Vísir - 23.02.1956, Blaðsíða 4

VÍSIR
Fimmtudaginn 23. febrúar 1956.

VXSXR
’?M
n < b
í r
1
DiGELAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Fálsson.
Auglýsingastjóri: Kristjón Jónsscm.
Skrifstoíur: Ingóifsstræti 3. !
AfgreiSsia: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur)
. Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VtSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.L
Veritas&eftírRt?
Stúdentafélag Reykjavikur hefur haft þann sið að efna öðru
hverju til umræðufunda um ýmis mikilvæg málefni, sem
efst eru á baugi hverju sinni. Hafa fundir þessir yfirleitt verið
vel sóttir og oft verið til skilningsauka og fróðleiks. Fer vel á
því, að stúdentar hafi forgöngu um slíkar umræður, því að á
slíkum vettvangi má heita tr.yggt, að málin séu reifuð og rædd
af skynsemi og drengskap.
S.l. þriðjudag gekkst stjórn S.R. fyrir fundi, þar sem rætt var
ynn, hvort unnt væri að halda verðlagi niðri með verðlags-
eftirliti. Mál þetta varðar sannarlega allan almenning, enda
hafa áður orðið talsverðar umræður um þetta í blöðum og
annars staðar á opinberum vettvangi, og mál þetta hefur einnig
gefið tilefni til stjórnmáladeilna, eins og alkunna er. Ýmsir
hafa orðið til þess að láta það út úr sér opinberlega, að þeir
teldu hag almennings bezt borgið með verðlagseftirliti, en þeir
eru þó fleiri, sem betur fer, sem líta öðru vísi á það mál.
Sanuleikuriim er sá, að „verðlagseftirlit“ er eí rauninni ekki
amiað en fallegra orð yfir svartan markað, biðraðir og alls kyns
brask, sem almenningur er löngu búinn að fá sig fullsaddan á.
Á fundinum í fyrradag urðu ekk.i nema tveir menn til þess að
mæla verðlagseftirlitinu bót, og var annar þeirra próf. Gylfi
Þ. Gíslason, en hann er nú einn ákveðnasti talsmaður þessarar
haftastefnu, eins og kunnugt er, og hefur hann einskis látið
ófreistað til þess að vekja á sér athygli í Alþýðublaðinu og víðar
um.þetta mál. Má segja, að próf. Gylfi sé of greindur maður
og menntaður til þess að halda áfram að berja höfðinu við stein-
inn í þessum efnum, en finnist honum það holl dægradvöl,
.verður víst að hafa' það. '
Málflutningur próf. Gylfa á stúdentafundinum var prúð-
mahnlegur, eins og vera ber um akademískan borgara, en þoku-
henndur í meira lagi, og er stórfurða, hve honum er sýnt um
að láta einfalda hluti verða erfiða og torskilda, en það er list
út af fyrir sig, sem próf. Gylfi er meistari í, og er vafamál,
að nokkur hagfræðingur landsins komist í hálfkvisti við hann
í þessari iþrótt. Prófessorinn tók það að vísu fram, að hann
hygðist ekki ræða málefni fundarins sem „íslenzk dægurmál,
heídur fræðilega". og verður ekki annað sagt en að honum hafi
tekizt það, því að svo „fræðilegt" var framsöguerindi hans, að
hafðgreindir menn urðu að taka á öllu sálarþreki sínu til þess
að sofna ekki, þar sem þeir sátu í sætum sínum.
, Fyrirlestur próf. Gylfa hefði sjálfsagt þótt góður á fundi í
hagfræðingafélagi, þ. e. a. s. ef um það er að tefla að hafa
sem óaðgengilegast snið á því, sem fram er sett, en sumir telja
slíkt fjarska vísindalegt. En mergurinn málsins hjá próf. Gylfa
og þeim, sem aðhyllast kenningar hans, er sá, að „verðlags-
.eftirlit sé jafn-eðlilegt og löggæzla og heilsugæzla". Er þetta
hréssilega mælt, en fui'ðu óskynsamlegt, þegar þess er gætt,
hvér viðhefm- slík ummæli.
Próf. Ólafur Björnsson, annar frummælandi stúdentafund-
'ariris, leiddi að því gild rök,.að í skjóli hafta og eftirlits, þró-
aoist svartur markaður og grár, biðraðir yrðu daglegur við-
burður, og væri þetta ófögnuðúi', sem fáir myndu sækjast eftir.
..Úrræði“ Gylfa prófessors væru því spor aftur á bak, í stað
þess að benda á einhverjar nýjar og haldbetri leiðir til þess
að ráða fram úr dýrtiðarmálunum, sem vissulega. eru eitt al-
varlegast viðfangsefni þjóðfélagsins.
, Verðlagseftirlit er stundum nauðsynlegí, en aðeiris á óvenju-
Jegum, „ónormölum“ tímum, eins og annar ræðumaður á
þessum fundi, Birgir Kjaran hagfræðingur, benti á. Verðlags-
eftirlit getur átt rétt á sér, þegar um vöruskort er að ræða,
cn þær forsendur eru ekki fyrír hendi á íslandi í dag, og þess
vegna væri verðlagseftirlit skaðlegt. Fólk leitar þangað sem
varan er ódýrust, og er þetta gamalkunn regla, sem enn er í
íullu gildi, og er þá að sjálfsögðu miðað við, að -framboð sé.
nægilegt af vörunni.
Öll munum við hafta- og verðlagseftirlitstímabilið fram til
3951, þegar biðraðir voru orðnar fastur dráttur í ásjónu bæj-
ai'iris. Bakdyraverzlun stóð með miklum blóma, svartamark-
aðsbraskarar söfnuðu fé, en allur almenningur varð að súpa
af þessu seyðið. Væri „hollráðum" próf. Gylfa Þ. Gíslasonar
fylgt, myndi þetta ástand skapast á nýjan leik, en hver óskar
Cftii' því?
IVióðurmálsþáttur.
Ýmsir, einkum unglingar, eru
farnir að temja sér að segja, er
þeir kveðja: Sjáiunst aftur, sjá-
umst eða eg sé þig. Fyrirmynd-
in er erlend, kveðjur í líkingu
við þessa tíðkast í ýmsum mál-
um: pá gensyn á dönsku, auf
Wiedersehen á þýzku, au revoir
á írönsku, og í ýmsum fylkjum
Bandaríkjanna takast þessi
kveðja: I’U see you again eða í’ll
be seeing you og merkja öll þessi
erlendu kveðjuorð það sama,
sjáumst aftur. En þó að margar
þjóðir noti slík kveðjuorð, er
engin ástæða fyrir okkur að apa
það eftir. Þessi kveðjuorð verða
lágkúraleg í íslenzku, a. m. k. ef
við berum þau saman við okkar
gömlu ágætu kveðjuorð, og ber
tvímælalaust að hafna þeim. ís-
lenzku kveðjuorðin eru hógvær,
laus við alla léttúð og um leið
allt smjaður og tilfinningasemi,
hafa yfir sér misjafnlega kunn-
uglegan blæ, en eru öll vingjarn-
leg Orðin komdu sæll, vertu
sæll, komdu sæll og blessaður,
vertu sæll og blessaður eru þann-
ig, að óþarft er að fá neitt að
láni i staðinn fyrir þau.
Eg bið að heilsa l>ér, segja
sumir, er þeir kveðja. Það er
ekki góður siður, þvi að rangt er
farið með sögnina að heilsa ein-
hverjum. Við biðjum aðeins að
heilsa fjarstöddu fólki. biðjum
aðra að heiisa þvi fyrir okkur, ■
bera þvi kveðjur okkar.
Jón gamli Mýrdal lét Vigfús á
Hala jafnan segja bless, þegar
hann kvaddi fólk, og átti það að
sýna kjánalegt málfar hans. Nú
eiga harla margir Islendingar
orðið sammerkt með Vigfúsi á
Hala í þessu, og verður þvi sjálf-
sagt ekki breytt hér eftir. En
ekki sakar, þó að við vitum,
hverjum augum íslendingar litu
þetta algenga kveðjuorð fyrir
hálfri öld. -
Danska þakkarorðið takk hef-
ur aldrei verið fallegt í xslenzku,
þó að margir noti það, bæði
vegna þess, hve stutt það er og
V
ViSUR
einnig af gömlum vana. Takk er
skroppið af vörum fólks, áður
en það veit af. íslénzku þákkai'-
orðin eru þessi: Þakka, þakka
fyrir, þakka kærlega fjTtr, kær-
ar þakkir, þökk, þökk fyrir. Eru
þau tvímælalaust íallegri en hið
danska takk, fallegra að segja
þakka fyrh' en takk fyrlr, og
þarf enginn að blygðast sín fyr-
ir að nota þessi íslenzku þakkar-
orð. Sumir segja þakk fyrir, og
er það stytting úr þakka fyrir.
Er það eins konar málamiðlun
milli takk og sagnarinnar að
þakka. Virðist sumum þessi
stytting óþörf, en hún er að
minnsta kosti meinlaus. Ekki er
liægt að gera ráð fyrir, að hinu
danska „takki" verði úti'ýmt úr
málinu. En þvi íleiri, sem nota
íslenzku þakkarorðin, því betra,
af þeirri einföldu ástæðu, að þau
eru fallegri.
Nú virðist það eigi þykja kurt-
eisi lengur að tala um, að fólk
hafi íataskipti, skipti um föt,
heldur er oftast sagt, að það
klæði sig um. Þetta er hrein
danska, klæde slg om, og þykir
á því máli hvorki kurteislegra
né ókurteisislegra en það, sem
á íslenzku heitir að skipta imi
föt, hafa fatasklpti, VirðLst eng-
inn fegurðaauki að þessari
dönskuslettu hér úti á íslandi
og þvá ástæðulaust að halda
henni við lýði.
fdWVSAOOAAMWVWWVVVkValV
BEZT AÐ AUGLÝSAIVISI

JCaupt fuif 0gj» Jfur
K
U
N
N
R
Enn verður hafipn nýr þátt-
ur hér í blaðinu, sem nefndur
verður Vísur vikunnar. Undir
þann þátt fjalla þær vísur, eða
ljóð, sem ort kuima að vérða
um viðbui'ði dagsins, jafnvel
rifjuð 'Upþ göniul Ijóð, éf þau
éiga við atburði líðandi sturidar,
og hafa hvergi heyrzt né birzt
áður.
Nýlega voru birtar í bíöðun-
um greinar og ritgerðir um
þýzka skáldið Heinrich Heine,
af tilefni hmidrað ára dánár-
afmælis hans. Ef til vill væri
ekki úr vegi að birta hér, a£
tilefni þessa, Heine-stælingu,
sem gerð var fyrir allmörgum
árum. Höfundur var staddur
uppi í Mývatnssvéit,, skammt'
frá Garði, sem hin alkurina
Þura er kennd við. Stóð þá svo
á, að bóndinn i Garði var, að
temja hross úti á túni. Höfund-
ur lá á vatxisbakkanum í roða
kvöldsólarirxnar. Að öðru leyti
þarf Ijóðið ekki skýringar við,
en það þætti ef til.vill gott, „ef
það hefðí aldur. Jónesar Hall-
grímssonar“.
I grasinu ligg ég á grúfu
gott er á þessum stað.
í suðurátt sé ég þufu
Sellandafjal! mun bað.
í brekkunní bullar spræna,
en bleikjan og urriðúan
bæra \i5 bakkann græna
blikfagra uggann sinn,
Og norður £ Námaskarði
ber náttsólín rauðleítan glans.
Hún brosir að Björgvin í Garði
og brúnu merinni hans.
KIÍs.
Það er einkennilcgt hve göt-
urnar í bænura cru einstaklega
sóðalegar um þessar mundir.
Undir eins og snjóinn tók upp,
vegna hlýindanna urðu göturn-
ar aurugar og jafnvel imið-
bænurn er aurleðja á steinlögð-
um gangstéttunum, svo illfært er
milli húsa. Hvað þessu veldur er
ekki gott að segja, en nú er vist
minna borið af sandi á götur í
hálku, svo ekki stafar það af
því. En af hverju sem aurleðjan
stafar, þyrfti að þvo göturnar i
miðbænum. Einhver tæki hljóta
að vera til, sem sprauta má vatni
með á gangstéttirnar, og jafnvel
göturnar sjálfar, svo hægt sé a5
ganga á milli húsanna á auðum
götum, án þess að hafa sérstak-
an fótaútbúnað.
Hreinar gangstéttir.
Það ér auðvitað aðalatríðið. að
gangstéttunum sé haldið hrein-
um, en kannske varla tími til
þéss nú, þar sem gera má ráð
fyrir að bráðlega snjói aftur, og
ef til vill varasamt að sprauta á
þær vatni, ef svo frysti um nótt-
ina. Þetta verður allt að taka með
,i reikninginn. En þegar líður að
vori og ætla má að seinustu
frostdagarnir á vetrinum séu liðn
ir væri þetta athugandi. Það
hafði maður nokkur orð á þvi
við xnig i gær, að götur og gang-
stéttir væru með óþriílegasta
inóti þcssa dagana, og svo þcgar
ég átti sjálfur leið niður i mið-
bæinn gat ég sannreynt að svo
var. Varla verður hægt að ætl-
ast til að allar götur séu lireins-
aðar jafnvandlega, enda til-
gangslítið, cn malbikuðum götum
miðbæjarins og steinlögðum
gangstéttum er hægt að lialda
nokkurn veginn hreinum.
Nýjar vélar.
Nú mun vera i ráði að kaupa
til bæjarins nýjar vélar til þess
að annast lireinlætið, og ber að
fagna því. Aftur á móti, þótt hér
sé spjallað uni aurleðjuna sein-
ustu daga, skal það metið, sem
vel er gert, þvi yfirleitt mun
mega segja, að götuhreinsunin
hafi verið liér i bezta lagi, þeg-
ar miðað er við hvers konar tæki
hafa verið til þess höfð. Sjaldan
sést hér rusl á götum deginum
lengur, að minnsta kosti ekki i
miðbænum,, enda menn í förum
allan daginn að þrifa til. Allir
kannast við mennina með liand-
kerrurnar, sem fara eftir götun-
um og liirða bréfsnepla ög ann-
að rusl, sem fokið getur, En.til
þess að ná aurleðjunni af gptun-
um þarf að sprauta þær, og sið-
ari sópa vatni og aur i göturæs-
in. — kr.
Bergmúl.
'Vyvwwvwwwwvw\iwvwu,
»0
MAfiGt A &AMA8TÁ»

Skemmtikraftar
Félög, starfshópar!
Útvega skemmtíkrafta
á árshátíðir og sam-
komur. Uppl. í síma
6248.
Pétur PéturssoDu