, en allt var
það af vanefnum gert, eins og við er að búast, og ekkert í föstu
formi, fyrr en þessi nýja stofnun hins opinbera tók til starfa
hálfri viku fyrir jól Alþingishátíðarárið, sem. mörgum er svo
jrnínnisstætt.
I»að væri að bera í bakkafullan lækinn að tala um það, hver
áhrif útvarpið hefur haft á allt líf þjóðarinnar. Það sést raunar
bezt, hversú óaðskiljanlegur hluti það er orðið af þjóðlífinu, að
menn eru sífellt að tala um útvarpið, finna eitthvað að því eða
þá bera á það lof fyrir eitthvað sérstakt efni, sem það hefur flutt.
Enginn virðist láta það sér óviðkomandi, því að það mundi
koma fram í því, ef rnenn létu sér í réttu rúmi liggja, hvað það
bæri á borð fyrír landsmenn, og hvemig það bæri slíkt efni
fram.
Mikil xunskipti hafa orðið á flestmn sviðum, síðan útvarpið
iók til starfa, ekki aðeins hér á landi, heldur og um heim allan.
Þó hefur breytingin sennilega orðið meiri hér en í nálægum
löndum, enda þótt fjarlægari lönd geti ef til vill sýnt fram á
meiri breytingar. Útvarpið hefur fylgzt með þessum breyting-
um, Það hefur sagt frá þeim, eins og eðlilegt er, eða þær hafa
verið að gerast. hjá því sjálfu, því að það hefur tekið miklum
framfömm á þessu tímabili, bætti tækni sína og þjónustu á allan
hátt, og gert sér yfirleitt allt far um að fylgjast með tímanum,
lenda ekki í kyrrstöðu, er gæti snúizt í uppdráttarsýki.
Sé litið án alLrar hlutdrægni á útvarpið og starfsemi þess,
verður ekki annað sagt en að hún sé því til sóma. Vitanlega
íná sitt hvað að því finna, því að um starfsemi þess gildir hið
sama og um öll mannanna verk, að hún er ekki fullkomin. En
þegar haft er i huga, hversu sá markaður er þröngur, sem það
gtarfar fyrir, enda þótt það sé að heita má allir landsmenn,
verður að telja vel unnið. Það hefur ekki ótakmöruð fjárráð,
og er raunar alveg undir hælinn lagt, hvort þau mundu nægja
tii þess að gera alla ánægða, og þeir eru heldur ekki á hverju
Strái, sem geta tekið að sér flutning eða samning verka fyrir
útvarpið. Þegar á slíkar aðstæður er litið, verður að teljast vel
tmnið og lofsverð er sú viðleitni til að gera meira og betur, sem
fram kemur í því,, að útvarpið er alltaf að gera tilraunir með
þætti af nýju tagi til að fullnægja hlusteridúm.
Starfsemi útvarpsins er nú orðin svo umfangsmikil, að það
er algerlega óviðunandi, hversu illa er áð því búið, hvað
húsakynni snertir. Er og í ráði að koma upp stórhýsi fyrir starf-
semi þess, óg verður að leggja á það áherzlu, að hafizt verði
handa um að byggja yfir stofnunina, þegar um hægist og keppn-
in um vinnuaflið verður ekki eins óskapleg og nú. En bezta
afmælisóskin, sem hægt er að færa útvarpinu á þessum tíma-
mótum, er sú, að það haldi áfram að vaxa og dafna og kynna
þjóðinni hverskyns menningarstrauma framvegis sem hingað til.
Valdastreíta austan tjatds.
lP»aS er skoðiui manna víða í lýðræðislöndunum, að vænta
megi nokkurra tíðinda frá járntjaldslöndunum á næstunni,
því að þar muni á uppsiglingu hatröm barátta æðstu manna um
völdin. Þykja ýmis smáatvik benda til þess, að ekki muni allt
kyrrt í þeim löndum, og þá fyrst og .fremst í aðallandi þeirra,
Sovétríkjunum, enda þótt lítið sjóist á yfirborðinu annað en að
eindrægni ríki, því að kommúnistum er það vitpnlega áhffea-
mál, að svo. líti út, þar til baráttan héfur vérið til lykta leidd og
þeir dæmdir, sern. undir urSu. '■ ■
Ekki er það neiu ný bóla, þótt hrottalegir atburðir gerist í
einræðisríki. Þar er enginn maður öruggur um þau völd, sem
hann hefur fengið, og engin leið- til að tryggja þau nema með
þvi að gera þá höfðinu styttri, sem gætu orðið hættulegir keppi-
Bautar. Þannig heíur það ætíð verið í einræðisríkjunum, þar
sem völdin eru ekki fengin hjá fólkinu sjálfu og tryggð af því.
Ríki kommúnista eru engin undantekning, enda berast sannan-
ir um ofsóknir og aftökum í löndum þeiira nær daglega, og
þess vegna er ekki ósennilegt, að upp úr sjóði þar innan tíðar.
Fylgismenn Beríu hafa áreiðanlega ekki verið teknir af lífi
allir enn. \ - ...
Sjötugur er í dag S. A. Friid,
ritstjóri í Osló, mikill Ísíands-
vinur og einn af kunnustu
mönnum í norskri blaðanaamia-,
stétt.
Sigvard Andréas Friid, en.svo
heitir hann fullu nafni, er
fæddur í Björgvin (hann kann
mér víst þegjandi þörfina fyrir
að nefna Bergen þessu nafni),
hinn 21 desember árið 1885.
Hann varð stúdent árið 1905,
en fór að fást við blaðamennsku
árið 1909; þá við Morgenavisen
í Björgvin, og síðan hefir hann
alla tíð talizt til þeirrar stétt-
ar. Hann er því gamall í hett-
unni, en vegna mannkosta
sinna, gáfna og dugnaðar hefir
ekki hjá því farið, að honum
hafa verið falin margvísleg
trúnaðarstörf af stéttai'brceðr-
nm sínum, eins og síðar mun
stuttlega á minnzt.
Hann hefir starfað við mörg
j blöð, bæði sem fréttaritstjóri og
ritstjóri, m. a. við fyrrnefnt
blað, Morgenavisen í Björgvin,
Haugesunds Dagblad og víðar,
en árið 1931 réðist hann til
fréttastofunnar Norsk Tele-
grambyraa og' var yfirmaður
innanríkisdeildar þess á árun-
um 1932—40.
Árið 1940 urðu þáttaskil í
lífi S. A. Friids^ eins og fleiri
góðra Norðmanna. Ilann fór úr
landi með ríkisstjórninni, tók
sér bólfestu í London og var
þar fyrst ritstjóri Norsk Tidend,
sem Norðmenn þar í borg gáfu
út, en síðan tekur við annar og
merkilegur kafli í ævi hans,
er hann fer til íslands árið 1942
og' er hér til stríðloka blaðafull-
trúi norsku stjórnarinnar. Þeg-
ar heim kom, eftir að Noregur
var aftur frjáls orðinn,' réðst
hann til ritstjórnarskrifstofu
hægTÍ-blaðanna í Osló (Höyres
Pressekontor) ög hefir starfað
þar síðan.
Ótalin eru trúnaðarstörf þau,
sem Friid voni falin af noisk-
um blaðamönnum, og, má minna
'á, að hann hefir verið formaður
j í Blaðamannafélagi Oslóar og
Blaðamannasambandi Noregs,
ritstjóri Journalisten, málgagns
norskra blaðarnanna, og mörg
fleiri trúnaðarstörf hlóðust á
hann, er hann rækti af alúð og
rÖggsemi.
S, A. Friid náði miklum vin-
sældum hér heima, meðan hann
dvaldi hér hin þungbæru styrj-
aldarár. Bæði var það, að við
íslenzkir blaðamenn kunnum
að meta elju haus og dughað,
skarpa dómgreind, samfara
víðsýni, en auk þess var hann
jafnan hrókur alls fagnaðar,
sem jafnan var gott heim að
sækja, enda fór ekki hjá því,
að gestkvæmt væri á heimili
þeirra hjóna, en hann er kvænt-
ur ágætiskonu, Astrid Friid.
Héðan berast Friid áreiðan-
lega góðar óskír um bjarta
framtíð með þökk fyrir sam-
vistirnar 1942—-45.
S. A. Friid er Björgvinjarbúi
í húð og hár. Hann er „stemmn-
ingarmaður“, eins og það er
nefnt, eins og títt er um menn
frá þessari yndislegu borg milli
fjallanna sjö, listfengur, og
ágætur ræðumaður. Tækifæris-
ræður Friids eru með þv-í bezta,
sem undirritaður hefir hyrt um
dag'ana. ;
S. A. Friid hefir verið særad-
úr ýmsum heiðursmerkjum
fyrir störf sin, m. a. Fálkaorð-
unni, finnsku orðunni, Hvítu
rósinni og Freisisorðu Krist-
jáns X.
Tiiorolf Smith.
Hve mikinn gjaMeyri sparar
neyzíuvöruiðnaiurínn?
■_ . .
JFÍÍ rill aö það airiöi vwiii
rn n n sa h te ii.
Stjórn Félags ísl. iðnrekenda
hefur skrifað Ingólfi Jónssyni,
iðnaðarmáIa;ráðherra eftf.rfar-
andi erindi:
,,I ræðu formanns verðlags-
ráðs Landssambands ísl. út-
vegsmanna, hr. Finnboga Guð-
mundssonar, á aðalíundi sam-
bandsins hinn 19. nóv. 1955,
en ræða þessi birtdst í Morg-
unblaðinu hinn 4. þ. m., kernst
formaðurinn þannig að orði:
„Það lítur því út fyrir, að
neyzluvöruiðnaðurinn uppfyili
ekki þær vonir, sem við ha.nn
eru tengdar um gjaldeyris-
sparnað, að minnsta kosti ekki
í neinu hlutfalli við þann mikla
fólksfj‘lda, sem við hann er
bundinn.“
Af þessu tilefni mælist stjórn
Félags íslenzkra iðnrekenda til
þess, að sannleiksgildi. þessar-
ar fullyrðingar verði rannsak-.
að niður í kjölinn að opinberri
tiihlutan, t. d. með þvi að felá
það sérstakri stjórnskipaðri
mefnd, með aðstoð opinberra
sfofnana, svo sem Hagstofunn-
ar og Iðnaðarmálastofnunar ís-
lands.
Treystir stjórn F, í. I. á for-
gönfju hæstvirts íðnaðarmála-
ráðherra I þ-essu ‘ efni, því' að
sarinarlega er tími til þéss
kominn, að margendurteknar
fuilyrðingar um þjóðhagslegt
gildi iðnaðarins í landinu leiði
til þess jað alþjóð sé látin vita,
um gja.ídeyrissparnaðinn, sem
skapast! við starfsemi iðnaðar-
ins.
Niðurstöður slikra upplýs-
inga hljóta einnig að vera mik-
ils virði fyrr ríkisstjórn og' Al-
þingi, vfegná hirnla 'riánu af-
Þessa dagana er fólk, eins og
eSlilegt er, allmikið á ferðinni,
þar-sem nú eru liafin jólainn-
kaupin. Allmikiu fleira fólk ferð-
ast af þessum sökuin meS stræt-
isvögnunum til þess að komast
með þeim frá heimilimum niður
í bæinn eða á þá staði, þar seni
á að verzla. Strretisvagnarnir
verða því að flytja fleira fólk
staða á milli um þessar mundir
en eðlilegt er, og eru oft allmikil
þrehgsli í vögnunum. En það
væri synd að segja, að fólkið
svona yfirleitt gei’i sér mikið far
uni að auövekia flutningana
sjálft.
Standa eins og klettar.
Máður nokkur kom til min í
skriístofuna í gær og bað mig
um að i'æða þetta mái, því það
væri rétt að benda fólki á, hvern-
ig þægilegast væri fyrir það
sjálft að hegða sér í vögnunum,
einkum þegar jafn mikið mæðir
á þeim og um þessar mundir. Er
allalgengt að fólk, sem fyrst lcem-
ur inn í vagnana flýtur sig ekki
til, þótt í vagnana bætist, en
myndar eins konar vegg í miðj-
um vagni, helzt þó við útgöngu-
dyr, og verða þá oft óeðlileg
þrengsli fremst í vagninum, enda
þótt nóg rúm sé fyrir aftan eða
aftar í honum. Fólk, sem fer með
vögnunum, ætti að færa sig sjálf-
krafa aftur í vagnana, eftir því
sem bætist við og láta ekki vagn-
stjórann þurfa að vera að áminna
það í hvért skipi, sem vagninn
nemur staðar. Það er hvimleitt,
auk þess sem það tefur nokkuð
fyrir, því tími fer í þa'ð að færa
sig til, loks þegar fólkið hefur sig
í það.
Þeir, sem lengra fara.
Éins virðist vera ástæða til þess
að benda þvi fólki, sem langt
ætlar með vögnunum, að það eigi
undantekningarlaust að færa sig
aftast í vagnana. Þar er það
minnst fyrir, en þess verður oí't
vart að fólk stendur eins o'g
klettar og vill sig ekki hreyfa, og
tefur fyrir fólki, sem þarf út á
millistöðvUm, enda þótt það ætli
sér kannske á leiðarenda. Þetta
sem annað er misjafnt, en skipu
legri yrðu allir flutningar með
vögnunum, ef allir reyndu að
beita skynseminni og hliðra tii
fyrir öðrum. Með slikri samvinnu
fer álltaf allt betur úr hendi.
Annað en gaman.
Það er ánnað en gaman að
ætla sér að komast út úr vagni,
þegar flestir farþeganna standa
eins og styttur og vilja sig ekki
hreyfa. Sumir komast i þau
vandi-æði, að þeir halda stund-
um áfram til næsta áfangastað-
ar í þeirri von að þar kunni
kannske fleiri út og þá immi
rýmkast. Það er sérstaklega nauð
svnlegt fyrir fólk, sem ferðast
j raeð strætisvögnumim þegar mik-
ið er á þá lagt, að hafa það Iiug-
fast, a ðjafnvél það að ferðast me'ð
vögnunum getur verið misjafn-
lega þægilegt eftir því hvernig
samvinna farþeganna er. — kr.
Katla
fór sl. surmudag frá K.höfn
áleiðis til Reykjavíkur. ,
Sltrifstofa *
Vetiarhjálparinnar
er í Thorvaldsensstræti 6 -I
húsakynnum Rauða krossirxs.
Sími 80785. Opin kl. 10—12
f. h. og kl. 2—6 e. h. Styrkið og
styðjið Vetrarhjálpina.
skpta í sambandi við afkomu
gjaldeyrisaflenda.“